Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
Uluslararası İlişkilerde Güç birkaç farklı şekilde tanımlanabilir. Siyaset Bilimciler, tarihçiler ve diplomatlar siyasi gücün aşağıdaki kavramlarını kullanırlar:
- Devletlerin veya liderlerin bir amacı olarak güç
- Sonuçlar, olaylar, aktörler ve meseleler üzerinde nüfuz veya kontrol ölçüsü olarak güç
- Çatışmada galibiyeti yansıtması ve güvenliğin erişimini sağlaması açısından güç
- Kaynaklar ve imkânlar-kabiliyetler üzerinde kontrol olarak güç
Modern söylem genelde ekonomik ve askerî gücü belirten devlet gücü üzerine konuşur. Güçlü bir devleti neyin tanımladığına dair ortak olarak kabul edilmiş bir standart olmamasına rağmen uluslararası sistemde önemli miktarda güce sahip bu devletler , bölgesel güçler, büyük güçler, Süper güç veya hipergüçler olarak adlandırılırlar. Uluslararası ilişkilerde devletlerden başka varlıklar/kuruluşlar da güç elde edip kullanabilirler. Bu kuruluşlar çok taraflı uluslararası örgütler, askeri ittifak örgütleri (ör: NATO), çokuluslu şirketler, sivil toplum örgütleri olabildiği gibi Katolik Kilisesi, Walmart, Hansa Birliği de örnek olarak gösterilebilir.
Bir Amaç Olarak Güç
Uluslararası ilişkilerde gücün bir amaç olarak birincil kullanımı Niccolò Machiavelli ve Hans Morgenthau gibi siyaset teorisyenlerine aittir. Özellikle klasik realist düşünürler arasında, güç insanlığın ve devletlerin doğal amacıdır. Ekonomik gelişme, askeri gelişme, kültürel yayılma vb. tüm her şeyin uluslararası gücün nihai amacı doğrultusunda çalıştığı düşünülebilir.
Nüfuz Açısından Güç
Siyaset bilimciler güç terimini öncelikle uluslararası sistemde aktörlerin diğer aktörler üzerine nüfuz edebilme yetilerine göre kullanırlar. Bu nüfuz zorlayıcı veya rekabetçi olabilir, işbirliğine dayanabilir. Nüfuz mekanizması tehdit veya güç kullanımı, ekonomik etkileşim veya baskı, diplomasi ve kültürel paylaşımını içerebilir.
Alanlar, Bloglar, İttifaklar
Belirli koşullar altında, devletler içinde baskın nüfuz uygulayabildikleri bir etki alanı veya bir blok organize edebilirler. Tarihsel örnekler Avrupa Uyumu altında tanınmış etki alanlarını veya Yalta Konferansı’nın bitiminden sonra Soğuk Savaş sırasında alanların tanınmasını içerir. Varşova Paktı, Özgür Dünya ve Tarafsızlar Hareketi Soğuk Savaş içerisinde doğan bloklardır. NATO ve Varşova Paktı gibi askeri ittifaklar ise nüfuz gösterilmesine vasıta olan diğer alanlardan biridir. Ancak, realist teori sıkça bir bölge içerisinde hegemoni kurabilecek güçlü blok/alanların kurulmasına uzak durma eğilimi gösterir. Örnek vermek gerekirse İngiliz Dış Politikası her zaman Avrupa anakarası üzerinde bulunan hegemonik güçlerin karşısında saf tutmuştur. Ör: Nazi Almanya’sı Napolyon Fransa’sı, Habsburg Avusturya’sı.
Güvenlik Açısından Güç
Güç, ayrıca uluslararası sistemdeki varlıkları için, askeri zaferlere veya güvenliğe ulaşmış devletleri veya aktörleri tanımlarken de kullanılır. Bu genel kullanım tarih yazarları veya popüler yazarlar arasında en yaygın şekilde bulunur. Örneğin, başka devletlere karşı askeri bir operasyonda bir mücadele veya muharebeler dizinini kazanmış devlet güçlü olarak tanımlanabilir. Tekrarlanan veya önemli bir meydan okumadan güvenliğini, egemenliğini veya stratejik çıkarlarını korumada başarılı olmuş bir aktör de güçlü olarak tanımlanabilir.
İmkan-Kabiliyetler Açısından Güç
Güç bir devletin kaynak ve imkân-kapasitelerini tanımlamada da kullanılır. Bu tanım niceldir ve en çok Jeopolitik üzerine uzman kişiler ve ordular tarafından kullanılır. İmkân-Kapasiteler somut olarak düşünülürler yani ölçülebilir, tartılabilir değerlerdir. Thomas Hobbes güç ile ilgili “ gün gelecekte iyi görünenin elde edilmesi anlamına gelir” demiştir.
Çinli stratejistler nicel olarak ölçülebilen ve kapsamlı ulusal güç olarak bilinen benzer ulusal güç kavramlarına sahiptirler.
Yumuşak Güce Karşılık Sert Güç
Bazı siyaset bilimciler iki güç arasında ayrım yaparlar: Sert güç ve yumuşak güç. Birincisi zorlayıcı iken ikincisi üzerinde etki kurma ve ikna etme esasına dayalıdır. Sert güç zorlayıcı taktikleri kasteder: tehdit veya silahlı kuvvet kullanımı, ekonomik baskı veya yaptırımlar, suikast ve hile veya tehdidin diğer çeşitleri. Sert güç genelde başka ulusların iç meselelerini askeri tehditler yoluyla değiştirebilecek daha güçlü uluslarla bağlantılıdır. John Mearsheimer gibi Realistler ve neo-realistler benzer güç kullanımlarının uluslararası sistemde denge sağlamak amaçlı yapıldığını savunurlar.
Joseph Nye yumuşak gücün başta gelen taraftarı ve teorisyenidir. Yumuşak gücün araçları kültürel değerler, ideoloji üzerinde diyaloglar, iyi örnek yoluyla nüfuz teşebbüsü ve çoğunlukla kabul edilmiş insani değerlere destek aramak gibi tartışmaları içerir. Politik hedeflere ulaşmak için yumuşak güç uygulamanın anlamı diplomasiyi, bilginin yayılmasını, analizleri, propaganda ve kültürel programlamaları içerir.
Güç Kategorileri
Modern jeopolitik düzende, bazı terimler değişik seviyedeki güçleri tanımlamak için kullanılır:
Süper güç: 1944 yılında, büyük güçten fazla olarak büyük hareket kabiliyeti olan güç olarak tanımlandı ve 3 devlet bu terimle kullanıldı: İngiliz İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri. ABD hala süper güç olarak potansiyel süper güç Çin ile birlikte düşünülmektedir.
Büyük Güç: Tarihsel ifadelerde büyük güç terimi, başka uluslar üzerinde kuvvetli politik, kültürel ve ekonomik nüfuzu olan uluslar için kullanılır. Çin, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Rusya ve Birleşik Krallık günümüz büyük güçleri olarak düşünülmektedirler.
Bölgesel Güç: Bir bölgede güç ve nüfuz uygulayan ulusları tanımlamak için kullanılır. Bölgesel güç olmak karşılıklı olarak diğer güç kategorilerinin dışında kalmak anlamına gelmez. İçinde Güney Afrika, Mısır, İsrail, Türkiye, Güney Kore, Brezilya, Meksika ve Endonezya’nın bulunduğu ülkeler sıkça bölgesel güç olarak tanımlanır.
Orta Güç: İkinci kademede etkili devletlerin öznel tanımı "büyük güçler" olarak yapılamaz.
Gücün Diğer Çeşitleri
Enerji süper gücü terimi engin nüfuzu olan hatta dünya enerji arzının büyük bir miktarı üzerinde direkt kontrolü olan ülkeleri tanımlar. Suudi Arabistan ve Rusya, olasılıkla Kanada ve Avustralya genelde dünyanın hali hazırdaki enerji süper gücü olarak kabul edilirler.
Kültür/Eğlence süper gücü terimi engin nüfuzu olan hatta dünyadaki eğlence arzının veya geniş kültürel nüfuzun büyük bir miktarı üzerinde direkt kontrolü olan ülkeleri tanımlar. Tartışılır olmasına karşın, Birleşik Krallık, ABD ve Japonya genelde dünyanın eğlence ve kültür süper güçleri olarak kabul edilirler.
Modern Çağ'da Avrupalı Güçler
15.yüzyıldan 18.yüzyılın başlarına kadar Avrupa’da beş büyük güç vardı: İngiltere, Fransa, Portekiz, İspanya ve Osmanlı İmparatorluğu. 17. ve 18.yy boyunca Birleşik Krallık ve Habsburg monarşisi gruba eklendi fakat Portekiz, İspanya ve Osmanlılar dereceli olarak statülerini kaybettiler. Aynı yüzyılın ikinci yarısında Rusya ve Prusya Krallığı önemli bir statü kazandı. Modern Avrupa Çağı'nın başları boyunca diğer devletlerden oluşan ve içerisinde İsveç, Hollanda, Sicilyateyn Kraliyeti, Papalık, Danimarka-Norveç, Polonya ve Bavyera Krallığı’nı barındıran grup Avrupa Güç Dengesi'nde önemli etkiye sahip oldu.
18.yüzyılın sonlarında ve 19.yüzyıl boyunca resmi olmayan bir uzlaşma beş büyük Avrupa gücü tarafından tanındı: Fransa, Büyük Britanya, Rusya, Avusturya ve Prusya Krallığı. 19.yüzyılın sonunda bu gruba İtalya da katıldı. 20.yüzyılın başı itibarıyla Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri de aynı statüyü kazanmaya başladı.
Kaynakça
Haluk Özdemir, "Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme," Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Vol. 63, No 3, ss. 113-144.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Uluslararasi Iliskilerde Guc birkac farkli sekilde tanimlanabilir Siyaset Bilimciler tarihciler ve diplomatlar siyasi gucun asagidaki kavramlarini kullanirlar Devletlerin veya liderlerin bir amaci olarak guc Sonuclar olaylar aktorler ve meseleler uzerinde nufuz veya kontrol olcusu olarak guc Catismada galibiyeti yansitmasi ve guvenligin erisimini saglamasi acisindan guc Kaynaklar ve imkanlar kabiliyetler uzerinde kontrol olarak guc Modern soylem genelde ekonomik ve askeri gucu belirten devlet gucu uzerine konusur Guclu bir devleti neyin tanimladigina dair ortak olarak kabul edilmis bir standart olmamasina ragmen uluslararasi sistemde onemli miktarda guce sahip bu devletler bolgesel gucler buyuk gucler Super guc veya hipergucler olarak adlandirilirlar Uluslararasi iliskilerde devletlerden baska varliklar kuruluslar da guc elde edip kullanabilirler Bu kuruluslar cok tarafli uluslararasi orgutler askeri ittifak orgutleri or NATO cokuluslu sirketler sivil toplum orgutleri olabildigi gibi Katolik Kilisesi Walmart Hansa Birligi de ornek olarak gosterilebilir Bir Amac Olarak GucNiccolo Machiavelli Uluslararasi iliskilerde gucun bir amac olarak birincil kullanimi Niccolo Machiavelli ve Hans Morgenthau gibi siyaset teorisyenlerine aittir Ozellikle klasik realist dusunurler arasinda guc insanligin ve devletlerin dogal amacidir Ekonomik gelisme askeri gelisme kulturel yayilma vb tum her seyin uluslararasi gucun nihai amaci dogrultusunda calistigi dusunulebilir Nufuz Acisindan GucSiyaset bilimciler guc terimini oncelikle uluslararasi sistemde aktorlerin diger aktorler uzerine nufuz edebilme yetilerine gore kullanirlar Bu nufuz zorlayici veya rekabetci olabilir isbirligine dayanabilir Nufuz mekanizmasi tehdit veya guc kullanimi ekonomik etkilesim veya baski diplomasi ve kulturel paylasimini icerebilir Alanlar Bloglar Ittifaklar Belirli kosullar altinda devletler icinde baskin nufuz uygulayabildikleri bir etki alani veya bir blok organize edebilirler Tarihsel ornekler Avrupa Uyumu altinda taninmis etki alanlarini veya Yalta Konferansi nin bitiminden sonra Soguk Savas sirasinda alanlarin taninmasini icerir Varsova Pakti Ozgur Dunya ve Tarafsizlar Hareketi Soguk Savas icerisinde dogan bloklardir NATO ve Varsova Pakti gibi askeri ittifaklar ise nufuz gosterilmesine vasita olan diger alanlardan biridir Ancak realist teori sikca bir bolge icerisinde hegemoni kurabilecek guclu blok alanlarin kurulmasina uzak durma egilimi gosterir Ornek vermek gerekirse Ingiliz Dis Politikasi her zaman Avrupa anakarasi uzerinde bulunan hegemonik guclerin karsisinda saf tutmustur Or Nazi Almanya si Napolyon Fransa si Habsburg Avusturya si Guvenlik Acisindan GucGuc ayrica uluslararasi sistemdeki varliklari icin askeri zaferlere veya guvenlige ulasmis devletleri veya aktorleri tanimlarken de kullanilir Bu genel kullanim tarih yazarlari veya populer yazarlar arasinda en yaygin sekilde bulunur Ornegin baska devletlere karsi askeri bir operasyonda bir mucadele veya muharebeler dizinini kazanmis devlet guclu olarak tanimlanabilir Tekrarlanan veya onemli bir meydan okumadan guvenligini egemenligini veya stratejik cikarlarini korumada basarili olmus bir aktor de guclu olarak tanimlanabilir Imkan Kabiliyetler Acisindan GucGuc bir devletin kaynak ve imkan kapasitelerini tanimlamada da kullanilir Bu tanim niceldir ve en cok Jeopolitik uzerine uzman kisiler ve ordular tarafindan kullanilir Imkan Kapasiteler somut olarak dusunulurler yani olculebilir tartilabilir degerlerdir Thomas Hobbes guc ile ilgili gun gelecekte iyi gorunenin elde edilmesi anlamina gelir demistir Cinli stratejistler nicel olarak olculebilen ve kapsamli ulusal guc olarak bilinen benzer ulusal guc kavramlarina sahiptirler Yumusak Guce Karsilik Sert GucBazi siyaset bilimciler iki guc arasinda ayrim yaparlar Sert guc ve yumusak guc Birincisi zorlayici iken ikincisi uzerinde etki kurma ve ikna etme esasina dayalidir Sert guc zorlayici taktikleri kasteder tehdit veya silahli kuvvet kullanimi ekonomik baski veya yaptirimlar suikast ve hile veya tehdidin diger cesitleri Sert guc genelde baska uluslarin ic meselelerini askeri tehditler yoluyla degistirebilecek daha guclu uluslarla baglantilidir John Mearsheimer gibi Realistler ve neo realistler benzer guc kullanimlarinin uluslararasi sistemde denge saglamak amacli yapildigini savunurlar Joseph Nye yumusak gucun basta gelen taraftari ve teorisyenidir Yumusak gucun araclari kulturel degerler ideoloji uzerinde diyaloglar iyi ornek yoluyla nufuz tesebbusu ve cogunlukla kabul edilmis insani degerlere destek aramak gibi tartismalari icerir Politik hedeflere ulasmak icin yumusak guc uygulamanin anlami diplomasiyi bilginin yayilmasini analizleri propaganda ve kulturel programlamalari icerir Guc KategorileriModern jeopolitik duzende bazi terimler degisik seviyedeki gucleri tanimlamak icin kullanilir Super guc 1944 yilinda buyuk gucten fazla olarak buyuk hareket kabiliyeti olan guc olarak tanimlandi ve 3 devlet bu terimle kullanildi Ingiliz Imparatorlugu Sovyetler Birligi ve Amerika Birlesik Devletleri ABD hala super guc olarak potansiyel super guc Cin ile birlikte dusunulmektedir Buyuk Guc Tarihsel ifadelerde buyuk guc terimi baska uluslar uzerinde kuvvetli politik kulturel ve ekonomik nufuzu olan uluslar icin kullanilir Cin Fransa Almanya Italya Japonya Rusya ve Birlesik Krallik gunumuz buyuk gucleri olarak dusunulmektedirler Bolgesel Guc Bir bolgede guc ve nufuz uygulayan uluslari tanimlamak icin kullanilir Bolgesel guc olmak karsilikli olarak diger guc kategorilerinin disinda kalmak anlamina gelmez Icinde Guney Afrika Misir Israil Turkiye Guney Kore Brezilya Meksika ve Endonezya nin bulundugu ulkeler sikca bolgesel guc olarak tanimlanir Orta Guc Ikinci kademede etkili devletlerin oznel tanimi buyuk gucler olarak yapilamaz Gucun Diger Cesitleri Enerji super gucu terimi engin nufuzu olan hatta dunya enerji arzinin buyuk bir miktari uzerinde direkt kontrolu olan ulkeleri tanimlar Suudi Arabistan ve Rusya olasilikla Kanada ve Avustralya genelde dunyanin hali hazirdaki enerji super gucu olarak kabul edilirler Kultur Eglence super gucu terimi engin nufuzu olan hatta dunyadaki eglence arzinin veya genis kulturel nufuzun buyuk bir miktari uzerinde direkt kontrolu olan ulkeleri tanimlar Tartisilir olmasina karsin Birlesik Krallik ABD ve Japonya genelde dunyanin eglence ve kultur super gucleri olarak kabul edilirler Modern Cag da Avrupali Gucler15 yuzyildan 18 yuzyilin baslarina kadar Avrupa da bes buyuk guc vardi Ingiltere Fransa Portekiz Ispanya ve Osmanli Imparatorlugu 17 ve 18 yy boyunca Birlesik Krallik ve Habsburg monarsisi gruba eklendi fakat Portekiz Ispanya ve Osmanlilar dereceli olarak statulerini kaybettiler Ayni yuzyilin ikinci yarisinda Rusya ve Prusya Kralligi onemli bir statu kazandi Modern Avrupa Cagi nin baslari boyunca diger devletlerden olusan ve icerisinde Isvec Hollanda Sicilyateyn Kraliyeti Papalik Danimarka Norvec Polonya ve Bavyera Kralligi ni barindiran grup Avrupa Guc Dengesi nde onemli etkiye sahip oldu 18 yuzyilin sonlarinda ve 19 yuzyil boyunca resmi olmayan bir uzlasma bes buyuk Avrupa gucu tarafindan tanindi Fransa Buyuk Britanya Rusya Avusturya ve Prusya Kralligi 19 yuzyilin sonunda bu gruba Italya da katildi 20 yuzyilin basi itibariyla Japonya ve Amerika Birlesik Devletleri de ayni statuyu kazanmaya basladi KaynakcaHaluk Ozdemir Uluslararasi Iliskilerde Guc Cok Boyutlu Bir Degerlendirme Ankara Universitesi SBF Dergisi Vol 63 No 3 ss 113 144