Trifenilfosfin IUPAC adı trifenilfosfan P C6 H5 3 formülüne sahip yaygın bir organofosfor bileşiğidir ve sıklıkl

Trifenilfosfin (IUPAC adı: trifenilfosfan), P(C
6H
5)
3 formülüne sahip yaygın bir organofosfor bileşiğidir ve sıklıkla PPh3 veya Ph3P olarak kısaltılır. Organik ve organometalik bileşiklerin sentezinde yaygın olarak kullanılır. PPh3, oda sıcaklığında nispeten havada stabil, renksiz kristaller hâlinde bulunur. Suda çözünmez ancak Benzen ve dietil eter gibi polar olmayan organik çözücülerde çözünür.

Trifenilfosfin

Özellikler

Kimyasal formül

C₁₈H₁₅P

Molekül kütlesi

262,29 g mol⁻¹

Görünüm

beyaz katı

Yoğunluk

1,1 g cm⁻³, katı

Erime noktası

80 °C

Kaynama noktası

377 °C

Çözünürlük (su içinde)

çözünmez

Tehlikeler

GHS etiketleme sistemi:

Tehlike ifadeleri

H302, H317, H350, H412

Önlem ifadeleri

P201, P202, P261, P264, P270, P272, P273, P280, P281, P301+P312, P302+P352, P308+P313, P321, P330, P333+P313, P363, P405, P501

NFPA 704
(yangın karosu)

2)

(1)

(2)

Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Üretimi

Trifenilfosfin laboratuvarda veya ile işlenmesiyle hazırlanabilir. Endüstriyel sentez, , klorobenzen ve sodyum arasındaki reaksiyonu içerir:

PCl₃ + 3 PhCl + 6 Na → PPh₃ + 6 NaCl

Kalkojenler, halojenler ve asitlerle tepkimeleri

Oksidasyon

Trifenilfosfin, trifenilfosfin oksite dönüşmek üzere havayla yavaş oksidasyona uğrar:

2 PPh₃ + O₂ → 2 OPPh₃

Bu safsızlık, PPh3'ün sıcak etanol veya izopropanolden yeniden kristalleştirilmesiyle giderilebilir. Bu yöntem, OPPh3'ün daha polar olduğu ve dolayısıyla polar çözücüler içinde PPh3'e göre daha fazla çözünür olduğu gerçeğinden yararlanır.

Klorlanma

Cl2, neme duyarlı bir fosfonyum halojenür olan trifenilfosfin diklorürü ([PPh3Cl]Cl) vermek üzere PPh3'e katılır.

Protonasyon

PPh3 zayıf bir bazdır. HBr gibi güçlü asitlerle izole edilebilir trifenilfosfonyum tuzları oluşturur:

P(C₆H₅)₃ + HBr → [HP(C₆H₅)₃]⁺Br⁻

Organik tepkimeleri

PPh3 organik sentezde yaygın olarak kullanılır. Kullanımına yön veren özellikler, nükleofilliği ve indirgeyici karakteridir.

Kuaternizasyon (dördüncülleştirme)

PPh3, alkil halojenürlerle birleşerek tuzları verir. Bu kuaternizasyon reaksiyonu özellikle benzilik ve allilik halojenürlerde daha hızlı gerçekleşir:

PPh₃ + CH₃I → [CH₃PPh₃]⁺I⁻

Çoğunlukla kristal katılar hâlinde izole edilebilen bu tuzlar, Wittig reaksiyonlarında reaktif olan oluşturmak için güçlü bazlarla reaksiyona girer.

Aril halojenürler PPh3 ile tetrafenilfosfonyum tuzları verecek şekilde yüksek sıcaklıklarda ve metal katalizörler eşliğinde tepkimeye girer:

PPh₃ + PhBr → [PPh₄]Br

Mitsunobu reaksiyonu

, bir trifenilfosfin ve diizopropil azodikarboksilat karışımı ("DIAD" veya bunun dietil analoğu, DEAD), bir alkolü ve bir karboksilik asiti bir estere dönüştürür. DIAD, hidrojen alıcısı olarak görev yaptığından indirgenir ve PPh3, OPPh3'e oksitlenir.

Appel reaksiyonu

Appel reaksiyonunda, alkolleri alkil halojenürlere dönüştürmek için PPh3 ve CX₄ (X = Cl, Br) karışımı kullanılır. Trifenilfosfin oksit (OPPh3) bir yan üründür:

PPh₃ + CBr₄ + RCH₂OH → OPPh₃ + RCH₂Br + HCBr₃

Polimer bağlantılı PPh3 türevleri

Polistirenin para pozisyonunda PPh2 grupları ile modifiye edildiği PPh3'ün polimerik analogları bilinmektedir. Bu tür polimerler, PPh3 için kullanılan uygulamaların çoğunda kullanılabilir; bu avantaj, çözünmeyen polimerin, reaksiyon bulamaçlarının basit filtrelenmesiyle ürünlerden ayrılabilmesidir. Bu tür polimerler, 4-lityofenil-ikâmeli polistirenin klorodifenilfosfin (PPh2Cl) ile işlenmesi yoluyla hazırlanır.

Kaynakça

^ International Union of Pure and Applied Chemistry (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. The Royal Society of Chemistry. s. 431. doi:10.1039/9781849733069. ISBN .
^ Corbridge, D. E. C. (1995). Phosphorus: An Outline of its Chemistry, Biochemistry, and Technology. 5th. Amsterdam: Elsevier. ISBN .
^ Armarego, W. L. F.; Perrin, D. D.; Perrin, D. R. (1980). Purification of Laboratory Chemicals. 2nd. New York: Pergamon. s. 455. ISBN .
^ Hercouet, A.; LeCorre, M. (1988) Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide. Synthesis, 157–158
^ Cobb, J. E.; Cribbs, C. M.; Henke, B. R.; Uehling, D. E.; Hernan, A. G.; Martin, C.; Rayner, C. M. (2004). "Triphenylphosphine". L. Paquette (Ed.). Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. New York: J. Wiley & Sons. doi:10.1002/047084289X.rt366.pub2. ISBN .

[1] International Union of Pure and Applied Chemistry (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. The Royal Society of Chemistry. s. 431. doi:10.1039/9781849733069. ISBN .

[2] Corbridge, D. E. C. (1995). Phosphorus: An Outline of its Chemistry, Biochemistry, and Technology. 5th. Amsterdam: Elsevier. ISBN .

[3] Armarego, W. L. F.; Perrin, D. D.; Perrin, D. R. (1980). Purification of Laboratory Chemicals. 2nd. New York: Pergamon. s. 455. ISBN .

[hercouet-4] Hercouet, A.; LeCorre, M. (1988) Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide. Synthesis, 157–158

[5] Cobb, J. E.; Cribbs, C. M.; Henke, B. R.; Uehling, D. E.; Hernan, A. G.; Martin, C.; Rayner, C. M. (2004). "Triphenylphosphine". L. Paquette (Ed.). Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. New York: J. Wiley & Sons. doi:10.1002/047084289X.rt366.pub2. ISBN .