Tunceli, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yer alan bir il.
Tunceli | |
---|---|
İlin Türkiye'deki konumu | |
İl sınırları haritası | |
Ülke | Türkiye |
Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
İl merkezi | Tunceli |
İdare | |
• Vali | |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 7583 km² |
Nüfus (2022) | |
• Toplam | 86.527 |
• Kır | 30.592 |
• Şehir | 55935 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0428 |
İl plaka kodu | 62 |
Resmî site Tunceli Valiliği |
Kuzeyde ve batıda Munzur Dağları ile Karasu Nehri, doğuda Bingöl Dağları ve Peri Suyu, güneyde Keban Baraj Gölü ile çevrilidir. Anadolu'nun pek çok yerinde olduğu gibi bu bölgede de çağlar boyunca pek çok uygarlık yaşamıştır. Tunceli'nin yerleşimleri: Tunceli (merkez), Çemişgezek, Hozat, Mazgirt, Nazımiye, Ovacık, Pertek ve Pülümür'dür. Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 8 ilçe, 9 belediye, bu belediyelerde 43 mahalle, ayrıca 364 köy bulunmaktadır.
Tarihçe
Tunceli'de yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda elde edilen bulgulara göre yöreye Kalkolitik Çağda (MÖ 5500-3500) yerleşilmiştir. İşuva (Hurri-Mitanni) adıyla anılan bölgede yazılı tarih MÖ 2200’lerde Subarrularla başlamaktadır. MÖ 2200’lerde bölge, Hurrilerin eline geçmiştir. İşuva adı ilk kez III. Abbas döneminde, Hitit kaynaklarında geçmektedir. Anadolu’da büyük bir devlet kuran Hititler MÖ 1375-1335 yıllarında Tunceli’ye kadar gelmişlerdir. Hitit Devleti yıkıldıktan sonra bölgeye, MÖ 12. yüzyılda Urartular egemen olmuştur. Muşki adıyla tanımlanan kavmin yerleşim alanı olan yöre, MÖ 7. yüzyılda sırasıyla Medlerin ve Perslerin egemenliği altında kalmış ve daha sonra bölge, Büyük İskender tarafından fethedilerek Makedonyalıların egemenliği altına girmiştir. Makedonya Devleti yıkıldıktan sonra ise MÖ 17 yılında Romalıların egemenliğine giren yörede kısa bir süre Partlar etkinlik sağlamışlarsa da MS 2. yüzyılda Romalılar, Partlar'ın etkinliğini kırarak bölgeyi Kappadokia Eyaleti’ne bağlamışlardır. Roma ve Selevkoslar tarafından yönetilen, Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra ise Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kalan yöre, MS 7. yüzyılda da “Roma Mezopotamyası” adıyla Tehema’da yer almıştır. Yöre zaman zaman el değiştirerek Bizanslılar ve Sasaniler tarafından yönetilmiştir. MS 639’da İslam Halifesi Ömer döneminde Anadolu’ya yapılan akınlar sonucunda yöre Arapların eline geçmiş, ancak Araplar ve Bizanslılar arasında uzun süre devam eden mücadeleler sonucunda yöre, MS 972 yılında tekrar Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir. 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu’da Türklerin egemenliğinin hızla yayıldığı dönemde bölge 1087 yılında kesin olarak Türklerin egemenliği altına girmiştir. 1228 yılında Anadolu’ya tamamen hakim olan Anadolu Selçukluları 1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı'na kadar yöreyi hakimiyetleri altında bulundurmuşlardır. Kösedağ Savaşı'nda Selçuklular yenilince bölge Moğolların denetimi altına girmiştir. Daha sonraları bu yöre önce Mengüceklilerin, sonra da uzun süre Akkoyunlular'ın egemenliği altında kalmıştır. Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar Akkoyunluların yönetimi altında bulunan Tunceli, 1473 yılında yapılan Otlukbeli Savaşı'ndan sonra Osmanlı yönetimi altına girmiştir. Kısa bir süre Safeviler'in yönetimi altına giren yöre, 1514 yılında yapılan Çaldıran Muharebesi'nden sonra tekrar Osmanlı yönetimi altına girmiştir.
Yöre, Osmanlı yönetiminde 1847 yılında, Hozat merkez olmak üzere “Dersim Livası” adıyla sancak yapılarak Erzurum’a bağlanmıştır. 1879 yılında da Farsça "Gümüş Kapı" anlamına gelen “Dersim” adıyla ayrı bir il olan Tunceli, 1892 yılında tekrar sancak yapılarak Mamurat-ül Aziz (Elazığ) iline bağlanmıştır. Dersim diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli'yi değil, o yörenin adını belirler. Bugünkü Tunceli merkezinin eski isimleri ise "Mamiki" veya "Mameki" (Kırmançça: Mamekiye), "Kalan" (Osmanlıca: قالان, Kırmançça: Qalan) idi.
I. Dünya Savaşı
Dersim I. Dünya Savaşı'nda önemli rol oynadı. Dersim aşiretleri 5 bin kişilik bir kuvvetle Dersimin bir bölgesi olan Erzincan'ın, Ruslardan kurtarılması için savaştı ve Erzincan kurtarıldı.[]
Cumhuriyet dönemi
İlin eski adı Dersim'dir. Dersim ili 26 Haziran 1926'da TBMM'de alınan kararla ilçeye dönüştürülerek Elazığ'a bağlandı. Dersim adı 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan 2884 sayılı Tunceli Vilayeti'nin İdaresi Hakkında Kanun ile değiştirildi ve Mamiki köyünde yeni il merkezi oluşturuldu. Kalan kasabasının merkezi de Mamiki köyü idi. Mamiki ile eski bir köy olan Siğenk Tunceli'nin birer mahallesi haline dönüştürüldü. 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan 2885 sayılı kanun ile tekrar il oldu ve Dersim tarihsel yöresi içinde yer alan ve Munzur çevresini kapsayan bölgenin adı Tunceli olarak değiştirildi. Cumhuriyet döneminde Seyit Rıza önderliğinde Dersim İsyanı'na tanıklık eden Tunceli, 1937-38 yıllarında gerçekleşen Dersim tenkil harekâtı sırasında büyük zarar gördü.[]
Coğrafya
Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzası'nda yer alan Tunceli, 38 derece 19 dakika ve 40 derece 26 dakika Doğu Boylamları ile 39 derece 36 dakika ve 38 derece 46 dakika kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Tümüyle Fırat Havzası içerisinde kalan İl, doğal sınırlarla kuşatılmış yüksek bir bölgedir. Tunceli ili; doğuda Bingöl ve Elazığ, güneyde Elazığ, batı ve kuzeyde Erzincan illeriyle komşudur. Güneyden kuzeye ve batıdan doğuya doğru yükselen il topraklarının %70’ini dağlar, % 25’ini platolar, % 5’ini ise ovalar ve düzlükler oluşturmaktadır. İlin en yüksek noktası, Munzur Dağları’nın doğusunda 3463 metre yükseklikteki Akbaba Tepesi’dir. Munzur Dağlarının yüksek kesimleri, İlin kuzey ve kuzeybatısında doğal sınır oluşturur.
Dağlar
Tunceli il sınırları içerisinde bulunan dağlar Doğu Torosların uzantısı olarak batı-doğu yönünde uzanmaktadır. İlin belli başlı yükseklikleri; Munzur Dağları, ilin kuzeybatısı, kuzeyi ve kuzeydoğusunda çok zor geçit veren sıralar halinde 130 km. boyunca uzanmaktadır. 3000 metrenin üzerinde Munzur Dağlarının Tunceli sınırları içerisinde kalan bölümünde en önemli dorukları batıdan doğuya Biçare Dağı (3111 m.), Ziyaret Tepe (3071 m.) ve Akbaba Tepesidir (3463 m.). İl alanının kuzeydoğu ucunu tamamıyla kaplayan Bağırpaşa Dağı'nın en yüksek noktası 3300 metredir.
Platolar
İl topraklarının % 25'ini kaplayan platolar, Munzur Dağlarının ve Bağırpaşa Dağının doruklar bölgesinde, yüksek sırtlarla çevrilmiş düzlükler şeklindedir. Ayrıca güneydoğu ve doğuda Pülümür Çayı Vadisine inen kesimde, çeşitli yükseklik basamaklarına sıralanmış platolar vardır. Bu platoların en ünlüleri, Mercan Dağları üzerindeki Merk Yaylası ve Munzur Dağlarının orta bölümünde yer alan Kepir Yaylası'dır. Kışları çok soğuk geçen bu platolar yazın otlak alanları olarak kullanılır.
Vadiler
Çoğunlukla güney doğrultusunda uzanan vadiler, henüz gelişmelerini tamamlamamış, dar ve dik yarıklar halindedir. Tektonik çöküntü alanlarında oluşan akarsu vadileri biraz daha geniştir. İlin en önemli vadileri Munzur, Mercan, Pülümür, Peri ve Tahar Çayı Vadisidir.
Ovalar
Tunceli'de ovalar il topraklarının % 5'ini kaplamaktadır. Munzur Dağlarının güneyindeki çukurlukta oluşmuş Zeranik Ovası ile Ovacık ilçesinin Yeşilyazı Bucağında bulunan Yeşilyazı Ovası ilin belli başlı ovalarıdır.
Akarsular
Tunceli, akarsu yönünden çok zengindir. Akarsuları besleyen bu kaynaklar sürekli olduğundan, akarsuların taşıdığı sular bol ve akışları da oldukça düzenlidir. İlin önemli akarsuları, Munzur Suyu, Mercan Deresi, Pülümür Çayı, Peri Suyu, Tahar Çayı, Havaçor Çayı, Karolar Çayı ve Büyükdere'dir.
Göller
Tunceli'de Keban Baraj Gölünün dışında önemli ve büyük göl yoktur. Munzur Dağları ile bu sıranın alt birikimlerini oluşturan Mercan, Avcı, Karasakal Dağları üzerinde ve Bağırpaşa Dağının doruklar bölgesinde buzul yataklarının zamanla suyla dolması sonucunda oluşmuş küçük krater gölleri vardır. Bunlardan bazıları Karagöl, Koçgölü, Mercan Gölleri, Katır Gölleri, Dilincik Gölü, Çimli Gölü, Şer Gölü ve Buyer Baba Gölleridir. Krater gölleri içerisinde en büyüğü, Ovacık-Koyungölü Köyünün kuzeyinde, 2400 metre yükseklikte yer alan Karagöl'dür.
Ulaşım
Tunceli, Doğu Anadolu’nun kuzey ve güneyini birbirine bağlayan Erzincan-Elazığ kara yolu üzerinde yer almaktadır. İl topraklarında kuzey-güney yönünde uzanan ve Erzincan’ı Pülümür, Tunceli ve Pertek üzerinden Elazığ’a bağlayan kara yolu, Tunceli kentinin içinden geçmektedir. Tunceli-Erzincan kara yolu aynı zamanda Güneydoğu Anadolu’yu Doğu ve Karadeniz Bölgelerine bağlayan devlet karayollarından biridir. Tunceli’nin İç Anadolu ve Karadeniz illeri ile ulaşım bağlantısı, kuzeyde sınırdan geçen Erzurum-Erzincan kara yolu ile, güney illeri ile olan ulaşım bağlantısı ise Elazığ’dan geçen Bingöl-Elazığ-Malatya kara yolu ile sağlanır. Eskiden Pertek-Elazığ bağlantısını sağlayan köprü, Keban Baraj Gölü suları altında kaldığı için günümüzde Pertek ve Çemişgezek-Akçapınar’da kurulan feribot iskeleleri ile Elazığ yakasına ulaşım sağlanmaktadır. Tunceli’ye en yakın demiryolu, ilin kuzey sınırında Erzincan topraklarından, güney sınırında ise Elazığ topraklarından geçer. Tunceli’ye en yakın havaalanı, kent merkezine yaklaşık olarak 120 km. uzaklıkta yer alan Elazığ Havaalanı'dır. Ayrıca yaklaşık 135 km uzaklıkta Erzincan Havaalanı bulunmaktadır.
Ekonomi
Tunceli ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, sanayileşme düzeyi çok düşüktür. Balıkçılık ve arıcılık ilin diğer geçim kaynaklarıdır. Kamu harcamaları il ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. İldeki en önemli gelir kaynağı olan hayvancılık genelde küçükbaş hayvancılık şeklinde olmakta, özellikle koyun ve kıl keçisi beslemektedir. Büyükbaş hayvancılık aile işletmesi şeklinde olmakta, küçükbaş hayvancılık ise yayla hayvancılığı olarak yapılmaktadır. Tunceli Tarım İl Müdürlüğü 2008 yılı verilerine göre Tunceli'de 248.270 koyun, 52.079 kıl keçisi ve 24.884 sığır bulunmaktadır. Koyunculuk belirgin olarak Pertek ve Çemişgezek ilçelerinde yarı yerleşik bulunan Şavak aşiretinden köylüler tarafından yapılmaktadır.
İklim
Tunceli’de karasal iklim görülmektedir. Bu iklim özelliğine bağlı olarak yazlar sıcak ve kurak geçer. Kışlar ise soğuk ve yağışlıdır. İlde yıllık ortalama yağış 939 mm.'dir. En az yağış yaz aylarında, en çok yağış ise sonbahar ve kış aylarında düşmektedir. Yaz aylarında kuzeybatıdan esen kuvvetli rüzgârlarla iklim kurak geçmektedir. Kış aylarında ise rüzgâr genellikle güneybatıdan hafif esmektedir. Tunceli’de yıllık ortalama sıcaklık (1950-2014 ortalamalarına göre) 12,8 °C'dir. Ocak ayı ortalama sıcaklığı -2,5 °C, Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 27,2 °C'dir.
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Tunceli Valisi, 1976 Ankara doğumlu Bülent TEKBIYIOĞLU’dur. Ağustos 2023 tarihinde Kırıkkale Valisi iken atanmıştır.
Tunceli Belediye Başkanı, 1968-Ovacık doğumlu Fatih Mehmet Maçoğlu (TKP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %32,77 oy oranıyla seçilmiştir.
Mazgirt Akpazar Beldesinin HDP'li belediye başkanı seçildikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerine ilçe kaymakamı kayyum atanmıştır.
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Tunceli İl Genel Meclisi üye sayısı, 5 TKP, 6 CHP 2 HDP ve birer üye AK Parti ile MHP olmak üzere 15’dir. Tunceli Belediye Meclisi ise 4 TKP, 3 CHP, 1AK P. ve 7 HDP olmak üzere 15 üyeden oluşur.
2018 Genel seçimleri sonucu, Tunceli'yi temsilen TBMM'de CHP'den 1 milletvekili (Polat Şaroğlu) ve HDP'den 1 milletvekili (Alican Önlü) seçilmiştir.
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)
Tunceli ili nüfusu: 89.317'dir. Bu nüfusun %67,04'si şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 7.582 km2'dir. İlde km2'ye 12 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 37’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı %0,86 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Pülümür (%13,66)- Merkez ilçe (%1,45)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 ilçe, 9 belediye, bu belediyelerde 43 mahalle ve ayrıca 363 köy vardır.
2023 yılı sonunda Tunceli ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Nüfus Artışı % | Belediye Sayısı | Mahalle Sayısı | Köy Sayısı | Köy Nüfusu | Şehir nüfusu | Şehirde oturan % | Alanı km2 | km2'ye düşen kişi |
Çemişgezek | 7.312 | 8.066 | 754 | 9,81 | 1 | 7 | 34 | 4.560 | 3.506 | 43,47 | 851 | 9 |
Hozat | 5.260 | 5.952 | 692 | 12,36 | 1 | 4 | 27 | 2.438 | 3.514 | 59,04 | 663 | 9 |
Mazgirt | 7.193 | 7.827 | 634 | 8,45 | 2 | 10 | 68 | 4.540 | 3.287 | 42,00 | 702 | 11 |
Merkez | 40.794 | 41.389 | 595 | 1,45 | 1 | 8 | 53 | 4.772 | 36.617 | 88,47 | 1128 | 37 |
Nazımiye | 3.079 | 3.437 | 358 | 11,00 | 1 | 1 | 25 | 1.965 | 1.472 | 42,83 | 543 | 6 |
Ovacık | 6.407 | 7.173 | 766 | 11,29 | 1 | 3 | 62 | 3.810 | 3.363 | 46,88 | 1401 | 5 |
Pertek | 10.823 | 11.463 | 640 | 5,75 | 1 | 5 | 45 | 4.848 | 6.615 | 57,71 | 858 | 13 |
Pülümür | 3.498 | 4.010 | 512 | 13,66 | 1 | 5 | 49 | 2.504 | 1.506 | 37,56 | 1437 | 3 |
Tunceli | 84.366 | 89.317 | 4.951 | 5,54 | 9 | 43 | 363 | 29.437 | 59.880 | 67,04 | 7583 | 12 |
İlin yıllara göre nüfusları
Tunceli il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
1940 | 94.639 | 59 | %14 13.373 81.266 %86 | |
1945 | 90.446 | 59 | %4 | %12 10.498 79.948 %88 |
1950 | 105.759 | 60 | %17 | %11 11.895 93.864 %89 |
1955 | 121.743 | 63 | %15 | %12 14.918 106.825 %88 |
1960 | 140.068 | 64 | %15 | %14 19.245 120.823 %86 |
1965 | 154.175 | 63 | %10 | %15 23.240 130.935 %85 |
1970 | 157.293 | 65 | %2 | %19 29.363 127.930 %81 |
1975 | 164.591 | 65 | %5 | %21 35.332 129.259 %79 |
1980 | 157.974 | 65 | %4 | %23 36.184 121.790 %77 |
1985 | 151.906 | 67 | %4 | %28 43.085 108.821 %72 |
1990 | 133.143 | 72 | %12 | %38 50.799 82.344 %62 |
2000 | 93.584 | 81 | %30 | %58 54.476 39.108 %42 |
2007 | 84.022 | 80 | %10 | %65 54.369 29.653 %35 |
2008 | 86.449 | 80 | %3 | %64 55.655 30.794 %36 |
2009 | 83.061 | 80 | %4 | %65 53.704 29.357 %35 |
2010 | 76.699 | 80 | %8 | %62 47.531 29.168 %38 |
2011 | 85.062 | 80 | %11 | %66 56.112 28.950 %34 |
2012 | 86.276 | 80 | %1 | %67 57.737 28.539 %33 |
2013 | 85.428 | 80 | %1 | %62 53.388 32.040 %38 |
2014 | 86.527 | 80 | %1 | %65 55.935 30.592 %35 |
2015 | 86.076 | 80 | %1 | %66 56.401 29.675 %34 |
2016 | 82.193 | 81 | %5 | %65 53.572 28.621 %35 |
2017 | 82.498 | 80 | %0 | %66 54.382 28.116 %34 |
2018 | 88.198 | 80 | %7 | %63 55.860 32.338 %37 |
2019 | 84.660 | 81 | %4 | %64 54.595 30.065 %36 |
2020 | 83.443 | 80 | %1 | %65 53.919 29.524 %35 |
2021 | 83.645 | 81 | %1 | %66 55.146 28.499 %34 |
Siyaset
Tunceli belediye unvanını 1945 yılında almıştır. Tunceli Milletvekili sayısı 1'dir.
Tunceli Belediyesi, Osmanlı döneminde Özerk bir yönetime sahip olan Dersim'de belediyeye ait bugünkü görevleri Adev-i Dersimi adındaki Hizmet Birlikleri yapmaktaydı. Tam anlamı ile Belediye olmasa bile Belediye'nin görevlerinin birçoğu bu birliğe aitti. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Dersim'de Belediye görevlendirilmemiş, Elazığ'a bağlı olan Vilayetler Genel Sekreterliği Dersim'de Belediye görevlerini yürütmüştür. 1937/38 yıllarında yaşanan Dersim İsyanı sırasında nüfusun bir kısmının hayatını kaybetmesi ve sürgün edilmesinin ardından şehir Elazığ'a bağlanmıştır. 1945 yılında çıkarılan kanun ile Tunceli bölgesi Elazığ'dan ayrılarak bir şehir statüsü kazandırılmıştır. T.B.M.M. 2018 Genel Seçimleri sonucunda 27. Dönemde HDP'li Alican Önlü ile CHP'li Polat Şaroğlu temsil etmektedir.
Konum
Kültür ve sanat
Yunan tarihi ve coğrafyacılarının Dersim bölgesine Daranis ve Derksene adını verdikleri söylenir. Adının Pers imparatoru Darius'tan geldiği de söylenir. Bölgede konuşulan diller Zazaca, Kurmanci ve Türkçedir.
Eğitim
Türkiye İstatistik Kurumu'nun Ocak 2016'da açıkladığı İllerde Yaşam Endeksi'nde eğitimde ilk sırada Tunceli yer aldı.
Spor
1990 yılına kadar Tuncelispor adını taşıyan bir futbol takımı vardı. Bu takım, 2008-2009 sezonunda Dersimspor olarak geri döndü ve 2014-15 Bölgesel Amatör Lig 3. grupta şampiyon olarak 3. Lige yükseldi. 2016-17 Sezonu sonunda tekrar BAL'a düştü.
2018-2019 Sezonu sonunda, Tunceli’nin futbol BAL’daki takımı Dersim 62 Spor grubunda 9. olmuştur. Ayrıca Pertek Belediyespor kadın takımı hentbol 2. liginde, grubunda 6. olmuştur.
Futbol Türkiye Kupası'nda Dersim 62 Spor 3 takımı eledikten sonra 4. turda Adana Demirspor'a elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: (1.600), Tunceli Merkez Spor Salonu (1.500), Tunceli Olimpik Yüzme Havuzu (500)
Görüntüler
- Tunceli Merkez, 2005.
- Munzur Suyu
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ . tuik.gov.tr. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ . 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2015.
- ^ Tahir Sezen, Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla) 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın Nu: 26, 2. baskı, Ankara, 2017, s. 214.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Nisan 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.
- ^ . 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ . 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ . 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Tunceli Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Tunceli Nüfusu". nufusune.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
- ^ "Eğitimde en iyi il belli oldu!". 24 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Radikal. 23 Ocak 2016. En son 24 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
- ^ "www.cnnturk.com". 23 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2009.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Tunceli (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Tunceli Valiliği
- Tunceli Belediyesi
- Tunceli İl kültür ve Turizm Müdürlüğü30 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tunceli Turkiye nin Dogu Anadolu Bolgesi nin Yukari Firat Bolumu nde yer alan bir il TunceliIlIlin Turkiye deki konumuIl sinirlari haritasiUlkeTurkiyeCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiIl merkeziTunceliIdare ValiYuzolcumu Toplam7583 km Nufus 2022 Toplam86 527 Kir30 592 Sehir55935Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0428Il plaka kodu62Resmi site Tunceli Valiligi Kuzeyde ve batida Munzur Daglari ile Karasu Nehri doguda Bingol Daglari ve Peri Suyu guneyde Keban Baraj Golu ile cevrilidir Anadolu nun pek cok yerinde oldugu gibi bu bolgede de caglar boyunca pek cok uygarlik yasamistir Tunceli nin yerlesimleri Tunceli merkez Cemisgezek Hozat Mazgirt Nazimiye Ovacik Pertek ve Pulumur dur Subat 2021 TUIK verilerine gore 8 ilce 9 belediye bu belediyelerde 43 mahalle ayrica 364 koy bulunmaktadir TarihceTunceli de yapilan arkeolojik arastirmalar sonucunda elde edilen bulgulara gore yoreye Kalkolitik Cagda MO 5500 3500 yerlesilmistir Isuva Hurri Mitanni adiyla anilan bolgede yazili tarih MO 2200 lerde Subarrularla baslamaktadir MO 2200 lerde bolge Hurrilerin eline gecmistir Isuva adi ilk kez III Abbas doneminde Hitit kaynaklarinda gecmektedir Anadolu da buyuk bir devlet kuran Hititler MO 1375 1335 yillarinda Tunceli ye kadar gelmislerdir Hitit Devleti yikildiktan sonra bolgeye MO 12 yuzyilda Urartular egemen olmustur Muski adiyla tanimlanan kavmin yerlesim alani olan yore MO 7 yuzyilda sirasiyla Medlerin ve Perslerin egemenligi altinda kalmis ve daha sonra bolge Buyuk Iskender tarafindan fethedilerek Makedonyalilarin egemenligi altina girmistir Makedonya Devleti yikildiktan sonra ise MO 17 yilinda Romalilarin egemenligine giren yorede kisa bir sure Partlar etkinlik saglamislarsa da MS 2 yuzyilda Romalilar Partlar in etkinligini kirarak bolgeyi Kappadokia Eyaleti ne baglamislardir Roma ve Selevkoslar tarafindan yonetilen Roma Imparatorlugunun ikiye ayrilmasindan sonra ise Dogu Roma Imparatorlugu sinirlari icerisinde kalan yore MS 7 yuzyilda da Roma Mezopotamyasi adiyla Tehema da yer almistir Yore zaman zaman el degistirerek Bizanslilar ve Sasaniler tarafindan yonetilmistir MS 639 da Islam Halifesi Omer doneminde Anadolu ya yapilan akinlar sonucunda yore Araplarin eline gecmis ancak Araplar ve Bizanslilar arasinda uzun sure devam eden mucadeleler sonucunda yore MS 972 yilinda tekrar Bizanslilarin hakimiyeti altina girmistir 1071 yilindaki Malazgirt Savasi ndan sonra Anadolu da Turklerin egemenliginin hizla yayildigi donemde bolge 1087 yilinda kesin olarak Turklerin egemenligi altina girmistir 1228 yilinda Anadolu ya tamamen hakim olan Anadolu Selcuklulari 1243 yilinda yapilan Kosedag Savasi na kadar yoreyi hakimiyetleri altinda bulundurmuslardir Kosedag Savasi nda Selcuklular yenilince bolge Mogollarin denetimi altina girmistir Daha sonralari bu yore once Menguceklilerin sonra da uzun sure Akkoyunlular in egemenligi altinda kalmistir Fatih Sultan Mehmet donemine kadar Akkoyunlularin yonetimi altinda bulunan Tunceli 1473 yilinda yapilan Otlukbeli Savasi ndan sonra Osmanli yonetimi altina girmistir Kisa bir sure Safeviler in yonetimi altina giren yore 1514 yilinda yapilan Caldiran Muharebesi nden sonra tekrar Osmanli yonetimi altina girmistir Yore Osmanli yonetiminde 1847 yilinda Hozat merkez olmak uzere Dersim Livasi adiyla sancak yapilarak Erzurum a baglanmistir 1879 yilinda da Farsca Gumus Kapi anlamina gelen Dersim adiyla ayri bir il olan Tunceli 1892 yilinda tekrar sancak yapilarak Mamurat ul Aziz Elazig iline baglanmistir Dersim diye telaffuz edilen aslinda bugunku Tunceli yi degil o yorenin adini belirler Bugunku Tunceli merkezinin eski isimleri ise Mamiki veya Mameki Kirmancca Mamekiye Kalan Osmanlica قالان Kirmancca Qalan idi I Dunya Savasi Dersim I Dunya Savasi nda onemli rol oynadi Dersim asiretleri 5 bin kisilik bir kuvvetle Dersimin bir bolgesi olan Erzincan in Ruslardan kurtarilmasi icin savasti ve Erzincan kurtarildi kaynak belirtilmeli Cumhuriyet donemi Ilin eski adi Dersim dir Dersim ili 26 Haziran 1926 da TBMM de alinan kararla ilceye donusturulerek Elazig a baglandi Dersim adi 25 Aralik 1935 tarihinde cikarilan 2884 sayili Tunceli Vilayeti nin Idaresi Hakkinda Kanun ile degistirildi ve Mamiki koyunde yeni il merkezi olusturuldu Kalan kasabasinin merkezi de Mamiki koyu idi Mamiki ile eski bir koy olan Sigenk Tunceli nin birer mahallesi haline donusturuldu 25 Aralik 1935 tarihinde cikarilan 2885 sayili kanun ile tekrar il oldu ve Dersim tarihsel yoresi icinde yer alan ve Munzur cevresini kapsayan bolgenin adi Tunceli olarak degistirildi Cumhuriyet doneminde Seyit Riza onderliginde Dersim Isyani na taniklik eden Tunceli 1937 38 yillarinda gerceklesen Dersim tenkil harekati sirasinda buyuk zarar gordu kaynak belirtilmeli CografyaDogu Anadolu Bolgesi nin Yukari Firat Havzasi nda yer alan Tunceli 38 derece 19 dakika ve 40 derece 26 dakika Dogu Boylamlari ile 39 derece 36 dakika ve 38 derece 46 dakika kuzey enlemleri arasinda yer almaktadir Tumuyle Firat Havzasi icerisinde kalan Il dogal sinirlarla kusatilmis yuksek bir bolgedir Tunceli ili doguda Bingol ve Elazig guneyde Elazig bati ve kuzeyde Erzincan illeriyle komsudur Guneyden kuzeye ve batidan doguya dogru yukselen il topraklarinin 70 ini daglar 25 ini platolar 5 ini ise ovalar ve duzlukler olusturmaktadir Ilin en yuksek noktasi Munzur Daglari nin dogusunda 3463 metre yukseklikteki Akbaba Tepesi dir Munzur Daglarinin yuksek kesimleri Ilin kuzey ve kuzeybatisinda dogal sinir olusturur Daglar Tunceli il sinirlari icerisinde bulunan daglar Dogu Toroslarin uzantisi olarak bati dogu yonunde uzanmaktadir Ilin belli basli yukseklikleri Munzur Daglari ilin kuzeybatisi kuzeyi ve kuzeydogusunda cok zor gecit veren siralar halinde 130 km boyunca uzanmaktadir 3000 metrenin uzerinde Munzur Daglarinin Tunceli sinirlari icerisinde kalan bolumunde en onemli doruklari batidan doguya Bicare Dagi 3111 m Ziyaret Tepe 3071 m ve Akbaba Tepesidir 3463 m Il alaninin kuzeydogu ucunu tamamiyla kaplayan Bagirpasa Dagi nin en yuksek noktasi 3300 metredir Platolar Il topraklarinin 25 ini kaplayan platolar Munzur Daglarinin ve Bagirpasa Daginin doruklar bolgesinde yuksek sirtlarla cevrilmis duzlukler seklindedir Ayrica guneydogu ve doguda Pulumur Cayi Vadisine inen kesimde cesitli yukseklik basamaklarina siralanmis platolar vardir Bu platolarin en unluleri Mercan Daglari uzerindeki Merk Yaylasi ve Munzur Daglarinin orta bolumunde yer alan Kepir Yaylasi dir Kislari cok soguk gecen bu platolar yazin otlak alanlari olarak kullanilir Vadiler Cogunlukla guney dogrultusunda uzanan vadiler henuz gelismelerini tamamlamamis dar ve dik yariklar halindedir Tektonik cokuntu alanlarinda olusan akarsu vadileri biraz daha genistir Ilin en onemli vadileri Munzur Mercan Pulumur Peri ve Tahar Cayi Vadisidir Ovalar Tunceli de ovalar il topraklarinin 5 ini kaplamaktadir Munzur Daglarinin guneyindeki cukurlukta olusmus Zeranik Ovasi ile Ovacik ilcesinin Yesilyazi Bucaginda bulunan Yesilyazi Ovasi ilin belli basli ovalaridir Akarsular Tunceli akarsu yonunden cok zengindir Akarsulari besleyen bu kaynaklar surekli oldugundan akarsularin tasidigi sular bol ve akislari da oldukca duzenlidir Ilin onemli akarsulari Munzur Suyu Mercan Deresi Pulumur Cayi Peri Suyu Tahar Cayi Havacor Cayi Karolar Cayi ve Buyukdere dir Goller Tunceli de Keban Baraj Golunun disinda onemli ve buyuk gol yoktur Munzur Daglari ile bu siranin alt birikimlerini olusturan Mercan Avci Karasakal Daglari uzerinde ve Bagirpasa Daginin doruklar bolgesinde buzul yataklarinin zamanla suyla dolmasi sonucunda olusmus kucuk krater golleri vardir Bunlardan bazilari Karagol Kocgolu Mercan Golleri Katir Golleri Dilincik Golu Cimli Golu Ser Golu ve Buyer Baba Golleridir Krater golleri icerisinde en buyugu Ovacik Koyungolu Koyunun kuzeyinde 2400 metre yukseklikte yer alan Karagol dur Ulasim Tunceli Dogu Anadolu nun kuzey ve guneyini birbirine baglayan Erzincan Elazig kara yolu uzerinde yer almaktadir Il topraklarinda kuzey guney yonunde uzanan ve Erzincan i Pulumur Tunceli ve Pertek uzerinden Elazig a baglayan kara yolu Tunceli kentinin icinden gecmektedir Tunceli Erzincan kara yolu ayni zamanda Guneydogu Anadolu yu Dogu ve Karadeniz Bolgelerine baglayan devlet karayollarindan biridir Tunceli nin Ic Anadolu ve Karadeniz illeri ile ulasim baglantisi kuzeyde sinirdan gecen Erzurum Erzincan kara yolu ile guney illeri ile olan ulasim baglantisi ise Elazig dan gecen Bingol Elazig Malatya kara yolu ile saglanir Eskiden Pertek Elazig baglantisini saglayan kopru Keban Baraj Golu sulari altinda kaldigi icin gunumuzde Pertek ve Cemisgezek Akcapinar da kurulan feribot iskeleleri ile Elazig yakasina ulasim saglanmaktadir Tunceli ye en yakin demiryolu ilin kuzey sinirinda Erzincan topraklarindan guney sinirinda ise Elazig topraklarindan gecer Tunceli ye en yakin havaalani kent merkezine yaklasik olarak 120 km uzaklikta yer alan Elazig Havaalani dir Ayrica yaklasik 135 km uzaklikta Erzincan Havaalani bulunmaktadir Ekonomi Tunceli ekonomisi tarim ve hayvanciliga dayali olup sanayilesme duzeyi cok dusuktur Balikcilik ve aricilik ilin diger gecim kaynaklaridir Kamu harcamalari il ekonomisinde onemli bir yer tutmaktadir Ildeki en onemli gelir kaynagi olan hayvancilik genelde kucukbas hayvancilik seklinde olmakta ozellikle koyun ve kil kecisi beslemektedir Buyukbas hayvancilik aile isletmesi seklinde olmakta kucukbas hayvancilik ise yayla hayvanciligi olarak yapilmaktadir Tunceli Tarim Il Mudurlugu 2008 yili verilerine gore Tunceli de 248 270 koyun 52 079 kil kecisi ve 24 884 sigir bulunmaktadir Koyunculuk belirgin olarak Pertek ve Cemisgezek ilcelerinde yari yerlesik bulunan Savak asiretinden koyluler tarafindan yapilmaktadir Iklim Tunceli de karasal iklim gorulmektedir Bu iklim ozelligine bagli olarak yazlar sicak ve kurak gecer Kislar ise soguk ve yagislidir Ilde yillik ortalama yagis 939 mm dir En az yagis yaz aylarinda en cok yagis ise sonbahar ve kis aylarinda dusmektedir Yaz aylarinda kuzeybatidan esen kuvvetli ruzgarlarla iklim kurak gecmektedir Kis aylarinda ise ruzgar genellikle guneybatidan hafif esmektedir Tunceli de yillik ortalama sicaklik 1950 2014 ortalamalarina gore 12 8 C dir Ocak ayi ortalama sicakligi 2 5 C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi 27 2 C dir YonetimIllerde protokolde ilk sirada yer alan Vali merkezi yonetimi temsil eder ve Cumhurbaskani tarafindan atanir Buyuksehir disindaki illerde yerel yonetim sehirler duzeyindedir Belediye Baskani belediye sinirlari icinde kalan secmenin oy coklugu ile secilir Ayni secmen Ilce Belediye Meclisi icin de oy kullanarak ilcelerin belediye meclislerini olusturur Ildeki butun secmenler ayrica il genel meclisi icin de oy kullanarak Il Genel Meclisinin olusumunu saglarlar Il genel meclisi ve belediye meclisi uyelikleri icin yapilan secimlerde onda birlik baraj uygulamali nispi temsil sistemi belediye baskanligi seciminde ise cogunluk sistemi uygulanir Il genel meclisi ve belediye meclisi uye sayilari ilce nufusuna gore kontenjandan kalan sayilarin partilere dagilimi ise D Hondt Sistemine gore belirlenir Kanun 2972 Madde 23 Il Genel Meclisi Il Ozel Idaresinin karar organidir baskanini uyeleri arasindan gizli oyla secer Ayrica Il Genel Meclisi kendi icinden gizli oyla bir yil gorev yapacak 5 kisilik Il Encumenini secer Merkezi yonetim Vali ve Il Mudurlerinden olusur Il Ozel Idaresi Il Genel Meclisi ve Il Encumeni secilmislerden olusur ancak Vali baskanliginda gorev yapar Yerel yonetim ise belediye baskanlari ve belediye meclislerinden olusur Tunceli Valisi 1976 Ankara dogumlu Bulent TEKBIYIOGLU dur Agustos 2023 tarihinde Kirikkale Valisi iken atanmistir Tunceli Belediye Baskani 1968 Ovacik dogumlu Fatih Mehmet Macoglu TKP 31 Mart 2019 secimlerinde 32 77 oy oraniyla secilmistir Mazgirt Akpazar Beldesinin HDP li belediye baskani secildikten sonra Icisleri Bakanligi tarafindan gorevden alinmis yerine ilce kaymakami kayyum atanmistir 2019 Turkiye yerel secimleri sonuclarina gore Tunceli Il Genel Meclisi uye sayisi 5 TKP 6 CHP 2 HDP ve birer uye AK Parti ile MHP olmak uzere 15 dir Tunceli Belediye Meclisi ise 4 TKP 3 CHP 1AK P ve 7 HDP olmak uzere 15 uyeden olusur 2018 Genel secimleri sonucu Tunceli yi temsilen TBMM de CHP den 1 milletvekili Polat Saroglu ve HDP den 1 milletvekili Alican Onlu secilmistir NufusGuncel Nufus Degerleri TUIK 6 Subat 2024 verileri Tunceli ili nufusu 89 317 dir Bu nufusun 67 04 si sehirlerde yasamaktadir 2023 sonu Ilin yuzolcumu 7 582 km2 dir Ilde km2 ye 12 kisi dusmektedir Bu sayi merkezde 37 dir Ilde yillik nufus artis orani 0 86 olmustur Tum ilcelerde nufus artmistir Nufus artis orani en yuksek ve en dusuk ilceler Pulumur 13 66 Merkez ilce 1 45 06 Subat 2024 TUIK verilerine gore merkez ilceyle beraber 8 ilce 9 belediye bu belediyelerde 43 mahalle ve ayrica 363 koy vardir 2023 yili sonunda Tunceli ili ve ilcelerinin yerlesim yeri ve nufusla ilgili sayisal bilgileriIlce Nufus 2022 Nufus 2023 Fark Nufus Artisi Belediye Sayisi Mahalle Sayisi Koy Sayisi Koy Nufusu Sehir nufusu Sehirde oturan Alani km2 km2 ye dusen kisiCemisgezek 7 312 8 066 754 9 81 1 7 34 4 560 3 506 43 47 851 9Hozat 5 260 5 952 692 12 36 1 4 27 2 438 3 514 59 04 663 9Mazgirt 7 193 7 827 634 8 45 2 10 68 4 540 3 287 42 00 702 11Merkez 40 794 41 389 595 1 45 1 8 53 4 772 36 617 88 47 1128 37Nazimiye 3 079 3 437 358 11 00 1 1 25 1 965 1 472 42 83 543 6Ovacik 6 407 7 173 766 11 29 1 3 62 3 810 3 363 46 88 1401 5Pertek 10 823 11 463 640 5 75 1 5 45 4 848 6 615 57 71 858 13Pulumur 3 498 4 010 512 13 66 1 5 49 2 504 1 506 37 56 1437 3Tunceli 84 366 89 317 4 951 5 54 9 43 363 29 437 59 880 67 04 7583 12Ilin yillara gore nufuslari Tunceli il nufus bilgileriYil Toplam Sira Fark Sehir Kir1940 94 639 59 14 13 37381 266 86 1945 90 446 59 4 12 10 49879 948 88 1950 105 759 60 17 11 11 89593 864 89 1955 121 743 63 15 12 14 918106 825 88 1960 140 068 64 15 14 19 245120 823 86 1965 154 175 63 10 15 23 240130 935 85 1970 157 293 65 2 19 29 363127 930 81 1975 164 591 65 5 21 35 332129 259 79 1980 157 974 65 4 23 36 184121 790 77 1985 151 906 67 4 28 43 085108 821 72 1990 133 143 72 12 38 50 79982 344 62 2000 93 584 81 30 58 54 47639 