Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarmatlar, Vistül ile İdil nehirleri arasında, Kafkasya'nın kuzeyi ve güneydoğusunu da içine alan bölgede MÖ 6. yüzyıldan MS 4. yüzyıla dek yaşayan, Doğu İran öbeğine bağlı bir İskit dili olan Sarmatçayla konuşan atlı göçebe halk.
Tarihçe
MÖ 4-3. yüzyıllarda Güney Urallar'daki nüfusun bir kısmı Aşağı İtil Bölgesine ve Ural ötesindeki bozkırlara doğru inerek orada bulunan Sauromatlar üzerine hakim olmuştur. Bunun sonucunda da tarihte Aorsi, , Alan ve Yazıg diye bilinen yeni Sarmat beylikleri ortaya çıkmıştır. MÖ 4. yüzyılda çıkan yeni Sarmat beylikleri Don Nehri'ni aşarak Karadeniz bölgesinin kuzeyindeki bozkır bölgesine doğru batı yönlü olmak üzere büyük göçleri dönemin Yunan tarihçisi Diodoros tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: "İskit ülkesinin büyük bir kısmını yakıp yıkan,ele geçirdikleri bu topraklar üzerindeki halkları tamamen öldürerek ülkenin büyük bir kısmını çöl haline getiren savaşçı konfederasyonlardı."Sarmatlar aynı zamanda Kuzey Kafkasya'ya doğru güney yönünde de ilerlemişlerdir.Strabon'un Coğrafya'sında Yazıgların Don Nehri (Rusya) ile Dinyeper arasında yerleştikleri yazılmaktadır. MÖ 2. yüzyılda Yazıgların arkasından gelmiş olan Roksolanlar Karadeniz kuzeyi bozkırlarını Dinyeper'e kadar ele geçirmiş ve Tauridia'ya akınlar yapmışlardır. Sarmat beyliklerinin hareketleri İskitlerin büyük güç kaybetmesine sebep olmuşlardır. MS 1. yüzyılın ortalarında Roksolanlar Dinyeper ve Tuna Nehri arasına ulaşmışlar, aynı devirde daha batıya doğru da yol alarak Moesia'ya hücum etmişler ve böylece de Roma İmparatorluğu'nun doğu illerini tehdit etmişlerdir. Sarmat boylarının Kuzey Kafkasya eteklerine doğru aktif bir şekilde ilerlemeleri MÖ 3-1. yüzyıllarda olmuştur. Strabon'un bildirdiğine göre birbirlerinden bağımsız hareket eden ve çoğu zaman da birbiriyle uzlaşamayan iki Sarmat boyu olan Sirak ve Aorsi buralarda bulunuyorlardı. Sarmat boyları nüfuzlarını batı Sibir sahasına kadar uzatmışlardır. Diğer taraftan MÖ 1. yüzyılda Hunlar ile münasebet kurup alışveriş yaptıkları, bunun neticesi olarak da (Yunan) kültür izlerini Hunlara kadar ulaştırmış oldukları iddia edilir.
Neron (54-68) döneminde Cermen kabileleriyle ittifaklar kurarak Roma topraklarına girmişlerdir.
3. yüzyılda Sarmat toprakları büyük ölçüde Got istilasına uğramıştır. 370'ten sonraki Hun göçleri Sarmatları büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır. Sarmatlar, 6. yüzyılda başka halklarla karışarak tarihten silinmiştir.
Kültür
Sarmatlar, adına atlarını kurban ettikleri bir ateş tanrısına tapmıştır. Kadınlar erkeklerle birlikte savaşlara katılmıştır. Ancak ana-erkil yaşam zamanla biçim değiştirmiş ve bir erkek monarşisi oluşmuştur. Zengin ölüler için yapılan mezarlara (kurgan) değerli eşyalarını koyan Sarmatlara ait günümüzde Adigey'deki ve Kuban Irmağı havzasındaki höyüklerden arkeolojik buluntular çıkarılmıştır. At takımları ve silahlar Sarmat becerisini kanıtlamaktadır. Yüzük, bilezik, taç, broş, altın tabak ve benzeri ziynet eşyaları Adigey'deki ve Rusya'daki bazı müzelerde sergilenmektedir.
Arkeoloji
Sarmatlar hakkında bulunan en bilgi verici arkeolojik kaynaklar,Sarmat boylarının mezarları hakkındadır.Sarmat mezarlarının çoğunluğu MÖ 1. yüzyıl ve MS 3.yüzyıl arasına aittir.Sarmat mezarları sadece Karadeniz'in kuzeyinde değil,aynı zamanda ormanlı bozkır alanlarında,Poltava bölgesinde,Orel bölgesinde,Vorskla Havzası'nda ve Kuzey Donetsk'de görülmektedir.Bu arkeolojik kanıtlar,bozkır bölgesinde yaşamış olan Sarmatlardan bir grubun oldukça kuzeylere yerleşmiş olduklarını anlıyoruz.Karadeniz'in kuzeyi ve idil boyundaki mezarlar burada yaşamış olan Sarmatların göçebe olduklarını gösteriyor.Kafkaslar'ın kuzeyinde ise durum daha farklı gözüküyor.Strabon'a göre buradaki Sarmatların bazısı göçebe, bazısı ise yerleşikti ve tarımla uğraşıyordu.20.yüzyılda çeşitli yerlerde yapılan arkeolojik çalışmalar Strabon'u doğrulamaktadır.
Dil
Sarmatlar çeşitli dil bilimcilere göre İran dilleri içerisindedir.MÖ 1.yüzyıla gelindiğinde,Güney Rusya'da ve çeşitli yerlerde bulunan İran kabileleri birbirinden farklı diller ve lehçeler konuşuyorlardı.Sarmatların'da bu gruba dahil olduğu,Sarmat boylarının konuştukları dilin 'Eski İran - Ön İran' dilinden türetilmiş bir dil olduğu söylenmektedir. 1968'de makale yayınlayan bir grup İranologun yazdığına göre dönemin Karadeniz kıyılarındaki tarih kaynaklarında; Yunanca yazıtlarda geçen çok sayıda İran dillerine ait isim Sarmatyalıların Doğu İran dilleri lehçesinin atalarından olabileceğini gösterdi. Bununla birlikte,Harmatta (1970) "Sarmatlar'ın ve Sarmat boylarının dilinin İran dillerine ait olamayacağını savundu.
İddialar
Mirfatih Zekiyev'in öncüsü olduğu bazı tarihçiler tarafından ise Sarmatların Türk kökenli bir halk olduğu iddia edilmektedir.
Kaynakça
- ^ "Encyclopædia Britannica Online: "Sarmatian"". 9 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2008.
- ^ J.Harmatta: "Scythians" in UNESCO Collection of History of Humanity - Volume III: From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. Routledge/UNESCO, 1996, s. 182.
- ^ Diodorus Siculus,Bibliotheka,II,43.3
- ^ Strabon'un Coğrafyası,İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü,Sayı 30,Sayfa 79-90
- ^ Problemi skifskoy arheologii,1971,s.188-190
- ^ Turk Tarihine Giris - Salim Cohce, s.28
- ^ This justifies the importance of the research on the "Sarmatians" in the Hungarian archaelogy of the last century: e.g. Párduz 1941-1950:Mócsy 1972;Horváth 1989
- ^ Spencer 2006.For antiquity and archaelogy in particular,see Shennan 1989
- ^ Harmatta, J (1970) "Studies in the History and Language of the Sarmatians" Acta Antique et Archaeologica,XIII
- ^ Handbuch der Orientalistik, Iranistik. By I. Gershevitch, O. Hansen, B. Spuler, M.J. Dresden, Prof M Boyce, M. Boyce Summary. E.J. Brill. 1968.
- ^ Studies in the History and Language of the Sarmatians, Acta Antique et Archaeologica, XIII,
- ^ Mirfatih Zekiyev Türklerin ve Tatarların kökeni syf; 143-178 Selenge yayınları Ağustos 2007
- ^ H. Celâl Güzel, Ali Birinci, Genel Türk tarihi, 1. cilt, Yeni Türkiye, 2002
- ^ Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Türk dünyası el kitabı: Coğrafya-tarih 22 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1992, s.176
- ^ Viktor Aleksandrovich Shnirelʹman, Who Gets the Past? 22 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Woodrow Wilson Center Press, 1996, s.28
- ^ Zakiev M. Z., Problems of the history and language, Who are the Alans? 10 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Kazan, 1995
- ^ (William Hearth, ORMUS: Timeline of Ancients, 2007, s.174)
- ^ Osman Karatay, In Search of the Lost Tribe: The Origins and Making of the Croation Nation 23 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2003 s. 15.
- ^ Tarhan, B. (2018). ANTİK KAYNAKLAR VE GÜNCEL ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA SARMATLAR - İSKİTLER / Umut BADAKOĞLU /YÜKSEK LİSANS TEZİ. T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI. https://doi.org/10164184
- ^ Egemen Çağrı Mızrak, Bozkır Kavimleri Ötüken Neşriyat,s.240-260
Wikimedia Commons'ta Sarmatlar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
 | Avrupa tarihi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Etnik grup ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sarmatlar Vistul ile Idil nehirleri arasinda Kafkasya nin kuzeyi ve guneydogusunu da icine alan bolgede MO 6 yuzyildan MS 4 yuzyila dek yasayan Dogu Iran obegine bagli bir Iskit dili olan Sarmatcayla konusan atli gocebe halk Britannia da kurt basli sancak tug ile atli bir Sarmat suvariyi gosteren bir mezar tasi Grosvenor Muzesi ChesterTarihceMO 4 3 yuzyillarda Guney Urallar daki nufusun bir kismi Asagi Itil Bolgesine ve Ural otesindeki bozkirlara dogru inerek orada bulunan Sauromatlar uzerine hakim olmustur Bunun sonucunda da tarihte Aorsi Alan ve Yazig diye bilinen yeni Sarmat beylikleri ortaya cikmistir MO 4 yuzyilda cikan yeni Sarmat beylikleri Don Nehri ni asarak Karadeniz bolgesinin kuzeyindeki bozkir bolgesine dogru bati yonlu olmak uzere buyuk gocleri donemin Yunan tarihcisi Diodoros tarafindan su sekilde tanimlanmistir Iskit ulkesinin buyuk bir kismini yakip yikan ele gecirdikleri bu topraklar uzerindeki halklari tamamen oldurerek ulkenin buyuk bir kismini col haline getiren savasci konfederasyonlardi Sarmatlar ayni zamanda Kuzey Kafkasya ya dogru guney yonunde de ilerlemislerdir Strabon un Cografya sinda Yaziglarin Don Nehri Rusya ile Dinyeper arasinda yerlestikleri yazilmaktadir MO 2 yuzyilda Yaziglarin arkasindan gelmis olan Roksolanlar Karadeniz kuzeyi bozkirlarini Dinyeper e kadar ele gecirmis ve Tauridia ya akinlar yapmislardir Sarmat beyliklerinin hareketleri Iskitlerin buyuk guc kaybetmesine sebep olmuslardir MS 1 yuzyilin ortalarinda Roksolanlar Dinyeper ve Tuna Nehri arasina ulasmislar ayni devirde daha batiya dogru da yol alarak Moesia ya hucum etmisler ve boylece de Roma Imparatorlugu nun dogu illerini tehdit etmislerdir Sarmat boylarinin Kuzey Kafkasya eteklerine dogru aktif bir sekilde ilerlemeleri MO 3 1 yuzyillarda olmustur Strabon un bildirdigine gore birbirlerinden bagimsiz hareket eden ve cogu zaman da birbiriyle uzlasamayan iki Sarmat boyu olan Sirak ve Aorsi buralarda bulunuyorlardi Sarmat boylari nufuzlarini bati Sibir sahasina kadar uzatmislardir Diger taraftan MO 1 yuzyilda Hunlar ile munasebet kurup alisveris yaptiklari bunun neticesi olarak da Yunan kultur izlerini Hunlara kadar ulastirmis olduklari iddia edilir Neron 54 68 doneminde Cermen kabileleriyle ittifaklar kurarak Roma topraklarina girmislerdir 3 yuzyilda Sarmat topraklari buyuk olcude Got istilasina ugramistir 370 ten sonraki Hun gocleri Sarmatlari buyuk olcude ortadan kaldirmistir Sarmatlar 6 yuzyilda baska halklarla karisarak tarihten silinmistir KulturSarmatlar adina atlarini kurban ettikleri bir ates tanrisina tapmistir Kadinlar erkeklerle birlikte savaslara katilmistir Ancak ana erkil yasam zamanla bicim degistirmis ve bir erkek monarsisi olusmustur Zengin oluler icin yapilan mezarlara kurgan degerli esyalarini koyan Sarmatlara ait gunumuzde Adigey deki ve Kuban Irmagi havzasindaki hoyuklerden arkeolojik buluntular cikarilmistir At takimlari ve silahlar Sarmat becerisini kanitlamaktadir Yuzuk bilezik tac bros altin tabak ve benzeri ziynet esyalari Adigey deki ve Rusya daki bazi muzelerde sergilenmektedir ArkeolojiSarmatlar hakkinda bulunan en bilgi verici arkeolojik kaynaklar Sarmat boylarinin mezarlari hakkindadir Sarmat mezarlarinin cogunlugu MO 1 yuzyil ve MS 3 yuzyil arasina aittir Sarmat mezarlari sadece Karadeniz in kuzeyinde degil ayni zamanda ormanli bozkir alanlarinda Poltava bolgesinde Orel bolgesinde Vorskla Havzasi nda ve Kuzey Donetsk de gorulmektedir Bu arkeolojik kanitlar bozkir bolgesinde yasamis olan Sarmatlardan bir grubun oldukca kuzeylere yerlesmis olduklarini anliyoruz Karadeniz in kuzeyi ve idil boyundaki mezarlar burada yasamis olan Sarmatlarin gocebe olduklarini gosteriyor Kafkaslar in kuzeyinde ise durum daha farkli gozukuyor Strabon a gore buradaki Sarmatlarin bazisi gocebe bazisi ise yerlesikti ve tarimla ugrasiyordu 20 yuzyilda cesitli yerlerde yapilan arkeolojik calismalar Strabon u dogrulamaktadir DilSarmatlar cesitli dil bilimcilere gore Iran dilleri icerisindedir MO 1 yuzyila gelindiginde Guney Rusya da ve cesitli yerlerde bulunan Iran kabileleri birbirinden farkli diller ve lehceler konusuyorlardi Sarmatlarin da bu gruba dahil oldugu Sarmat boylarinin konustuklari dilin Eski Iran On Iran dilinden turetilmis bir dil oldugu soylenmektedir 1968 de makale yayinlayan bir grup Iranologun yazdigina gore donemin Karadeniz kiyilarindaki tarih kaynaklarinda Yunanca yazitlarda gecen cok sayida Iran dillerine ait isim Sarmatyalilarin Dogu Iran dilleri lehcesinin atalarindan olabilecegini gosterdi Bununla birlikte Harmatta 1970 Sarmatlar in ve Sarmat boylarinin dilinin Iran dillerine ait olamayacagini savundu IddialarMirfatih Zekiyev in oncusu oldugu bazi tarihciler tarafindan ise Sarmatlarin Turk kokenli bir halk oldugu iddia edilmektedir Kaynakca Encyclopaedia Britannica Online Sarmatian 9 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2008 J Harmatta Scythians in UNESCO Collection of History of Humanity Volume III From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD Routledge UNESCO 1996 s 182 Diodorus Siculus Bibliotheka II 43 3 Strabon un Cografyasi Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Cografya Bolumu Sayi 30 Sayfa 79 90 Problemi skifskoy arheologii 1971 s 188 190 Turk Tarihine Giris Salim Cohce s 28 This justifies the importance of the research on the Sarmatians in the Hungarian archaelogy of the last century e g Parduz 1941 1950 Mocsy 1972 Horvath 1989 Spencer 2006 For antiquity and archaelogy in particular see Shennan 1989 Harmatta J 1970 Studies in the History and Language of the Sarmatians Acta Antique et Archaeologica XIII Handbuch der Orientalistik Iranistik By I Gershevitch O Hansen B Spuler M J Dresden Prof M Boyce M Boyce Summary E J Brill 1968 Studies in the History and Language of the Sarmatians Acta Antique et Archaeologica XIII Mirfatih Zekiyev Turklerin ve Tatarlarin kokeni syf 143 178 Selenge yayinlari Agustos 2007 H Celal Guzel Ali Birinci Genel Turk tarihi 1 cilt Yeni Turkiye 2002 Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu Turk dunyasi el kitabi Cografya tarih 22 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1992 s 176 Viktor Aleksandrovich Shnirelʹman Who Gets the Past 22 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Woodrow Wilson Center Press 1996 s 28 Zakiev M Z Problems of the history and language Who are the Alans 10 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kazan 1995 William Hearth ORMUS Timeline of Ancients 2007 s 174 Osman Karatay In Search of the Lost Tribe The Origins and Making of the Croation Nation 23 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2003 s 15 Tarhan B 2018 ANTIK KAYNAKLAR VE GUNCEL CALISMALAR ISIGINDA SARMATLAR ISKITLER Umut BADAKOGLU YUKSEK LISANS TEZI T C BILECIK SEYH EDEBALI UNIVERSITESI SOSYAL BILIMLER ENSTITUSU TARIH ANABILIM DALI https doi org 10164184 Egemen Cagri Mizrak Bozkir Kavimleri Otuken Nesriyat s 240 260 Wikimedia Commons ta Sarmatlar ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Etnik grup ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz