Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sediment taşınımı; katı madde taşınımı, tortu taşıma, katı parçacıkların (tortu) hareketidir. Tipik olarak tortu üzerinde etkili olan yerçekimi kombinasyonu ve/veya tortunun sürüklendiği sıvının hareketi nedeniyle meydana gelir. Tortu taşınması, parçacıkların kırıntılı kayaçlar (kum, çakıl, kayalar vb. olduğu doğal sistemlerde meydana gelir.) çamur veya kil; sıvı hava, su veya buzdur. Yerçekimi kuvveti, parçacıkları dinlenmekte oldukları eğimli yüzey boyunca hareket ettirir. Sıvı hareket nedeniyle tortu taşıma, nehirler, akıntılar ve gelgit nedeniyle su, okyanuslar, nehirler, denizler ve diğer organları oluşur. Ulaşım, buzulların akarken ve rüzgarın etkisi altındaki karasal yüzeylerden de kaynaklanır. Sadece yerçekimi nedeniyle tortu taşınması, genel olarak eğimli yüzeylerde, tepeler, eğilimli yüzeyler, uçurumlar ve kıta sahanlığı - kıta eğim sınırı dahil olmak üzere meydana gelebilir.
Sediment taşınması sedimantoloji, jeomorfoloji, inşaat mühendisliği ve çevre mühendisliği alanlarında önemlidir. Tortu taşınması bilgisi çoğunlukla erozyon veya birikitme ile meydana gelip gelmeyeceğini, bu erozyonun veya birikimin büyüklüğünü ve gerçekleşeceği zaman ve mesafeyi belirlemek için kullanılır.
Mekanizmalar
Aeolian
Aeolian veya eolian (æ'nin ayrıştırılmasına bağlı olarak), rüzgarla tortu taşınması için kullanılan terimdir. Bu işlem dalgaların ve oluşmasına neden olur. Tipik olarak, taşınan tortunun boyutu ince kum (<1 mm) ve daha küçüktür, çünkü hava düşük yoğunluklu ve viskoziteli bir sıvıdır ve bu nedenle yatağında çok fazla kayma yapamaz. karasal yakın yüzey ortamında aeolian tortu taşıma tarafından oluşturulur. Dalgalanmalar ve kum tepeleri tortu taşımacılığına doğal bir kendi kendini organize eden tepki olarak oluşur.
Aeolian tortu taşımacılığı, plajlarda ve dünyanın kurak bölgelerinde yaygındır, çünkü bu ortamlarda bitki örtüsü kum alanlarının varlığını ve hareketini engellemez.
Rüzgar, çok ince taneli bir tozdur. Üst atmosfere girebilir ve dünya genelinde hareket edebilir. Sahra yataklarından gelen toz kanarya adalarına ve karayiplere, Gobi çölünden gelen toz ise Amerika Birleşik Devletlerinde birikmiştir. Bu tortu toprak bütçesi ve çeşitli adaların ekolojisi için önemlidir.
Rüzgarla taşınan ince taneli unsurlar bulunduran, tortu birikintilerine lös denir.
Flüvyal
Jeoloji, fiziki coğrafya ve tortu taşınmasında, akışkan süreçleri doğal sistemlerde akan su ile ilgilidir. Bu, nehirleri, akarsuları, akışları, ve kapsar. Su ile taşınan tortu, hava hem taşınan tortudan daha büyük olabilir, çünkü su hem daha yüksek bir yoğunluğa hem de viskoziteye sahiptir. Tipik nehirlerde taşınan en büyük tortu kum ve çakıl büyüklüğündedir, ancak daha büyük seller, taş ve hatta kayalar taşıyabilir.
Flüvyal tortu taşınması, dalgalanmaların ve kumulların oluşumuna, fraktal şekilli erozyon desenlerine, doğal nehir sistemlerinin karmaşık desenlerine ve taşkın yataklarının gelişmesine neden olabilir.
Sahil
Kıyı tortu taşımacılığı, dalgaların ve akımların hareketleri nedeniyle yakın kıyı ortamlarında gerçekleşir. Nehirlerin ağızlarında, kıyı tortusu ve akışlı tortu taşıma süreçleri nehir deltaları oluşturmak için ağ oluşturur.Kıyı tortu taşınması, plajlar, bariyer adaları ve pelerinler gibi karakteristik kıyı yeryüzü şekillerinin oluşmasına neden olur.
Buzul
Buzullar, yataklarının üzerinde hareket ettikçe, her boyuttaki malzemeyi sürükler ve taşırlar. Buzullar en büyük çökeltileri taşıyabilir ve buzul birikimi alanları genellikle, birkaç metre çapında olan çok sayıda içerir. Buzullar ayrıca kayayı "" ya da kaya unu haline getiririr ve binlerce kilometre uzaklıktaki lös yatakları oluşturmak için genellikle rüzgarlar tarafından taşınır. Buzullarda sürüklenen tortu genellikle buzul boyunca hareket eder ve bu da yüzeyde görünmesine neden olur.
Yamaç
Yamaç tortu taşınmasında, çeşitli işlemler regolit iniş eğimini taşır. Bunlar:
- Hayvanlar tarafından toprağın hareketi
- ve heyelanlar
Bu süreçler genellikle, yamaçta difüzyon denklemine bir çözüm gibi görünen bir profil vermek için birleşir, burada difüzivite, belirli yamaçta tortu taşınmasının kolaylığı ile ilgili bir parametredir. Bu nedenle, tepelerin üst kısımları genellikle vadiler etrafında dışbükey bir profile dönüşen parabolik içbükey bir profile sahiptir.
Tepeler dikleştikçe epizodik heyelanlara ve diğer kütle hareketleri olaylarına daha yatkın hale gelirler.Bu nedenle, tepe eğimi işlemleri, sığ eğimler için klasik difüzyonun hakim olduğu ve tepe eğimi kritik bir durma açısına ulaştıkça erozyon oranlarının sonsuzluğa ulaştığı doğrusal olmayan bir difüzyon denklemi ile daha iyi açıklanmaktadır.
Enkaz Akışı
Büyük malzeme kitleleri enkaz akışlarında, aşırı konsantre çamur karışımlarında, Kaya boyutuna kadar değişen klastlarda ve suda taşınır. Enkaz akışları, granüler sarp dağ vadilerinden ve yıkamalarından aşağı akarken hareket eder. Tortuları tanecikli bir karışım olarak taşıdıkları için, taşıma mekanizmaları ve kapasiteleri akışkan sistemlerinkinden farklı ölçeklenir.
Uygulamalar
Sediman taşınması, birçok çevresel, jeoteknik ve jeolojik problemi çözmek için uygulanır. Tortu taşınması veya erozyonunun ölçülmesi kıyı mühendisliği için önemlidir. Sediman erozyonunu ölçmek için çeşitli tortu erozyon cihazları (örn., Partikül Erozyon Simülatörü (PES)) tasarlanmıştır. BEAST (Bentik Çevresel Değerlendirme Tortu Aracı) olarak da adlandırılan bu tür bir cihaz, tortu erozyon oranlarını ölçmek için kalibre edilmiştir.
Tortunun hareketi, nehirlerdeki balık ve diğer organizmalar için habitat sağlamada önemlidir. Bu nedenle, genellikle barajlar nedeniyle tortu açlığı olan yüksek derecede düzenlenmiş nehirlerin yöneticilerine, yatak malzemesini yenilemek ve çubukları yeniden inşa etmek için genellikle kısa taşkınlar düzenlemeleri önerilir. Bu, örneğin, Colorado Nehri'nin Büyük Kanyonu'nda, kamp alanı olarak kullanılan kıyı şeridi habitatlarını yeniden inşa etmek için de önemlidir .
Bir barajın oluşturduğu bir rezervuara tortu deşarjı, bir rezervuar deltası oluşturur. Bu delta havzayı dolduracak ve sonunda ya rezervuarın taranması veya barajın çıkarılması gerekecektir. Tortu taşınması bilgisi, bir barajın ömrünü uzatmak için uygun şekilde planlamak için kullanılabilir.
Jeologlar, tortul kayaçlardan ve alüvyal malzemelerin genç birikintilerinden akış derinliğini, hızını ve yönünü anlamak için taşıma ilişkilerinin ters çözümlerini kullanabilirler. Menfezlerde, barajların üzerinde ve köprü iskelelerinin etrafındaki akış yatağın erozyonuna neden olabilir. Bu erozyon çevreye zarar verebilir ve yapının temellerini açığa çıkarabilir. Bu nedenle, inşa edilmiş bir ortamda tortu taşınımının mekaniği hakkında iyi bilgi, inşaat ve hidrolik mühendisleri için önemlidir.
İnsan aktiviteleri nedeniyle askıya alınmış tortu taşınması arttığında, kanalların doldurulması da dahil olmak üzere çevresel sorunlara neden olduğunda, işleme baskın olan tane büyüklüğü fraksiyonundan sonra siltasyon denir.
Kaynakça
- ^ Robert S. Anderson (1990). "Eolian ripples as examples of self-organization in geomorphological systems". Earth-Science Reviews (İngilizce). 29. ss. 77-96. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Kocurek, Gary; Ewing, Ryan C. (2005). Aeolian dune field self-organization – implications for the formation of simple versus complex dune-field patterns.Geomorphology (İngilizce). 72. ss. 72-105. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. Diğer özet.
- ^ "Saharan dust storms: nature and consequences"Earth-Science Reviews. 56(1-4). 2001. ss. 179-204. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Dust Storm Spreads Out of Gobi Desert". 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Ashton, Andrew; Murray, A. Brad; Arnault, Olivier (2001). Formation of coastline features by large-scale instabilities induced by high-angle waves". Nature (İngilizce). 414. ss. 296-300. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ . "Evidence for nonlinear, diffusive sediment transport on hillslopes and implications for landscape morphology". Water Resources Research (İngilizce). 35. 1 Mart 1999. ss. 853-870 (3). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.[]
- ^ Grant, J.; Walker, T.R.; Hill, P.S.; Lintern, D.G. (2013). "BEAST-A portable device for quantification of erosion in intact sediment cores". Methods in Oceanography (İngilizce). 5. ss. 39-55. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sediment tasinimi kati madde tasinimi tortu tasima kati parcaciklarin tortu hareketidir Tipik olarak tortu uzerinde etkili olan yercekimi kombinasyonu ve veya tortunun suruklendigi sivinin hareketi nedeniyle meydana gelir Tortu tasinmasi parcaciklarin kirintili kayaclar kum cakil kayalar vb oldugu dogal sistemlerde meydana gelir camur veya kil sivi hava su veya buzdur Yercekimi kuvveti parcaciklari dinlenmekte olduklari egimli yuzey boyunca hareket ettirir Sivi hareket nedeniyle tortu tasima nehirler akintilar ve gelgit nedeniyle su okyanuslar nehirler denizler ve diger organlari olusur Ulasim buzullarin akarken ve ruzgarin etkisi altindaki karasal yuzeylerden de kaynaklanir Sadece yercekimi nedeniyle tortu tasinmasi genel olarak egimli yuzeylerde tepeler egilimli yuzeyler ucurumlar ve kita sahanligi kita egim siniri dahil olmak uzere meydana gelebilir Atlantik Okyanusu uzerinden Sahra Colu nden Kanarya Adalari na dogru toz esiyor Sediment tasinmasi sedimantoloji jeomorfoloji insaat muhendisligi ve cevre muhendisligi alanlarinda onemlidir Tortu tasinmasi bilgisi cogunlukla erozyon veya birikitme ile meydana gelip gelmeyecegini bu erozyonun veya birikimin buyuklugunu ve gerceklesecegi zaman ve mesafeyi belirlemek icin kullanilir Mojave Colu nun Kelso tepeleri bir tepe kapali ufleme kum Kaliforniya MekanizmalarAeolian Aeolian veya eolian ae nin ayristirilmasina bagli olarak ruzgarla tortu tasinmasi icin kullanilan terimdir Bu islem dalgalarin ve olusmasina neden olur Tipik olarak tasinan tortunun boyutu ince kum lt 1 mm ve daha kucuktur cunku hava dusuk yogunluklu ve viskoziteli bir sividir ve bu nedenle yataginda cok fazla kayma yapamaz karasal yakin yuzey ortaminda aeolian tortu tasima tarafindan olusturulur Dalgalanmalar ve kum tepeleri tortu tasimaciligina dogal bir kendi kendini organize eden tepki olarak olusur Aeolian tortu tasimaciligi plajlarda ve dunyanin kurak bolgelerinde yaygindir cunku bu ortamlarda bitki ortusu kum alanlarinin varligini ve hareketini engellemez Ruzgar cok ince taneli bir tozdur Ust atmosfere girebilir ve dunya genelinde hareket edebilir Sahra yataklarindan gelen toz kanarya adalarina ve karayiplere Gobi colunden gelen toz ise Amerika Birlesik Devletlerinde birikmistir Bu tortu toprak butcesi ve cesitli adalarin ekolojisi icin onemlidir Alaska Bu nehirler diger orgulu akarsular gibi erozyon tortu tasimaciligi ve biriktirme surecleri yoluyla kanallarinin konumlarini hizla degistirir Ruzgarla tasinan ince taneli unsurlar bulunduran tortu birikintilerine los denir Fluvyal Jeoloji fiziki cografya ve tortu tasinmasinda akiskan surecleri dogal sistemlerde akan su ile ilgilidir Bu nehirleri akarsulari akislari ve kapsar Su ile tasinan tortu hava hem tasinan tortudan daha buyuk olabilir cunku su hem daha yuksek bir yogunluga hem de viskoziteye sahiptir Tipik nehirlerde tasinan en buyuk tortu kum ve cakil buyuklugundedir ancak daha buyuk seller tas ve hatta kayalar tasiyabilir Fluvyal tortu tasinmasi dalgalanmalarin ve kumullarin olusumuna fraktal sekilli erozyon desenlerine dogal nehir sistemlerinin karmasik desenlerine ve taskin yataklarinin gelismesine neden olabilir Kum Dalgari Laysan Beach Hawaii Kiyi tortu tasinmasi kiyi boyunca bu esit aralikli dalgalanmalarla sonuclanir Burada olcek bir fok Sahil Kongo nehri bakildiginda Kinsasa Demokratik Kongo Cumhuriyeti Kahverengimsi rengi esasen yukari akista tasinan sedimanlarin sonucudur Kiyi tortu tasimaciligi dalgalarin ve akimlarin hareketleri nedeniyle yakin kiyi ortamlarinda gerceklesir Nehirlerin agizlarinda kiyi tortusu ve akisli tortu tasima surecleri nehir deltalari olusturmak icin ag olusturur Kiyi tortu tasinmasi plajlar bariyer adalari ve pelerinler gibi karakteristik kiyi yeryuzu sekillerinin olusmasina neden olur Gorner Buzulu Zermatt Isvicre ye katilan bir buzul Bu buzullar tortu tasiyor ve yanal morenleri geride birakiyor Buzul Buzullar yataklarinin uzerinde hareket ettikce her boyuttaki malzemeyi surukler ve tasirlar Buzullar en buyuk cokeltileri tasiyabilir ve buzul birikimi alanlari genellikle birkac metre capinda olan cok sayida icerir Buzullar ayrica kayayi ya da kaya unu haline getiririr ve binlerce kilometre uzakliktaki los yataklari olusturmak icin genellikle ruzgarlar tarafindan tasinir Buzullarda suruklenen tortu genellikle buzul boyunca hareket eder ve bu da yuzeyde gorunmesine neden olur Yamac Yamac tortu tasinmasinda cesitli islemler regolit inis egimini tasir Bunlar Hayvanlar tarafindan topragin hareketi ve heyelanlar Bu surecler genellikle yamacta difuzyon denklemine bir cozum gibi gorunen bir profil vermek icin birlesir burada difuzivite belirli yamacta tortu tasinmasinin kolayligi ile ilgili bir parametredir Bu nedenle tepelerin ust kisimlari genellikle vadiler etrafinda disbukey bir profile donusen parabolik icbukey bir profile sahiptir Tepeler diklestikce epizodik heyelanlara ve diger kutle hareketleri olaylarina daha yatkin hale gelirler Bu nedenle tepe egimi islemleri sig egimler icin klasik difuzyonun hakim oldugu ve tepe egimi kritik bir durma acisina ulastikca erozyon oranlarinin sonsuzluga ulastigi dogrusal olmayan bir difuzyon denklemi ile daha iyi aciklanmaktadir Enkaz Akisi Buyuk malzeme kitleleri enkaz akislarinda asiri konsantre camur karisimlarinda Kaya boyutuna kadar degisen klastlarda ve suda tasinir Enkaz akislari granuler sarp dag vadilerinden ve yikamalarindan asagi akarken hareket eder Tortulari tanecikli bir karisim olarak tasidiklari icin tasima mekanizmalari ve kapasiteleri akiskan sistemlerinkinden farkli olceklenir UygulamalarSediman tasinmasi bircok cevresel jeoteknik ve jeolojik problemi cozmek icin uygulanir Tortu tasinmasi veya erozyonunun olculmesi kiyi muhendisligi icin onemlidir Sediman erozyonunu olcmek icin cesitli tortu erozyon cihazlari orn Partikul Erozyon Simulatoru PES tasarlanmistir BEAST Bentik Cevresel Degerlendirme Tortu Araci olarak da adlandirilan bu tur bir cihaz tortu erozyon oranlarini olcmek icin kalibre edilmistir Bir fiyort bosaltan bir dere asili tortu Isfjorden Svalbard Norvec Tortunun hareketi nehirlerdeki balik ve diger organizmalar icin habitat saglamada onemlidir Bu nedenle genellikle barajlar nedeniyle tortu acligi olan yuksek derecede duzenlenmis nehirlerin yoneticilerine yatak malzemesini yenilemek ve cubuklari yeniden insa etmek icin genellikle kisa taskinlar duzenlemeleri onerilir Bu ornegin Colorado Nehri nin Buyuk Kanyonu nda kamp alani olarak kullanilan kiyi seridi habitatlarini yeniden insa etmek icin de onemlidir Bir barajin olusturdugu bir rezervuara tortu desarji bir rezervuar deltasi olusturur Bu delta havzayi dolduracak ve sonunda ya rezervuarin taranmasi veya barajin cikarilmasi gerekecektir Tortu tasinmasi bilgisi bir barajin omrunu uzatmak icin uygun sekilde planlamak icin kullanilabilir Jeologlar tortul kayaclardan ve aluvyal malzemelerin genc birikintilerinden akis derinligini hizini ve yonunu anlamak icin tasima iliskilerinin ters cozumlerini kullanabilirler Menfezlerde barajlarin uzerinde ve kopru iskelelerinin etrafindaki akis yatagin erozyonuna neden olabilir Bu erozyon cevreye zarar verebilir ve yapinin temellerini aciga cikarabilir Bu nedenle insa edilmis bir ortamda tortu tasiniminin mekanigi hakkinda iyi bilgi insaat ve hidrolik muhendisleri icin onemlidir Insan aktiviteleri nedeniyle askiya alinmis tortu tasinmasi arttiginda kanallarin doldurulmasi da dahil olmak uzere cevresel sorunlara neden oldugunda isleme baskin olan tane buyuklugu fraksiyonundan sonra siltasyon denir Kaynakca Robert S Anderson 1990 Eolian ripples as examples of self organization in geomorphological systems Earth Science Reviews Ingilizce 29 ss 77 96 Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Kocurek Gary Ewing Ryan C 2005 Aeolian dune field self organization implications for the formation of simple versus complex dune field patterns Geomorphology Ingilizce 72 ss 72 105 Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Diger ozet Saharan dust storms nature and consequences Earth Science Reviews 56 1 4 2001 ss 179 204 Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Dust Storm Spreads Out of Gobi Desert 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Ashton Andrew Murray A Brad Arnault Olivier 2001 Formation of coastline features by large scale instabilities induced by high angle waves Nature Ingilizce 414 ss 296 300 15 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Evidence for nonlinear diffusive sediment transport on hillslopes and implications for landscape morphology Water Resources Research Ingilizce 35 1 Mart 1999 ss 853 870 3 Erisim tarihi 14 Mayis 2020 olu kirik baglanti Grant J Walker T R Hill P S Lintern D G 2013 BEAST A portable device for quantification of erosion in intact sediment cores Methods in Oceanography Ingilizce 5 ss 39 55 Erisim tarihi 14 Mayis 2020