Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sakarya Meydan Muharebesi, Atatürk tarafından çok büyük ve kanlı savaş anlamına gelen Melhame-i Kübra ifadesi ile anılan, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli bir muharebesi.
| Sakarya Meydan Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi | |||||||
 Türk komuta kademesi Duatepe'de savaşı yönetirken. Mustafa Fevzi (Çakmak), Köprülü Kâzım (Özalp), Mustafa Kemal (Atatürk), İsmet (İnönü) ve Hayrullah (Fişek) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Yunan Krallığı |  Ankara Hükûmeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| I. Konstantin General Papulas | Mustafa Kemal Paşa Fevzi Paşa İsmet Paşa Yusuf İzzet Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 120.000 er, 3.780 subay, 57.000 tüfek, 2.768 makinalı tüfek, 386 top, 1.350 kılıç, 3.800 hayvan, 600 adet 3 tonluk kamyon, 240 adet 1 tonluk kamyon, 18 uçak | 96.326 er, 5.401 subay, 54.572 tüfek, 825 makinalı tüfek, 196 top, 1.309 kılıç, 32.137 hayvan, 1.284 at/katır arabası, 2 uçak | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 3.758 ölü, 18.955 yaralı, 354 kayıp Başka kaynaklara göre: 15.000 ölü, 25.000 yaralı | 14.342 ölü, 18.480 yaralı, 828 esir | ||||||
Sakarya Meydan Muharebesi, Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktası sayılır.İsmail Habip Sevük, Sakarya Meydan Muharebesi'nin önemini, "13 Eylül 1683 günü Viyana'da başlayan çekilme, 238 sene sonra Sakarya'da durdurulmuştur." sözüyle tasvir etmiştir.
Arka plan
Sakarya Meydan Muharebesi, Anadolu Türk tarihinin en önemli savaşlarından biridir. Yunan General Papulas tarafından Yunan ordularına Ankara'ya harekât emri verilmişti. Savaşı Yunan tarafı kazansaydı TBMM, Sevr Antlaşması'nı kabul etmek durumunda kalabilirdi.
General Anastasios Papulas başlangıçta bu harekâta şiddetle karşı çıktı. Papulas'a göre Yunan ordusunu ıssız ve yolsuz Anadolu topraklarının derinine sürüklemek sonuçları ağır olabilecek bir maceraydı. Öte yandan savaş karşıtı örgütlerin ordu içine sızdırdığı broşürler Yunan askerinin savaşa olan inancını önemli ölçüde kırmıştı. Ancak Papulas kamuoyundan gelen yoğun baskılara ve "Ankara Fatihi" olmanın cazibesine karşı koyamayarak ordusuna taarruz emri vermiştir.
Muharebe
TBMM ordusu, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri'ndeki yenilgisinden sonra cephe kritik bir duruma düşmüştü. Cepheye gelerek durumu yerinde gören ve komutayı eline alan TBMM Başkanı ve Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ile İcra Vekilleri Heyeti Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi birliklerinin Yunan ordusuyla arada büyük bir mesafe bırakılarak Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmesine ve savunmayı bu hatta devam ettirmesine karar verdiler.
Gazi Mustafa Kemal Paşa, "Hatt-ı müdafaa yoktur; sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaş kanıyla sulanmadıkça vatan terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her cüzütamı (birlik), bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük, büyük her cüzütam ilk durabildiği noktada, tekrar düşmana karşı cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki cüzütamın çekilmeye mecbur olduğunu gören cüzütamlar, ona tabi olamaz. Bulunduğu mevzide nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur." emrini vererek muharebeyi geniş bir alana yaydı. Böylece Yunan kuvvetleri de karargâhlarından uzaklaşıp bölünmüş olacaktı.
TBMM, 3 Ağustos 1921'de Genelkurmay Başkanı İsmet Paşa'yı azlederek, aynı zamanda Başvekil ve Millî Müdafaa Vekili de olan Fevzi Paşa'yı bu makama da atadı.
