Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rönesans döneminde coğrafya, astronomi, kimya, fizik, matematik, imalat, anatomi ve mühendislikte büyük ilerlemeler olmuştur. Eski bilimsel metinlerin yeniden keşfi 1453'te Konstantinopolis'in Osmanlı hâkimiyetine girmesinden sonra ivmelendi, matbaanın icadı öğrenmeyi demokratikleştirmiş ve yeni fikirlerin daha hızlı yayılmasını sağlamıştır. Ancak, en azından ilk döneminde, bazıları Rönesansı bilimsel bir geriye dönüklük olarak görmektedir. George Sarton ve gibi tarihçiler ilerlemenin bir süre yavaşladığını savunarak Rönesans'ın bilimi nasıl etkilediğini eleştirirler. , siyaset ve tarih gibi insan merkezli konuları doğa felsefesine ve uygulamalı matematikğe tercih ettiler . Diğerleri ise kayıp veya belirsiz metinlerin yeniden keşfedilmesi ve dilin incelenmesi ve metinlerin doğru okunması üzerinde artan vurgu gibi etkenlere işaret ederek Rönesans'ın olumlu etkisine odaklanmıştır.
, Bilimsel Devrim'in 1450-1630 erken evresini belirlemek için Bilimsel Rönesans terimini türetmiştir. Daha yakın zamanlarda ise, Peter Dear erken modern bilimin iki aşamalı modelini tartıştı: eskilerin doğa bilgilerinin restorasyonuna odaklanan 15. ve 16. yüzyılların Bilimsel Rönesansı; ve bilim adamlarının iyileşmeden yeniliğe geçtikleri 17. yüzyılın Bilim Devrimi.
Bağlam
sırasında ve sonrasında Avrupa, özellikle doğal yaşamın araştırılması konusunda entelektüel bir canlanma yaşamıştır. Ancak 14. yüzyılda olarak bilinen bir dizi olay vuku bulmaya başlamıştır. Kara Ölüm geldiğinde tüm sistemi etkilediği çok sayıda hayatı yok ederek bir önceki büyük bilimsel değişim dönemine anî bir son vermiştir. Veba, Avrupa'daki insanların %25-50'sini, yeniliklerin kalbi olan yerleşimlerin kalabalık koşullarında öldürdü. Veba ve diğer felaketlerin tekrarlaması bir yüzyıl boyunca nüfusun sürekli olarak azalmasına neden oldu.
Rönesans
14. yüzyıl Rönesans'ın kültürel hareketinin başlangıcını gördü. Eski metinlerin yeniden keşfi, birçok Batı'ya, özellikle İtalya'ya sığınmak zorunda kaldığı 1453'te Konstantinopolis'e Osmanlı'nın hâkim olmasından sonra ivmelendi. Ayrıca, matbaanın icadı ile basılı metinler öğrenimi demokratikleşecek ve yeni fikirlerin daha hızlı yayılmasını sağlayarak Avrupa toplumu üzerinde büyük bir etkiye sahip olacaktı.
Ancak bu başlangıç dönemi genellikle bilimsel geri kalmışlık olarak görülür. Fizik veya astronomi konusunda yeni gelişmeler henüz ortada değildi ve klâsik kaynakların yüceltilmesi, Aristoteles'in ve Batlamyus'un evrenle ilgili görüşlerini daha da güçlendirmiştir. Bu dönemde mantık ve tümdengelim kuralları sezgi ve duyguya ikincil olarak görüldüğünden, Rönesans felsefesi keskinliğinin çoğunu kaybetti. Aynı zamanda, , doğanın yasalar veya matematik tarafından yönetilmeyen canlı bir ruhsal yaratım olarak görülmeye başladığını vurguladı. Bilim ancak daha sonra, Copernicus, Gerolamo Cardano, Francis Bacon ve Descartes gibi kişilerle yeniden canlandırılacaktı.
Önemli gelişmeler
Simya
Simya, malzemelerin belirsiz süreçlerle dönüşümünün incelenmesidir. Bazen kimyanın erken bir biçimi olarak tanımlanmaktadır. Simyagerlerin temel amaçlarından biri, diğer maddelerden altın yaratmanın bir yöntemini bulmak idi. Simyacıların ortak inancı, diğer tüm maddelerin oluştuğu temel bir madde olduğudur. Bu inanca göre bir maddeyi bu orijinal malzemeye indirgeyebilseydiniz, onunla altın gibi kurşun gibi başka bir maddeyi yapılandırabilirdiniz. Orta Çağ simyacıları kükürt ve cıva olmak üzere iki ana unsur veya prensiple çalışmışlardır.
Paracelsus, Rönesans'ın simyacısı ve hekimiydi. Paracelsyalılar, simya elementlerini üçlemek için üçüncü ilke olarak tuzu eklemişlerdir.
Astronomi
Geç Orta Çağ'ın astronomisi, Batlamyus tarafından antik çağda tanımlanan yermerkezci modele dayanmaktaydı. Muhtemelen çok az sayıda astronom veya astrolog, 12. yüzyılda tarafından Lâtinceye tercüme edilen Batlamyus'un Almagestini okudu. Bunun yerine Johannes de Sacrobosco'nun ve Theorica planetarum olarak bilinen Batlamyus sistemine ders kitabı gibi olan girişlere güveniyorlardı. Gezegensel hareketleri tahmin etme işleri için, Almagest modellerine dayanan ancak daha sonra esasen Sabit bin Kurre'ye atfedilen modeline dayanan bazı değişiklikler içeren bir dizi olan döndüler. Popüler inanışın aksine, Orta Çağ ve Rönesans gök bilimcileri, orijinal Batlamyus modellerini düzeltmek için Kopernik'e gelinceye kadar "ilmekler üstüne ilmekler"e başvurmadılar.
1450 civarında matematikçi (1423-1461) Viyana Üniversitesi'nde astronomi üzerine bir ders serisi başlatmıştı. O zaman öğrencilerinden biri olan Regiomontanus (1436-1476), Purbach'ın ders notlarını derlemiş ve daha sonra 1470'lerde Theoricae novae planetarum adıyla yayımlamıştır. Bu "Yeni Theorica", ileri astronomi ders kitabı olarak eski theoricanın yerini aldı. Purbach ayrıca Almagest hakkında özet ve eleştiri hazırlamaya başlamıştı. Ancak sadece altı kitabı tamamladıktan sonra öldü ve Regiomontanus, tarafından Konstantinopolis'ten getirilen bir Yunan el yazmasına başvurarak işe devam etti. Almagest Özeti 1496'da yayınlandığında Batlamyus astronomisinin üst seviyelerini pek çok Avrupalı astronom için ilk kez erişilebilir hale getirmıştir.
Rönesans astronomisindeki son büyük olay Nicolaus Copernicus'un (1473–1543) çalışmasıdır. Copernicus, Theoricae nova ve Epitome ile eğitilen ilk nesil gök bilimciler arasındaydı. 1514'ten kısa bir süre önce Aristarkhus'un Dünya'nın Güneş etrafında döndüğü fikrini gündeme getirmeye başladı. Hayatının geri kalanını Güneş merkezli kuramın matematiksel ispatını bulmaya adadı. De revolutionibus orbium coelestium nihayet 1543'te yayınlandığında Copernicus ölüm yatağındaydı. Bilim Rönesansı'nın astronomide Johannes Kepler (1571-1630) ve Galileo Galilei'nin (1564-1642) çalışmaları ile sona erdiği söylenebilir.
Tıp
Rönesans ile başta diseksiyon ve vücut muayenesi olmak üzere deneysel araştırmalarda bir artış meydana gelmiştir, bu artış ile insan anatomisi ile ilgili bilgiler gelişmiştir. Modern nörolojinin gelişimi 16. yüzyılda beyin ve diğer organların anatomisini tanımlayan Andreas Vesalius ile başlamıştır. Vesalius'un beynin işlevi hakkında çok az bilgisi vardı, esas olarak ventriküllerle ilişkili olduğunu düşünmekteydi. Bu dönemde tıp bilimleri ve teşhisini kavrayış gelişti, ancak bu gelişim sağlık hizmetlerine çok az fayda sağlamıştır. Afyon ve kinin dışında çok az etkili ilâç vardı. William Harvey, dolaşım sisteminin incelikli ve eksiksiz bir tanımını yapmıştır. Tıpta hem öğrenciler hem de uzman hekimler tarafından kullanılan en yararlı ciltler, ve farmakopelerdi.
Coğrafya ve Yeni Dünya
Coğrafya tarihinde, o zamanlar önemli görülen klâsik metin Batlamyus'un Coğrafya'sı (2. yüzyıl) idi. Bu kitap 15. yüzyılda Jacopo d'Angelo tarafından Latinceye çevrilmiştir. El yazmaları olarak geniş çapta okunan kitap 1475'te ilk kez basıldıktan sonra pek çok kez basılmıştır. Regiomontanus ölümünden önce bir basılı nüsha hazırlamak için çalışmıştır ve müsveddeleri Nürnberg'deki kendisininden sonraki matematikçiler tarafından istişare edilmiştir.
Batlamyus, Gaius Plinius Secundus ve diğer klâsik kaynakların sağladığı bilgilerin çok geçmeden Keşif Çağı'nda keşfedilen topraklarla çeliştiği görülmüştür. Yeni keşifler klasik bilginin eksikliklerini ortaya çıkarmakla kalmayıp Avrupa hayal gücünü yeni olanaklara da açmıştır. Thomas More'un Ütopya eseri, kısmen Yeni Dünya'nın keşfinden ilham almıştır.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- Dear, Peter. Revolutionizing the Sciences: European Knowledge and Its Ambitions, 1500–1700. Princeton: Princeton University Press, 2001.
- Debus, Allen G. Man and Nature in the Renaissance. Cambridge: Cambridge University Press, 1978.
- Grafton, Anthony, et al. New Worlds, Ancient Texts: The Power of Tradition and the Shock of Discovery. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press, 1992.
- Hall, Marie Boas. The Scientific Renaissance, 1450–1630. New York: Dover Publications, 1962, 1994.
Dış bağlantılar
- Britannica.com—Renaissance science and technology26 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Seçilen görüntüler
-
![image]()
Galileo Galilei. Leoni'nin pastel boya portresi. -
![image]()
, Rembrandt van Rijn, 1632
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ronesans doneminde cografya astronomi kimya fizik matematik imalat anatomi ve muhendislikte buyuk ilerlemeler olmustur Eski bilimsel metinlerin yeniden kesfi 1453 te Konstantinopolis in Osmanli hakimiyetine girmesinden sonra ivmelendi matbaanin icadi ogrenmeyi demokratiklestirmis ve yeni fikirlerin daha hizli yayilmasini saglamistir Ancak en azindan ilk doneminde bazilari Ronesansi bilimsel bir geriye donukluk olarak gormektedir George Sarton ve gibi tarihciler ilerlemenin bir sure yavasladigini savunarak Ronesans in bilimi nasil etkiledigini elestirirler siyaset ve tarih gibi insan merkezli konulari doga felsefesine ve uygulamali matematikge tercih ettiler Digerleri ise kayip veya belirsiz metinlerin yeniden kesfedilmesi ve dilin incelenmesi ve metinlerin dogru okunmasi uzerinde artan vurgu gibi etkenlere isaret ederek Ronesans in olumlu etkisine odaklanmistir Leonardo da Vinci nin Vitruvius Adami Ronesans doneminde sanat ve bilim karisimina bir ornektir Bilimsel Devrim in 1450 1630 erken evresini belirlemek icin Bilimsel Ronesans terimini turetmistir Daha yakin zamanlarda ise Peter Dear erken modern bilimin iki asamali modelini tartisti eskilerin doga bilgilerinin restorasyonuna odaklanan 15 ve 16 yuzyillarin Bilimsel Ronesansi ve bilim adamlarinin iyilesmeden yenilige gectikleri 17 yuzyilin Bilim Devrimi Baglamsirasinda ve sonrasinda Avrupa ozellikle dogal yasamin arastirilmasi konusunda entelektuel bir canlanma yasamistir Ancak 14 yuzyilda olarak bilinen bir dizi olay vuku bulmaya baslamistir Kara Olum geldiginde tum sistemi etkiledigi cok sayida hayati yok ederek bir onceki buyuk bilimsel degisim donemine ani bir son vermistir Veba Avrupa daki insanlarin 25 50 sini yeniliklerin kalbi olan yerlesimlerin kalabalik kosullarinda oldurdu Veba ve diger felaketlerin tekrarlamasi bir yuzyil boyunca nufusun surekli olarak azalmasina neden oldu Ronesans14 yuzyil Ronesans in kulturel hareketinin baslangicini gordu Eski metinlerin yeniden kesfi bircok Bati ya ozellikle Italya ya siginmak zorunda kaldigi 1453 te Konstantinopolis e Osmanli nin hakim olmasindan sonra ivmelendi Ayrica matbaanin icadi ile basili metinler ogrenimi demokratiklesecek ve yeni fikirlerin daha hizli yayilmasini saglayarak Avrupa toplumu uzerinde buyuk bir etkiye sahip olacakti Ancak bu baslangic donemi genellikle bilimsel geri kalmislik olarak gorulur Fizik veya astronomi konusunda yeni gelismeler henuz ortada degildi ve klasik kaynaklarin yuceltilmesi Aristoteles in ve Batlamyus un evrenle ilgili goruslerini daha da guclendirmistir Bu donemde mantik ve tumdengelim kurallari sezgi ve duyguya ikincil olarak goruldugunden Ronesans felsefesi keskinliginin cogunu kaybetti Ayni zamanda doganin yasalar veya matematik tarafindan yonetilmeyen canli bir ruhsal yaratim olarak gorulmeye basladigini vurguladi Bilim ancak daha sonra Copernicus Gerolamo Cardano Francis Bacon ve Descartes gibi kisilerle yeniden canlandirilacakti Onemli gelismelerSimya Simya malzemelerin belirsiz sureclerle donusumunun incelenmesidir Bazen kimyanin erken bir bicimi olarak tanimlanmaktadir Simyagerlerin temel amaclarindan biri diger maddelerden altin yaratmanin bir yontemini bulmak idi Simyacilarin ortak inanci diger tum maddelerin olustugu temel bir madde oldugudur Bu inanca gore bir maddeyi bu orijinal malzemeye indirgeyebilseydiniz onunla altin gibi kursun gibi baska bir maddeyi yapilandirabilirdiniz Orta Cag simyacilari kukurt ve civa olmak uzere iki ana unsur veya prensiple calismislardir Paracelsus Ronesans in simyacisi ve hekimiydi Paracelsyalilar simya elementlerini uclemek icin ucuncu ilke olarak tuzu eklemislerdir Astronomi Sacrobosco nun De sphaera mundi kitabi icin 1550 de yayimlanan notlarin Annotazione Batlamyik sistemi anlatan sayfalari Gec Orta Cag in astronomisi Batlamyus tarafindan antik cagda tanimlanan yermerkezci modele dayanmaktaydi Muhtemelen cok az sayida astronom veya astrolog 12 yuzyilda tarafindan Latinceye tercume edilen Batlamyus un Almagestini okudu Bunun yerine Johannes de Sacrobosco nun ve Theorica planetarum olarak bilinen Batlamyus sistemine ders kitabi gibi olan girislere guveniyorlardi Gezegensel hareketleri tahmin etme isleri icin Almagest modellerine dayanan ancak daha sonra esasen Sabit bin Kurre ye atfedilen modeline dayanan bazi degisiklikler iceren bir dizi olan donduler Populer inanisin aksine Orta Cag ve Ronesans gok bilimcileri orijinal Batlamyus modellerini duzeltmek icin Kopernik e gelinceye kadar ilmekler ustune ilmekler e basvurmadilar 1450 civarinda matematikci 1423 1461 Viyana Universitesi nde astronomi uzerine bir ders serisi baslatmisti O zaman ogrencilerinden biri olan Regiomontanus 1436 1476 Purbach in ders notlarini derlemis ve daha sonra 1470 lerde Theoricae novae planetarum adiyla yayimlamistir Bu Yeni Theorica ileri astronomi ders kitabi olarak eski theoricanin yerini aldi Purbach ayrica Almagest hakkinda ozet ve elestiri hazirlamaya baslamisti Ancak sadece alti kitabi tamamladiktan sonra oldu ve Regiomontanus tarafindan Konstantinopolis ten getirilen bir Yunan el yazmasina basvurarak ise devam etti Almagest Ozeti 1496 da yayinlandiginda Batlamyus astronomisinin ust seviyelerini pek cok Avrupali astronom icin ilk kez erisilebilir hale getirmistir Nicolaus Copernicus Ronesans astronomisindeki son buyuk olay Nicolaus Copernicus un 1473 1543 calismasidir Copernicus Theoricae nova ve Epitome ile egitilen ilk nesil gok bilimciler arasindaydi 1514 ten kisa bir sure once Aristarkhus un Dunya nin Gunes etrafinda dondugu fikrini gundeme getirmeye basladi Hayatinin geri kalanini Gunes merkezli kuramin matematiksel ispatini bulmaya adadi De revolutionibus orbium coelestium nihayet 1543 te yayinlandiginda Copernicus olum yatagindaydi Bilim Ronesansi nin astronomide Johannes Kepler 1571 1630 ve Galileo Galilei nin 1564 1642 calismalari ile sona erdigi soylenebilir Tip Ronesans ile basta diseksiyon ve vucut muayenesi olmak uzere deneysel arastirmalarda bir artis meydana gelmistir bu artis ile insan anatomisi ile ilgili bilgiler gelismistir Modern norolojinin gelisimi 16 yuzyilda beyin ve diger organlarin anatomisini tanimlayan Andreas Vesalius ile baslamistir Vesalius un beynin islevi hakkinda cok az bilgisi vardi esas olarak ventrikullerle iliskili oldugunu dusunmekteydi Bu donemde tip bilimleri ve teshisini kavrayis gelisti ancak bu gelisim saglik hizmetlerine cok az fayda saglamistir Afyon ve kinin disinda cok az etkili ilac vardi William Harvey dolasim sisteminin incelikli ve eksiksiz bir tanimini yapmistir Tipta hem ogrenciler hem de uzman hekimler tarafindan kullanilan en yararli ciltler ve farmakopelerdi Cografya ve Yeni Dunya Cografya tarihinde o zamanlar onemli gorulen klasik metin Batlamyus un Cografya si 2 yuzyil idi Bu kitap 15 yuzyilda Jacopo d Angelo tarafindan Latinceye cevrilmistir El yazmalari olarak genis capta okunan kitap 1475 te ilk kez basildiktan sonra pek cok kez basilmistir Regiomontanus olumunden once bir basili nusha hazirlamak icin calismistir ve musveddeleri Nurnberg deki kendisininden sonraki matematikciler tarafindan istisare edilmistir Batlamyus Gaius Plinius Secundus ve diger klasik kaynaklarin sagladigi bilgilerin cok gecmeden Kesif Cagi nda kesfedilen topraklarla celistigi gorulmustur Yeni kesifler klasik bilginin eksikliklerini ortaya cikarmakla kalmayip Avrupa hayal gucunu yeni olanaklara da acmistir Thomas More un Utopya eseri kismen Yeni Dunya nin kesfinden ilham almistir Ayrica bakinizNotlar 27 Nisan 2006 Islamic Science and the Making of Renaissance Europe 29 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2008 Siraisi 2012 Medicine 1450 1620 and the History of Science Isis 103 3 491 514 KaynakcaDear Peter Revolutionizing the Sciences European Knowledge and Its Ambitions 1500 1700 Princeton Princeton University Press 2001 Debus Allen G Man and Nature in the Renaissance Cambridge Cambridge University Press 1978 Grafton Anthony et al New Worlds Ancient Texts The Power of Tradition and the Shock of Discovery Cambridge Belknap Press of Harvard University Press 1992 Hall Marie Boas The Scientific Renaissance 1450 1630 New York Dover Publications 1962 1994 Dis baglantilarBritannica com Renaissance science and technology26 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Secilen goruntulerGalileo Galilei Leoni nin pastel boya portresi Rembrandt van Rijn 1632