Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nötron, sembolü n veya n⁰ olan, bir atomaltı ve nötr bir parçacıktır. Proton ile birlikte, atomun çekirdeğini meydana getirir. Bir yukarı ve iki aşağı kuark ve bunların arasındaki güçlü etkileşim sayesinde oluşur. Proton ve nötron yaklaşık olarak aynı kütleye sahiptir (1 akb) fakat nötron daha fazla kütleye sahiptir. Nötron ve protonun her ikisi nükleon olarak isimlendirilir. Nükleonların etkileşimleri ve özellikleri nükleer fizik tarafından açıklanır. Nötr hidrojen atomu dışında bütün atomların çekirdeklerinde nötron bulunur. Her atom farklı sayıda nötron bulundurabilir. Proton ve nötronlar, kuarklardan oluştukları için temel parçacık değildirler.
| Nötron | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Özellikleri | ||||||||||||
|
Bir atomun kimyasal özellikleri çoğunlukla nükleon çevresindeki atomik orbitalde bulunan elektronlar tarafından belirlenir. Elektron dizilimi, nükleonun elektrik yüküyle, atom numarası yani proton sayısıyla belirlenir. Nötronlar nötr oldukları için elektron dizilimine etki etmezler ama protonla beraber nükleonun kütlesini oluştururlar. İzotop, atom numaraları aynı olup içerdikleri nötron sayısı farklı olan (dolayısıyla nükleon sayıları da farklıdır) iki veya daha fazla atom türüdür. (daha detaylı bilgi için bkz. İzotop) Bazı elementler doğada tek bir tür kararlı izotopla oluşurken, flor gibi, daha çok kararlı izotopla oluşan türler de, kalay gibi, vardır. Ayrıca bazı elementlerin, teknesyum gibi, kararlı izotopları yoktur.
Nükleonun özellikleri atom ve nötron numaralarına bağlıdır. Nükleon içindeki protonlar pozitif yüklü oldukları için uzun erimli elektromanyetik kuvvet bu protonları birbirlerinden iter fakat daha güçlü ama daha kısa erimli olan nükleer kuvvet nükleonu kararlı yapar. Nükleonun kararlı olabilmesi için sadece bir adet protondan oluştuğu için hidrojen hariç tüm atomlarda nötron gereklidir. Nötronlar nükleer füzyon ve fisyonda üretilebilir. Nötronlar; nükleer füzyon, fisyon ve nötron yakalama yoluyla yıldızlardaki nükleosenteze doğrudan katkı sağlarlar.
Nötronlar nükleer enerji üretiminde temel öneme sahiptir. Nötronun James Chadwick tarafından 1932'de keşfedilmesinden sonra, nötronlar nükleer dönüşümün farklı türlerini başlatmak için kullanıldı. 1938'deki nükleer fisyonun keşfiyle, hemen anlaşıldı ki, eğer bir nükleer fisyon olayı nötron üretirse, bu üretilen nötronlar da başka fisyon olayını başlatacaktır. Bu aşamalı durum zincirleme nükleer reaksiyon olarak adlandırılmıştır. Bu olaylar ve keşifler ilk kendi kendine yeten nükleer reaktör (Chicago Pile-1, 1942) ve ilk nükleer silahın yapımına (Trinity, 1945) neden olmuştur.
Nükleon içindeki bir nötron kararlı bir yaşam süresine sahipken, nükleon dışındaki bir nötron, yani serbest haldeki bir nötron, yaklaşık olarak 15 dakikalık bir yaşam süresine sahiptir. Bu sürenin sonunda kendiliğinden olarak bir protona, elektrona ve bir antinötrino'ya bozunurlar. Serbest haldeki nötronlar atomları iyonize etmese de, dolaylı olarak iyonlaştırıcı radyasyona sebep olurlar. Yani dozuna bağlı olarak biyolojik bir tehlikeye yol açabilirler. Doğal bir nötron arka planı, yani sayıca küçük bir akıya sahip dünyada oluşan serbest nötronlar, kozmik ışın sağanakları (İng: Air shower (physics)) ve Dünya'nın yerkabuğundaki kendiliğinden bölünebilen elementlerin doğal radyasyonu yüzünden oluşur.
Tanım
Bir atom çekirdeği güçlü etkileşim sayesinde bir arada tutulan proton ve nötronlardan oluşur. Çekirdekteki protonun sayısı Z (atom numarası) ve nötronun sayısı N () olarak tanımlanmıştır. Atom numarası atomun kimyasal özelliklerini belirlerken nötron numarası atomun izotop veya nüklit olup olmamasını belirler. İzotop ve nüklit kavramları birbirleri yerine eşanlamlı olarak kullanılsa da sırasıyla birisi kimyasal birisi nükleer özellik ifade eder. İzotoplar atom numaraları aynı nötron numaraları farklı nüklitlerdir. Nüklitler nötron numaraları aynı atom numaraları farklı olursa izotonlar olarak adlandırılırlar. Kütle numarası A atom ve nötron numarasının toplamına eşittir. Aynı kütle numarasına sahip olup farklı atom ve nötron numarasına sahip olan nüklitlere izobarlar denir.
Hidrojen atomu çekirdeğinin en sık bulunan izotopu (element simgesiyle 1H) sadece bir adet protondur. Ağır hidrojen çekirdeği izotopları olan döteryum (D veya 2H) ve trityum (T veya 3H) sırasıyla bir protonun yanında iki ve üç nötron bulundurur. Diğer tüm atom çekirdeği türleri iki veya daha fazla protondan ve çeşitli sayıda nötrondan oluşur. Örneğin kimyasal element olan kurşunun (208Pb) en çok bulunan nükliti 82 proton ve 126 nötron içerir.
Serbest haldeki nötronlar kullanılan birime göre 939 565 413.3 (eV/c²) veya 1.674927471×
kg veya 1.008 664 915 88 Da kütleye sahiptir ve spin-½ fermiyonlardır. Nötronların ölçülebilir bir elektrik yükü yoktur. Pozitif yükleri sayesinde protonlar elektrik alandan doğrudan etkilenebilirken, nötronlar elektrik alandan etkilenemez. Fakat nötronlar manyetik momente sahip olduklarından manyetik alandan etkilenirler.
Serbest haldeki nötronlar kararsızdır (yaşam süreleri sınırlıdır) ve 15 dakikadan az (879.6±0.8 s) ortalama yaşam süresiyle proton, elektron ve (karşı-nötrinoya) bozunurlar. Bu radyoaktif bozunum, beta bozunumu olarak da bilinir, mümkündür çünkü nötronun kütlesi protonun kütlesinden çok az daha fazladır. Serbest haldeki proton kararlıdır. Fakat atom çekirdeğindeki protonlar ve nötronlar nüklite göre değişerek kararlı veya kararsız olabilirler. Nötronun protona bozunduğu eksi beta bozunumu ve protonun nötrona dönüştüğü artı beta bozunumu zayıf kuvvet tarafından yönetilir. Bu bozunumlar elektronun, nötrinonun ve bunların karşıt parçacıklarının yayımını veya soğurulmasını gerektirir.
Protonlar ve nötronlar atom çekirdeği içinde nükleer kuvvetin etkisiyle neredeyse tamamen aynı şekilde davranırlar. Proton ve nötronun aynı parçacığın kuantum durumu olarak görüldüğü izospin kavramı nükleonların nükleer veya zayıf kuvvetle etkileşimlerini modellemek için kullanılır. Nükleer kuvvetin kısa mesafedeki güçlü etkisi yüzünden nükleonların bağlanma enerjileri elektronların atoma bağlanma enerjilerinden 7 kat daha fazladır. Nükleer reaksiyonlar () gibi) dolayısıyla kimyasal reaksiyonların on milyon katından daha fazla enerji yoğunluğuna sahiptir. Kütle-enerji eşdeğerliği yüzünden nükleonların bağlanma enerjileri atom çekirdeğinin kütlesini azaltır. Nükleer bileşenlerin elektromanyetik itmelerinden doğan enerjinin nükleer kuvvet tarafından depolanabilmesi nükleer reaktörlerin ve bombaların mümkün olabilmesini sağlayan enerjinin çoğunun temelidir. Nükleer fisyonda bir nötronun ağır bir nüklit (örneğin uranyum-235) tarafından soğurulması nüklitin kararsız hale gelmesine ve daha hafif nüklitlere ve ek nötronlara bozunmasına sebep olur. Daha sonra pozitif yüklü hafif nüklitler elektromanyetik potansiyel enerjiyi serbest bırakarak birbirlerini iter.
Nötron hadron olarak sınıflandırılır çünkü nötron kuarklardan oluşan bileşik bir parçacıktır. Dolayısıyla nötron bir temel parçacık değildir. Nötron üç adet kuarkın birleşiminden oluştuğu için baryon olarak da sınıflandırılır. Nötronun ölçülebilir boyutu ve manyetik momenti nötronun bileşik bir parçacık olduğunu gösterir. Bir nötron −13e yüklü 2 adet aşağı kuarktan ve 1 adet +23e yüklü yukarı kuarktan oluşur.
Protonlarda olduğu gibi nötronların kuarkları da güçlü etkileşim tarafından gluonlar aracılığıyla bir arada tutulur.
Uygulamalar
Nötron birçok nükleer reaksiyonda önemli bir rol oynar. Örneğin, nötron yakalama genellikle radyoaktivite'yi uyararak nötron aktivasyonu ile sonuçlanır. Özellikle, nötronlar ve davranışları hakkında bilgi, nükleer reaktörlerin ve nükleer silahların geliştirilmesinde önemli olmuştur. Uranyum-235 ve plütonyum-239 gibi elementlerin fisyonlanması bu elementlerin nötronları soğurmalarından kaynaklanır.
Soğuk, termal ve sıcak nötron radyasyonu yaygın olarak, yoğun madde analizi için X-ışınlarını kullanımına benzer şekilde radyasyonun kullanıldığı nötron saçılma tesislerinde kullanılır. Nötronlar, farklı saçılma kesitleri yoluyla, manyetizmaya duyarlılık, esnek olmayan nötron spektroskopisi için enerji aralığı ve maddeye derinlemesine nüfuz etmede atomik zıtlıklar açısından x-ışınlarının tamamlayıcılarıdır.
İçi boş cam kılcal tüpler içindeki toplam iç yansımaya veya çukurlu alüminyum plakalardan yansımaya dayalı "nötron merceklerinin" geliştirilmesi, nötron mikroskobu ve nötron/gama ışını tomografisi üzerine devam eden araştırmaları yönlendirmiştir.
Nötronların başlıca kullanımlarından biri, malzemelerdeki elementlerden gecikmeli ve hızlı gama ışınılarını harekete geçirmektir. Bu, nötron aktivasyon analizi (NAA) ve hızlı gama nötron aktivasyon analizi (PGNAA)'nın temelidir. NAA çoğunlukla bir nükleer reaktör içindeki küçük malzeme örneklerini analiz etmek için kullanılırken, PGNAA en çok deliklerin (ing: bore holes) etrafındaki yeraltı kayalarını ve konveyör bantlarındaki endüstriyel dökme malzemelerin analizinde kullanılır.
Nötron yayıcıların (ing: neutron emitters) başka bir kullanımı, hafif çekirdeklerin, özellikle su moleküllerinde bulunan hidrojenin saptanmasıdır. Hızlı bir nötron hafif bir çekirdekle çarpıştığında enerjisinin büyük bir kısmını kaybeder. Nötron probu, hidrojen çekirdeklerinden yansıdıktan sonra yavaş nötronların sondaya geri dönme hızını ölçerek topraktaki su içeriğini belirleyebilir.
Tıbbi tedaviler
Nötron radyasyonu hem nüfuz edici hem de iyonlaştırıcı olduğundan, tıbbi tedavilerde kullanılabilir. Bununla birlikte, nötron radyasyonu, etkilenen bölgeyi radyoaktif bırakma gibi talihsiz bir yan etkiye sahip olabilir. Bu nedenle Nötron tomografisi uygulanabilir bir tıbbi uygulama değildir.
Hızlı nötron tedavisi, kanseri tedavi etmek için tipik olarak 20 MeV'den büyük yüksek enerjili nötronlar kullanır. Kanser Radyoterapisi, hücrelerin iyonlaştırıcı radyasyona biyolojik tepkisine dayanır. Radyasyon, kanserli bölgelere zarar vermek için küçük seanslarda verilirse, normal dokunun kendini onarmak için zamanı olur ama tümör hücrelerinin çoğu bu zaman içinde kendini onaramaz. Nötron radyasyonu, kanserli bölgeye gama radyasyonu'ndan daha büyük bir oranda enerji verebilir.
Düşük enerjili nötron ışınları kanseri tedavi etmek için bor nötron yakalama terapisi'nde kullanılır. Bor nötron yakalama tedavisinde hastaya bor içeren ve tercihen hedeflenecek tümörde biriken bir ilaç verilir. Tümör daha sonra borun içindeki boron-10 izotopu tarafından yakalanan çok düşük enerjili nötronlarla (çoğunlukla termal enerjiden daha yüksek olmasına rağmen) bombardımana tutulur, bu daha sonra kötü huylu hücreyi öldürmek için yeterli enerjiye sahip, ancak yakın hücrelere zarar vermeyecek kadar az menzilli lityum-7 ve Alfa parçacığı üretmek için bozulan uyarılmış boron-11 hali üretir. Böyle bir tedavinin kanser tedavisinde uygulanabilmesi için yoğunluğu saniyede bin milyon (109) nötron/cm2 olan bir nötron kaynağı tercih edilir. Bu tür akılar nükleer araştırma reaktörü gerektirir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Mohr, P.J.; Taylor, B.N. and Newell, D.B. (2011), "The 2010 CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants" 9 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Web Version 6.0). The database was developed by J. Baker, M. Douma, and S. Kotochigova. (2011-06-02). National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, Maryland 20899.
- ^ Kumakhov, M.A.; Sharov, V.A. (1992). "A neutron lens". Nature. 357 (6377): 390-391. Bibcode:1992Natur.357..390K. doi:10.1038/357390a0.
- ^ Physorg.com, "New Way of 'Seeing': A 'Neutron Microscope'" 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Physorg.com (2004-07-30). Retrieved on 2012-08-16.
- ^ "NASA Develops a Nugget to Search for Life in Space" 8 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. NASA.gov (2007-11-30). Retrieved on 2012-08-16.
- ^ Ioffe, A.; Dabagov, S.; Kumakhov, M. (1 Ocak 1995). "Effective neutron bending at large angles". Neutron News. 6 (3): 20-21. doi:10.1080/10448639508217696. ISSN 1044-8632.
- ^ Hall EJ (2000). Radiobiology for the Radiologist. Lippincott Williams & Wilkins; 5th edition
- ^ Johns HE and Cunningham JR (1978). The Physics of Radiology. Charles C Thomas 3rd edition
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Notron sembolu n veya n olan bir atomalti ve notr bir parcaciktir Proton ile birlikte atomun cekirdegini meydana getirir Bir yukari ve iki asagi kuark ve bunlarin arasindaki guclu etkilesim sayesinde olusur Proton ve notron yaklasik olarak ayni kutleye sahiptir 1 akb fakat notron daha fazla kutleye sahiptir Notron ve protonun her ikisi nukleon olarak isimlendirilir Nukleonlarin etkilesimleri ve ozellikleri nukleer fizik tarafindan aciklanir Notr hidrojen atomu disinda butun atomlarin cekirdeklerinde notron bulunur Her atom farkli sayida notron bulundurabilir Proton ve notronlar kuarklardan olustuklari icin temel parcacik degildirler NotronBir notronun resmi SiniflandirmaAtomalti parcacikFermiyonHadronBaryonNukleonNotronOzellikleriKutlesi 1 674927351 74 10 27 kg939 565378 MeV c21 00866491600 uElektrik yuku YuksuzSpin 1 2Kuark bilesimi 1 Yukari 2 Asagi Kuark Bir atomun kimyasal ozellikleri cogunlukla nukleon cevresindeki atomik orbitalde bulunan elektronlar tarafindan belirlenir Elektron dizilimi nukleonun elektrik yukuyle atom numarasi yani proton sayisiyla belirlenir Notronlar notr olduklari icin elektron dizilimine etki etmezler ama protonla beraber nukleonun kutlesini olustururlar Izotop atom numaralari ayni olup icerdikleri notron sayisi farkli olan dolayisiyla nukleon sayilari da farklidir iki veya daha fazla atom turudur daha detayli bilgi icin bkz Izotop Bazi elementler dogada tek bir tur kararli izotopla olusurken flor gibi daha cok kararli izotopla olusan turler de kalay gibi vardir Ayrica bazi elementlerin teknesyum gibi kararli izotoplari yoktur Nukleonun ozellikleri atom ve notron numaralarina baglidir Nukleon icindeki protonlar pozitif yuklu olduklari icin uzun erimli elektromanyetik kuvvet bu protonlari birbirlerinden iter fakat daha guclu ama daha kisa erimli olan nukleer kuvvet nukleonu kararli yapar Nukleonun kararli olabilmesi icin sadece bir adet protondan olustugu icin hidrojen haric tum atomlarda notron gereklidir Notronlar nukleer fuzyon ve fisyonda uretilebilir Notronlar nukleer fuzyon fisyon ve notron yakalama yoluyla yildizlardaki nukleosenteze dogrudan katki saglarlar Notronlar nukleer enerji uretiminde temel oneme sahiptir Notronun James Chadwick tarafindan 1932 de kesfedilmesinden sonra notronlar nukleer donusumun farkli turlerini baslatmak icin kullanildi 1938 deki nukleer fisyonun kesfiyle hemen anlasildi ki eger bir nukleer fisyon olayi notron uretirse bu uretilen notronlar da baska fisyon olayini baslatacaktir Bu asamali durum zincirleme nukleer reaksiyon olarak adlandirilmistir Bu olaylar ve kesifler ilk kendi kendine yeten nukleer reaktor Chicago Pile 1 1942 ve ilk nukleer silahin yapimina Trinity 1945 neden olmustur Nukleon icindeki bir notron kararli bir yasam suresine sahipken nukleon disindaki bir notron yani serbest haldeki bir notron yaklasik olarak 15 dakikalik bir yasam suresine sahiptir Bu surenin sonunda kendiliginden olarak bir protona elektrona ve bir antinotrino ya bozunurlar Serbest haldeki notronlar atomlari iyonize etmese de dolayli olarak iyonlastirici radyasyona sebep olurlar Yani dozuna bagli olarak biyolojik bir tehlikeye yol acabilirler Dogal bir notron arka plani yani sayica kucuk bir akiya sahip dunyada olusan serbest notronlar kozmik isin saganaklari Ing Air shower physics ve Dunya nin yerkabugundaki kendiliginden bolunebilen elementlerin dogal radyasyonu yuzunden olusur TanimBir atom cekirdegi guclu etkilesim sayesinde bir arada tutulan proton ve notronlardan olusur Cekirdekteki protonun sayisi Z atom numarasi ve notronun sayisi N olarak tanimlanmistir Atom numarasi atomun kimyasal ozelliklerini belirlerken notron numarasi atomun izotop veya nuklit olup olmamasini belirler Izotop ve nuklit kavramlari birbirleri yerine esanlamli olarak kullanilsa da sirasiyla birisi kimyasal birisi nukleer ozellik ifade eder Izotoplar atom numaralari ayni notron numaralari farkli nuklitlerdir Nuklitler notron numaralari ayni atom numaralari farkli olursa izotonlar olarak adlandirilirlar Kutle numarasi A atom ve notron numarasinin toplamina esittir Ayni kutle numarasina sahip olup farkli atom ve notron numarasina sahip olan nuklitlere izobarlar denir Hidrojen atomu cekirdeginin en sik bulunan izotopu element simgesiyle 1H sadece bir adet protondur Agir hidrojen cekirdegi izotoplari olan doteryum D veya 2H ve trityum T veya 3H sirasiyla bir protonun yaninda iki ve uc notron bulundurur Diger tum atom cekirdegi turleri iki veya daha fazla protondan ve cesitli sayida notrondan olusur Ornegin kimyasal element olan kursunun 208Pb en cok bulunan nukliti 82 proton ve 126 notron icerir Serbest haldeki notronlar kullanilan birime gore 939 565 413 3 eV c veya 1 674927471 10 27 textstyle 10 27 kg veya 1 008 664 915 88 Da kutleye sahiptir ve spin fermiyonlardir Notronlarin olculebilir bir elektrik yuku yoktur Pozitif yukleri sayesinde protonlar elektrik alandan dogrudan etkilenebilirken notronlar elektrik alandan etkilenemez Fakat notronlar manyetik momente sahip olduklarindan manyetik alandan etkilenirler Serbest haldeki notronlar kararsizdir yasam sureleri sinirlidir ve 15 dakikadan az 879 6 0 8 s ortalama yasam suresiyle proton elektron ve karsi notrinoya bozunurlar Bu radyoaktif bozunum beta bozunumu olarak da bilinir mumkundur cunku notronun kutlesi protonun kutlesinden cok az daha fazladir Serbest haldeki proton kararlidir Fakat atom cekirdegindeki protonlar ve notronlar nuklite gore degiserek kararli veya kararsiz olabilirler Notronun protona bozundugu eksi beta bozunumu ve protonun notrona donustugu arti beta bozunumu zayif kuvvet tarafindan yonetilir Bu bozunumlar elektronun notrinonun ve bunlarin karsit parcaciklarinin yayimini veya sogurulmasini gerektirir Protonlar ve notronlar atom cekirdegi icinde nukleer kuvvetin etkisiyle neredeyse tamamen ayni sekilde davranirlar Proton ve notronun ayni parcacigin kuantum durumu olarak goruldugu izospin kavrami nukleonlarin nukleer veya zayif kuvvetle etkilesimlerini modellemek icin kullanilir Nukleer kuvvetin kisa mesafedeki guclu etkisi yuzunden nukleonlarin baglanma enerjileri elektronlarin atoma baglanma enerjilerinden 7 kat daha fazladir Nukleer reaksiyonlar gibi dolayisiyla kimyasal reaksiyonlarin on milyon katindan daha fazla enerji yogunluguna sahiptir Kutle enerji esdegerligi yuzunden nukleonlarin baglanma enerjileri atom cekirdeginin kutlesini azaltir Nukleer bilesenlerin elektromanyetik itmelerinden dogan enerjinin nukleer kuvvet tarafindan depolanabilmesi nukleer reaktorlerin ve bombalarin mumkun olabilmesini saglayan enerjinin cogunun temelidir Nukleer fisyonda bir notronun agir bir nuklit ornegin uranyum 235 tarafindan sogurulmasi nuklitin kararsiz hale gelmesine ve daha hafif nuklitlere ve ek notronlara bozunmasina sebep olur Daha sonra pozitif yuklu hafif nuklitler elektromanyetik potansiyel enerjiyi serbest birakarak birbirlerini iter Notron hadron olarak siniflandirilir cunku notron kuarklardan olusan bilesik bir parcaciktir Dolayisiyla notron bir temel parcacik degildir Notron uc adet kuarkin birlesiminden olustugu icin baryon olarak da siniflandirilir Notronun olculebilir boyutu ve manyetik momenti notronun bilesik bir parcacik oldugunu gosterir Bir notron 1 3 e yuklu 2 adet asagi kuarktan ve 1 adet 2 3 e yuklu yukari kuarktan olusur Protonlarda oldugu gibi notronlarin kuarklari da guclu etkilesim tarafindan gluonlar araciligiyla bir arada tutulur UygulamalarNotron bircok nukleer reaksiyonda onemli bir rol oynar Ornegin notron yakalama genellikle radyoaktivite yi uyararak notron aktivasyonu ile sonuclanir Ozellikle notronlar ve davranislari hakkinda bilgi nukleer reaktorlerin ve nukleer silahlarin gelistirilmesinde onemli olmustur Uranyum 235 ve plutonyum 239 gibi elementlerin fisyonlanmasi bu elementlerin notronlari sogurmalarindan kaynaklanir Soguk termal ve sicak notron radyasyonu yaygin olarak yogun madde analizi icin X isinlarini kullanimina benzer sekilde radyasyonun kullanildigi notron sacilma tesislerinde kullanilir Notronlar farkli sacilma kesitleri yoluyla manyetizmaya duyarlilik esnek olmayan notron spektroskopisi icin enerji araligi ve maddeye derinlemesine nufuz etmede atomik zitliklar acisindan x isinlarinin tamamlayicilaridir Ici bos cam kilcal tupler icindeki toplam ic yansimaya veya cukurlu aluminyum plakalardan yansimaya dayali notron merceklerinin gelistirilmesi notron mikroskobu ve notron gama isini tomografisi uzerine devam eden arastirmalari yonlendirmistir Notronlarin baslica kullanimlarindan biri malzemelerdeki elementlerden gecikmeli ve hizli gama isinilarini harekete gecirmektir Bu notron aktivasyon analizi NAA ve hizli gama notron aktivasyon analizi PGNAA nin temelidir NAA cogunlukla bir nukleer reaktor icindeki kucuk malzeme orneklerini analiz etmek icin kullanilirken PGNAA en cok deliklerin ing bore holes etrafindaki yeralti kayalarini ve konveyor bantlarindaki endustriyel dokme malzemelerin analizinde kullanilir Notron yayicilarin ing neutron emitters baska bir kullanimi hafif cekirdeklerin ozellikle su molekullerinde bulunan hidrojenin saptanmasidir Hizli bir notron hafif bir cekirdekle carpistiginda enerjisinin buyuk bir kismini kaybeder Notron probu hidrojen cekirdeklerinden yansidiktan sonra yavas notronlarin sondaya geri donme hizini olcerek topraktaki su icerigini belirleyebilir Tibbi tedavilerNotron radyasyonu hem nufuz edici hem de iyonlastirici oldugundan tibbi tedavilerde kullanilabilir Bununla birlikte notron radyasyonu etkilenen bolgeyi radyoaktif birakma gibi talihsiz bir yan etkiye sahip olabilir Bu nedenle Notron tomografisi uygulanabilir bir tibbi uygulama degildir Hizli notron tedavisi kanseri tedavi etmek icin tipik olarak 20 MeV den buyuk yuksek enerjili notronlar kullanir Kanser Radyoterapisi hucrelerin iyonlastirici radyasyona biyolojik tepkisine dayanir Radyasyon kanserli bolgelere zarar vermek icin kucuk seanslarda verilirse normal dokunun kendini onarmak icin zamani olur ama tumor hucrelerinin cogu bu zaman icinde kendini onaramaz Notron radyasyonu kanserli bolgeye gama radyasyonu ndan daha buyuk bir oranda enerji verebilir Dusuk enerjili notron isinlari kanseri tedavi etmek icin bor notron yakalama terapisi nde kullanilir Bor notron yakalama tedavisinde hastaya bor iceren ve tercihen hedeflenecek tumorde biriken bir ilac verilir Tumor daha sonra borun icindeki boron 10 izotopu tarafindan yakalanan cok dusuk enerjili notronlarla cogunlukla termal enerjiden daha yuksek olmasina ragmen bombardimana tutulur bu daha sonra kotu huylu hucreyi oldurmek icin yeterli enerjiye sahip ancak yakin hucrelere zarar vermeyecek kadar az menzilli lityum 7 ve Alfa parcacigi uretmek icin bozulan uyarilmis boron 11 hali uretir Boyle bir tedavinin kanser tedavisinde uygulanabilmesi icin yogunlugu saniyede bin milyon 109 notron cm2 olan bir notron kaynagi tercih edilir Bu tur akilar nukleer arastirma reaktoru gerektirir Ayrica bakinizIzotop Guclu etkilesim Baryonlar listesiKaynakca a b c Mohr P J Taylor B N and Newell D B 2011 The 2010 CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants 9 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Web Version 6 0 The database was developed by J Baker M Douma and S Kotochigova 2011 06 02 National Institute of Standards and Technology Gaithersburg Maryland 20899 Kumakhov M A Sharov V A 1992 A neutron lens Nature 357 6377 390 391 Bibcode 1992Natur 357 390K doi 10 1038 357390a0 Physorg com New Way of Seeing A Neutron Microscope 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Physorg com 2004 07 30 Retrieved on 2012 08 16 NASA Develops a Nugget to Search for Life in Space 8 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde NASA gov 2007 11 30 Retrieved on 2012 08 16 Ioffe A Dabagov S Kumakhov M 1 Ocak 1995 Effective neutron bending at large angles Neutron News 6 3 20 21 doi 10 1080 10448639508217696 ISSN 1044 8632 Hall EJ 2000 Radiobiology for the Radiologist Lippincott Williams amp Wilkins 5th edition Johns HE and Cunningham JR 1978 The Physics of Radiology Charles C Thomas 3rd edition