22 Temmuz 1921'de Sakarya Nehri doğusuna çekilmeye başlayan Türk ordusu, güneyden kuzeye 5. Süvari Kolordusu ( güneyinde), 12, 1, 2, 3 ve 4. gruplar ile Mürettep Kolordu birinci hatta olacak şekilde tertiplendi. Çekilişin hızlı bir şekilde tamamlanmasından sonra Yunan birlikleri taarruz pozisyonu için tam dokuz gün Türk birlikleri ile karşılaşmadan yürüdü. Bu yürüyüşün hangi yöne doğru olduğu Türk keşif birlikleri tarafından tespit edilerek cephe komutanlığına bildirildi. Bu savaşın kaderini belirleyecek stratejik hatalardan biri oldu. Yunan taarruzu baskın olma özelliğini kaybetti. Ancak 14 Ağustos'ta ileri harekâta geçen Yunan ordusu, 23 Ağustos'tan itibaren 3. Kolordu ile Sakarya Nehri doğusundaki Türk kuvvetlerini tespit, 1. Kolordu ile Haymana istikametinde, 2. Kolordu ile güneydoğusunda kuşatıcı taarruza başladı. Fakat bu taarruzlarında başarısız oldular.
Kuşatma taarruzunda başarı sağlayamayan Yunan kuvvetleri, sıklet merkezini ortaya kaydırarak savunma mevzilerini Haymana istikametinde yarmak istedi. 2 Eylül'de Yunan birlikleri, Ankara'ya kadar en stratejik dağ olan Çal Dağı'nın tamamını ele geçirdi. Fakat Türk birlikleri Ankara'ya kadar geri çekilmeyerek alan savunması yapmaya başladı. Yunan birlikleri Ankara'ya 50 km kalacak derecede bazı ilerlemeler sağlasa da Türk birliklerinin yıpratıcı savunmasından kurtulamadı. Ayrıca 5. Türk Süvari Kolordusu tarafından cephe ikmal hatlarına yapılan taarruzlar Yunan taarruzunun hızının kırılmasında önemli etkenlerden biri oldu. Yunan ordusu 9 Eylül'e kadar süren yarma teşebbüsünde de başarılı olamayınca, bulunduğu hatlarda kalarak savunmaya karar verdi.
Türk Ordusu'nun 10 Eylül'de başlattığı, bizzat Mustafa Kemal Paşa'nın komuta ettiği, genel karşı taarruzla Yunan kuvvetlerinin savunma için tertiplenmesine mani olundu. Aynı gün Türk birlikleri stratejik bir nokta olan 'nı geri aldı. 13 Eylül'e kadar süren Türk taarruzu sonucunda Yunan ordusu, Eskişehir-Afyon'un hattının doğusuna kadar çekilerek bu bölgede savunma için tertiplenmeye başladı. Bu çekilme sonucu 20 Eylül'de Sivrihisar, 22 Eylül'de Aziziye ve 24 Eylül'de Bolvadin ve Çay düşman işgalinden kurtulmuştur.
Çekilen Yunan ordusunu takip amacıyla harekâta 13 Eylül 1921 itibarıyla süvari tümenleri ve bazı piyade tümenleri ile devam edildi. Fakat teçhizat ve istihkâm yetersizliği gibi sebeplerle taarruzlar durduruldu. Aynı gün Batı Cephesi'ne bağlı birliklerin komuta yapısı değiştirildi. 1 ve 2. Ordu kuruldu. Grup Komutanlıkları lağvedilerek yerine 1, 2, 3, 4 ve 5. Kolordular ile kolordu seviyesinde Kocaeli Grup Komutanlığı kuruldu.
Savaş, 22 gün ve gece sürerek 100 km uzunluğunda bir alanda cereyan etti. Yunan ordusu, Ankara'nın 50 km kadar yakınından geri çekildi.
Yunan ordusu geri çekilirken Türklerin kullanabileceği hiçbir şey bırakmamak için özen gösterdi. Demir yollarını ve köprüleri havaya uçurdu ve birçok köyü yaktı.
-
![image]()
Yaralı Yunan askerleri sedyelere konuluyor -
![image]()
Türk esirler -
![image]()
Yunan piyadeleri taarruz emri bekliyor -
![image]()
Yunan piyadeleri Polatlı'ya ilerliyor -
![image]()
Yunan Evzonların hücumu -
![image]()
Muharebeden sonra Yunan askerlerinin cesetleri
Muharebe sonrası
Sakarya Meydan Muharebesi sonunda Türk ordusunun zayiatı; 5713 ölü, 18.480 yaralı, 828 esir ve 14.268 kayıp olmak üzere toplam 39.289'dur. Yunan ordusunun zayiatı ise 3758 ölü, 18.955 yaralı, 354 kayıp olmak üzere toplam 23.007'dir. Sakarya Meydan Muharebesi'nde çok fazla subay kaybı olduğu için bu Muharebeye "Subay Muharebesi" adı da verilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk bu muharebe için "Sakarya Melhame-i Kübrası" yani kan gölü, kan deryası demiştir.
Yunanlar için geri çekilmek haricinde başka bir seçenek kalmadı. Geri çekilirken Türk sivil halkına karşı yaptığı tecavüzler, kundaklamalar ve yağmacılık sonucunda 1 milyonun üzerinde sivil Türk evsiz kaldı.
Mayıs 1922'de Yunan Ordusu Başkomutanı General Anastasios Papoulas ve kurmay heyeti istifa etti. Yerine General Georgios Hatzianestis atandı.
Mustafa Kemal Atatürk, ünlü "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. Bu satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaş kanıyla sulanmadıkça vatan terk olunamaz." sözünü bu savaşa atfen TBMM'de söylemiştir. Muharebenin ardından Miralay Fahrettin Bey, Miralay Kâzım Bey, Miralay Selahattin Adil Bey ve Miralay Rüştü Bey, mirliva rütbesine terfi etti ve paşa oldu. Mustafa Kemal Paşa TBMM tarafından müşir rütbesine terfi ettirildi ve kendisine gazi unvanı verildi.
Atatürk, Sakarya Meydan Muharebesi'ne kadar bir askeri rütbesi olmadığını, Osmanlı Devleti tarafından verilmiş olan rütbelerin yine Osmanlı Devleti tarafından alınmış olduğunu belirtir. Nutuk'ta şu ifadeleri kullanır: "Sakarya muharebesi neticesine kadar, bir rütbe-i askeriyeye haiz değildim. Ondan sonra, Büyük Millet Meclisince Müşir (Mareşal) rütbesi ile Gazi unvanı tevcih edildi. Osmanlı Devleti'nin rütbesinin, yine o devlet tarafından alınmış olduğu malûmdur."
- Sakarya Savaşı'nın kazanılmasıyla, Türk milletinin savaşın kazanılacağına olan inancı yerine gelmiştir. İstanbul'da, tüm camilerde Sakarya'da hayatını kaybeden askerler için mevlitler okunmuştur. O ana kadar, Ankara'ya mesafeli duran İstanbul basınında dahi bir sevinç duygusu oluşmuştur.
- Uluslararası toplumun (özellikle İngiltere'nin) TBMM güçlerine bakışı değişmiş ve Yunanistan, arkasındaki İngiltere desteğini kaybetmiştir.
- 13 Eylül 1683 tarihinde II. Viyana Kuşatması ile başlayan Türk geri çekilmesi yine bir 13 Eylül günü bu savaş ile durmuş, yeniden ilerleme başlamıştır. Bu yönden bu savaşın sembolik önemi de Türk Tarihi açısından çok fazladır.
Üst kademe komutanları
- TBMM Başkanı ve Türk Orduları Başkomutanı: Mustafa Kemal Atatürk
- Başvekil ve Genelkurmay Başkanı: Birinci Ferik Mustafa Fevzi Çakmak
- Millî Müdafaa Vekili: Mirliva Refet Paşa
- Batı Cephesi: Komutanı Mirliva Mustafa İsmet İnönü
- 1. Grup: Komutanı Albay İzzettin Çalışlar
- 24. Tümen: Komutanı Yarbay Ahmet Fuat Bulca
- 23. Tümen: Komutanı Yarbay Ömer Halis Bıyıktay
- 2. Grup: Komutanı Albay Mehmet Selahattin Adil
- 4. Tümen: Komutanı Albay Mehmet Sabri Erçetin
- 5. Tümen: Komutanı Yarbay Mehmet Kenan Dalbaşar
- 9. Tümen: Komutanı Albay Sıtkı Üke
- 3. Grup: Komutanı Mirliva Yusuf İzzet Met
- 7. Tümen: Komutanı Yarbay Ahmet Derviş
- 8. Tümen: Komutanı Albay Kazım Sevüktekin
- 15. Tümen: Komutanı Albay Şükrü Naili Gökberk
- 4. Grup: Komutanı Albay Kemalettin Sami Gökçen
- 5. Kafkas Tümeni: Komutanı Yarbay Cemil Cahit Toydemir
- 61. Tümen: Komutanı Albay Mehmet Rüştü Sakarya
- 5. Grup: Komutanı Albay Fahrettin Altay
- 14. Süvari Tümeni: Komutanı Yarbay Mehmet Suphi Kula
- 4. Süvari Tugayı: Komutanı Yarbay Hacı Mehmet Arif Örgüç
- 12. Grup: Komutanı Albay Halit Karsıalan
- Mürettep Kolordu: Komutanı Albay Kazım Fikri Özalp
- 1. Tümen: Komutanı Yarbay Abdurrahman Nafiz Gürman
- 17. Tümen: Komutanı Albay Hüseyin Nurettin Özsu
- 41. Tümen: Komutanı Yarbay Şerif Yaçağaz
- 1. Süvari Tümeni: Komutanı Yarbay Osman Zati Korol
- Batı Cephesine Doğrudan Bağlı Birlikler
- 2. Süvari Tümeni: Komutanı Yarbay Ethem Servet Boral
- 3. Süvari Tümeni: Komutanı Yarbay İbrahim Çolak
- Mürettep Tümen: Komutanı Yarbay Ahmet Zeki Soydemir
- 3. Kafkas Tümeni: Komutanı Yarbay Halit Akmansü
- 6. Tümen: Komutanı Yarbay Hüseyin Nazmi Solok
- 57. Tümen: Komutanı Yarbay Hasan Mümtaz Çeçen
- 1. Grup: Komutanı Albay İzzettin Çalışlar
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Michael Llewellyn Smith "Ionian Vision" Hurst & Company London 1973 , pg.227–234
- ^ Christopher Chant "Warfare of the 20th. Century – Armed Conflicts Outside the Two World Wars" Chartwell Books Inc. New Jersey 1988. , pg.21–23
- ^ Michael Llewellyn Smith "Ionian Vision" Hurst & Company London 1973 , pg.227–232
- ^ Sakarya Sempozyumu (PDF). MSÜ - Kara Harp Okulu Dekanlığı. s. 89. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
- ^ a b Koçak, Cemil and Akşin, Sina and Tunçay, Mete and Özdemir, Hikmet and Boratav, Korkut and Hilav, Selahattin and Katoğlu, Murat and Ödekan, Ayla (2005) Yakın Çağ Türkiye tarihi. Türkiye Tarihi: Çağdaş Türkiye (1908-1980). Cem Tarih Dizisi . Cem Yayınevi, İstanbul, pp. 85-173.
- ^ a b . Genelkurmay Başkanlığı. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009.
- ^ Belgelerle Türk tarihi dergisi 80-83, Menteş Kitabevi, 2003, sayfa 72
- ^ Sabahattin Selek, İstiklâl Harbi; yeni Türk Devletinin kuruluşu, 1965, sayfa 283
- ^ Selim Erdoğan, Sakarya;Türk Bitti Demeden Bitmez, Kronik Kitap, 2020, sayfa 332
- ^ "Türkiye'nin en büyük anıtı Polatlı'da". haber7. 23 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009.
- ^ . 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2011.
- ^ [1][] Doğan Haber Ajansı; POLATLI'DA TARİHİ GÜN; 13.09.2010
- ^ [2] 1 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pusula 64. Sayı; Atatürk'ün Gerçekçiliği; Yunus Emre YILDIRIM
- ^ [3] Hürriyet; Türk tarihinin dönüm noktası 87 yaşında; 13 Eylül 2008
- ^ [4] 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Polatlı Ticaret Odası
- ^ [5] 22 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara Türk Telekom Teknik Ve Endüstri Meslek Lisesi; Polatlı Gezimiz
- ^ [6] 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Radikal; Altı Ok'a karşı Sakarya!; Efkan Bucak; 17/03/2011
- ^ Kate Fleet, Suraiya Faroqhi, Reşat Kasaba: The Cambridge History of Turkey (Volume 4)], Cambridge University Press, 2008, , sayfa 138 9 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, sayfa 418
- ^ Michael Llewellyn Smith "Ionian Vision" Hurst & Company London 1973 , sayfa 234
- ^ Christopher Chant "Warfare of the 20th. Century - Armed Conflicts Outside the Two World Wars" Chartwell Books Inc. New Jersey 1988. , sayfa 23
- ^ Nutuk, Büyük Millet Meclisince bana Müşir rütbesiyle Gazi unvanı verilmesi yan başlıklı bölüm
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Sakarya Meydan Muharebesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Genelkurmay Başkanlığı'nın Sakarya Meydan Muharebesi konulu sayfası.4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
 |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sakarya Meydan Muharebesi Ataturk tarafindan cok buyuk ve kanli savas anlamina gelen Melhame i Kubra ifadesi ile anilan Turk Kurtulus Savasi nin onemli bir muharebesi Sakarya Meydan MuharebesiKurtulus Savasi Bati CephesiTurk komuta kademesi Duatepe de savasi yonetirken Mustafa Fevzi Cakmak Koprulu Kazim Ozalp Mustafa Kemal Ataturk Ismet Inonu ve Hayrullah Fisek Tarih22 Agustos 13 Eylul 1921 3 hafta ve 1 gun BolgeSakarya Nehri nin dogusu AnkaraSonucTurk zaferi Yunan taarruzunun durdurulmasi Yunan ordusunun Sakarya nin batisina atilmasiTaraflarYunan KralligiAnkara HukumetiKomutanlar ve liderlerI Konstantin General PapulasMustafa Kemal Pasa Fevzi Pasa Ismet Pasa Yusuf Izzet PasaGucler120 000 er 3 780 subay 57 000 tufek 2 768 makinali tufek 386 top 1 350 kilic 3 800 hayvan 600 adet 3 tonluk kamyon 240 adet 1 tonluk kamyon 18 ucak96 326 er 5 401 subay 54 572 tufek 825 makinali tufek 196 top 1 309 kilic 32 137 hayvan 1 284 at katir arabasi 2 ucakKayiplar3 758 olu 18 955 yarali 354 kayip Baska kaynaklara gore 15 000 olu 25 000 yarali14 342 olu 18 480 yarali 828 esir Sakarya Meydan Muharebesi Kurtulus Savasi nin donum noktasi sayilir Ismail Habip Sevuk Sakarya Meydan Muharebesi nin onemini 13 Eylul 1683 gunu Viyana da baslayan cekilme 238 sene sonra Sakarya da durdurulmustur sozuyle tasvir etmistir Sakarya NehriArka planSakarya Meydan Muharebesi Anadolu Turk tarihinin en onemli savaslarindan biridir Yunan General Papulas tarafindan Yunan ordularina Ankara ya harekat emri verilmisti Savasi Yunan tarafi kazansaydi TBMM Sevr Antlasmasi ni kabul etmek durumunda kalabilirdi General Anastasios Papulas baslangicta bu harekata siddetle karsi cikti Papulas a gore Yunan ordusunu issiz ve yolsuz Anadolu topraklarinin derinine suruklemek sonuclari agir olabilecek bir maceraydi Ote yandan savas karsiti orgutlerin ordu icine sizdirdigi brosurler Yunan askerinin savasa olan inancini onemli olcude kirmisti Ancak Papulas kamuoyundan gelen yogun baskilara ve Ankara Fatihi olmanin cazibesine karsi koyamayarak ordusuna taarruz emri vermistir MuharebeTBMM ordusu Kutahya Eskisehir Muharebeleri ndeki yenilgisinden sonra cephe kritik bir duruma dusmustu Cepheye gelerek durumu yerinde goren ve komutayi eline alan TBMM Baskani ve Baskomutan Mustafa Kemal Pasa ile Icra Vekilleri Heyeti Baskani Fevzi Pasa Bati Cephesi birliklerinin Yunan ordusuyla arada buyuk bir mesafe birakilarak Sakarya Nehri nin dogusuna cekilmesine ve savunmayi bu hatta devam ettirmesine karar verdiler Gazi Mustafa Kemal Pasa Hatt i mudafaa yoktur sath i mudafaa vardir O satih butun vatandir Vatanin her karis topragi vatandas kaniyla sulanmadikca vatan terk olunamaz Onun icin kucuk buyuk her cuzutami birlik bulundugu mevziden atilabilir Fakat kucuk buyuk her cuzutam ilk durabildigi noktada tekrar dusmana karsi cephe teskil edip muharebeye devam eder Yanindaki cuzutamin cekilmeye mecbur oldugunu goren cuzutamlar ona tabi olamaz Bulundugu mevzide nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur emrini vererek muharebeyi genis bir alana yaydi Boylece Yunan kuvvetleri de karargahlarindan uzaklasip bolunmus olacakti TBMM 3 Agustos 1921 de Genelkurmay Baskani Ismet Pasa yi azlederek ayni zamanda Basvekil ve Milli Mudafaa Vekili de olan Fevzi Pasa yi bu makama da atadi 22 Temmuz 1921 de Sakarya Nehri dogusuna cekilmeye baslayan Turk ordusu guneyden kuzeye 5 Suvari Kolordusu guneyinde 12 1 2 3 ve 4 gruplar ile Murettep Kolordu birinci hatta olacak sekilde tertiplendi Cekilisin hizli bir sekilde tamamlanmasindan sonra Yunan birlikleri taarruz pozisyonu icin tam dokuz gun Turk birlikleri ile karsilasmadan yurudu Bu yuruyusun hangi yone dogru oldugu Turk kesif birlikleri tarafindan tespit edilerek cephe komutanligina bildirildi Bu savasin kaderini belirleyecek stratejik hatalardan biri oldu Yunan taarruzu baskin olma ozelligini kaybetti Ancak 14 Agustos ta ileri harekata gecen Yunan ordusu 23 Agustos tan itibaren 3 Kolordu ile Sakarya Nehri dogusundaki Turk kuvvetlerini tespit 1 Kolordu ile Haymana istikametinde 2 Kolordu ile guneydogusunda kusatici taarruza basladi Fakat bu taarruzlarinda basarisiz oldular Kusatma taarruzunda basari saglayamayan Yunan kuvvetleri siklet merkezini ortaya kaydirarak savunma mevzilerini Haymana istikametinde yarmak istedi 2 Eylul de Yunan birlikleri Ankara ya kadar en stratejik dag olan Cal Dagi nin tamamini ele gecirdi Fakat Turk birlikleri Ankara ya kadar geri cekilmeyerek alan savunmasi yapmaya basladi Yunan birlikleri Ankara ya 50 km kalacak derecede bazi ilerlemeler saglasa da Turk birliklerinin yipratici savunmasindan kurtulamadi Ayrica 5 Turk Suvari Kolordusu tarafindan cephe ikmal hatlarina yapilan taarruzlar Yunan taarruzunun hizinin kirilmasinda onemli etkenlerden biri oldu Yunan ordusu 9 Eylul e kadar suren yarma tesebbusunde de basarili olamayinca bulundugu hatlarda kalarak savunmaya karar verdi Turk Ordusu nun 10 Eylul de baslattigi bizzat Mustafa Kemal Pasa nin komuta ettigi genel karsi taarruzla Yunan kuvvetlerinin savunma icin tertiplenmesine mani olundu Ayni gun Turk birlikleri stratejik bir nokta olan ni geri aldi 13 Eylul e kadar suren Turk taarruzu sonucunda Yunan ordusu Eskisehir Afyon un hattinin dogusuna kadar cekilerek bu bolgede savunma icin tertiplenmeye basladi Bu cekilme sonucu 20 Eylul de Sivrihisar 22 Eylul de Aziziye ve 24 Eylul de Bolvadin ve Cay dusman isgalinden kurtulmustur Cekilen Yunan ordusunu takip amaciyla harekata 13 Eylul 1921 itibariyla suvari tumenleri ve bazi piyade tumenleri ile devam edildi Fakat techizat ve istihkam yetersizligi gibi sebeplerle taarruzlar durduruldu Ayni gun Bati Cephesi ne bagli birliklerin komuta yapisi degistirildi 1 ve 2 Ordu kuruldu Grup Komutanliklari lagvedilerek yerine 1 2 3 4 ve 5 Kolordular ile kolordu seviyesinde Kocaeli Grup Komutanligi kuruldu Savas 22 gun ve gece surerek 100 km uzunlugunda bir alanda cereyan etti Yunan ordusu Ankara nin 50 km kadar yakinindan geri cekildi Yunan ordusu geri cekilirken Turklerin kullanabilecegi hicbir sey birakmamak icin ozen gosterdi Demir yollarini ve kopruleri havaya ucurdu ve bircok koyu yakti Yarali Yunan askerleri sedyelere konuluyor Turk esirler Yunan piyadeleri taarruz emri bekliyor Yunan piyadeleri Polatli ya ilerliyor Yunan Evzonlarin hucumu Muharebeden sonra Yunan askerlerinin cesetleriMuharebe sonrasiSakarya Meydan Muharebesi ni betimleyen bir Yunan tas basmasi resim Sakarya Meydan Muharebesi sonunda Turk ordusunun zayiati 5713 olu 18 480 yarali 828 esir ve 14 268 kayip olmak uzere toplam 39 289 dur Yunan ordusunun zayiati ise 3758 olu 18 955 yarali 354 kayip olmak uzere toplam 23 007 dir Sakarya Meydan Muharebesi nde cok fazla subay kaybi oldugu icin bu Muharebeye Subay Muharebesi adi da verilmistir Mustafa Kemal Ataturk bu muharebe icin Sakarya Melhame i Kubrasi yani kan golu kan deryasi demistir Yunanlar icin geri cekilmek haricinde baska bir secenek kalmadi Geri cekilirken Turk sivil halkina karsi yaptigi tecavuzler kundaklamalar ve yagmacilik sonucunda 1 milyonun uzerinde sivil Turk evsiz kaldi Mayis 1922 de Yunan Ordusu Baskomutani General Anastasios Papoulas ve kurmay heyeti istifa etti Yerine General Georgios Hatzianestis atandi Mustafa Kemal Ataturk unlu Hatt i mudafaa yoktur sath i mudafaa vardir Bu satih butun vatandir Vatanin her karis topragi vatandas kaniyla sulanmadikca vatan terk olunamaz sozunu bu savasa atfen TBMM de soylemistir Muharebenin ardindan Miralay Fahrettin Bey Miralay Kazim Bey Miralay Selahattin Adil Bey ve Miralay Rustu Bey mirliva rutbesine terfi etti ve pasa oldu Mustafa Kemal Pasa TBMM tarafindan musir rutbesine terfi ettirildi ve kendisine gazi unvani verildi Ataturk Sakarya Meydan Muharebesi ne kadar bir askeri rutbesi olmadigini Osmanli Devleti tarafindan verilmis olan rutbelerin yine Osmanli Devleti tarafindan alinmis oldugunu belirtir Nutuk ta su ifadeleri kullanir Sakarya muharebesi neticesine kadar bir rutbe i askeriyeye haiz degildim Ondan sonra Buyuk Millet Meclisince Musir Maresal rutbesi ile Gazi unvani tevcih edildi Osmanli Devleti nin rutbesinin yine o devlet tarafindan alinmis oldugu malumdur Sakarya Savasi nin kazanilmasiyla Turk milletinin savasin kazanilacagina olan inanci yerine gelmistir Istanbul da tum camilerde Sakarya da hayatini kaybeden askerler icin mevlitler okunmustur O ana kadar Ankara ya mesafeli duran Istanbul basininda dahi bir sevinc duygusu olusmustur Uluslararasi toplumun ozellikle Ingiltere nin TBMM guclerine bakisi degismis ve Yunanistan arkasindaki Ingiltere destegini kaybetmistir 13 Eylul 1683 tarihinde II Viyana Kusatmasi ile baslayan Turk geri cekilmesi yine bir 13 Eylul gunu bu savas ile durmus yeniden ilerleme baslamistir Bu yonden bu savasin sembolik onemi de Turk Tarihi acisindan cok fazladir Ust kademe komutanlariTBMM Baskani ve Turk Ordulari Baskomutani Mustafa Kemal Ataturk Basvekil ve Genelkurmay Baskani Birinci Ferik Mustafa Fevzi Cakmak Milli Mudafaa Vekili Mirliva Refet Pasa Bati Cephesi Komutani Mirliva Mustafa Ismet Inonu 1 Grup Komutani Albay Izzettin Calislar 24 Tumen Komutani Yarbay Ahmet Fuat Bulca 23 Tumen Komutani Yarbay Omer Halis Biyiktay 2 Grup Komutani Albay Mehmet Selahattin Adil 4 Tumen Komutani Albay Mehmet Sabri Ercetin 5 Tumen Komutani Yarbay Mehmet Kenan Dalbasar 9 Tumen Komutani Albay Sitki Uke 3 Grup Komutani Mirliva Yusuf Izzet Met 7 Tumen Komutani Yarbay Ahmet Dervis 8 Tumen Komutani Albay Kazim Sevuktekin 15 Tumen Komutani Albay Sukru Naili Gokberk 4 Grup Komutani Albay Kemalettin Sami Gokcen 5 Kafkas Tumeni Komutani Yarbay Cemil Cahit Toydemir 61 Tumen Komutani Albay Mehmet Rustu Sakarya 5 Grup Komutani Albay Fahrettin Altay 14 Suvari Tumeni Komutani Yarbay Mehmet Suphi Kula 4 Suvari Tugayi Komutani Yarbay Haci Mehmet Arif Orguc 12 Grup Komutani Albay Halit Karsialan 11 Tumen Komutani Albay sonra Yarbay Murettep Kolordu Komutani Albay Kazim Fikri Ozalp 1 Tumen Komutani Yarbay Abdurrahman Nafiz Gurman 17 Tumen Komutani Albay Huseyin Nurettin Ozsu 41 Tumen Komutani Yarbay Serif Yacagaz 1 Suvari Tumeni Komutani Yarbay Osman Zati Korol Bati Cephesine Dogrudan Bagli Birlikler 2 Suvari Tumeni Komutani Yarbay Ethem Servet Boral 3 Suvari Tumeni Komutani Yarbay Ibrahim Colak Murettep Tumen Komutani Yarbay Ahmet Zeki Soydemir 3 Kafkas Tumeni Komutani Yarbay Halit Akmansu 6 Tumen Komutani Yarbay Huseyin Nazmi Solok 57 Tumen Komutani Yarbay Hasan Mumtaz CecenAyrica bakinizMehmetcik Aniti Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parki Bloodbath at the SakaryaKaynakca Michael Llewellyn Smith Ionian Vision Hurst amp Company London 1973 ISBN 1 85065 413 1 pg 227 234 Christopher Chant Warfare of the 20th Century Armed Conflicts Outside the Two World Wars Chartwell Books Inc New Jersey 1988 ISBN 1 55521 233 6 pg 21 23 Michael Llewellyn Smith Ionian Vision Hurst amp Company London 1973 ISBN 1 85065 413 1 pg 227 232 Sakarya Sempozyumu PDF MSU Kara Harp Okulu Dekanligi s 89 20 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Ocak 2023 a b Kocak Cemil and Aksin Sina and Tuncay Mete and Ozdemir Hikmet and Boratav Korkut and Hilav Selahattin and Katoglu Murat and Odekan Ayla 2005 Yakin Cag Turkiye tarihi Turkiye Tarihi Cagdas Turkiye 1908 1980 Cem Tarih Dizisi Cem Yayinevi Istanbul pp 85 173 ISBN 9754065567 a b Genelkurmay Baskanligi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Agustos 2009 Belgelerle Turk tarihi dergisi 80 83 Mentes Kitabevi 2003 sayfa 72 Sabahattin Selek Istiklal Harbi yeni Turk Devletinin kurulusu 1965 sayfa 283 Selim Erdogan Sakarya Turk Bitti Demeden Bitmez Kronik Kitap 2020 sayfa 332 Turkiye nin en buyuk aniti Polatli da haber7 23 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2009 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2011 1 olu kirik baglanti Dogan Haber Ajansi POLATLI DA TARIHI GUN 13 09 2010 2 1 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pusula 64 Sayi Ataturk un Gercekciligi Yunus Emre YILDIRIM 3 Hurriyet Turk tarihinin donum noktasi 87 yasinda 13 Eylul 2008 4 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Polatli Ticaret Odasi 5 22 Agustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Turk Telekom Teknik Ve Endustri Meslek Lisesi Polatli Gezimiz 6 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radikal Alti Ok a karsi Sakarya Efkan Bucak 17 03 2011 Kate Fleet Suraiya Faroqhi Resat Kasaba The Cambridge History of Turkey Volume 4 Cambridge University Press 2008 ISBN 0 521 62096 1 sayfa 138 9 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari sayfa 418 Michael Llewellyn Smith Ionian Vision Hurst amp Company London 1973 ISBN 1 85065 413 1 sayfa 234 Christopher Chant Warfare of the 20th Century Armed Conflicts Outside the Two World Wars Chartwell Books Inc New Jersey 1988 ISBN 1 55521 233 6 sayfa 23 Nutuk Buyuk Millet Meclisince bana Musir rutbesiyle Gazi unvani verilmesi yan baslikli bolumDis baglantilarWikimedia Commons ta Sakarya Meydan Muharebesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Genelkurmay Baskanligi nin Sakarya Meydan Muharebesi konulu sayfasi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde