Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tersane-i Amire 16. asırdan imparatorluğun sonuna kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun ana üssü ve donanma tersanesiydi. Osmanlı başkenti İstanbul'da Haliç'te bulunuyordu.
| Tersane-i Amire | |
|---|---|
| Haliç, İstanbul | |
 | |
| Koordinatlar | 41°02′01″K 28°57′27″D / 41.03361°K 28.95750°D |
| Tip | Deniz üssü ve tersane |
| Yapı tarihçesi | |
| İnşa | 1454 |
Etimoloji
Osmanlı Türkleri umumiyetle limanlara atıfta bulunmak için liman kelimesini kullandılar fakat 15. asırda tersane terimini de benimsediler ve giderek daha fazla kullanmaya başladılar (ekseriyetle tershane olarak yanlış yorumlanır, hane, "ev" terimini içerir) İtalyanca darsena, "tersane" - aynı şekilde İngilizce "arsenal" in kökeni - bu da Arapça dār al-sināʿa'dan türemiştir
Tarih
Genişlemeleri esnasında Osmanlılar, İznikmid (İzmit) Gemlik ve Aydıncık gibi hem Ege hem de Karadeniz kıyılarında bir dizi liman ve tersane ele geçirdi. Bununla beraber, erken devirde Osmanlı donanmasının ana deniz üssü ve cephaneliği, 1377'de kesin olarak Osmanlılar tarafından fethedilen Gelibolu'daydı.
1453'te İstanbul'un Fethi'nden sonra II. Mehmed Han İstanbul'dan Haliç'in karşısında, eski Ceneviz banliyösü Galata'da, muhtemelen Cenevizli vetus tersana ("eski tersane") ile aynı yerde bir imparatorluk tersanesi kurdu. Yeni cephanelik çalışmaları Mehmed'in halefi II. Bayezid devrinde tamamlandı ancak 1513/4 kışında I. Selim hazine tarafından 200.000 düka tahsis edilen büyük bir genişletme çalışması başlattı. Tersanelere ek olarak, kış aylarında muharebe gemilerinin bakımını kolaylaştırmak için kapalı kuru havuzlar inşa edildi. 1515'te inşa edilen 160 rıhtımla Galata cephaneliği Gelibolu'yu geçmişti ve ana Osmanlı deniz üssü buraya taşınmıştı.Piri Reis'in 1526 tarihli haritasında cephanelik, Azap Kapısı kapısından Hasköy civarına kadar Haliç'in kuzey kıyısını kaplayan kesintisiz bir rıhtım hattı olarak gösterilmektedir. "Tershane" adı, Galata Tersanesi'ne de aşağı yukarı aynı tarihlerde resmen uygulanmıştır.
1546-49'da Sokollu Mehmed Paşa, gemi teçhizatının ve gemi inşa malzemelerinin depolanması için her rıhtımın arkasına düz, kurşun kaplı çatılı küçük bir taş depo inşa etti. Ayrıca, faaliyetlerini meraklı gözlerden gizlemek için cephanelik arazisini karaya bakan tarafından duvarla çevirdi. Buna ilâveten, bu dönemde cephanelikte kürekler için bir depo, 70 gemilik teçhizatı barındıran "yetmiş kaptan deposu" ve diğer yedi depo, Kaptan-ı Derya'nın büroları (divanhane), barut dergisi kulesi, Sanbola Zindanı, Cirid Meydan Köşkü, Şahkulu Kapıları ve Meyyit Limanı bulunuyordu. 1557'de cephanelikte 123 rıhtım vardı.İnebahtı Muharebesi'nde (1571) Türk filosunun yok edilmesinin ardından, İmparatorluk Cephaneliği kapsamlı bir şekilde yenilendi ve kraliyet bahçesini (has bahçe) çevreleyen iç kısımda sekiz yeni tersane inşa edildi. 16. asrın sonunda iki büyük ambar inşa edilmişti: Kurşunlu Ambarı, gemi inşa ve arma malzemeleri ile diğer gemi teçhizatı ve kereste deposu.
17. asrın ortalarında, rıhtım sayısı 140'a yükseldi. 16. ve 17. yüzyıllarda zirvesinde, İmparatorluk Cephaneliği "kuru havuzlar, tersaneler, ambarlar, halat yapmak için bir iplik fabrikası, demir dökümhaneleri, Haliç'te kümelenmiş bir cami, çeşmeler, hastane ve hapishane ile önemli bir endüstriyel endişe kaynağıydı. Bununla beraber, 17. asırda düşüş yaşandı: 1601'de tersanenin 3524 çalışanı vardı ama bu sayı devamlı düşerek 1700'de 726'ya ulaştı. Bu dönemde diğer tersaneler tarafından artan miktarda iş yapıldı. Bu, 17. asrın sonlarına dek Osmanlı donanmasının büyük bir kısmını teşkil eden kadırgaların herhangi bir kabiliyetli gemi ustası tarafından inşa edilebilmesi ve dolayısıyla bunların ekseriyetle illerde kıyı veya nehir bölgelerinde inşa edilmesi ve yalnızca ithal edilmesiyle kolaylaştırılmıştır.
17. asrın sonlarında kalyonların ve daha sonra buharlı gemilerin ve zırhlıların kullanılmaya başlanmasıyla bu artık mümkün olmadı ve imparatorluğun gemi inşa gayretleri Galata'daki İmparatorluk Cephaneliği'nde yoğunlaştı. Bununla beraber, 1768-74 Rus-Türk Harbi esnasında Rus İmparatorluk Donanması ile girilen çatışmalarda görüldüğü gibi, 18. asırda burada inşa edilen muharebe gemileri yüksek kalitede değildi. Bu, Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa idaresinde, 1775/6'da bir deniz mühendisliği mektebinin (Hendese Odası, daha sonra Mühendishane-i Bahr-i Hümayun) kurulması da dahil olmak üzere başka bir reform turuyla neticelendi. Aynı zamanda, Osmanlı gemi yapımcılarına yeni teknikler öğretmek için Fransız donanma uzmanları davet edildi: mühendisler Le Roi, Durest ve 1793'te III. Selim Han için birkaç gemi inşa eden 'dur. Ayrıca, 1805'te bu tersanenin içinde muasır bir hastane, ardından 1806'da ilk tıp akademisi (Tıphane) inşa edildi.Muasır hat gemilerinin bakımı için büyük bir kuru havuz yapıldı. 1797-1800'de, ikincisi 1821-25'te ve üçüncüsü 1857-70'te inşa edildi.
1838'de American Foster Rhodes'un himayesinde Tersane-i Amire ilk buharlı gemisini inşa etti.I. Abdülmecid Han devrinde Tersane-i Amire ihmal edilmişti. Abdülmecid Han, sadece Tersane-i Amire'yi değil, İzmit ve Gemlik'teki tersaneleri de modernize eden devasa bir yatırım programı başlattı.
Tesisler günümüzde Haliç Tersaneleri adı altında faaliyetlerine devam etmektedir. Bu tersaneler üç ayrı tesistir: "Haliç", "Camialtı" ve "Taşkızak" Tersaneleri.
İdare
Tersane doğrudan doğruya Kaptan-ı Derya'nın teftişi altındaydı ve üç kişi tarafından idare ediliyordu: kethüda, ağa ve emin. Emin, baş maliye görevlisiydi ve dolayısıyla en mühim yetkiliydi. Tüm Tersane kuruluşlarının envanterlerini ve kayıtlarını tuttu ve harcamalardan mesuldü. Ayrıca Tersane'nin bir reisi ("başı"), limanın reisi, Tersane'nin çavuşu ve sicil amirlerinin bulunduğu ek bir kayıt ofisi de vardı. İdareciler ekseriyetle iki yıllığına atanırlar ve 5000 akçe ile iyi maaş alırlar. Tersane sekreteri - muhasebe bölümünün başı - defterdar'a (hazine bakanlarından biri) karşı da mesuldü. Kayıtlar merdiban sisteminde tutulmuştur. Kereste (gemi yapımının her alanında hayatî önem taşır) ve ayrıca köleler ve hükümlüler (tersanede çalışan veya gemilerde kürekçiler bir kaynak olarak görülen) için özel hesaplar tutuldu. İmparatorluğun diğer bölgelerinden birçok malzeme satın alındı; Mısır'dan halat, Trakya'dan zift, Bulgaristan'dan hırdavat.
