Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turukkiler, Tunç Çağı döneminde Antik İran'ın kuzeybatı bölgelerinde yaşamış bir Yakın Doğu halkıydı. Özellikle Urmiye Gölü havzasında ve Zagros Dağları'nın kuzeybatı vadilerinde yaşadılar. Turukkilerin nüfusunu farklı topluluklardan insanların oluşturduğu düşünülüyor. Turukkilerin bugünkü Türk halklarının atası olan bir kavim olduğu ileri sürülmüştür. Kendileri hakkında fazla bilgi bulunmamakla birlikte, yöneticilerinden birinin ismi İlşu-Nail'dir.
Turukki Krallığı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| MÖ 3000'lerden önce/y. MÖ 2500/y. MÖ 2250-Demir Çağı'nın başları y. MÖ 1000 | |||||||
| Hükûmet | Monarşi (tahmini) | ||||||
| Kral | |||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Günümüzdeki durumu | Irak Azerbaycan İran Türkiye | ||||||
Etimoloji
Turukku sözcüğünün kökeninin nerden geldiği bilinmemektedir. Bazı kişiler bu sözcüğün Hurri diline ait olduğunu düşünse de, sözcüğün Türk kökenli olduğunu söyleyen kaynaklar da mevcuttur. Ayrıca adın "Türk" kelimesine benzerliği de dikkat çekicidir. Tarihçi Boris Altschüler, "Turukki" sözcüğünün kökeninin "Türk" olduğunu söyler.
Dil
Turukkilerin konuştukları dil hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar bu halkın Hurrice konuştuğunı, bazıları Eski Türk dillerini konuştuklarını iddia ederler. Ancak Turukkilerin sondan eklemeli bir dil konuştukları kesindir.
Tarihi
Keşif
Fransız bilim adamlarının, Fırat Nehri'nin batı yakasında, günümüz Irak-Suriye sınırı yakınında yaptığı kazılarda, Mari antik kentinin kraliyet arşivleri ortaya çıkarıldı. Çivi yazılı tabletlerin (kil tabletler) metinleri, 1950'den başlayarak yirmi yıl sonra Georges Dossin tarafından Louvre Müzesi Haberleri'nde tefrika edildi. Yirmiden fazla metinde çocuğun adı Turukku olarak okunuyordu. Bu ismin ilk kez Türklerle ilgili olduğunu söyleyen Koshay, 1982 yılında Bükreş'te yayınlanan bir bilimsel bültende Turukku kelimesinin geçtiği satırı iki tablete yazdırdı. 1989 yılında S.Bayram, Turukku kelimesinin geçtiği 11 tabletin daha bulunduğunu kaydetti. Azerbaycanlı tarihçiler Z.Yampolski, Y.Yusifov ve S.Alyarov(1996)'da Asurca metinlerde geçen Turukku veya Turukki boyunu Türkçe olarak kabul etmişler ve bu ismin farklı zamanlarda ve farklı dillerde yazıldığını belirtmişlerdir. Türuk/Török /Turuk/ Türki şeklinde işlendiğini belirtmişlerdir.
Ancak Mari metinlerinin transkripsiyonunda bu isim doğru bir şekilde verilmemiştir. Nitekim Türk kelimesinin eski şekli turuktur ve bu şekil Asur metinlerine de yansımaktadır. Ancak Türk isminin Asur bağlamında fonetik okunuşu tu-ru-ki iken Asurlular bunu Turukku olarak yazıya döküyorlar, yani Asur lehçesine göre ismin son ünsüzünü geminate (çift) ünsüz olarak okuyorlar. metinlerin çoğunda bu isimde bir ikiz ünsüz yoktur. Adadnerari yazıtında (XIV. yüzyıl) Turuki ülkesinden tu-ru-ki-i olarak bahsedilmektedir. Bu ismin yanlış okunuşu Alman bilim adamı K.Riemschneider'in "Akad dili" ders kitabında da gösterilmektedir ; metinde Tu-ru-ku-tum olarak verilen biçim, metnin sözlüğünde Turukkutum olarak transkripsiyonlanmıştır. Prof. F. Jalilov, 25 numaralı tabletin 9 ve 10. satırlarını inceleyerek ismin yanlış yazıldığının açıkça ortaya çıktığını belirtiyor:
(9) Li-da-a-ia awilum Tu-ru-ku-u,
(10) u awilum Tu-ru-ku-u sha it-ti-shu.
İsmin her iki mısradaki yazılışında çift ünsüz yoktur. Bu nedenle metinlerde bu isme eklenen Sami ekleri geçtiğinde kelime Türkçe haliyle kalır ve Turuk olarak okunması gerekir. " Turk/Turuk ve "o" işareti bulunmadığından Torok/Toruk/Turok/Türük/Türk varyantlarında da telaffuz edilmesi mümkün olabilir ancak Turuk biçimi etimolojik olarak karakteristik olduğundan daha çok kullanılır. o dönem için bu formu kullanmak doğrudur.
Tunç Çağı
Asur devleti M.Ö. 7. yüzyılın sonunda dağılıncaya kadar 1500 yıl boyunca periyodik olarak eski Azerbaycan da dahil olmak üzere komşu bölgelere yürümüştür. Asur krallarının bu seferlerle ilgili birçok kaydı bulunmaktadır. Turuk boylarına ilişkin Mari belgeleri ancak M.Ö. XIX-XVIII. yüzyılları kapsar. Her ne kadar bu yazıtlarda Süryanilerin olaylara karşı tutumu açıkça belirtilse de Türkler düşman olarak sunulmakta, her halükarda bu yazıtlar Asur-Türk ilişkileri açısından çok değerli tarihi belgelerdir. Olaylar Dicle Nehri'nin her iki yakasında, çoğunlukla da bugünkü Kerkük-Erbil bölgesinde ve Urmu Gölü'nün güneybatı yakasında yaşandı. O dönemde Arrapha (Ar-Apa) olarak adlandırılan Kerkük bölgesi, önce Asurlular'ın, sonra Hurriler'in, Kassiler'in, sonra da yine Süryanilerin saldırısına uğrayan bir Türk bölgesiydi ve nüfusunun etnik yapısı değişti. önemli ölçüde. Asur ordusu, Türk boylarından Ahazim ve Katanum (Kotan) bölgeleri ile vergi veren Hirbazanim (İrbasan) ve Tigunanim (Tigin'e ait) bölgelerinde ve Şuşşara (Susara) bölgesinde Türk askerleriyle savaştı. Lulu'nun Erbil ile Urmu Gölü arasında kalan kısmı. Asurlular genel olarak Dicle'yi geçip Subar, Guti ve Lulu topraklarına doğru yürüdüklerinde Türk askerleriyle karşı karşıya kaldılar.
Mari belgeleri, Turuk boylarının her zaman savunma pozisyonunda kalmadıklarını, periyodik olarak Asur topraklarına saldırdıklarını, Asur ve Asur bölgelerini yağmaladıklarını ve Asur yayılımının doğuya yayılmasını engellediklerini göstermektedir. Bu nedenle Asur çarları Türk kuvvetleriyle uzlaşmak zorunda kaldı. Asur sınırlarını sürekli bir gerilim altında tutan Türkler hakkında kapsamlı bilgi toplamak amacıyla Asur kralları, sınır bölgelerinde çok sayıda casus ve muhafız kullanmıştır. Süryani büyüklerine, Turuk savaşçılarının girdikleri bölgelerdeki nüfusla birlikte hareket yönü, amacı, sayısı, gücü ve davranışları hakkında düzenli olarak bilgi veriliyordu. Hatta Turuk sınırındaki Asahitim kanalının ağzında oturan bekçinin raporunda "Turuk bölgesinden bu tarafa bir haberci geçmiştir" gibi önemsiz küçük bir haber de bulunmaktadır.
Süryanileri en çok endişelendiren bilgi ise Türklerin küçük veya büyük bir kuvvetle baskın yapacağı haberiydi. Bu açıdan bakıldığında 21 numaralı tablette verilen bilgi tipiktir:
| “ | Turuk düşmanı çıkıp (...)'a gitti. Kakkulatim'i işgal etti... Bu saldırıdan bu yana Turukların sayısı fazla görünmüyor ama artabilir. Gelmeye devam edecekler. | ” |
Turukkiler ile ilgili korkuları diğer tabletlerde de hissediliyor:
| “ | Turukkiler bizi anlatılmaz şeyler yapmaya zorlamakta. | ” |
Turukki liderlerinden isminin biri yazıtlarda geçmektedir:
| “ | "Turukkular, liderleri Lydaya ile birlikte savaşa girdiler ve iki şehri yerle bir ettiler" | ” |
Turukki devletinin kuruluş tahmini bilinmemekle birlikte tahmini olarak kuruluş yılının y. M.Ö. 2250 olduğu düşünülmektedir. Bazı kaynaklar ise M. Ö. 3. Binyılın 2. Çeyreğinde (y. MÖ 2500) Kurulduğunu söyler. Üstten de anlaşılacağı üzere, Turukkular Eski Süryani İmparatorluğu için büyük bir tehtiddi. Özellikle bu tehdit I. Şamşi-Ahad (M.Ö. 1813-1782) ve oğlu İşme-Dagan (M.Ö. 1871-1850) döneminde çok yüksekti. Turukkular, Ahazum devleti ile müttefikti ve Yasmah-Ahad'ın yazdığı bir mektupta İkallum'da İşme-Dagan ile savaşmak için oraya toplandılar.
Turukkiler, tarihçi Peter Plafziner'e göre M.Ö. 1769 ya da M.Ö. 1768'de Hurri yönetimi altındaki Mardaman şehrini yağmalamışlardır. Babiller'in Turukkileri yenişinin 37. yılı Hammurabi tarafından yaklaşık M.Ö. 1773'te kutlandı.
Turukkular'ın yayılım alanının Dicle’nin doğu sınırındaki “Kalah, Ninive, Kavilhum ve Ninet” gibi şehirlerin içinde bulunduğu bölge olduğu vurgulanmıştır. Diğer bir ifadeyle, Turukkuların yayılım alanı, Ninive (Ninova)’nin doğu sınırından başlayıp, güneyde Dicle Nehri’nin yataklarına kadar genişlemektedir.Buna karşın Šemšāra tabletlerinden edinilen bilgilere göre ise, Turukkularla bağlantılı olan çok sayıda krallık ve şehir tam olarak Rāniya Ovası’nın kuzey ve kuzeydoğusundaki küçük dağlık alana lokalize edilememektedir Ancak Šemšāra arşivinde geçen bu şehirlerin ve krallıkların Turukkularla ilişkilerini yok saymak da mümkün değildir. Nitekim Turukkularla ilişkilendirilen Kunšum (Itabalhum), Aliae, Ardamekum, Ilalae, Sašharšum ve Zukula gibi şehirler ile Zutlum Kusanar(h)um, Šudamelum krallıkları Itabalhum krallığıyla yakın ilişkiler içerisinde bulunmuşlardır.
Demir Çağı
MÖ 1. binyılın başlarında aynı bölge için Turukkum, Turukku ve ti-ru-ki-i gibi isimler kullanılmaya başlandı. Daha geniş anlamda Turukki gibi isimler genel anlamda "dağ insanları" veya "dağlılar" anlamında kullanılmıştır.
Tukru veya Turukkum'un Mezopotamya'nın kuzeydoğu kenarını ve Zagros Dağları'nın bitişik bir bölümünü kapsadığı söyleniyordu. Özellikle Urmiye Gölü havzası ve kuzeydoğu Zagros'un vadileriyle ilişkilendirildiler. Bu nedenle antik Lullubi'nin kuzeyinde bulunuyorlardı ve en az bir Yeni Asur (MÖ 9. ila 7. yüzyıllar) metni tüm bölgeye ve buradaki halklara "Lullubi-Turukki" (VAT 8006) olarak atıfta bulunuyor.Turukkiler'in yıkılış zamanının Demir Çağının ilk yıllarında olduğu düşünülüyor.
Turukkuların Çevre Toplumlarla Olan Siyasi ve Sosyal İlişkileri
Yakındoğu toplumlarından bir olan Turukkular, Babil ve Asur gibi eskiçağ dünyasının güçlü devletlerinin yanı sıra, bölgenin yerel prenslikleri ve küçük devletleriyle de yakın ilişkiler içerisinde olmuşlardır. Nitekim Eski Asur, Turukkuların belki de en çok ilişki kurduğu devlettir. Öyle ki, çivi yazılı vesikalardan kral I. Šamšī-Adad’ın iktidarı süresince Asurlular ile Turukkular arasında yoğun bir mücadelenin yaşandığı anlaşılmaktadır. Bu mücadelede kral I. Šamšī-Adad, Turukkular üzerine askeri seferler düzenleyerek onların saldırgan tutumlarına karşılık verdikten sonra, bir zamanlar Turukkular tarafından mesken tutulan Raniya Ovası’nda da egemenliğini tesis etmiştir.Kral I. Šamšī-Adad bir yandan Ešnunna kralı Naram-Sin’in halefi olan Daduša ile Arbela bölgesindeki Qabra’nın hâkimiyeti için mücadele ederken, diğer yandan da Šemšāra şehri yüzünden Turukkular ile karşı karşıya gelmiştir. sahip Onun döneminde özel bir kent olan Šemšāra kentinin de içinde bulunduğu Rānia Ovası Asur’un kontrolündeydi. Ancak Asur’un egemenliğinde olan kentin nüfusunun çoğunluğunu Hurriler, geriye kalan kısmını ise Lullubiler oluşturmaktaydı.
Öyle ki, bölgenin yoğun bir şekilde Turukku ve Guti akınlarına maruz kalması, buradaki halkın her an çıkabilecek olan bir saldırıya karşı temkinli olmasını gerektirmiş ve bu da savaşçı bir kimlik kazanmasına olanak sağlamıştır.Asurluların baskın tutumlarına karşın ilk tepkiyi veren Turukkulu Lidāya M.Ö. 1779’da bazı Turukku şehirlerini I. Šamšī-Adad’ın oğlu Išme-Dagan’a karşı isyan hareketi etrafında birleştirmiştir. Fakat Asurluların, Turukkuların düşmanı olan Gutilerle bir ittifak içerisine girmeleri, Lidāya’nın bu siyasi manevrasının olumlu sonuç getirmesini engellemiştir.
Lidāya, Asurlulara karşı giriştiği siyasi manevranın başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, bu sefer ırkdaşı ve adını bilemediğimiz bir Turukku şehrinin lideri olan Kuwari’nin öncülüğünde yeni bir isyan tertip etme girişimi içerisine girmiştir. Ancak I. Šamšī-Adad tarafından yapılan bir toplantıya Kuwari’nin davet edilmesi, Lidāya ile Kuwari arasındaki ilişkinin bozulmasıyla sonuçlanmıştır.Dahası Kuwari’nin, böyle bir toplantıya davet edilmesi, onun Turukku toplumları içerisindeki yüksek konumunu anlamamız açısından önem arz etmektedir. Ayrıca söz konusu hadiseler Turukkuların bölge siyasetinde oynadığı rolü görmek açısından önemlidir. Diğer taraftan birbirlerine yakın memleketlerde oturan ve ezeli düşman olan Kuwari ve I. Šamšī-Adad ikilisi artık müttefik olmuşlardı, buna karşın daha önce Kuwari’ye bağlılığını bildiren Lidāya ise, şimdi onun koruyucusu durumuna gelen I. Šamšī-Adad’a karşı isyan etmişti.
Belgelerden bu isyanın oldukça geniş çaplı olduğu; binlerce Turukkulu’nun Dicle’nin doğusundaki ovalara, Arrapha’dan Ninive’nin yukarı bölgelerine Ḫ ve Dicle’nin batısına kadar saldırılarda bulunulduğu anlaşılmaktadır. Ancak isyan hareketi I. Šamšī-Adad’ın önderliğindeki Asur orduları tarafından bastırılmıştır. Nitekim Išme-Dagan tarafından kardeşi Yasma -Addu’ya gönderilen ARM 4, 25 numaralı mektupta bu isyandan bahsedilmektedir. Mari Arşivi’nde yer alan bu mektup arşivin en erken tarihli belgelerinden biridir. İsyan çıktığında Išme-Dagan’ın babasına kral diye hitap etmesi, I. Šamšī-Adad’ın hayatta ve Asur Devleti’nin başında olduğunu göstermektedir. Turukkulu Kuwari ile I. Šamšī-Adad arasında müttefikliğin kurulmuş olduğunu ifade etmiştik. Ancak bu ittifakın sadece Kuwari liderliğindeki ahaliyi bağladığı anlaşılmaktadır. Zira söz konusu Mari mektubunda Lidāya ve onun önderliğindeki Turukkuların düşman oldukları özellikle belirtilmektedir. Ancak söz konusu bu durumun Lidāya ile Kuwari arasındaki liderlik rekabetinden kaynaklandığı Düşünülmektedir. Bu doğrultuda Kuwari’nin. I. Šamšī-Adad ile kurduğu politik yakınlaşma da iki tarafın çıkarları açısından pürüzsüz bir şekilde devam etmektedir.
Irkları Hakkındaki İddialar
Turukkiler hakkında pek az şey bilinmektedir ve ırkları hakkında farklı iddialar bulunmaktadır. En bilindik olanları:
Hurriler
Jørgen Læssøe'ye göre Turukkiler Hurrice konuşan bir Hurri kavmiydi. Horst Klengel Turukkular hakkında şöyle demiştir: "Turukki halkı açıkça, ilkel toplumsal koşulların zaten çürümüş olduğu ve kabile liderlerinin yağmurla beslenen tarım uygulayan devlet tarafından organize edilen nüfusla kısmen ekonomik baskı yoluyla kurulan yakın temas nedeniyle kalıcı bir işlev icra ettiği Rania Ovası ve Zagros eteklerinde yaşayan geç dönem Yahudi olmayan gruplara aitti." Trevor Bryce ise bu halkın Hurri ya da Semitik olduğunu düşünmektedir. Ancak Turukkiler aynı zamanda bir Hurri şehri olan Mardaman'ı yağmalamıştır. Ayrıca Hurriler'in Türk kökenli olduğunu söyleyen kaynaklar da vardır.
Türk
Turukkiler'in Türk kökenli olduğuna dair birçok kaynak vardır. Alman tarihçi Fritz Hommel'e göre Turukkiler Türk kökenli bir halktır. Azerbaycanlı tarihçi Yusif Yusifov ve F.Celiliv Turukkiler'in Türk kökenli olduğunu savunmuşlardır. Boğazköy yazıtlarında çalışmış kişiler de Turukkilerin Türk kökenli olduğunu düşünmektedir.
İran'da çalışmış arkeologlar;Subartular,Turukkukar ve Lulubiler'in Türk kökenli olduğunu söyler. Rus kökenli araştırmacılar da Turukku halkının Türk kökenine sahip olduğunu söylüyor. Fransız tarihçiler de Landsberger'in tezinin Tunç Çağı'ndaki Türk (Turuk) isminin geçmesiyle kabul edildiğini söyler.
Ermeni kökenli tarihçi Saak Tarontsi de "Anatolia-Cradle of Mankind" adlı eserinde Turukkiler'in Türk kökenli olduğunu söyler. Halkbilimci Barbara A. West, "West, Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania" adlı kitabının 826. Sayfasında Turukkular'ın Türk kökenli olduğunu söyler.
"Publications de la Société d'histoire Turque" isimli kitapta da Turukkuların Türklüğü ispatlanmıştır. Martijn Houtsma'nın " İslam Ansiklopedisi" isimli eserde de böyle kabul edilir. Montclair Üniversitesi mezunu profesör H. Mark Hubey de Turukku halkının Türk olduğunu söyler.
Ayrıca bakınız
Not listesi
- ^ Şartamhari metninde Anadolu'da Türki Krallığı isimli bir krallık geçmektedir.Şartamhari metninin bir kısmı:
“ 8. Bana karşı bütün ülkeler isyan ettiler. 9. Guşua kralı anmanailu, pakki kralı bumanailu.
10. Ulluwi kralı lupanailu, sonra.....kralı.......inmipailu.
11. Hatti kralı pampa, kaniş kralı zipani,......kralı nur dagan.
12. Amurru kralı huwaruvaş, paraşi kralı tişenki.
13. Armanu kralı mudakina, sedir dağları kralı işgippu.
14. Larak kralı ur-larak, nikku kralı ur-banda.
15. Türki kralı ilşu-nail ( ilşu nail ), kuşaura kralı tişkinki.
16. Toplam 17 kral, ki onlar savaşa girdiler ve ben onları vurdum.
17. Onlara karşı bütün orduyu seferber ettim ve sonra tanrılara şarap sundum.
18. o zaman savaşcılarıma, binlerce düşman askeri hiç mukavemet etmedi.
” Bu metin yaklaşık olarak MÖ 3000'lerde yazılmıştır. Bu da Turukkiler'in (ya da Turukkular/Turuklar/Türükler) MÖ 3000'den önce Anadolu'da olabileceği olasılığının olduğunu gösterir.
- ^ Turukkiler hakkında farklı telaffuz şekilleri vardır. Bazıları Turukkum, Turukku,Turugum ya da Türki'dir.
Kaynakça
- ^ a b "Kuti, Lullubi ve Turukkiler". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ a b c Azerbaycan'da Kurulan Antik Türk Devleti Turukki 28 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . "...Azerbeycan ve Anadolu M.Ö. 2250 Fransız bilginlerinin yürüttüğü kazı şimdiki Irak-Suriye sınırı yakınında, Fırat çayının batı yakasında, eski Mari şehrinin arşivini ortaya çıkarmıştı..."
- ^ a b c Barbara A. West, Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania, 1967, p. 826
- ^ Martijn Theodor Houtsma, Encyclopedia of Islam, p. 142
- ^ a b WİLHEM, Herausgegeben von Gernot, 2001, Studien zu den Bogazköy-Texten, Akten des IV. Internationalen Kongresses für Hethitologie Würzburg 4-8 October 1999, Wiesbaden
- ^ Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, Türk dünyası araştırmaları, 2004, page 35: Kuzey Mezopotamya'da Yafes soyundan kalan küçük bir kısım Türk kavmi, yani Gutium veya Turukkular ise zamanla ya millî ...
- ^ a b Fritz Hommel – Geschichte Babyloniens und Assyriens, 2016 (ilk yayım: 1885)
- ^ a b Азярбайжан Милли Елмляр Академийасы Ялйазмалар Институту вя «Елм вя тящсил» няшриййаты - Филолоэийа мясяляляри No. 8. Бакы – 2013. ISSN 2224-9257. s.6-13.
- ^ a b Казымов Г.Ш. Мцасир Азярбайъан дили. Морфолоэийа. Бакы, «Нурлан», 2010. s.4-6.
- ^ , Ankara Üniversitesi
- ^ Turkic Peoples- Name Eymology 26 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Sjur C. Papazian, 30 November 2013:"...Turukkaeans (Turukkum, Turukku) were an ancient near eastern people in the northern parts of Mesopotamia..."
- ^ a b c d People of Ancient Assyria- Their Inscriptions and Correspondence 2 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 24/10/2024
- ^ Altschüler, Boris (2006). Die Aschkenasim. s. 192. 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2024.
- ^ Kılıç, Yusuf (2017). "Turukkular (Çivi yazılı kaynaklar ışığında)". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. İstanbul: DergiPark. Erişim tarihi: 6 July 2024.
- ^ Riemschneider - Akkadian Language, Berlin, 1975, s.168
- ^ F. Cəlilov – Azər xalqı, II nəşri Bakı, 2006, s. 40
- ^ F. Cəlilov – Azər xalqı, II nəşri Bakı, 2006, s. 41
- ^ Mari tabletleri,sayı 83
- ^ Mari Tabletleri, 33. Numara
- ^ 63 numaralı Mari tableti
- ^ Ahmed, Kozad Mohammed, The beginnings of ancient Kurdistan (c. 2500-1500 BC):a historical and cultural synthesis, Leiden 2012, s. 352
- ^ A. K. Mohammed,a.g.e.,s. 359
- ^ A. K. Mohammed, a.g.e., s. 359.: A. K. Mohammed, bu şehirlerin ve krallıkların lokalize edilebileceği en uygun alanın İran Kurdistan’ının ovaları ve dağlık vadileri olduğunu iddia etmektedir. Şöyle ki: “O, Kandil bölgesinin arka alanının Turukku yerleşkesi olabileceğini, hatta daha açık bir ifadeyle Sardasht’tan kuzeydeki Khaneh’e doğru uzanan ovanın Turukkuların bölgesi olduğunu savunmaktadır.” Diğer taraftan J.Eidem ve Læssøe’ye göre Turukkuların yaşadığı alan ise, “Urmiye Havzası”dır.
- ^ Marc Van De Mieroop, A History of the Anicent Near East (ca. 3000-323), Oxford 2007, s.305.
- ^ I. Šamšī-Adad, Turukkulara karşı pek çok askeri sefer gerçekleştirmiş ve bu girişimlerinin çoğunda başarılı olmuştu. Nüfusunun çoğunluğu Hurrili olan Šemšāra Şehri’nin hakimiyeti için her daim Turukkularla mücadele içinde olan I. Šamšī-Adad’ın ölmesi üzerine kent, Turukku hakimiyetine geçmiş ve şehir halkı Turukkuların baskısı altında kalınca çareyi kenti terk etmekte bulmuştur.: I. E. S. EDWARDS, The Cambridge
- ^ I. E. S. EDWARDS, The Cambridge Ancient History, History of The Middle East and The Aegean c. 1380- 1000 BC., Vol. II, Part II, Cambridge University 2008, s. 505.
- ^ A. K. Mohammed,a.g.e.,529
- ^ T. Bryce, s. 722.
- ^ A. K. Mohammed,a.g.e., s. 429
- ^ A. K. Mohammed, a.g.e., s. 432.
- ^ Išme-Dagan ve kardeşi Yasma -Addu arasındaki mektuplaşmalar hakkında geniş bilgi için bkz.: S. Bayram, Ḫ a.g.e., s. 95-103.
- ^ A. K. Mohammed,a.g.e., s.429
- ^ Eidem, Jesper; Læssøe, Jørgen, (Ed.) (2001). The Shemshara Archives: The letters. 1. Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab. s. 25.
- ^ Bryce, Trevor (2009). "Turukkum". The Routledge Handbook of The Peoples and Places of Ancient Western Asia. Routledge. s. 721.
- ^ Pfälzner, Peter, (2018). . uni-tuebingen.de. University of Tubingen. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.
- ^ Wegner ,Ilse. Einführung in die Hurritische Sprache, 2000.
- ^ Archaeologiste Mitteliungen aus Iran,s. 90:"... Tribes known under the same Su,Turukkaean and Lulubeans were differently... and problaby belonged to the Altaic-Turkish language community."
- ^ Revue des Etudes Sud-Est Europennes,Tome XXXVII (nos 1-2.)- XXXVIII (nos 1-2.) 1999-2000: " The name 'Turk' in Mari texts ": "B. Landberger's thesis is confirmed by the fact that in 1800 B. C. name of Turuk (Türk) was mentioned several times in the tablets discovered in the Mari excavation."
- ^ Saak Tarontsi,Anatolia-Cradle of Mankind:We don't just deal with the prevailing influence of Sumerian language on ancient Turkish/Turukkean language with apparent evidence of lexical borrowings on a massive scale on numerous cases of syntactic,morphological and phonolagical convergense,...
- ^ "Publications de la Société d'histoire Turque" 2 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,s.1132
- ^ Martijn Theodor Houtsma, İslâm ansiklopedisi: İslâm âlemi tarih, coğrafya, etnoğrafya ve biyografya lûgati, 126-132. ciltler, 1950, s. 142: eski Ön-Asya çivi yazılı metinlerde görülen Turukkular (H. Z. Koşay, 1955) v.b. bizzat Türk adını taşıyan ...
- ^ "A Story of Life & Death and Love & War" 15 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . *** By H.M. Hubey *** Montclair State University. chapter 5.1: Middle East >>> Furthermore, it is exactly in this region that we find the names Kuman(ni), Turuk(ku), Khumuk(ku), Kashka/Kaska, Subar(tu), Kesh(i). It is very strange that , , and today speak Turkic or were Turkic speaking when they are known in history. The (Turkic speaking) were also in the North Caucasus. The Kesh could be simply ‘people from Kesh/Kish’ which could have gotten the meaning of ‘people’ in Turkic (i.e. kişi). <<<
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turukkiler Tunc Cagi doneminde Antik Iran in kuzeybati bolgelerinde yasamis bir Yakin Dogu halkiydi Ozellikle Urmiye Golu havzasinda ve Zagros Daglari nin kuzeybati vadilerinde yasadilar Turukkilerin nufusunu farkli topluluklardan insanlarin olusturdugu dusunuluyor Turukkilerin bugunku Turk halklarinin atasi olan bir kavim oldugu ileri surulmustur Kendileri hakkinda fazla bilgi bulunmamakla birlikte yoneticilerinden birinin ismi Ilsu Nail dir Turukki KralligiMO 3000 lerden once y MO 2500 y MO 2250 Demir Cagi nin baslari y MO 1000HukumetMonarsi tahmini Kral Ilsu Nail ismi bilinen ilk hukumdar Tarihce KurulusuMO 3000 lerden once y MO 2500 y MO 2250 Madraman in yagmalanmasiMO 1769 1768 DagilisiDemir Cagi nin baslari y MO 1000Gunumuzdeki durumuIrak Azerbaycan Iran TurkiyeEtimolojiTurukki adinin yazilisi Turukki kismi dikdortgen icinde gosterilmistir Turukku sozcugunun kokeninin nerden geldigi bilinmemektedir Bazi kisiler bu sozcugun Hurri diline ait oldugunu dusunse de sozcugun Turk kokenli oldugunu soyleyen kaynaklar da mevcuttur Ayrica adin Turk kelimesine benzerligi de dikkat cekicidir Tarihci Boris Altschuler Turukki sozcugunun kokeninin Turk oldugunu soyler DilTurukkilerin konustuklari dil hakkinda fazla bir bilgi yoktur Bazi kaynaklar bu halkin Hurrice konustuguni bazilari Eski Turk dillerini konustuklarini iddia ederler Ancak Turukkilerin sondan eklemeli bir dil konustuklari kesindir TarihiKesif Fransiz bilim adamlarinin Firat Nehri nin bati yakasinda gunumuz Irak Suriye siniri yakininda yaptigi kazilarda Mari antik kentinin kraliyet arsivleri ortaya cikarildi Civi yazili tabletlerin kil tabletler metinleri 1950 den baslayarak yirmi yil sonra Georges Dossin tarafindan Louvre Muzesi Haberleri nde tefrika edildi Yirmiden fazla metinde cocugun adi Turukku olarak okunuyordu Bu ismin ilk kez Turklerle ilgili oldugunu soyleyen Koshay 1982 yilinda Bukres te yayinlanan bir bilimsel bultende Turukku kelimesinin gectigi satiri iki tablete yazdirdi 1989 yilinda S Bayram Turukku kelimesinin gectigi 11 tabletin daha bulundugunu kaydetti Azerbaycanli tarihciler Z Yampolski Y Yusifov ve S Alyarov 1996 da Asurca metinlerde gecen Turukku veya Turukki boyunu Turkce olarak kabul etmisler ve bu ismin farkli zamanlarda ve farkli dillerde yazildigini belirtmislerdir Turuk Torok Turuk Turki seklinde islendigini belirtmislerdir Ancak Mari metinlerinin transkripsiyonunda bu isim dogru bir sekilde verilmemistir Nitekim Turk kelimesinin eski sekli turuktur ve bu sekil Asur metinlerine de yansimaktadir Ancak Turk isminin Asur baglaminda fonetik okunusu tu ru ki iken Asurlular bunu Turukku olarak yaziya dokuyorlar yani Asur lehcesine gore ismin son unsuzunu geminate cift unsuz olarak okuyorlar metinlerin cogunda bu isimde bir ikiz unsuz yoktur Adadnerari yazitinda XIV yuzyil Turuki ulkesinden tu ru ki i olarak bahsedilmektedir Bu ismin yanlis okunusu Alman bilim adami K Riemschneider in Akad dili ders kitabinda da gosterilmektedir metinde Tu ru ku tum olarak verilen bicim metnin sozlugunde Turukkutum olarak transkripsiyonlanmistir Prof F Jalilov 25 numarali tabletin 9 ve 10 satirlarini inceleyerek ismin yanlis yazildiginin acikca ortaya ciktigini belirtiyor 9 Li da a ia awilum Tu ru ku u 10 u awilum Tu ru ku u sha it ti shu Ismin her iki misradaki yazilisinda cift unsuz yoktur Bu nedenle metinlerde bu isme eklenen Sami ekleri gectiginde kelime Turkce haliyle kalir ve Turuk olarak okunmasi gerekir Turk Turuk ve o isareti bulunmadigindan Torok Toruk Turok Turuk Turk varyantlarinda da telaffuz edilmesi mumkun olabilir ancak Turuk bicimi etimolojik olarak karakteristik oldugundan daha cok kullanilir o donem icin bu formu kullanmak dogrudur Tunc Cagi Asur devleti M O 7 yuzyilin sonunda dagilincaya kadar 1500 yil boyunca periyodik olarak eski Azerbaycan da dahil olmak uzere komsu bolgelere yurumustur Asur krallarinin bu seferlerle ilgili bircok kaydi bulunmaktadir Turuk boylarina iliskin Mari belgeleri ancak M O XIX XVIII yuzyillari kapsar Her ne kadar bu yazitlarda Suryanilerin olaylara karsi tutumu acikca belirtilse de Turkler dusman olarak sunulmakta her halukarda bu yazitlar Asur Turk iliskileri acisindan cok degerli tarihi belgelerdir Olaylar Dicle Nehri nin her iki yakasinda cogunlukla da bugunku Kerkuk Erbil bolgesinde ve Urmu Golu nun guneybati yakasinda yasandi O donemde Arrapha Ar Apa olarak adlandirilan Kerkuk bolgesi once Asurlular in sonra Hurriler in Kassiler in sonra da yine Suryanilerin saldirisina ugrayan bir Turk bolgesiydi ve nufusunun etnik yapisi degisti onemli olcude Asur ordusu Turk boylarindan Ahazim ve Katanum Kotan bolgeleri ile vergi veren Hirbazanim Irbasan ve Tigunanim Tigin e ait bolgelerinde ve Sussara Susara bolgesinde Turk askerleriyle savasti Lulu nun Erbil ile Urmu Golu arasinda kalan kismi Asurlular genel olarak Dicle yi gecip Subar Guti ve Lulu topraklarina dogru yuruduklerinde Turk askerleriyle karsi karsiya kaldilar Mari belgeleri Turuk boylarinin her zaman savunma pozisyonunda kalmadiklarini periyodik olarak Asur topraklarina saldirdiklarini Asur ve Asur bolgelerini yagmaladiklarini ve Asur yayiliminin doguya yayilmasini engellediklerini gostermektedir Bu nedenle Asur carlari Turk kuvvetleriyle uzlasmak zorunda kaldi Asur sinirlarini surekli bir gerilim altinda tutan Turkler hakkinda kapsamli bilgi toplamak amaciyla Asur krallari sinir bolgelerinde cok sayida casus ve muhafiz kullanmistir Suryani buyuklerine Turuk savascilarinin girdikleri bolgelerdeki nufusla birlikte hareket yonu amaci sayisi gucu ve davranislari hakkinda duzenli olarak bilgi veriliyordu Hatta Turuk sinirindaki Asahitim kanalinin agzinda oturan bekcinin raporunda Turuk bolgesinden bu tarafa bir haberci gecmistir gibi onemsiz kucuk bir haber de bulunmaktadir Suryanileri en cok endiselendiren bilgi ise Turklerin kucuk veya buyuk bir kuvvetle baskin yapacagi haberiydi Bu acidan bakildiginda 21 numarali tablette verilen bilgi tipiktir Turuk dusmani cikip a gitti Kakkulatim i isgal etti Bu saldiridan bu yana Turuklarin sayisi fazla gorunmuyor ama artabilir Gelmeye devam edecekler Turukkiler ile ilgili korkulari diger tabletlerde de hissediliyor Turukkiler bizi anlatilmaz seyler yapmaya zorlamakta Turukki liderlerinden isminin biri yazitlarda gecmektedir Turukkular liderleri Lydaya ile birlikte savasa girdiler ve iki sehri yerle bir ettiler Turukki devletinin kurulus tahmini bilinmemekle birlikte tahmini olarak kurulus yilinin y M O 2250 oldugu dusunulmektedir Bazi kaynaklar ise M O 3 Binyilin 2 Ceyreginde y MO 2500 Kuruldugunu soyler Ustten de anlasilacagi uzere Turukkular Eski Suryani Imparatorlugu icin buyuk bir tehtiddi Ozellikle bu tehdit I Samsi Ahad M O 1813 1782 ve oglu Isme Dagan M O 1871 1850 doneminde cok yuksekti Turukkular Ahazum devleti ile muttefikti ve Yasmah Ahad in yazdigi bir mektupta Ikallum da Isme Dagan ile savasmak icin oraya toplandilar Turukkiler tarihci Peter Plafziner e gore M O 1769 ya da M O 1768 de Hurri yonetimi altindaki Mardaman sehrini yagmalamislardir Babiller in Turukkileri yenisinin 37 yili Hammurabi tarafindan yaklasik M O 1773 te kutlandi Milattan Once 2 binyilda Mezopotamya ve Guneybati Iran in haritasi Turukkilerin tahmini olarak buralarda yasadigi inaniliyor Turukkular in yayilim alaninin Dicle nin dogu sinirindaki Kalah Ninive Kavilhum ve Ninet gibi sehirlerin icinde bulundugu bolge oldugu vurgulanmistir Diger bir ifadeyle Turukkularin yayilim alani Ninive Ninova nin dogu sinirindan baslayip guneyde Dicle Nehri nin yataklarina kadar genislemektedir Buna karsin Semsara tabletlerinden edinilen bilgilere gore ise Turukkularla baglantili olan cok sayida krallik ve sehir tam olarak Raniya Ovasi nin kuzey ve kuzeydogusundaki kucuk daglik alana lokalize edilememektedir Ancak Semsara arsivinde gecen bu sehirlerin ve kralliklarin Turukkularla iliskilerini yok saymak da mumkun degildir Nitekim Turukkularla iliskilendirilen Kunsum Itabalhum Aliae Ardamekum Ilalae Sasharsum ve Zukula gibi sehirler ile Zutlum Kusanar h um Sudamelum kralliklari Itabalhum kralligiyla yakin iliskiler icerisinde bulunmuslardir Demir Cagi MO 1 binyilin baslarinda ayni bolge icin Turukkum Turukku ve ti ru ki i gibi isimler kullanilmaya baslandi Daha genis anlamda Turukki gibi isimler genel anlamda dag insanlari veya daglilar anlaminda kullanilmistir Tukru veya Turukkum un Mezopotamya nin kuzeydogu kenarini ve Zagros Daglari nin bitisik bir bolumunu kapsadigi soyleniyordu Ozellikle Urmiye Golu havzasi ve kuzeydogu Zagros un vadileriyle iliskilendirildiler Bu nedenle antik Lullubi nin kuzeyinde bulunuyorlardi ve en az bir Yeni Asur MO 9 ila 7 yuzyillar metni tum bolgeye ve buradaki halklara Lullubi Turukki VAT 8006 olarak atifta bulunuyor Turukkiler in yikilis zamaninin Demir Caginin ilk yillarinda oldugu dusunuluyor Turukkularin Cevre Toplumlarla Olan Siyasi ve Sosyal IliskileriYakindogu toplumlarindan bir olan Turukkular Babil ve Asur gibi eskicag dunyasinin guclu devletlerinin yani sira bolgenin yerel prenslikleri ve kucuk devletleriyle de yakin iliskiler icerisinde olmuslardir Nitekim Eski Asur Turukkularin belki de en cok iliski kurdugu devlettir Oyle ki civi yazili vesikalardan kral I Samsi Adad in iktidari suresince Asurlular ile Turukkular arasinda yogun bir mucadelenin yasandigi anlasilmaktadir Bu mucadelede kral I Samsi Adad Turukkular uzerine askeri seferler duzenleyerek onlarin saldirgan tutumlarina karsilik verdikten sonra bir zamanlar Turukkular tarafindan mesken tutulan Raniya Ovasi nda da egemenligini tesis etmistir Kral I Samsi Adad bir yandan Esnunna krali Naram Sin in halefi olan Dadusa ile Arbela bolgesindeki Qabra nin hakimiyeti icin mucadele ederken diger yandan da Semsara sehri yuzunden Turukkular ile karsi karsiya gelmistir sahip Onun doneminde ozel bir kent olan Semsara kentinin de icinde bulundugu Rania Ovasi Asur un kontrolundeydi Ancak Asur un egemenliginde olan kentin nufusunun cogunlugunu Hurriler geriye kalan kismini ise Lullubiler olusturmaktaydi Oyle ki bolgenin yogun bir sekilde Turukku ve Guti akinlarina maruz kalmasi buradaki halkin her an cikabilecek olan bir saldiriya karsi temkinli olmasini gerektirmis ve bu da savasci bir kimlik kazanmasina olanak saglamistir Asurlularin baskin tutumlarina karsin ilk tepkiyi veren Turukkulu Lidaya M O 1779 da bazi Turukku sehirlerini I Samsi Adad in oglu Isme Dagan a karsi isyan hareketi etrafinda birlestirmistir Fakat Asurlularin Turukkularin dusmani olan Gutilerle bir ittifak icerisine girmeleri Lidaya nin bu siyasi manevrasinin olumlu sonuc getirmesini engellemistir Lidaya Asurlulara karsi giristigi siyasi manevranin basarisizlikla sonuclanmasinin ardindan bu sefer irkdasi ve adini bilemedigimiz bir Turukku sehrinin lideri olan Kuwari nin onculugunde yeni bir isyan tertip etme girisimi icerisine girmistir Ancak I Samsi Adad tarafindan yapilan bir toplantiya Kuwari nin davet edilmesi Lidaya ile Kuwari arasindaki iliskinin bozulmasiyla sonuclanmistir Dahasi Kuwari nin boyle bir toplantiya davet edilmesi onun Turukku toplumlari icerisindeki yuksek konumunu anlamamiz acisindan onem arz etmektedir Ayrica soz konusu hadiseler Turukkularin bolge siyasetinde oynadigi rolu gormek acisindan onemlidir Diger taraftan birbirlerine yakin memleketlerde oturan ve ezeli dusman olan Kuwari ve I Samsi Adad ikilisi artik muttefik olmuslardi buna karsin daha once Kuwari ye bagliligini bildiren Lidaya ise simdi onun koruyucusu durumuna gelen I Samsi Adad a karsi isyan etmisti Belgelerden bu isyanin oldukca genis capli oldugu binlerce Turukkulu nun Dicle nin dogusundaki ovalara Arrapha dan Ninive nin yukari bolgelerine Ḫ ve Dicle nin batisina kadar saldirilarda bulunuldugu anlasilmaktadir Ancak isyan hareketi I Samsi Adad in onderligindeki Asur ordulari tarafindan bastirilmistir Nitekim Isme Dagan tarafindan kardesi Yasma Addu ya gonderilen ARM 4 25 numarali mektupta bu isyandan bahsedilmektedir Mari Arsivi nde yer alan bu mektup arsivin en erken tarihli belgelerinden biridir Isyan ciktiginda Isme Dagan in babasina kral diye hitap etmesi I Samsi Adad in hayatta ve Asur Devleti nin basinda oldugunu gostermektedir Turukkulu Kuwari ile I Samsi Adad arasinda muttefikligin kurulmus oldugunu ifade etmistik Ancak bu ittifakin sadece Kuwari liderligindeki ahaliyi bagladigi anlasilmaktadir Zira soz konusu Mari mektubunda Lidaya ve onun onderligindeki Turukkularin dusman olduklari ozellikle belirtilmektedir Ancak soz konusu bu durumun Lidaya ile Kuwari arasindaki liderlik rekabetinden kaynaklandigi Dusunulmektedir Bu dogrultuda Kuwari nin I Samsi Adad ile kurdugu politik yakinlasma da iki tarafin cikarlari acisindan puruzsuz bir sekilde devam etmektedir Irklari Hakkindaki IddialarTurukkiler hakkinda pek az sey bilinmektedir ve irklari hakkinda farkli iddialar bulunmaktadir En bilindik olanlari Hurriler Jorgen Laessoe ye gore Turukkiler Hurrice konusan bir Hurri kavmiydi Horst Klengel Turukkular hakkinda soyle demistir Turukki halki acikca ilkel toplumsal kosullarin zaten curumus oldugu ve kabile liderlerinin yagmurla beslenen tarim uygulayan devlet tarafindan organize edilen nufusla kismen ekonomik baski yoluyla kurulan yakin temas nedeniyle kalici bir islev icra ettigi Rania Ovasi ve Zagros eteklerinde yasayan gec donem Yahudi olmayan gruplara aitti Trevor Bryce ise bu halkin Hurri ya da Semitik oldugunu dusunmektedir Ancak Turukkiler ayni zamanda bir Hurri sehri olan Mardaman i yagmalamistir Ayrica Hurriler in Turk kokenli oldugunu soyleyen kaynaklar da vardir Turk Turukkiler in Turk kokenli olduguna dair bircok kaynak vardir Alman tarihci Fritz Hommel e gore Turukkiler Turk kokenli bir halktir Azerbaycanli tarihci Yusif Yusifov ve F Celiliv Turukkiler in Turk kokenli oldugunu savunmuslardir Bogazkoy yazitlarinda calismis kisiler de Turukkilerin Turk kokenli oldugunu dusunmektedir Iran da calismis arkeologlar Subartular Turukkukar ve Lulubiler in Turk kokenli oldugunu soyler Rus kokenli arastirmacilar da Turukku halkinin Turk kokenine sahip oldugunu soyluyor Fransiz tarihciler de Landsberger in tezinin Tunc Cagi ndaki Turk Turuk isminin gecmesiyle kabul edildigini soyler Ermeni kokenli tarihci Saak Tarontsi de Anatolia Cradle of Mankind adli eserinde Turukkiler in Turk kokenli oldugunu soyler Halkbilimci Barbara A West West Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania adli kitabinin 826 Sayfasinda Turukkular in Turk kokenli oldugunu soyler Publications de la Societe d histoire Turque isimli kitapta da Turukkularin Turklugu ispatlanmistir Martijn Houtsma nin Islam Ansiklopedisi isimli eserde de boyle kabul edilir Montclair Universitesi mezunu profesor H Mark Hubey de Turukku halkinin Turk oldugunu soyler Ayrica bakinizIran tarihi Hurriler Turk tarihiNot listesi Sartamhari metninde Anadolu da Turki Kralligi isimli bir krallik gecmektedir Sartamhari metninin bir kismi 8 Bana karsi butun ulkeler isyan ettiler 9 Gusua krali anmanailu pakki krali bumanailu 10 Ulluwi krali lupanailu sonra krali inmipailu 11 Hatti krali pampa kanis krali zipani krali nur dagan 12 Amurru krali huwaruvas parasi krali tisenki 13 Armanu krali mudakina sedir daglari krali isgippu 14 Larak krali ur larak nikku krali ur banda 15 Turki krali ilsu nail ilsu nail kusaura krali tiskinki 16 Toplam 17 kral ki onlar savasa girdiler ve ben onlari vurdum 17 Onlara karsi butun orduyu seferber ettim ve sonra tanrilara sarap sundum 18 o zaman savascilarima binlerce dusman askeri hic mukavemet etmedi Bu metin yaklasik olarak MO 3000 lerde yazilmistir Bu da Turukkiler in ya da Turukkular Turuklar Turukler MO 3000 den once Anadolu da olabilecegi olasiliginin oldugunu gosterir Turukkiler hakkinda farkli telaffuz sekilleri vardir Bazilari Turukkum Turukku Turugum ya da Turki dir Kaynakca a b Kuti Lullubi ve Turukkiler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Haziran 2024 a b c Azerbaycan da Kurulan Antik Turk Devleti Turukki 28 Mayis 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerbeycan ve Anadolu M O 2250 Fransiz bilginlerinin yuruttugu kazi simdiki Irak Suriye siniri yakininda Firat cayinin bati yakasinda eski Mari sehrinin arsivini ortaya cikarmisti a b c Barbara A West Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania 1967 p 826 Martijn Theodor Houtsma Encyclopedia of Islam p 142 a b WILHEM Herausgegeben von Gernot 2001 Studien zu den Bogazkoy Texten Akten des IV Internationalen Kongresses fur Hethitologie Wurzburg 4 8 October 1999 Wiesbaden Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi Turk dunyasi arastirmalari 2004 page 35 Kuzey Mezopotamya da Yafes soyundan kalan kucuk bir kisim Turk kavmi yani Gutium veya Turukkular ise zamanla ya milli a b Fritz Hommel Geschichte Babyloniens und Assyriens 2016 ilk yayim 1885 a b Azyarbajzhan Milli Elmlyar Akademijasy Yaljazmalar Institutu vya Elm vya tyashsil nyashrijjaty Filoloeija myasyalyalyari No 8 Baky 2013 ISSN 2224 9257 s 6 13 a b Kazymov G Sh Mcasir Azyarbajan dili Morfoloeija Baky Nurlan 2010 s 4 6 Ankara Universitesi Turkic Peoples Name Eymology 26 Mayis 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Sjur C Papazian 30 November 2013 Turukkaeans Turukkum Turukku were an ancient near eastern people in the northern parts of Mesopotamia a b c d People of Ancient Assyria Their Inscriptions and Correspondence 2 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde 24 10 2024 Altschuler Boris 2006 Die Aschkenasim s 192 22 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2024 Kilic Yusuf 2017 Turukkular Civi yazili kaynaklar isiginda Akademik Tarih ve Dusunce Dergisi Istanbul DergiPark Erisim tarihi 6 July 2024 Riemschneider Akkadian Language Berlin 1975 s 168 F Celilov Azer xalqi II nesri Baki 2006 s 40 F Celilov Azer xalqi II nesri Baki 2006 s 41 Mari tabletleri sayi 83 Mari Tabletleri 33 Numara 63 numarali Mari tableti Ahmed Kozad Mohammed The beginnings of ancient Kurdistan c 2500 1500 BC a historical and cultural synthesis Leiden 2012 s 352 A K Mohammed a g e s 359 A K Mohammed a g e s 359 A K Mohammed bu sehirlerin ve kralliklarin lokalize edilebilecegi en uygun alanin Iran Kurdistan inin ovalari ve daglik vadileri oldugunu iddia etmektedir Soyle ki O Kandil bolgesinin arka alaninin Turukku yerleskesi olabilecegini hatta daha acik bir ifadeyle Sardasht tan kuzeydeki Khaneh e dogru uzanan ovanin Turukkularin bolgesi oldugunu savunmaktadir Diger taraftan J Eidem ve Laessoe ye gore Turukkularin yasadigi alan ise Urmiye Havzasi dir Marc Van De Mieroop A History of the Anicent Near East ca 3000 323 Oxford 2007 s 305 I Samsi Adad Turukkulara karsi pek cok askeri sefer gerceklestirmis ve bu girisimlerinin cogunda basarili olmustu Nufusunun cogunlugu Hurrili olan Semsara Sehri nin hakimiyeti icin her daim Turukkularla mucadele icinde olan I Samsi Adad in olmesi uzerine kent Turukku hakimiyetine gecmis ve sehir halki Turukkularin baskisi altinda kalinca careyi kenti terk etmekte bulmustur I E S EDWARDS The Cambridge I E S EDWARDS The Cambridge Ancient History History of The Middle East and The Aegean c 1380 1000 BC Vol II Part II Cambridge University 2008 s 505 A K Mohammed a g e 529 T Bryce s 722 A K Mohammed a g e s 429 A K Mohammed a g e s 432 Isme Dagan ve kardesi Yasma Addu arasindaki mektuplasmalar hakkinda genis bilgi icin bkz S Bayram Ḫ a g e s 95 103 A K Mohammed a g e s 429 Eidem Jesper Laessoe Jorgen Ed 2001 The Shemshara Archives The letters 1 Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab s 25 Bryce Trevor 2009 Turukkum The Routledge Handbook of The Peoples and Places of Ancient Western Asia Routledge s 721 Pfalzner Peter 2018 uni tuebingen de University of Tubingen 15 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2024 Wegner Ilse Einfuhrung in die Hurritische Sprache 2000 Archaeologiste Mitteliungen aus Iran s 90 Tribes known under the same Su Turukkaean and Lulubeans were differently and problaby belonged to the Altaic Turkish language community Revue des Etudes Sud Est Europennes Tome XXXVII nos 1 2 XXXVIII nos 1 2 1999 2000 The name Turk in Mari texts B Landberger s thesis is confirmed by the fact that in 1800 B C name of Turuk Turk was mentioned several times in the tablets discovered in the Mari excavation Saak Tarontsi Anatolia Cradle of Mankind We don t just deal with the prevailing influence of Sumerian language on ancient Turkish Turukkean language with apparent evidence of lexical borrowings on a massive scale on numerous cases of syntactic morphological and phonolagical convergense Publications de la Societe d histoire Turque 2 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 1132 Martijn Theodor Houtsma Islam ansiklopedisi Islam alemi tarih cografya etnografya ve biyografya lugati 126 132 ciltler 1950 s 142 eski On Asya civi yazili metinlerde gorulen Turukkular H Z Kosay 1955 v b bizzat Turk adini tasiyan A Story of Life amp Death and Love amp War 15 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde By H M Hubey Montclair State University chapter 5 1 Middle East gt gt gt Furthermore it is exactly in this region that we find the names Kuman ni Turuk ku Khumuk ku Kashka Kaska Subar tu Kesh i It is very strange that and today speak Turkic or were Turkic speaking when they are known in history The Turkic speaking were also in the North Caucasus The Kesh could be simply people from Kesh Kish which could have gotten the meaning of people in Turkic i e kisi lt lt lt