Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bos mutus, Tibet öküzü, Tibet sığırı, Yak veya Hotoz olarak da bilinir. Boynuzlugiller (Bovidae) familyasından Tibet, Himalaya bölgeleri ve Moğolistan'da bulunan uzun tüylü kamburlu bir sığır türüdür. Büyük evcil bir nüfusa ek olarak küçük korunmasız vahşi bir yak nüfusu vardır. Evcilleri de, yabanileri de sürü hayvanlarıdır.
| Bos mutus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Hassas (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Bos mutus , 1883 | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Tibet öküzü dağılım haritası | |||||||||||||||||
Etimoloji
Tibetçede yak kelimesi sadece türün erkeğini tanımlamakta kullanılır, dişiler nak veya dri olarak adlandırılır. Buna rağmen birçok dilde yak iki cinsiyet için kullanılmaktadır.
Özellikleri
Yabani Tibet sığırları ayaktan omuza 16 ila 2,05 m (52,5 ila 6,7 ft) boyunda ve 500-1.200 kg (1.100-2.600 lb) ağırlığındadır. Baş ve kuyruğa kadar olan vücut uzunluğu 2,4 ila 3,8 m (7,9 ila 12 ft), kuyruk kısmı ise yaklaşık 60 ila 100 cm (24 ila 39 in) uzunluğundadır. Dişiler erkeklere oranla 1/3 ağırlıkta ve %30 oranında daha küçüktür. Evcil olan Bos grunniens ise bir şekilde daha küçüktür.
Bos mutus kendisini soğuktan koruyan uzun tüylere sahiptir, vücutlarının yanlarında ve altlarında son derece uzun ve yumuşak tüyler vardır. Tüyleri genellikle tüm vücuda yayılı olarak siyah veya koyu kahverengi olurlar. Evciller ise beyaz da olabilir. Altın renkli tüyleri olanlarda mevcuttur (Çince: 金色野牦牛; pinyin: jīnsèyě máoniú) ve Çin'de yabani ortamda nüfusları yaklaşık olarak 170'ten az olduğundan dolayı tehlike altındaki türler kategorisindedir.
Qilian ve Kunlun olmak üzere iki morfolojik türü tanımlanmıştır.
Hem dişilerin hem de erkeklerin ay biçiminde ayrık boynuzları vardır. Tibet Sığırı kısa bacaklı ve iri ayaklıdır. Geviş getiren hayvanlardır. Burunları ise kılsızdır.
Vahşi yaklar, 1,000 kg kadar tartabilir. Genellikle 10-30 hayvanlık gruplar halindedirler.
Yaşam alanları, tepeler gibi ağaçsız yüksek araziler, 3,200- 5,400 m'in arasında dağlar ve yaylalardır. Otlar, likenler ve diğer bitkileri yerler.
Üreme
On aylık bir gebelik süresinden sonra sonbaharda yavrularlar. Yabaniler sadece dişilerden oluşan sürülerde yaşar. Erkeklerse yalnız yaşarlar.
Kültür
Tibet sığırları, özellikle Tibetlilerin yaşamında önemli bir yer tutmuştur. Bunun nedeni Tibet'in yüksek karlı yaylalarına çok iyi uyum sağlayabilmesidir. Toprağa çok sağlam basar. Bu nedenle ulaşım araçlarının giremediği bölgelerde büyük rağbet görürler, binek, çeki ve yük hayvanı olarak kullanılırlar. Ayrıca sütünden, kılından, etinden yararlanılır. Bu öküzün yağından kandil yapımında, tezeğinden gübre olarak faydalanılırdı. Ayrıca kuyruğundan tuğ, tüyünden de yapılan ve at gerdanına süs olarak takılan püsküle de Kotas, Kotaz yahut Kutas adı verilirdi.
Dış bağlantılar
- ARKive -
- AnimalInfo.Org: Animal Info – Wild Yak 1 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
![image]()
Wikimedia Commons'ta Bos mutus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.![image]()
Vikitür'de Bos mutus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ a b Han Jianlin, M. Melletti, J. Burton, 2014, Wild yak (Bos mutus Przewalski, 1883), Ecology, Evolution and Behavior of Wild Cattle: Implications for Conservation, Chapter 1, p.203, Cambridge University Press
- ^ Nowak, R. (1999). Walker's Mammals of the World, 6th Edition, Volume II. Baltimore: Johns Hopkins University Press (quoted in Oliphant, M. 2003. "Bos grunniens" (On-line), Animal Diversity Web. Accessed 4 April 2009 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ Boitani, Luigi (1984). Simon & Schuster's Guide to Mammals. Simon & Schuster/Touchstone Books,
- ^ . Archived from the original on 16 Nisan 2009. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ . ARKive. Retrieved on 2012-12-19.
- ^ Leslie, D.M.; Schaller, G.B. (2009). "Bos grunniens and Bos mutus (Artiodactyla: Bovidae)". Mammalian Species. 836: 1-17. doi:10.1644/836.1.
| (B. tragocamelus) | |
| (T. quadricornis) |
| Bizon | Amerika bizonu (B. bison) • Avrupa bizonu (B. bonasus) |
|---|---|
| Asya mandası (B. bubalis) • (B. depressicornis) • (B. mindorensis) • (B. quarlesi) | |
| BOS | Gaur (B. gaurus) • (B. javanicus) • Tibet sığırı (B. mutus) • (B. sauveli) • Macar grisi (sığır) (B. primigenius) |
| (P. spiralis) | |
| Saola (Pseudoryx nghetinhensis) | |
| Afrika mandası (S. caffer) |
| Dev boğa antilobu (T. derbianus) • (T. oryx) | |
| Nyala (T. angasii) • Bongo (T. eurycerus) • (T. imberbis) • (T. scriptus) • (T. spekeii) • Büyük kudu (T. strepsiceros) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bos mutus Tibet okuzu Tibet sigiri Yak veya Hotoz olarak da bilinir Boynuzlugiller Bovidae familyasindan Tibet Himalaya bolgeleri ve Mogolistan da bulunan uzun tuylu kamburlu bir sigir turudur Buyuk evcil bir nufusa ek olarak kucuk korunmasiz vahsi bir yak nufusu vardir Evcilleri de yabanileri de suru hayvanlaridir Bos mutus Yasadigi donem araligi 5 myo Pliyosen PreYeYeOSDCPTJKPgN Korunma durumuHassas IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim ArtiodactylaFamilya BovidaeOymak Cins Tur B mutusIkili adlandirmaBos mutus 1883Tibet okuzu dagilim haritasiEtimolojiTibetcede yak kelimesi sadece turun erkegini tanimlamakta kullanilir disiler nak veya dri olarak adlandirilir Buna ragmen bircok dilde yak iki cinsiyet icin kullanilmaktadir OzellikleriYabani Tibet sigirlari ayaktan omuza 16 ila 2 05 m 52 5 ila 6 7 ft boyunda ve 500 1 200 kg 1 100 2 600 lb agirligindadir Bas ve kuyruga kadar olan vucut uzunlugu 2 4 ila 3 8 m 7 9 ila 12 ft kuyruk kismi ise yaklasik 60 ila 100 cm 24 ila 39 in uzunlugundadir Disiler erkeklere oranla 1 3 agirlikta ve 30 oraninda daha kucuktur Evcil olan Bos grunniens ise bir sekilde daha kucuktur Bos mutus kendisini soguktan koruyan uzun tuylere sahiptir vucutlarinin yanlarinda ve altlarinda son derece uzun ve yumusak tuyler vardir Tuyleri genellikle tum vucuda yayili olarak siyah veya koyu kahverengi olurlar Evciller ise beyaz da olabilir Altin renkli tuyleri olanlarda mevcuttur Cince 金色野牦牛 pinyin jinseye maoniu ve Cin de yabani ortamda nufuslari yaklasik olarak 170 ten az oldugundan dolayi tehlike altindaki turler kategorisindedir Qilian ve Kunlun olmak uzere iki morfolojik turu tanimlanmistir Hem disilerin hem de erkeklerin ay biciminde ayrik boynuzlari vardir Tibet Sigiri kisa bacakli ve iri ayaklidir Gevis getiren hayvanlardir Burunlari ise kilsizdir Vahsi yaklar 1 000 kg kadar tartabilir Genellikle 10 30 hayvanlik gruplar halindedirler Yasam alanlari tepeler gibi agacsiz yuksek araziler 3 200 5 400 m in arasinda daglar ve yaylalardir Otlar likenler ve diger bitkileri yerler UremeOn aylik bir gebelik suresinden sonra sonbaharda yavrularlar Yabaniler sadece disilerden olusan surulerde yasar Erkeklerse yalniz yasarlar KulturYaklar Tibet te tarla surmek icin yaygin olarak kullanilir Tibet sigirlari ozellikle Tibetlilerin yasaminda onemli bir yer tutmustur Bunun nedeni Tibet in yuksek karli yaylalarina cok iyi uyum saglayabilmesidir Topraga cok saglam basar Bu nedenle ulasim araclarinin giremedigi bolgelerde buyuk ragbet gorurler binek ceki ve yuk hayvani olarak kullanilirlar Ayrica sutunden kilindan etinden yararlanilir Bu okuzun yagindan kandil yapiminda tezeginden gubre olarak faydalanilirdi Ayrica kuyrugundan tug tuyunden de yapilan ve at gerdanina sus olarak takilan puskule de Kotas Kotaz yahut Kutas adi verilirdi Dis baglantilarARKive AnimalInfo Org Animal Info Wild Yak 1 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Bos mutus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Bos mutus ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca a b Han Jianlin M Melletti J Burton 2014 Wild yak Bos mutus Przewalski 1883 Ecology Evolution and Behavior of Wild Cattle Implications for Conservation Chapter 1 p 203 Cambridge University Press Nowak R 1999 Walker s Mammals of the World 6th Edition Volume II Baltimore Johns Hopkins University Press quoted in Oliphant M 2003 Bos grunniens On line Animal Diversity Web Accessed 4 April 2009 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Boitani Luigi 1984 Simon amp Schuster s Guide to Mammals Simon amp Schuster Touchstone Books 978 0 671 42805 1 Archived from the original on 16 Nisan 2009 Erisim tarihi 3 Aralik 2016 KB1 bakim BOT esas url durumu bilinmeyen link ARKive Retrieved on 2012 12 19 Leslie D M Schaller G B 2009 Bos grunniens and Bos mutus Artiodactyla Bovidae Mammalian Species 836 1 17 doi 10 1644 836 1 Alt familya Sigirlar Bovinae Bu sablon nesli tukenmis turleri icermemektedir Oymak B tragocamelus T quadricornis Oymak Bizon Amerika bizonu B bison Avrupa bizonu B bonasus Asya mandasi B bubalis B depressicornis B mindorensis B quarlesi BOS Gaur B gaurus B javanicus Tibet sigiri B mutus B sauveli Macar grisi sigir B primigenius P spiralis Saola Pseudoryx nghetinhensis Afrika mandasi S caffer Oymak Dev boga antilobu T derbianus T oryx Nyala T angasii Bongo T eurycerus T imberbis T scriptus T spekeii Buyuk kudu T strepsiceros