Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vatikan, resmî adıyla Vatikan Şehir Devleti (İtalyanca: Stato della Città del Vaticano; Latince: Status Civitatis Vaticanae), İtalya'nın Roma şehrinde bulunan, Hristiyanlık dininin Katolik mezhebinin yönetim merkezi olan bağımsız devlet. Ülkedeki yerleşik nüfus 1.000 civarındadır, fakat Vatikan turistik bir yer olduğundan ülkedeki kişi sayısı turistlerle birlikte artmaktadır. Çevresi yüksek duvarlarla kaplıdır ve kameralarla izlenmektedir. Vatikan, hem yüz ölçümü hem de nüfus bakımından en küçük bağımsız ülkedir.
Vatikan | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Başkent | Vatikan Şehri 41°54.2′K 12°27.2′D / 41.9033°K 12.4533°D | ||||||||
| Resmî dil(ler) | İtalyanca Latince | ||||||||
| Resmî din | Katolik Hristiyanlık | ||||||||
| Demonim | Yok (de jure) Vatikanlı (de facto) | ||||||||
| Hükûmet | Üniter teokratik Katolik seçimli mutlak monarşi | ||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | |||||||||
| Frank Krallığı ve İtalya'dan bağımsızlık | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 0,49 km2 (195.) | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2023 tahminî | 764 (234.) | ||||||||
• Yoğunluk | 1559/km2 (2.) | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | €14.859.970 | ||||||||
• Kişi başına | €19.450,22 | ||||||||
| Para birimi | Euro (€) (EUR) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) | ||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+2 (OAYS) | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | |||||||||
| ISO 3166 kodu | |||||||||
| İnternet alan adı | .va | ||||||||
Resmî site Resmî site | |||||||||
Mutlak monarşiye dayalı bir yönetim uygulanır. Devlet başkanı olarak Papa'nın sözleri yasa hükmündedir. Papa, hem devlet başkanı, hem de Katolik mezhebinin ruhani lideridir. Katolik kilisesinin genel başkanı, Vatikan Devleti'nin de başkanı olur. Papa yasama, yürütme ve yargının da başkanıdır. Vatikan'ın, 100 kişilik İsviçre vatandaşı ve Katolik olması şart olan, geleneksel giysili muhafızlardan oluşan ve İsviçreli Muhafızlar olarak adlandırılan sembolik yapıda küçük bir ordusu vardır.[]
Tarih
İtalya'nın tarihiyle hemen hemen aynı tarihe sahip olan dünya Katolik dininin merkezi kabul edilen 0,44 km karelik alana sahiptir. Pontificio ruhban sınıfı tarafından yönetilir. Devlet başkanı Papa'dır.
1929'da İtalya Devleti'yle Kilise arasında Laterano Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla ülkenin resmî dininin Katolik dini olduğu ve Roma'nın kutsal bir şehir olduğu ilan edildi.[]
Papa'nın kabul günü
Papa'nın kabul günü genellikle kışın haftada bir kez çarşamba günleri Vatikan şehrinde, yazın ise Roma'ya yaklaşık 40 km uzaklıktaki Castel Gandolfo'da gerçekleştirilir. Bu genel kabul gününe katılmak için Prefetto della Casa Pontificia, 00120 Città del Vaticano adresinde bulunan büroya başvurmak gerekir. Katolik dinine mensup olanların bağlı olduğu kiliseden bir yazı getirmesi istenmektedir. Papa'nın kabul gününe katılacak kadınların, uzun kollu, başı kapalı, koyu renkli veya dikkati çekmeyen sade giysilerle; erkeklerin ise koyu renkli ceket ve kravatla katılmaları gerekmektedir.[]
Ekonomi
Vatikan’ın doğrudan ya da dolaylı olarak sahibi olduğu veya yönlendirdiği günlük, haftalık ve aylık 200’den fazla gazete ve dergi, 154 radyo istasyonu veya emisyonu, 49 TV kanalı veya kablolu yayını bulunmaktadır.
Bütçesi; Katoliklerden kesilen kilise vergisi, aidatlar, bağışlar, şirket gelirleri, hisse senedi-tahvil-bono gelirleri, bankacılık ve faiz gelirleri, hediyelik eşya satışlarından elde edilen gelirlerle basın yayından elde edilen reklâm gelirlerinden oluşmaktadır.[]
Akımlar
Vatikan'da etkileri ve güçleri tartışılamayacak başlıca birkaç akım vardır. Bunlardan ikisi laik, diğerleri dinsel niteliktedir. Laik akımlar Opus Dei (Tanrı’nın Eseri)'yle Malta Şövalyeleri’dir.
Domeniken tarikatı: Domeniken kelimesi Latinceden Türkçeye çevrilmiştir, asıl telaffuzu Domenicani'dir. Domenicani kelimesi, üç şekilde kullanmaktadırlar.
- Domenicani tarikatı adını kurucusu olan tarafından almıştır.
- Domenicani İtalyanca'da Pazarcılar diye geçer. Pazarcılar kelimesinden anlaşılabileceği gibi bu tarikata bağlı olan rahipler, her pazar kilisede vaaz vermektedirler. Vaaz işlemi her rahip için zorunlu tutulmuştur. Böylece İncil'i ve Tanrı'nın söylediklerini insanlara daha iyi anlatabilmektedirler.
- Domenicani kelimesini Latinceye çevirdiğimizde "Domini-Cani" "Tanrı'nın Köpekleri" anlamı ortaya çıkmaktadır. Bu kelimeyle domeniken tarikatının Tanrı'nın hizmetlileri olduğu ve Tanrı için çalıştıkları ifade edilmek istenmektedir.
Domeniken Tarikatı'ndaki rahip ve rahibeler, kendilerini Meryem'e adamış din adamlarıdır. Bunlar için en önemli husus, kurum olarak Kilise’nin sürekliliğinin korunması ve her koşul altında savunulmasıdır. Dominikenler, Kiliseye öncelik prensibine dayanan tarikattır.
Fransiskenler: Yoksullardan yana, din adına karşılıksız çalışan keşişler topluluğudur. Adlarını kurucusu olan Assisili Aziz Fransua'dan almıştır.
Cizvitler tarikatı: Katolik aleminin entelektüelleri olan Cizvitler için önemli olan Papalık Makamı'dır. Papaların kendileri veya Kilise'nin kendi değil, Papalık Makamı'nın korunması ve savunulması öncelik taşımaktadır. Ayrıca bu tarikat papalık makamının korunması için kendi bankası olan Dünya Bankası'nı kurup tüm gelirini bu makamı güçlendirmek için kullanmıştır.[]
Coğrafyası
Güney Avrupa'da, İtalya'da yer alır. Ilıman bir iklime sahiptir ve alçak tepeliklerden oluşur.[]
Nüfus
Yaklaşık 900-1.000 civarı bir nüfus bulunur. Bunların çoğunu çeşitli ülkelerden gelen papazlar ve İsviçreli muhafızlar oluşturur.[]
Savunma
Ana meydan olan Aziz Petrus Meydanı'nın korumasını İtalyan polisi üstlenmiştir. Vatikan Devleti'nin geriye kalan kısmında orayı koruyacak bir polis ya da askerî güç, İsviçreli Muhafızlar Kıtası dışında yoktur.[]
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Vatikan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Notlar
- ^ Vatikan Şehri bir şehir devletidir.
- ^ Şehrin bünyesindeki kurumlarda birçok farklı dil kullanılmaktadır. Kutsal Makam Latince'yi ana resmi dil, İtalyanca'yı ana çalışma dili ve Fransızca'yı ana diplomatik dil olarak kullanır. Ayrıca Sekreterlik İngilizce, Almanca, İtalyanca, Lehçe, Portekizce ve İspanyolca'yı kullanır. İsviçreli Muhafızlar geçit törenindeki komutları Almanca verir, ayrıca Fransızca, İtalyanca ve diğer iki resmi İsviçre dilini de kullanırlar.
- ^ Egemen tarafından devredilen tüm yetkiler
- ^ The De Agostini Atlas Takvimi 1930 baskısında Vatikan Şehri'nin yüzölçümünü 44 hektar olarak listelemiştir ancak 1945-1946 baskısında 49 hektar olarak düzeltilmiştir. 44 hektarlık sayı, yanlışlığına rağmen hala pek çok kaynak tarafından yaygın bir şekilde alıntılanmaktadır.
- ^ Ziyaretçilerin ve turistlerin özel izni olmadıkça Vatikan'ın içine araçla girmeleri yasaktır. Bu izin normalde sadece Vatikan'da resmi iş için bulunacaklara verilir.
- ^ ITU-T Vatikan Şehri'ne 379 kodunu atamıştır. Yine de, Vatikan Şehri İtalyan telefon numaralama düzenine dahil edilmiştir ve İtalyan ülke kodu 39'u, onun arkasından 06 (Roma'nın kodu) ve 698'i kullanmaktadır.
Dipnotlar
- ^ . 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ . Vatican City State. 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011.
- ^ a b "Holy See (Vatican City)". CIA—The World Factbook. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
- ^ Robbers, Gerhard (2006) Encyclopedia of World Constitutions 29 Nisan 2016[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Infobase Publishing. . p. 1009
- ^ Nick Megoran (2009) "Theocracy" 4 Ağustos 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde ., p. 226 in International Encyclopedia of Human Geography, vol. 11, Elsevier
- ^ . . 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022.
- ^ Pope John Paul II (26 Kasım 2000). (PDF). . 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022.
- ^ De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1930, p. 99. (İtalyanca)
- ^ De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1945–1946, p. 128. (İtalyanca)
- ^ "Population" (İtalyanca). Vatican City State. 16 Mart 2024. 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "Europe :: Holy See (Vatican City) — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
Dış kaynaklar
- Çoban, Bekir Zakir (2009). Geçmişten Günümüze Papalık. İstanbul: İnsan Yayınları / Dinler Tarihi Dizisi. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vatikan resmi adiyla Vatikan Sehir Devleti Italyanca Stato della Citta del Vaticano Latince Status Civitatis Vaticanae Italya nin Roma sehrinde bulunan Hristiyanlik dininin Katolik mezhebinin yonetim merkezi olan bagimsiz devlet Ulkedeki yerlesik nufus 1 000 civarindadir fakat Vatikan turistik bir yer oldugundan ulkedeki kisi sayisi turistlerle birlikte artmaktadir Cevresi yuksek duvarlarla kaplidir ve kameralarla izlenmektedir Vatikan hem yuz olcumu hem de nufus bakimindan en kucuk bagimsiz ulkedir VatikanStato della Citta del Vaticano Italyanca Status Civitatis Vaticanae Latince Vatikan Sehir DevletiBayrak ArmaMilli mars Inno e Marcia Pontificale Italyanca Papalik Marsi source source track track track track track track track track track noiconUlusal Muhur Sigillo dello Stato della Citta del Vaticano Italyanca Sigillum Stati Civitatis Vaticanae Latince BaskentVatikan Sehri 41 54 2 K 12 27 2 D 41 9033 K 12 4533 D 41 9033 12 4533Resmi dil ler Italyanca LatinceResmi dinKatolik HristiyanlikDemonimYok de jure Vatikanli de facto HukumetUniter teokratik Katolik secimli mutlak monarsi Egemen kurumKutsal Makam PapaFranciscus Jorge Mario Bergoglio Pietro Parolin Fernando Vergez AlzagaYasama organiFrank Kralligi ve Italya dan bagimsizlik 754 Laterano Antlasmasi11 Subat 1929Yuzolcumu Toplam0 49 km2 195 Nufus 2023 tahmini764 234 Yogunluk1559 km2 2 GSYIH SAGP 2021 tahmini Toplam 14 859 970 Kisi basina 19 450 22Para birimiEuro EUR Zaman dilimiUTC 1 OAS Yaz YSU UTC 2 OAYS Trafik akisisagTelefon koduISO 3166 koduInternet alan adi vaResmi site Resmi site Mutlak monarsiye dayali bir yonetim uygulanir Devlet baskani olarak Papa nin sozleri yasa hukmundedir Papa hem devlet baskani hem de Katolik mezhebinin ruhani lideridir Katolik kilisesinin genel baskani Vatikan Devleti nin de baskani olur Papa yasama yurutme ve yarginin da baskanidir Vatikan in 100 kisilik Isvicre vatandasi ve Katolik olmasi sart olan geleneksel giysili muhafizlardan olusan ve Isvicreli Muhafizlar olarak adlandirilan sembolik yapida kucuk bir ordusu vardir kaynak belirtilmeli TarihAntik Roma mozaikleri Sala Rotonda Vatikan Muzeleri Italya nin tarihiyle hemen hemen ayni tarihe sahip olan dunya Katolik dininin merkezi kabul edilen 0 44 km karelik alana sahiptir Pontificio ruhban sinifi tarafindan yonetilir Devlet baskani Papa dir Vatikan icinde sunak 1929 da Italya Devleti yle Kilise arasinda Laterano Antlasmasi imzalandi Bu antlasmayla ulkenin resmi dininin Katolik dini oldugu ve Roma nin kutsal bir sehir oldugu ilan edildi kaynak belirtilmeli Papa nin kabul gunuAziz Petrus Meydani VatikanAziz Petrus Bazilikasi Papa nin kabul gunu genellikle kisin haftada bir kez carsamba gunleri Vatikan sehrinde yazin ise Roma ya yaklasik 40 km uzakliktaki Castel Gandolfo da gerceklestirilir Bu genel kabul gunune katilmak icin Prefetto della Casa Pontificia 00120 Citta del Vaticano adresinde bulunan buroya basvurmak gerekir Katolik dinine mensup olanlarin bagli oldugu kiliseden bir yazi getirmesi istenmektedir Papa nin kabul gunune katilacak kadinlarin uzun kollu basi kapali koyu renkli veya dikkati cekmeyen sade giysilerle erkeklerin ise koyu renkli ceket ve kravatla katilmalari gerekmektedir kaynak belirtilmeli EkonomiVatikan in dogrudan ya da dolayli olarak sahibi oldugu veya yonlendirdigi gunluk haftalik ve aylik 200 den fazla gazete ve dergi 154 radyo istasyonu veya emisyonu 49 TV kanali veya kablolu yayini bulunmaktadir Butcesi Katoliklerden kesilen kilise vergisi aidatlar bagislar sirket gelirleri hisse senedi tahvil bono gelirleri bankacilik ve faiz gelirleri hediyelik esya satislarindan elde edilen gelirlerle basin yayindan elde edilen reklam gelirlerinden olusmaktadir kaynak belirtilmeli AkimlarVatikan da etkileri ve gucleri tartisilamayacak baslica birkac akim vardir Bunlardan ikisi laik digerleri dinsel niteliktedir Laik akimlar Opus Dei Tanri nin Eseri yle Malta Sovalyeleri dir Domeniken tarikati Domeniken kelimesi Latinceden Turkceye cevrilmistir asil telaffuzu Domenicani dir Domenicani kelimesi uc sekilde kullanmaktadirlar Domenicani tarikati adini kurucusu olan tarafindan almistir Domenicani Italyanca da Pazarcilar diye gecer Pazarcilar kelimesinden anlasilabilecegi gibi bu tarikata bagli olan rahipler her pazar kilisede vaaz vermektedirler Vaaz islemi her rahip icin zorunlu tutulmustur Boylece Incil i ve Tanri nin soylediklerini insanlara daha iyi anlatabilmektedirler Domenicani kelimesini Latinceye cevirdigimizde Domini Cani Tanri nin Kopekleri anlami ortaya cikmaktadir Bu kelimeyle domeniken tarikatinin Tanri nin hizmetlileri oldugu ve Tanri icin calistiklari ifade edilmek istenmektedir Domeniken Tarikati ndaki rahip ve rahibeler kendilerini Meryem e adamis din adamlaridir Bunlar icin en onemli husus kurum olarak Kilise nin surekliliginin korunmasi ve her kosul altinda savunulmasidir Dominikenler Kiliseye oncelik prensibine dayanan tarikattir Fransiskenler Yoksullardan yana din adina karsiliksiz calisan kesisler toplulugudur Adlarini kurucusu olan Assisili Aziz Fransua dan almistir Cizvitler tarikati Katolik aleminin entelektuelleri olan Cizvitler icin onemli olan Papalik Makami dir Papalarin kendileri veya Kilise nin kendi degil Papalik Makami nin korunmasi ve savunulmasi oncelik tasimaktadir Ayrica bu tarikat papalik makaminin korunmasi icin kendi bankasi olan Dunya Bankasi ni kurup tum gelirini bu makami guclendirmek icin kullanmistir kaynak belirtilmeli CografyasiVatikan haritasi ve cevresindeki sinirlar Guney Avrupa da Italya da yer alir Iliman bir iklime sahiptir ve alcak tepeliklerden olusur kaynak belirtilmeli NufusYaklasik 900 1 000 civari bir nufus bulunur Bunlarin cogunu cesitli ulkelerden gelen papazlar ve Isvicreli muhafizlar olusturur kaynak belirtilmeli SavunmaAna meydan olan Aziz Petrus Meydani nin korumasini Italyan polisi ustlenmistir Vatikan Devleti nin geriye kalan kisminda orayi koruyacak bir polis ya da askeri guc Isvicreli Muhafizlar Kitasi disinda yoktur kaynak belirtilmeli KaynakcaWikimedia Commons ta Vatikan ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Notlar Vatikan Sehri bir sehir devletidir Sehrin bunyesindeki kurumlarda bircok farkli dil kullanilmaktadir Kutsal Makam Latince yi ana resmi dil Italyanca yi ana calisma dili ve Fransizca yi ana diplomatik dil olarak kullanir Ayrica Sekreterlik Ingilizce Almanca Italyanca Lehce Portekizce ve Ispanyolca yi kullanir Isvicreli Muhafizlar gecit torenindeki komutlari Almanca verir ayrica Fransizca Italyanca ve diger iki resmi Isvicre dilini de kullanirlar Egemen tarafindan devredilen tum yetkiler The De Agostini Atlas Takvimi 1930 baskisinda Vatikan Sehri nin yuzolcumunu 44 hektar olarak listelemistir ancak 1945 1946 baskisinda 49 hektar olarak duzeltilmistir 44 hektarlik sayi yanlisligina ragmen hala pek cok kaynak tarafindan yaygin bir sekilde alintilanmaktadir Ziyaretcilerin ve turistlerin ozel izni olmadikca Vatikan in icine aracla girmeleri yasaktir Bu izin normalde sadece Vatikan da resmi is icin bulunacaklara verilir ITU T Vatikan Sehri ne 379 kodunu atamistir Yine de Vatikan Sehri Italyan telefon numaralama duzenine dahil edilmistir ve Italyan ulke kodu 39 u onun arkasindan 06 Roma nin kodu ve 698 i kullanmaktadir Dipnotlar 29 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2023 Vatican City State 24 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2011 a b Holy See Vatican City CIA The World Factbook 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Haziran 2010 Robbers Gerhard 2006 Encyclopedia of World Constitutions 29 Nisan 2016 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde Infobase Publishing 978 0 81606078 8 p 1009 Nick Megoran 2009 Theocracy 4 Agustos 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde p 226 in International Encyclopedia of Human Geography vol 11 Elsevier 978 0 08 044911 1 24 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2022 Pope John Paul II 26 Kasim 2000 PDF 26 Subat 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2022 De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde 1930 p 99 Italyanca De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde 1945 1946 p 128 Italyanca Population Italyanca Vatican City State 16 Mart 2024 17 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2024 Europe Holy See Vatican City The World Factbook Central Intelligence Agency www cia gov 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Haziran 2010 Dis kaynaklarCoban Bekir Zakir 2009 Gecmisten Gunumuze Papalik Istanbul Insan Yayinlari Dinler Tarihi Dizisi ISBN 9789755745169