Yelken Çağı'nda (17. asrın sonları - 19. asrın ortaları), her geminin amiri, saymanı ve kâtibi de subayların bir parçası olarak kabul edilirken, "kaptanlar, denizciler, gözetmenler, ulaklar, gemi yapımcıları, kalafatçılar, kürekçiler, demirciler", tamirciler, biriktiriciler, kasabalılar, el bombası yapımcıları, gardiyanlar ve emekli personel" Tersane'nin sayısız "sıradan halkını" oluşturuyordu.
III. Selim Han'ın askerî reformlarının bir parçası olarak, tersane emini 1804 yılında Bahriye (Umur-ı Bahriye Nezareti) tarafından değiştirilirken, ertesi yıl Tersane için modern bir maliye dairesi ve hazine oluşturuldu. 1845'te ayrı bir Tersane-i Amire Nezareti (Tersane-i Amire Nezareti) oluşturuldu.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Bostan 2015.
- ^ a b c d Toraman, Güvemli, Bayramoglu (2010). "Imperial shipyard (Tersane-i amire) in the Ottoman Empire in 17th century: management and accounting". Revista Española de Historia de la Contabilidad. 7 (13): 191. doi:10.26784/issn.1886-1881.v7i13.119. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Accounting" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b c d e f g Imber 2000.
- ^ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Cambridge University Press. 1976. s. 75. ISBN .
Kaynakça
- İdris Bostan (2015). Encyclopaedia of Islam, 3rd Edition.
- Imber, Colin (1960–2005). "Tersâne". The Encyclopaedia of Islam, New Edition (12 vols.) (İngilizce). Leiden: E. J. Brill.
- The Ottoman Steam Navy, 1828–1923. Conway Maritime Press. 1995. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tersane i Amire 16 asirdan imparatorlugun sonuna kadar Osmanli Imparatorlugu nun ana ussu ve donanma tersanesiydi Osmanli baskenti Istanbul da Halic te bulunuyordu Tersane i AmireHalic IstanbulKoordinatlar41 02 01 K 28 57 27 D 41 03361 K 28 95750 D 41 03361 28 95750TipDeniz ussu ve tersaneYapi tarihcesiInsa1454 1454 EtimolojiOsmanli Turkleri umumiyetle limanlara atifta bulunmak icin liman kelimesini kullandilar fakat 15 asirda tersane terimini de benimsediler ve giderek daha fazla kullanmaya basladilar ekseriyetle tershane olarak yanlis yorumlanir hane ev terimini icerir Italyanca darsena tersane ayni sekilde Ingilizce arsenal in kokeni bu da Arapca dar al sinaʿa dan turemistirTarihGenislemeleri esnasinda Osmanlilar Iznikmid Izmit Gemlik ve Aydincik gibi hem Ege hem de Karadeniz kiyilarinda bir dizi liman ve tersane ele gecirdi Bununla beraber erken devirde Osmanli donanmasinin ana deniz ussu ve cephaneligi 1377 de kesin olarak Osmanlilar tarafindan fethedilen Gelibolu daydi 1453 te Istanbul un Fethi nden sonra II Mehmed Han Istanbul dan Halic in karsisinda eski Ceneviz banliyosu Galata da muhtemelen Cenevizli vetus tersana eski tersane ile ayni yerde bir imparatorluk tersanesi kurdu Yeni cephanelik calismalari Mehmed in halefi II Bayezid devrinde tamamlandi ancak 1513 4 kisinda I Selim hazine tarafindan 200 000 duka tahsis edilen buyuk bir genisletme calismasi baslatti Tersanelere ek olarak kis aylarinda muharebe gemilerinin bakimini kolaylastirmak icin kapali kuru havuzlar insa edildi 1515 te insa edilen 160 rihtimla Galata cephaneligi Gelibolu yu gecmisti ve ana Osmanli deniz ussu buraya tasinmisti Piri Reis in 1526 tarihli haritasinda cephanelik Azap Kapisi kapisindan Haskoy civarina kadar Halic in kuzey kiyisini kaplayan kesintisiz bir rihtim hatti olarak gosterilmektedir Tershane adi Galata Tersanesi ne de asagi yukari ayni tarihlerde resmen uygulanmistir 1546 49 da Sokollu Mehmed Pasa gemi techizatinin ve gemi insa malzemelerinin depolanmasi icin her rihtimin arkasina duz kursun kapli catili kucuk bir tas depo insa etti Ayrica faaliyetlerini merakli gozlerden gizlemek icin cephanelik arazisini karaya bakan tarafindan duvarla cevirdi Buna ilaveten bu donemde cephanelikte kurekler icin bir depo 70 gemilik techizati barindiran yetmis kaptan deposu ve diger yedi depo Kaptan i Derya nin burolari divanhane barut dergisi kulesi Sanbola Zindani Cirid Meydan Kosku Sahkulu Kapilari ve Meyyit Limani bulunuyordu 1557 de cephanelikte 123 rihtim vardi Inebahti Muharebesi nde 1571 Turk filosunun yok edilmesinin ardindan Imparatorluk Cephaneligi kapsamli bir sekilde yenilendi ve kraliyet bahcesini has bahce cevreleyen ic kisimda sekiz yeni tersane insa edildi 16 asrin sonunda iki buyuk ambar insa edilmisti Kursunlu Ambari gemi insa ve arma malzemeleri ile diger gemi techizati ve kereste deposu 17 asrin ortalarinda rihtim sayisi 140 a yukseldi 16 ve 17 yuzyillarda zirvesinde Imparatorluk Cephaneligi kuru havuzlar tersaneler ambarlar halat yapmak icin bir iplik fabrikasi demir dokumhaneleri Halic te kumelenmis bir cami cesmeler hastane ve hapishane ile onemli bir endustriyel endise kaynagiydi Bununla beraber 17 asirda dusus yasandi 1601 de tersanenin 3524 calisani vardi ama bu sayi devamli duserek 1700 de 726 ya ulasti Bu donemde diger tersaneler tarafindan artan miktarda is yapildi Bu 17 asrin sonlarina dek Osmanli donanmasinin buyuk bir kismini teskil eden kadirgalarin herhangi bir kabiliyetli gemi ustasi tarafindan insa edilebilmesi ve dolayisiyla bunlarin ekseriyetle illerde kiyi veya nehir bolgelerinde insa edilmesi ve yalnizca ithal edilmesiyle kolaylastirilmistir Tersane i Amire tarafindan insa edilen 1829 uzun yillar dunyanin en buyuk muharebe gemisiydi 17 asrin sonlarinda kalyonlarin ve daha sonra buharli gemilerin ve zirhlilarin kullanilmaya baslanmasiyla bu artik mumkun olmadi ve imparatorlugun gemi insa gayretleri Galata daki Imparatorluk Cephaneligi nde yogunlasti Bununla beraber 1768 74 Rus Turk Harbi esnasinda Rus Imparatorluk Donanmasi ile girilen catismalarda goruldugu gibi 18 asirda burada insa edilen muharebe gemileri yuksek kalitede degildi Bu Kaptan i Derya Cezayirli Gazi Hasan Pasa idaresinde 1775 6 da bir deniz muhendisligi mektebinin Hendese Odasi daha sonra Muhendishane i Bahr i Humayun kurulmasi da dahil olmak uzere baska bir reform turuyla neticelendi Ayni zamanda Osmanli gemi yapimcilarina yeni teknikler ogretmek icin Fransiz donanma uzmanlari davet edildi muhendisler Le Roi Durest ve 1793 te III Selim Han icin birkac gemi insa eden dur Ayrica 1805 te bu tersanenin icinde muasir bir hastane ardindan 1806 da ilk tip akademisi Tiphane insa edildi Muasir hat gemilerinin bakimi icin buyuk bir kuru havuz yapildi 1797 1800 de ikincisi 1821 25 te ve ucuncusu 1857 70 te insa edildi 1838 de American Foster Rhodes un himayesinde Tersane i Amire ilk buharli gemisini insa etti I Abdulmecid Han devrinde Tersane i Amire ihmal edilmisti Abdulmecid Han sadece Tersane i Amire yi degil Izmit ve Gemlik teki tersaneleri de modernize eden devasa bir yatirim programi baslatti Tesisler gunumuzde Halic Tersaneleri adi altinda faaliyetlerine devam etmektedir Bu tersaneler uc ayri tesistir Halic Camialti ve Taskizak Tersaneleri IdareTersane dogrudan dogruya Kaptan i Derya nin teftisi altindaydi ve uc kisi tarafindan idare ediliyordu kethuda aga ve emin Emin bas maliye gorevlisiydi ve dolayisiyla en muhim yetkiliydi Tum Tersane kuruluslarinin envanterlerini ve kayitlarini tuttu ve harcamalardan mesuldu Ayrica Tersane nin bir reisi basi limanin reisi Tersane nin cavusu ve sicil amirlerinin bulundugu ek bir kayit ofisi de vardi Idareciler ekseriyetle iki yilligina atanirlar ve 5000 akce ile iyi maas alirlar Tersane sekreteri muhasebe bolumunun basi defterdar a hazine bakanlarindan biri karsi da mesuldu Kayitlar merdiban sisteminde tutulmustur Kereste gemi yapiminin her alaninda hayati onem tasir ve ayrica koleler ve hukumluler tersanede calisan veya gemilerde kurekciler bir kaynak olarak gorulen icin ozel hesaplar tutuldu Imparatorlugun diger bolgelerinden bircok malzeme satin alindi Misir dan halat Trakya dan zift Bulgaristan dan hirdavat Yelken Cagi nda 17 asrin sonlari 19 asrin ortalari her geminin amiri saymani ve katibi de subaylarin bir parcasi olarak kabul edilirken kaptanlar denizciler gozetmenler ulaklar gemi yapimcilari kalafatcilar kurekciler demirciler tamirciler biriktiriciler kasabalilar el bombasi yapimcilari gardiyanlar ve emekli personel Tersane nin sayisiz siradan halkini olusturuyordu III Selim Han in askeri reformlarinin bir parcasi olarak tersane emini 1804 yilinda Bahriye Umur i Bahriye Nezareti tarafindan degistirilirken ertesi yil Tersane icin modern bir maliye dairesi ve hazine olusturuldu 1845 te ayri bir Tersane i Amire Nezareti Tersane i Amire Nezareti olusturuldu Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Bostan 2015 a b c d Toraman Guvemli Bayramoglu 2010 Imperial shipyard Tersane i amire in the Ottoman Empire in 17th century management and accounting Revista Espanola de Historia de la Contabilidad 7 13 191 doi 10 26784 issn 1886 1881 v7i13 119 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Accounting adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c d e f g Imber 2000 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Cambridge University Press 1976 s 75 ISBN 9780521291668 KaynakcaIdris Bostan 2015 Encyclopaedia of Islam 3rd Edition Imber Colin 1960 2005 Tersane The Encyclopaedia of Islam New Edition 12 vols Ingilizce Leiden E J Brill The Ottoman Steam Navy 1828 1923 Conway Maritime Press 1995 ISBN 0 85177 610 8