108 42 2007 84 022 80 10 65 54 36929 653 35 2008 86 449 80 3 64 55 65530 794 36 2009 83 061 80 4 65 53 70429 357 35 2010 76 699 80 8 62 47 53129 168 38 2011 85 062 80 11 66 56 11228 950 34 2012 86 276 80 1 67 57 73728 539 33 2013 85 428 80 1 62 53 38832 040 38 2014 86 527 80 1 65 55 93530 592 35 2015 86 076 80 1 66 56 40129 675 34 2016 82 193 81 5 65 53 57228 621 35 2017 82 498 80 0 66 54 38228 116 34 2018 88 198 80 7 63 55 86032 338 37 2019 84 660 81 4 64 54 59530 065 36 2020 83 443 80 1 65 53 91929 524 35 2021 83 645 81 1 66 55 14628 499 34 SiyasetTunceli belediye unvanini 1945 yilinda almistir Tunceli Milletvekili sayisi 1 dir Tunceli Belediyesi Osmanli doneminde Ozerk bir yonetime sahip olan Dersim de belediyeye ait bugunku gorevleri Adev i Dersimi adindaki Hizmet Birlikleri yapmaktaydi Tam anlami ile Belediye olmasa bile Belediye nin gorevlerinin bircogu bu birlige aitti Cumhuriyet doneminin ilk yillarinda Dersim de Belediye gorevlendirilmemis Elazig a bagli olan Vilayetler Genel Sekreterligi Dersim de Belediye gorevlerini yurutmustur 1937 38 yillarinda yasanan Dersim Isyani sirasinda nufusun bir kisminin hayatini kaybetmesi ve surgun edilmesinin ardindan sehir Elazig a baglanmistir 1945 yilinda cikarilan kanun ile Tunceli bolgesi Elazig dan ayrilarak bir sehir statusu kazandirilmistir T B M M 2018 Genel Secimleri sonucunda 27 Donemde HDP li Alican Onlu ile CHP li Polat Saroglu temsil etmektedir KonumKonum BilgileriIlce Kurulus Yili Onceden bagli oldugu ilce Alani km Rakim mt Merkeze km Ulasan YollarTunceli Merkez 1935 Mazgirt 1 128 922 07 Cemisgezek Cumh once 851 1 013 120 07 gt gt Hozat Cumh once 663 1 525 51 07 Tunceli gt gt gt Mazgirt Cumh once 702 1 413 31 08 gt Nazimiye Cumh once 543 1 578 35 07 gt Ovacik Cumh once 1 401 1 257 60 07 Tunceli gt Pertek Cumh once 858 1 167 50 07 gt Pulumur Cumh once 1 437 1 524 67 06TUNCELI 1935 ELAZIG 7 582Kultur ve sanatYunan tarihi ve cografyacilarinin Dersim bolgesine Daranis ve Derksene adini verdikleri soylenir Adinin Pers imparatoru Darius tan geldigi de soylenir Bolgede konusulan diller Zazaca Kurmanci ve Turkcedir EgitimTurkiye Istatistik Kurumu nun Ocak 2016 da acikladigi Illerde Yasam Endeksi nde egitimde ilk sirada Tunceli yer aldi Munzur UniversitesiSpor1990 yilina kadar Tuncelispor adini tasiyan bir futbol takimi vardi Bu takim 2008 2009 sezonunda Dersimspor olarak geri dondu ve 2014 15 Bolgesel Amator Lig 3 grupta sampiyon olarak 3 Lige yukseldi 2016 17 Sezonu sonunda tekrar BAL a dustu 2018 2019 Sezonu sonunda Tunceli nin futbol BAL daki takimi Dersim 62 Spor grubunda 9 olmustur Ayrica Pertek Belediyespor kadin takimi hentbol 2 liginde grubunda 6 olmustur Futbol Turkiye Kupasi nda Dersim 62 Spor 3 takimi eledikten sonra 4 turda Adana Demirspor a elenmistir Onemli spor tesisleri 1 600 Tunceli Merkez Spor Salonu 1 500 Tunceli Olimpik Yuzme Havuzu 500 GoruntulerTunceli Merkez 2005 Munzur SuyuAyrica bakinizTarih Dersim asiretleri Dersim ayaklanmalari Dersim Isyani Pertek Kalesi Cografya Munzur Vadisi Milli Parki Munzur Vadisi Munzur Daglari Uzuncayir Baraji ve Hidroelektrik Santrali Mercan IrmagiKaynakca 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 tuik gov tr 17 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2021 14 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2015 Tahir Sezen Osmanli Yer Adlari Alfabetik Sirayla 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde T C Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Yayin Nu 26 2 baski Ankara 2017 s 214 Arsivlenmis kopya PDF 13 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Nisan 2015 Arsivlenmis kopya PDF 28 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Ekim 2020 5 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2020 PDF 18 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 1 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 26 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2020 1 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2020 2 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 21 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2024 Arsivlenmis kopya PDF 24 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2020 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi Sonuclari html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Tunceli Nufusu nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Tunceli Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Icisleri Bakanligi Iller Idaresi Genel Mudurlugu a b Karayollari Genel Mudurlugu Egitimde en iyi il belli oldu 24 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radikal 23 Ocak 2016 En son 24 Ocak 2016 tarihinde erisildi www cnnturk com 23 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2009 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tunceli il ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Tunceli Valiligi Tunceli Belediyesi Tunceli Il kultur ve Turizm Mudurlugu30 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde