Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarı kiraz kuşu (Emberiza citrinella), kiraz kuşugiller (Emberizidae) familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından ispinozgiller familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca sarı çinte,sarı yelve olarak da adlandırılır. Vatanı Avrasya olan bu kuş türü Yeni Zelanda ve Avustralya'ya sokulmuştur. Avrupa'da yaşayanların çoğu yıl boyunca üreme bölgelerinde kalırken doğuda yaşayan alt türleri kısmen göçmendir ve popülasyonun çoğu kışı geçirmek için güneye iner. Erkeğin kafası parlak sarı, sırtı çizgili kahverengi, kuyruk sokumu kızıl kahverengi ve karnı da sarı renklidir. Dişi ve erişkin olmayanların tüyleri erkeklerin daha mat renklisidir. Çalılık ve orman kenarlarında açık alanlarda yaygın olarak yaşarlar. Şakıması en yakın akrabası ak başlı kiraz kuşuna benzer.
| Sarı kiraz kuşu | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Emberiza citrinella Linnaeus, 1758 |
Üreme mevsimi nisan ve mayıs aylarında dişilerin yere yakın ve gözden uzak yerlere yuva yapmasıyla başlar. Dişiler üzeri ince koyu renkli çizgilerle kaplı 3-5 yumurta yumurtlar. Dişiler 12-14 günlük kuluçka süresinden sonra yavruların bakımını palazlanana kadar 11-13 gün kadar daha devam ederler. Hem erkek hem de dişi yuvadaki yavruları birlikte besler ve yılda iki ila üç kere çiftleşirler. Yuvalar kemirgenler ile kargalar tarafından tehdit altındadır ve erişkin kuşlar da yırtıcı kuşlar tarafından avlanırlar. Sarı kiraz kuşu üreme mevsimi dışında sürü hâlinde olmak üzere yerde beslenir. Gıdaları genellikle tohumlardan ve üreme döneminde bazı omurgasızlardan ibarettir. Tarım uygulamalarının değişmesi sonucunda Batı Avrupa popülasyonları azalma gösterse de sayılarının çokluğu ve geniş yaşam alanları nedeniyle Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından asgari endişe altındaki türler arasında listelenmiştir.
Bu göz alıcı kuş Robert Burns ve 'in şiirlerine konu olurken kendine özgü şakıması Beethoven ile Messiaen'ın eserlerine ilham kaynağı olmuştur.
Taksonomi
Kiraz kuşugiller (Emberizidae) familyası büyük çoğunluğu Amerika kıtalarında yaşayan yaklaşık 300 kadar tohumcul kuş türünü içinde barındırır. Bu familyada sınıflandırılan ve kırktan fazla üyesi bulunan Emberiza cinsi ise Eski Dünya'da bulunur. İçinde bulunduğu cins içinde sarı kiraz kuşunun en yakın akrabası ak başlı kiraz kuşudur ki bazen bu iki tür aynı tür olarak da sınıflandırılmıştır. ve bahçe kiraz kuşu da yakın akrabalarıdır. Yaşam alanının kesiştiği yerlerde sarı kiraz kuşu ile ak başlı kiraz kuşu çiftleşmektedir. Sarı kiraz kuşunun baskın olduğu melezlerin bulunduğu bölgeler giderek doğuya doğru kaymaktadır.
Sarı kiraz kuşu 1758 yılında Linnaeus tarafından günümüzdeki bilimsel adı ile Systema Naturae adlı eserinde tanımlanmıştır. Cins adı Emberiza Eski Yüksek Almanca'da kiraz kuşu anlamına gelen embritz sözcüğünden türetilmiştir.Epitet citrinella ise İtalyanca küçük sarı kuş demektir.
Alt türleri
Üç alt türü sınıflandırılmaktadır. E. c. citrinella (Linnaeus, 1758) İngiltere'nin güneydoğusunda, Avrupa'nın büyük bir bölümünde doğuda Rusya'nın kuzeybatı köşesiyle Ukrayna'nın batısına kadar olan bölgede yaşar. E. c. caliginosa (, 1940) İrlanda'da, Man Adası'nda ve İngiltere'nin güneydoğusu hariç olmak üzere Büyük Britanya'da bulunur. E. c. erythrogenys (Brehm, 1855) Rusya'da, Ukrayna'nın merkez bölgelerinde, Balkanların doğusunda Sibirya'ya ve Moğolistan'ın kuzeybatısına kadar olan bölgede ürer ve ayrıca Karadeniz'in doğusu ile Kafkaslar'da ayrık popülasyonları da bulunur.
Fiziksel özellikleri
İri bir kiraz kuşu olan sarı kiraz kuşu 16-16,5 cm. boyundadır ve 23 ila 29.5 cm. arasında bir kanat açıklığına sahiptir. Ağırlığı 20 ila 36.5 g. arasında değişir.E. c. citrinella alt türünün erkekleri parlak sarı başlıdır; sırtları kalın kahverengi çizgilidir, kuyruksokumları kızıl kahverengi, karnı sarı, kuyruğunun dış tüyleri beyazdır. Dişilerin renkleri erkeklere göre daha soluktur. Tepeleri, göğüsleri ile yanları daha az çizgilidir. Her iki cinsiyette de Üreme dönemi dışında yeni tüylerin koyu renkli kenarları sarı tüylerin daha az dikkat çekmesine neden olur. Genç kuşlar erişkinlere göre daha az sarı ve mat renklidir; kuyruksokumları daha soluktur.
Üreme döneminden sonra sekiz hafta boyunca erişkinler tüm tüylerini dökerek değiştirir. Erkeklerin rengi her tüy dökümünden sonra daha da sarılaşır. Genç kuşlar plazlandıktan kısa bir süre sonra baş, gövde ve örtücü tüyler olmak üzere kısmen tüy değiştirirler.
Alt türler arasında farklılıklar az dikkat çekicidir ve yaşam alanının örtüştüğü yerlerde geçişler kademelidir. E. c. caliginosa alt türünün erkekleri E. c. citrinella alt türüne göre biraz daha küçük ve koyu renklidir, aynı zamanda sırtındaki çizgiler daha yoğundur, başındaki sarı tüyler yeşile çalar ve yanlarında daha fazla kızıl kahverengi tüy görülür. Doğuda yaşayan E. c. erythrogenys alt türü ise E. c. citrinella alt türünden daha soluk ve daha az çizgilidir. Yanları, kuyrukaltı ve kanatlardaki çizgiler daha beyazdır; başı da daha parlak sarı renklidir.
Özellikle soluk renkli E. c. erythrogenys alt türünde olmak üzere dişiler ve genç kuşlar ak başlı kiraz kuşu ile karıştırılabilirler ama her zaman için tüyleri sarıya çalar, kuyruksokumları daha soluk kızıl kahverengidir ve üst tüyleri daha tekdüzedir. Bahçe kiraz kuşu da kuyruksokumunun boz rengi ile dişi ve genç sarı kiraz kuşundan ayırt edilebilir. Ak başlı kiraz kuşu ile melez erkekler genellikle beyaz yüzlüdür ve başlarında, karınlarında ve uçuş tüylerinde biraz sarılık bulunur. ancak dişi melezler melez olmayan sarı kiraz kuşundan ayırt edilemez.
Üreme ve Beslenme
Kuşların doğal besini tohumlar, yavruları beslerken ise, tohumlarla birlikte böceklerdir. Yuvalarını yere yaparlar. 3-6 arası yumurta, kiraz kuşunun kılımsı yuva özelliklerini taşıyan yuvalarında bulunur.
Yaşam alanı
Avrupa ve Asya'da kuşların çoğu yerleşiktir, fakat bazı kuzey kuşları kışın güneye göç ederler. Açık alanlar ve çalılık ve ağaçlar bulundukları yerlerdir. Kışları küçük sürüler halinde toplanarak göç ederler.
Dağılımı
Avrupa'dan Asya'ya kadar olan bölgelerde bulunur. Bununla beraber, 1862'de Yeni Zelanda'da da tanımlanmıştır. Günümüzde Yeni Zelanda'da ciddi şekilde sayısı azamakta olan Avrupa'dan daha fazla bulunması muhtemeldir.
Diğer
Avusturyalı piyanist, , sarı kiraz kuşunun şakmasının, Beethoven'nın 5. Senfonisinin ilham kaynağı olduğunu ileri sürmüştür.
Kaynakça
- ^ Bülent Gözcelioğlu (2002). . TÜBİTAK. 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2012.
- ^ Çakmak, Merete (2005). Anadolu Kuş Adları Sözlüğü:İngilizce-Türkçe-Latince. İstanbul: Kitap Yayınevi. s. 74. .
- ^ Karol, Sevinç (1998). Biyoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ^ "çinte". AnaBritannica. 6. İstanbul: Ana Yayıncılık. 1986. ss. 481-482.
- ^ Guy M. Kirwan (2008). The Birds of Turkey. Londra: Christopher Helm. ISBN .
- ^ Karol, Sevinç (1963). Zooloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ^ Hoyo, Josep del; Elliott, Andrew; Sargatal, Jordi; Christie, David A ((Ed.)). "Emberizidae". Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Nisan 2014.
- ^ a b c Hoyo, Josep del; Elliott, Andrew; Sargatal, Jordi; Christie, David A ((Ed.)). "Yellowhammer". Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions. Erişim tarihi: 13 Nisan 2014.
- ^ Tietze, Dieter Thomas; Wassmann, Christine; Martens, Jochen (2012). (PDF). Vertebrate Zoology. 62 (1). ss. 113-122. 24 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018.
- ^ Linnaeus (1758) p. 177. 25 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Londra: Christopher Helm. s. 145. ISBN .
- ^ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Londra: Christopher Helm. s. 110. ISBN .
- ^ a b Snow, David; Perrins, Christopher M, (Ed.) (1998). The Birds of the Western Palearctic concise edition (2 volumes). Oxford: Oxford University Press. ss. 1648-1651. ISBN .
- ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Olssonisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Olsson et al. (1995) s. 111–114.
- ^ Porter, Richard; Aspinall, Simon (2011). Birds of the United Arab Emirates. Londra: Christopher Helm. s. 208. ISBN .
Dış bağlantılar
 | Virtual Birds'de Sarı kiraz kuşu kuşunun kuş sesi bulunur. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sari kiraz kusu Emberiza citrinella kiraz kusugiller Emberizidae familyasina ait bir otucu kus turu Gunumuzde bazi arastirmacilar tarafindan ispinozgiller familyasinda siniflandirilmistir Ayrica sari cinte sari yelve olarak da adlandirilir Vatani Avrasya olan bu kus turu Yeni Zelanda ve Avustralya ya sokulmustur Avrupa da yasayanlarin cogu yil boyunca ureme bolgelerinde kalirken doguda yasayan alt turleri kismen gocmendir ve populasyonun cogu kisi gecirmek icin guneye iner Erkegin kafasi parlak sari sirti cizgili kahverengi kuyruk sokumu kizil kahverengi ve karni da sari renklidir Disi ve eriskin olmayanlarin tuyleri erkeklerin daha mat renklisidir Calilik ve orman kenarlarinda acik alanlarda yaygin olarak yasarlar Sakimasi en yakin akrabasi ak basli kiraz kusuna benzer Sari kiraz kusu source source Korunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif AvesTakim Passeriformes Otucu kuslar Familya Emberizidae Kiraz kusugiller Cins EmberizaTur E citrinellaIkili adlandirmaEmberiza citrinella Linnaeus 1758Emberiza citrinella source source source source source source Emberiza citrinella Ureme mevsimi nisan ve mayis aylarinda disilerin yere yakin ve gozden uzak yerlere yuva yapmasiyla baslar Disiler uzeri ince koyu renkli cizgilerle kapli 3 5 yumurta yumurtlar Disiler 12 14 gunluk kulucka suresinden sonra yavrularin bakimini palazlanana kadar 11 13 gun kadar daha devam ederler Hem erkek hem de disi yuvadaki yavrulari birlikte besler ve yilda iki ila uc kere ciftlesirler Yuvalar kemirgenler ile kargalar tarafindan tehdit altindadir ve eriskin kuslar da yirtici kuslar tarafindan avlanirlar Sari kiraz kusu ureme mevsimi disinda suru halinde olmak uzere yerde beslenir Gidalari genellikle tohumlardan ve ureme doneminde bazi omurgasizlardan ibarettir Tarim uygulamalarinin degismesi sonucunda Bati Avrupa populasyonlari azalma gosterse de sayilarinin coklugu ve genis yasam alanlari nedeniyle Dunya Doga ve Dogal Kaynaklari Koruma Birligi tarafindan asgari endise altindaki turler arasinda listelenmistir Bu goz alici kus Robert Burns ve in siirlerine konu olurken kendine ozgu sakimasi Beethoven ile Messiaen in eserlerine ilham kaynagi olmustur TaksonomiKiraz kusugiller Emberizidae familyasi buyuk cogunlugu Amerika kitalarinda yasayan yaklasik 300 kadar tohumcul kus turunu icinde barindirir Bu familyada siniflandirilan ve kirktan fazla uyesi bulunan Emberiza cinsi ise Eski Dunya da bulunur Icinde bulundugu cins icinde sari kiraz kusunun en yakin akrabasi ak basli kiraz kusudur ki bazen bu iki tur ayni tur olarak da siniflandirilmistir ve bahce kiraz kusu da yakin akrabalaridir Yasam alaninin kesistigi yerlerde sari kiraz kusu ile ak basli kiraz kusu ciftlesmektedir Sari kiraz kusunun baskin oldugu melezlerin bulundugu bolgeler giderek doguya dogru kaymaktadir Sari kiraz kusu 1758 yilinda Linnaeus tarafindan gunumuzdeki bilimsel adi ile Systema Naturae adli eserinde tanimlanmistir Cins adi Emberiza Eski Yuksek Almanca da kiraz kusu anlamina gelen embritz sozcugunden turetilmistir Epitet citrinella ise Italyanca kucuk sari kus demektir Alt turleri Uc alt turu siniflandirilmaktadir E c citrinella Linnaeus 1758 Ingiltere nin guneydogusunda Avrupa nin buyuk bir bolumunde doguda Rusya nin kuzeybati kosesiyle Ukrayna nin batisina kadar olan bolgede yasar E c caliginosa 1940 Irlanda da Man Adasi nda ve Ingiltere nin guneydogusu haric olmak uzere Buyuk Britanya da bulunur E c erythrogenys Brehm 1855 Rusya da Ukrayna nin merkez bolgelerinde Balkanlarin dogusunda Sibirya ya ve Mogolistan in kuzeybatisina kadar olan bolgede urer ve ayrica Karadeniz in dogusu ile Kafkaslar da ayrik populasyonlari da bulunur Fiziksel ozellikleriIri bir kiraz kusu olan sari kiraz kusu 16 16 5 cm boyundadir ve 23 ila 29 5 cm arasinda bir kanat acikligina sahiptir Agirligi 20 ila 36 5 g arasinda degisir E c citrinella alt turunun erkekleri parlak sari baslidir sirtlari kalin kahverengi cizgilidir kuyruksokumlari kizil kahverengi karni sari kuyrugunun dis tuyleri beyazdir Disilerin renkleri erkeklere gore daha soluktur Tepeleri gogusleri ile yanlari daha az cizgilidir Her iki cinsiyette de Ureme donemi disinda yeni tuylerin koyu renkli kenarlari sari tuylerin daha az dikkat cekmesine neden olur Genc kuslar eriskinlere gore daha az sari ve mat renklidir kuyruksokumlari daha soluktur Ureme doneminden sonra sekiz hafta boyunca eriskinler tum tuylerini dokerek degistirir Erkeklerin rengi her tuy dokumunden sonra daha da sarilasir Genc kuslar plazlandiktan kisa bir sure sonra bas govde ve ortucu tuyler olmak uzere kismen tuy degistirirler Alt turler arasinda farkliliklar az dikkat cekicidir ve yasam alaninin ortustugu yerlerde gecisler kademelidir E c caliginosa alt turunun erkekleri E c citrinella alt turune gore biraz daha kucuk ve koyu renklidir ayni zamanda sirtindaki cizgiler daha yogundur basindaki sari tuyler yesile calar ve yanlarinda daha fazla kizil kahverengi tuy gorulur Doguda yasayan E c erythrogenys alt turu ise E c citrinella alt turunden daha soluk ve daha az cizgilidir Yanlari kuyrukalti ve kanatlardaki cizgiler daha beyazdir basi da daha parlak sari renklidir Ozellikle soluk renkli E c erythrogenys alt turunde olmak uzere disiler ve genc kuslar ak basli kiraz kusu ile karistirilabilirler ama her zaman icin tuyleri sariya calar kuyruksokumlari daha soluk kizil kahverengidir ve ust tuyleri daha tekduzedir Bahce kiraz kusu da kuyruksokumunun boz rengi ile disi ve genc sari kiraz kusundan ayirt edilebilir Ak basli kiraz kusu ile melez erkekler genellikle beyaz yuzludur ve baslarinda karinlarinda ve ucus tuylerinde biraz sarilik bulunur ancak disi melezler melez olmayan sari kiraz kusundan ayirt edilemez Ureme ve BeslenmeKuslarin dogal besini tohumlar yavrulari beslerken ise tohumlarla birlikte boceklerdir Yuvalarini yere yaparlar 3 6 arasi yumurta kiraz kusunun kilimsi yuva ozelliklerini tasiyan yuvalarinda bulunur Yasam alaniAvrupa ve Asya da kuslarin cogu yerlesiktir fakat bazi kuzey kuslari kisin guneye goc ederler Acik alanlar ve calilik ve agaclar bulunduklari yerlerdir Kislari kucuk suruler halinde toplanarak goc ederler DagilimiAvrupa dan Asya ya kadar olan bolgelerde bulunur Bununla beraber 1862 de Yeni Zelanda da da tanimlanmistir Gunumuzde Yeni Zelanda da ciddi sekilde sayisi azamakta olan Avrupa dan daha fazla bulunmasi muhtemeldir DigerAvusturyali piyanist sari kiraz kusunun sakmasinin Beethoven nin 5 Senfonisinin ilham kaynagi oldugunu ileri surmustur Kaynakca Bulent Gozcelioglu 2002 TUBITAK 29 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2012 Cakmak Merete 2005 Anadolu Kus Adlari Sozlugu Ingilizce Turkce Latince Istanbul Kitap Yayinevi s 74 ISBN 975 6051 03 5 Karol Sevinc 1998 Biyoloji Terimleri Sozlugu Ankara Turk Dil Kurumu Yayinlari cinte AnaBritannica 6 Istanbul Ana Yayincilik 1986 ss 481 482 Guy M Kirwan 2008 The Birds of Turkey Londra Christopher Helm ISBN 978 1 4081 0475 0 Karol Sevinc 1963 Zooloji Terimleri Sozlugu Ankara Turk Dil Kurumu Yayinlari Hoyo Josep del Elliott Andrew Sargatal Jordi Christie David A Ed Emberizidae Handbook of the Birds of the World Alive Lynx Edicions 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Nisan 2014 a b c Hoyo Josep del Elliott Andrew Sargatal Jordi Christie David A Ed Yellowhammer Handbook of the Birds of the World Alive Lynx Edicions Erisim tarihi 13 Nisan 2014 Tietze Dieter Thomas Wassmann Christine Martens Jochen 2012 PDF Vertebrate Zoology 62 1 ss 113 122 24 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Ocak 2018 Linnaeus 1758 p 177 25 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jobling James A 2010 The Helm Dictionary of Scientific Bird Names Londra Christopher Helm s 145 ISBN 978 1 4081 2501 4 Jobling James A 2010 The Helm Dictionary of Scientific Bird Names Londra Christopher Helm s 110 ISBN 978 1 4081 2501 4 a b Snow David Perrins Christopher M Ed 1998 The Birds of the Western Palearctic concise edition 2 volumes Oxford Oxford University Press ss 1648 1651 ISBN 978 0 19 854099 1 a b c d Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Olsson isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Olsson et al 1995 s 111 114 Porter Richard Aspinall Simon 2011 Birds of the United Arab Emirates Londra Christopher Helm s 208 ISBN 978 1 4081 5257 7 Dis baglantilarVirtual Birds de Sari kiraz kusu kusunun kus sesi bulunur