Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de genel olarak tüm alanlarda batılılaşma süreci, 1839 yılında ilân edilen Tanzimat Fermanı ile başlamıştır. 1838 - 1860 yılları arasında yetişmiş gençler 1860 yılında sonra Edebiyat alanında batılaşmayı sağlamışlardır. Bu dönem edebiyatına Tanzimat Edebiyatı denmektedir.
Türk şiirinin halk ağzından derlenmiş en eski ürünlerinden bazıları Divân-ı Lügati't-Türk 'tedir. Çuçu adlı bir Türk şairinin adının da anıldığı bu kaynaktaki şiirler aşk, doğa, kahramanlık, ahlaksal öğütler gibi dünya şiirinin en eski ve yaygın konularını kapsar. Burada verilen örnekler hece vezniyle söylenmiş, uyaklı dörtlüklerden oluşur. VIII.-XIII. yüzyıllardan kalma manici ve buddhacı Uygurlar'a ait şiirler koşuğ, küğ gibi adlar taşır. Bazılarının adları (Aprınçur Tigin, Sıngku, Seli Tutung)da bilinen bu dönem şairlerinin ürünlerinde hece vezni ve uyak gibi öğelerin yanında dize başındaki uyaklardan, dize yenilemelerinden, aliterasyondan da geniş biçimde yaralanılmıştır. Şölen, sığır, yuğ gibi dinsel törenlerde kopuz eşiliğinde söylenen eski Türk şiiri İslam dininin benimsenmesinden sonra Türk halk şairlerin ürünlerinin prototipidir. İslam uygarlığı çerçevsinde din, tasavvuf, konularını ele alan şiir yanında aşk, şarap temalarını işleyen din dışı şiirin esin sonucu oluştuğuna inanılmıştır. Halk şiirinin hece ile söylenmiş dörtlüklerine karşın aruz vezniyle beyit birimine dayanılarak oluşturulan divan şiiride, İran şiiri aracılığıyla alınan biçimler yanında yerli biçimler de (tuyuğ, şarkı) görülür. Şiirin kapalı olmaması, kolay anlaşılması daima istenmiştir.
| “ | Şiirde sözün ruşen ola,açık ola ve sakın ki gamız söylemeyesin, yani örtülü söylemeyesin. | „ |
Büyük ölçüde anlatı ustalığına dayanan eski şiirin bilgi kaynağından da beslenmesi ileri sürülmüştür. Bu yoldaki görüşler karşın divan şiiri ve XVIII. yüzyıldan itibaren ondan derin biçimde etkilenen halk şiiri, gerçek yaşamdan ve toplumdan alabildiğine uzaklaştı.
| “ | İlimsiz şiir esası (temel) yok duvar gibi olur ve esassız duvar gayette biitibar olur.---- Fuzûlî | „ |
Tanzimat Dönemi
Tanzimat dönemi şiirin gelişme süreci 1860 - 1896 yıllarına rastlar. 1839 yılında ilân edilen Tanzimat Fermanı'ndan sonra yetişen gençlerin, Batı Edebiyatı etkisinde kurmuş oldukları edebiyat türü olan Tanzimat Edebiyatı bu dönemde gelişmiştir. Önceleri dil üzerine tartışmalar yaparak etkileşimleri genişleten şair ve yazarlardan, Şinasi ve Agâh Efendi çıkardıkları Tercüman-ı Ahvâl(1860) ve Şinasi'nin tek başına çıkardığı Tasvîr-i Efkâr'da Batı uygarlığına çağdaş yaşamı geliştirerek ulaşılabileceğini vurgulamış, halkın düzeyini çıkardıkları mecmualar ile yükseltmeye çalışmışlardır. Bu süreçte yalın bir şiir dili ve düzyazı anlayışı benimsenmiştir. Bu dönemde Namık Kemal ve Ziya Paşa da yazılarıyla politikalarını duyurmuşlardır. Fransız Edebiyatı ve Romantizm akımının etkisinde olan Şinasi, Fransız şairlerden çeşitli çeviri kitapları yayınlamıştır.
Tanzimat döneminin süren etkisine rağmen Divan şiiri bırakılamamıştır. Hece ölçüsü sık kullanılmasına rağmen, aruz ölçüleri de kullanılmaya devam etmiştir. Bu dönemin şairlerinden Ziya Paşa, 1874'te "Harâbât" adlı antolojisini yayınlamıştır. , yeni nâzım biçimleri denemiş, Türk Edebiyatı'nda daha çok iyi bir kuramcı olarak kabul edilen bir şairdir. Abdülhak Hamit Tarhan, Türk Edebiyatı'na batılılaşma yönünde yoğun şiirler vermiştir. Şiirlerinde Romantizm ve Naturalizm'in etkileri görülmektedir.
Servet-i Fünûn Dönemi
Servet-i Fünûn edebiyatı 1896 - 1901 yılları arasında gelişmiştir. Bu dönemde yazılan şiirlerde yine Romantizm ve Sembolizm de etkisi görülmektedir. Ancak siyasal baskılardan ötürü sınırlı tutulan yazım alanında daha çok aşk, doğa ve aile temaları işlendi. Tevfik Fikret bu dönemin en önemli temsilcisidir. Diğer şairlerden Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Faik Ali Ozansoy ve Celâl Sahir Erozan sayılabilir.
Fecr-i Ati Dönemi
Fecr-i Ati Dönemi edebiyatı 1909 - 1912 yılları arasında gelişmiştir. Ahmet Haşim, , Tahsin Nahit ve bu dönemin en önemli şairleri arasındadır. Ahmet Haşim, en tanınan şiir kitabı Göl Saatleri'ni 1921 yılında yayınlamıştır.
Garip Akımı
Orhan Veli, Melih Cevdet ve Oktay Rıfat'ın kurduğu şiir akımıdır. Birinci Yeni olarak da bilinir. Garip akımı şairleri, Garip adıyla ortak bir şiir kitabı yayınlamış; ayrıca tek yaprak yayımlanan Yaprak dergisini de uzun bir süre çıkarmışlardır. Orhan Veli şiiri, halka daha yakın görülmüş, benimsenmiş; Orhan Veli'yi de Türk şiirinin en bilinen şairi yapmıştır.
Milli edebiyat akımı ve konuşma diline, günlük yaşama, sokaktaki adamın serüvenine yönelen Garip şiiri ve daha sonraki hareketlerde şiirde vezin, uyak, söz ve anlatım sanatı gibi doğallığa aykırı anlatım öğelerini adım adım geride bıraktı.
İkinci Yeni Akımı
Cemal Süreya, Ece Ayhan, Edip Cansever, Ülkü Tamer ve Turgut Uyar İkinci Yeni'nin en tanınmış şairleridir. Birinci Yeni'yi bir akım olarak reddetmiş, şiirde eşya ve maddelere de dil vermişlerdir. Yer yer iç monolog da kullanan, şiirin vezin ölçülerinden ve uyaktan arınması gerektiğini imleyen şairler; şiire yeni bir ivme kazandırmış, döneminde çok eleştiriler almasına rağmen Türk şiirine belirgin bir şekilde yön vererek, gelişimine büyük katkıda bulunmuştur.
Toplumcu-Gerçekçilik
Toplumcu gerçekçilik, 1960 sonrasında yaygın olarak görülmektedir. Bu akımın şairleri İkinci Yeni'yi eleştirmiş, toplumcu şiiri savunmuşlardır. Toplumculuk ise yerini giderek devrimciliğe bırakmıştır. İsmet Özel ve Ataol Behramoğlu'nun 1970 - 1971 yıllarında çıkardığı "Halkın Dostları" adlı dergi de bu atılımın bir parçası sayılmaktadır.
1980 Sonrası Şiir
1980 sonrasında yazılan şiir, 70'li yılların slogancı şiiri politik amaç için araç olarak kullanan anlayışına karşı "şiir her şeyden önce şiir olmalıdır" diyerek estetik kıstasları savundu. Çok renkli, şairden şaire değişen dile, söyleyişe, imgeye önem veren, kolayca kategorize edilemeyen bir şiir anlayışı oluştu Küçük İskender, , Adnan Özer, Tuğrul Tanyol, Haydar Ergülen, Metin Cengiz gibi şairler 80'li yılların öncü şairleridir.
Yeni poetikalar
2000'li yıllarla beraber kabuk değiştirmeye başlayan şiir, somut ve deneysel şiir olarak şekil bulmuştur. Kimi şiir tarzında deneysel ve somut kavramları birleşmekte, kiminde ise sadece deneysel şiir örnekleri görülmektedir. Türkiye'de sadece deneysel şiir yayımlayan Adana çıkışlı Heves dergisi bulunmaktadır. Dergide yeni denenen şiir örneklerinin, çoğunlukla genç şairlere ait olduğu görülmektedir.
XX. Yüzyıl Şiir Bildirileri
XXI. Yüzyıl Şiir Bildirileri
Dipnotlar
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Vikikitap'ta kitaplar |
- ^ Kabusname, çeviri; Mercimek Ahmet
- ^ [1] 8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Behramoğlu ve Özel'in yolları daha sonra ayrılmıştır.
- ^ "Halkın Dostları'nı çıkaran şairlerin karşıtlığı". 28 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de genel olarak tum alanlarda batililasma sureci 1839 yilinda ilan edilen Tanzimat Fermani ile baslamistir 1838 1860 yillari arasinda yetismis gencler 1860 yilinda sonra Edebiyat alaninda batilasmayi saglamislardir Bu donem edebiyatina Tanzimat Edebiyati denmektedir Turk siirinin halk agzindan derlenmis en eski urunlerinden bazilari Divan i Lugati t Turk tedir Cucu adli bir Turk sairinin adinin da anildigi bu kaynaktaki siirler ask doga kahramanlik ahlaksal ogutler gibi dunya siirinin en eski ve yaygin konularini kapsar Burada verilen ornekler hece vezniyle soylenmis uyakli dortluklerden olusur VIII XIII yuzyillardan kalma manici ve buddhaci Uygurlar a ait siirler kosug kug gibi adlar tasir Bazilarinin adlari Aprincur Tigin Singku Seli Tutung da bilinen bu donem sairlerinin urunlerinde hece vezni ve uyak gibi ogelerin yaninda dize basindaki uyaklardan dize yenilemelerinden aliterasyondan da genis bicimde yaralanilmistir Solen sigir yug gibi dinsel torenlerde kopuz esiliginde soylenen eski Turk siiri Islam dininin benimsenmesinden sonra Turk halk sairlerin urunlerinin prototipidir Islam uygarligi cercevsinde din tasavvuf konularini ele alan siir yaninda ask sarap temalarini isleyen din disi siirin esin sonucu olustuguna inanilmistir Halk siirinin hece ile soylenmis dortluklerine karsin aruz vezniyle beyit birimine dayanilarak olusturulan divan siiride Iran siiri araciligiyla alinan bicimler yaninda yerli bicimler de tuyug sarki gorulur Siirin kapali olmamasi kolay anlasilmasi daima istenmistir Siirde sozun rusen ola acik ola ve sakin ki gamiz soylemeyesin yani ortulu soylemeyesin Buyuk olcude anlati ustaligina dayanan eski siirin bilgi kaynagindan da beslenmesi ileri surulmustur Bu yoldaki gorusler karsin divan siiri ve XVIII yuzyildan itibaren ondan derin bicimde etkilenen halk siiri gercek yasamdan ve toplumdan alabildigine uzaklasti Ilimsiz siir esasi temel yok duvar gibi olur ve esassiz duvar gayette biitibar olur Fuzuli Tanzimat Donemi19 yuzyil sairi Namik Kemal Mehmed Kemal Tanzimat donemi siirin gelisme sureci 1860 1896 yillarina rastlar 1839 yilinda ilan edilen Tanzimat Fermani ndan sonra yetisen genclerin Bati Edebiyati etkisinde kurmus olduklari edebiyat turu olan Tanzimat Edebiyati bu donemde gelismistir Onceleri dil uzerine tartismalar yaparak etkilesimleri genisleten sair ve yazarlardan Sinasi ve Agah Efendi cikardiklari Tercuman i Ahval 1860 ve Sinasi nin tek basina cikardigi Tasvir i Efkar da Bati uygarligina cagdas yasami gelistirerek ulasilabilecegini vurgulamis halkin duzeyini cikardiklari mecmualar ile yukseltmeye calismislardir Bu surecte yalin bir siir dili ve duzyazi anlayisi benimsenmistir Bu donemde Namik Kemal ve Ziya Pasa da yazilariyla politikalarini duyurmuslardir Fransiz Edebiyati ve Romantizm akiminin etkisinde olan Sinasi Fransiz sairlerden cesitli ceviri kitaplari yayinlamistir Tanzimat doneminin suren etkisine ragmen Divan siiri birakilamamistir Hece olcusu sik kullanilmasina ragmen aruz olculeri de kullanilmaya devam etmistir Bu donemin sairlerinden Ziya Pasa 1874 te Harabat adli antolojisini yayinlamistir yeni nazim bicimleri denemis Turk Edebiyati nda daha cok iyi bir kuramci olarak kabul edilen bir sairdir Abdulhak Hamit Tarhan Turk Edebiyati na batililasma yonunde yogun siirler vermistir Siirlerinde Romantizm ve Naturalizm in etkileri gorulmektedir Servet i Funun DonemiServet i Funun sairi Cenap Sahabettin Servet i Funun edebiyati 1896 1901 yillari arasinda gelismistir Bu donemde yazilan siirlerde yine Romantizm ve Sembolizm de etkisi gorulmektedir Ancak siyasal baskilardan oturu sinirli tutulan yazim alaninda daha cok ask doga ve aile temalari islendi Tevfik Fikret bu donemin en onemli temsilcisidir Diger sairlerden Cenap Sahabettin Suleyman Nazif Faik Ali Ozansoy ve Celal Sahir Erozan sayilabilir Fecr i Ati DonemiFecr i Ati Donemi edebiyati 1909 1912 yillari arasinda gelismistir Ahmet Hasim Tahsin Nahit ve bu donemin en onemli sairleri arasindadir Ahmet Hasim en taninan siir kitabi Gol Saatleri ni 1921 yilinda yayinlamistir Garip AkimiOrhan Veli Melih Cevdet ve Oktay Rifat birlikte Orhan Veli Melih Cevdet ve Oktay Rifat in kurdugu siir akimidir Birinci Yeni olarak da bilinir Garip akimi sairleri Garip adiyla ortak bir siir kitabi yayinlamis ayrica tek yaprak yayimlanan Yaprak dergisini de uzun bir sure cikarmislardir Orhan Veli siiri halka daha yakin gorulmus benimsenmis Orhan Veli yi de Turk siirinin en bilinen sairi yapmistir Milli edebiyat akimi ve konusma diline gunluk yasama sokaktaki adamin seruvenine yonelen Garip siiri ve daha sonraki hareketlerde siirde vezin uyak soz ve anlatim sanati gibi dogalliga aykiri anlatim ogelerini adim adim geride birakti Ikinci Yeni AkimiCemal Sureya Ece Ayhan Edip Cansever Ulku Tamer ve Turgut Uyar Ikinci Yeni nin en taninmis sairleridir Birinci Yeni yi bir akim olarak reddetmis siirde esya ve maddelere de dil vermislerdir Yer yer ic monolog da kullanan siirin vezin olculerinden ve uyaktan arinmasi gerektigini imleyen sairler siire yeni bir ivme kazandirmis doneminde cok elestiriler almasina ragmen Turk siirine belirgin bir sekilde yon vererek gelisimine buyuk katkida bulunmustur Toplumcu GercekcilikToplumcu gercekcilik 1960 sonrasinda yaygin olarak gorulmektedir Bu akimin sairleri Ikinci Yeni yi elestirmis toplumcu siiri savunmuslardir Toplumculuk ise yerini giderek devrimcilige birakmistir Ismet Ozel ve Ataol Behramoglu nun 1970 1971 yillarinda cikardigi Halkin Dostlari adli dergi de bu atilimin bir parcasi sayilmaktadir 1980 Sonrasi Siir1980 sonrasinda yazilan siir 70 li yillarin sloganci siiri politik amac icin arac olarak kullanan anlayisina karsi siir her seyden once siir olmalidir diyerek estetik kistaslari savundu Cok renkli sairden saire degisen dile soyleyise imgeye onem veren kolayca kategorize edilemeyen bir siir anlayisi olustu Kucuk Iskender Adnan Ozer Tugrul Tanyol Haydar Ergulen Metin Cengiz gibi sairler 80 li yillarin oncu sairleridir Yeni poetikalar 2000 li yillarla beraber kabuk degistirmeye baslayan siir somut ve deneysel siir olarak sekil bulmustur Kimi siir tarzinda deneysel ve somut kavramlari birlesmekte kiminde ise sadece deneysel siir ornekleri gorulmektedir Turkiye de sadece deneysel siir yayimlayan Adana cikisli Heves dergisi bulunmaktadir Dergide yeni denenen siir orneklerinin cogunlukla genc sairlere ait oldugu gorulmektedir XX Yuzyil Siir Bildirileri Fecr i Ati Encumen i Edebisi Beyannamesi Dogus Bildirisi Yenibutun Siir ManifestosuXXI Yuzyil Siir Bildirileri Soylu Yenilikci Siir Manifestosu Parcali Ham ManifestoDipnotlarVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarVikikitap ta kitaplar Kabusname ceviri Mercimek Ahmet 1 8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Behramoglu ve Ozel in yollari daha sonra ayrilmistir Halkin Dostlari ni cikaran sairlerin karsitligi 28 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2007