Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yahuda'nın Mektubu (Grekçe: Ἰούδα Επιστολή) Yunanca Kutsal Yazıların (Yeni Ahit) bir kitabıdır. Sadece Yahuda olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup İsa'nın üvey kardeşi Yahuda'nın tüm Hristiyan cemaatlere yazdığı bir mektuptur. Bunun için o „katolik“ (= genel, umumi) mektup olarak adlandırılır.
| Yeni Ahit |
|---|
 |
| İnciller |
| Matta - Markos - Luka - Yuhanna |
| İlk Hristiyanların tarihi |
| Elçilerin İşleri |
| Pavlus'un mektupları |
| Romalılar · 1. Korintliler |
| Genel (katolik) mektuplar |
| Yakup · 1. Petrus |
| Kıyamet |
| Vahiy |
Hitap edilen kişiler
Yahuda, "Babamız Tanrı tarafından sevilen ve İsa Mesih için saklanmış olan davetlilere" (Yahuda 1:1) yazdı. Bu nedenle tüm Hristiyanlara iletilmesi gereken genel bir mektuptur.
Yahuda mektubunu yazdığında, Hristiyanlar endişe verici bir durumdaydılar. Ahlaksız kişiler, Hristiyan cemaatine sızmış ve "Tanrı'nın hak edilmemiş iyiliğini ahlaksızlık için bir bahaneye dönüştürmüşlerdi". Bu nedenle, Yahuda, başlangıçta amaçladığı gibi, onların ortak kurtuluşu hakkında yazmadı, fakat iman kardeşlerini cesaretlendirmek ve böylece onların cemaat içindeki yozlaştırıcı etkiden kurtulmalarına yardım etmek istedi. Yahuda onları "iman için sıkı bir şekilde savaşmaya" ve ahlaksız kişilere karşı koymaya nasihat etti (Yahuda 1:3, 4).
Yazar
Kutsal Kitap'ın tanıklığı
Giriş sözlerinde, mektubun yazarı kendisi hakkında şöyle diyor: "İsa Mesih’in hizmetkârı, Yakup’un kardeşi Yahuda’dan, …" (Yahuda 1:1). İsa'nın ilk 12 elçilerinden ikisinin adı Yahuda idi (Luka 6:16). Fakat bu mektubun yazarı kendisine elçi demez ve elçilerden bahsettiğinde onlardan üçüncü şahıs ("o") olarak bahseder, böylece kendini dışlar (Yahuda 17, 18). Kendisini ayrıca “Yakup'un kardeşi” olarak adlandırıyor ve bununla görünüşe göre İsa'nın üvey kardeşi olan Yakup'un mektubunun yazarını kastediyor.
Bundan, kardeşi Yakup'un Hristiyanlar arasında iyi tanındığı sonucuna varılabilir. Görünüşe göre bu isimde sadece bir kişi bu kadar önemliydi. Elçi Pavlus, bu Yakup'u Yeruşalim cemaatinin “sütunlarından” biri ve “Rab'bin kardeşi” olarak adlandırdı (Galatyalılar 1:19; 2:9; Elçilerin İşleri 12:17; 15:13-21). Böylece, Yahuda açıkça İsa Mesih'in dört üvey kardeşinden biriydi (Matta 13:55; Markos 6:3). Ancak, alçakgönüllülükle kendisinden “İsa Mesih'in hizmetkârı” olarak bahsetti ve kendisi ile Tanrı'nın Oğlu arasındaki akrabalıktan yararlanmaya çalışmadı.
Yahuda'nın hayatı hakkında hemen hemen hiçbir şey bilinmiyor.
Tarihin tanıklığı
Yahuda Mektubu, erken Kutsal Yazılar kataloglarının editörleri tarafından kanonik olarak kabul edildi. Bunların arasında İskenderiyeli Klemens, Tertullian, Origenes, Eusebius, Kudüslü Kiril, Atanasius, Epiphanius, Nazianzli Gregorius, Philastrius, Hieronymus ve Augustinus vardı ve hepsi M.S. 2. ile 4. yüzyıllar arasında yaşamıştı. Mektup aynı zamanda Muratori Fragmanında da yer almaktadır (M.S. 170 civarında). Origenes mektubu "sadece birkaç satırlık, ancak ilahi lütfun sıhhatli sözleriyle dolu" bir eser olarak tanımladı.
Tarih ve Yer
Kutsal Kitap'ın tanıklığı
Açıkça belirtilmese de en muhtemel yazı yeri Filistin'dir; çünkü orada yaşıyordu ve Pavlus gibi cemaatleri ziyaret edip yolculuk eden kişiler arasında geçmiyor. Yazma zamanı da kesin olarak belirlenemez. Ne de olsa, Hristiyan cemaati bir süredir var olmalı, çünkü Yahuda "daha önce Rabbimiz İsa Mesih'in elçileri tarafından söylenen sözlere" dikkat çekiyor ve sonra açıkça 2. Petrus 3:3'ü değiniyor (Yahuda 17, 18).
Ayrıca, Yahuda'nın mektubu ile Petrus'un ikinci mektubunun ikinci bölümü arasında güçlü bir benzerlik vardır. Bu, Yahuda'nın Petrus ile aynı zamanda yazdığını gösteriyor, çünkü her ikisi de cemaati tehdit eden tehlike konusunda derinden endişeliydi. Bu nedenle, mektubun M.S. 65 civarında yazıldığına inanılmaktadır. Bu varsayım, Yahuda'nın M.S. 66'daki Yahudi ayaklanmasını bastırmak için Cestius Gallus'un Yeruşalim'i işgalinden ve M.S. 70'te şehrin düşüşünden bahsetmemesi gerçeğiyle de desteklenmektedir.
Mektubunda, günahkarlar üzerinde gerçekleştirilen belirli tanrısal yargılara işaret eder (Yahuda 5-7) ve mantıksal olarak, eğer Yeruşalim zaten düşmüş olsaydı, argümanlarını desteklemek amacıyla bu olaydan bahsederdi. Özellikle İsa, Yeruşalim'in yıkılışını önceden bildirdiği için bunu yapardı (Luka 19:41-44).
Dinbilimcilerin görüşleri
Yahuda Mektubu için tarihlendirme girişimleri M.S. 50 ile 120 arasında değişmektedir: örneğin M.S. 50-55 yılları ya da M.S. 65–69 anılmaktadır. Ayrıca M.S. 70 civarındaki dönem, 1. yüzyılın son üçte biri, ya da M.S. 80-100 yılları da gösterilmektedir.
Yahuda 14, 15 (Hanok'un sözleri)
„Âdem’den itibaren yedinci kuşak olan Hanok’un bildirdiği şu peygamberlik sözü bu kişiler için de geçerlidir: “Herkese karşı hükmünü infaz etmek ve Tanrı’yı hiçe sayarak yaptıkları bütün kötü işlerden dolayı tüm kötüleri ve Kendisine karşı söyledikleri tüm ağır sözlerden dolayı Tanrı korkusu olmayan tüm günahkârları mahkûm etmek için, işte, Yehova on binlerce kutsal meleğiyle geldi.”“ (Yahuda 14, 15)
Birçok bilgin, Hanok'un dinsiz çağdaşlarına söylediği kehaneti, Hanok Kitabından doğrudan bir alıntı olarak kabul eder.
Hanok kitabı apokrif (Kutsal Yazıların kanonuna ait olmayan) ve psödepigrafik (başka bir kişinin adı altında yazılan bir eser) bir metindir. Yanlışlıkla Kutsal Kitap'taki Hanok'a atfedilir. Kitap muhtemelen M.Ö. ikinci ve birinci yüzyıllarda yazılmıştır. Kitap, Hanok'a yapılan kısa referansın tefsirsel tartışmasının yanında ekseriyetle abartılı ve tarih dışı Yahudi mitlerinin bir koleksiyonunu içerir. İsa'nın, Yahudilerin güvenilir olmayan gelenekleri ve hahamların öğretileri hakkında söylediğini (Matta 15:6-9; 16:12) bilen Yahuda apokrif bir kitaptan alıntıladığını varsaymak makul değildir.
Kutsal Yazılar, Yahuda'nın Hanok'un peygamberliğini nasıl bildiğini göstermez. Belki de o zamanlar sadece ortak bir kaynaktan, geçmişten gelen güvenilir bir gelenekten bahsediyordu. Açıkça Pavlus, Yannes ve Yambres adlarından bahsettiğinde benzer şekilde davrandı ve onları, Musa'ya direnen Firavun'un sarayından büyücüler olarak tanımladı. Onlar Kutsal Kitap'ta başka hiçbir yerde isimleriyle anılmazlar. Hem Yahuda hem de Hanok kitabının yazarı böyle ortak bir kaynaktan alıntılar yapmış olabilirler (Çıkış 7:11, 22; 2. Timoteos 3:8).
2. Petrus ile Yahuda Mektubu arasındaki benzerlikler
Yahuda mektubunda Petrus'un şu sözlerini (2. Petrus 3:3) tekrarlıyor: „Fakat siz sevgili kardeşler, Efendimiz İsa Mesih’in elçileri tarafından daha önce söylenenleri hatırlayın. Size şunu derlerdi: 'Son günlerde, kötü şeylere duydukları arzulara göre hareket eden alaycılar çıkacaktır.'” (Yahuda 17, 18; Elçilerin İşleri 20:30; 1. Timoteos 4:1, 2; 2. Timoteos 3:1). Yahuda Mektubu 2. Petrus'tan sonra yazıldığı anlaşılıyor.
Diğer taraftan bazı dinbilimciler Yahuda Mektubu 2. Petrus'un yazarı için kaynak olduğunu varsayarlar.
- Yahuda 4 - 2. Petrus 2:1
- Yahuda 5 - 2. Petrus 1:12
- Yahuda 6 - 2. Petrus 2:4
- Yahuda 7 - 2. Petrus 2:6
- Yahuda 8, 9 - 2. Petrus 2:10, 11
- Yahuda 10 - 2. Petrus 2:12
- Yahuda 11 - 2. Petrus 2:15
- Yahuda 16 - 2. Petrus 2:18
- Yahuda 17 - 2. Petrus 3:2
- Yahuda 18 - 2. Petrus 3:3
- Yahuda 25 - 2. Petrus 3:18
Kanon Dizileri ve El Yazmaları
).
Kartaca Konsili’nden önce (M.S. 397) hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait listelerden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur.
El yazmalarına gelince yazarlar ilk önce papirüs kullandılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren el yazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanılmaya başladılar. Bu vellumlardan günümüze dek ulaşan bazıları çok önemli Kutsal Kitap el yazmalarını içerir.
Kanon Dizileri
Yahuda Mektubu Kutsal Kitap'ın erken kanon dizilerinde geçer:
| İsim | Yıl (M.S.) | Not | |
|---|---|---|---|
| 1 | Muratori Fragmanı (İtalya) | 170 | |
| 2 | İskenderiyeli Klemens | 190 | Bazı bölgelerde şüphelenir, fakat Klemens'ten kabul edildi. |
| 3 | Tertullian (Kuzey Afrika) | 207 | |
| 4 | Origenes (İskenderiye) | 230 | Bazı bölgelerde şüphelenir, fakat Origenes'ten kabul edildi. |
| 5 | Eusebios (Filistin) | 320 | Bazı bölgelerde şüphelenir, fakat Eusebios'tan kabul edildi. |
| 6 | Kudüslü Kyrillos | 348 | |
| 7 | Athanasios (İskenderiye) | 367 | |
| 8 | Epiphanios (Filistin) | 368 | |
| 9 | Nazianzoslu Gregorios (Anadolu) | 370 | |
| 10 | Amphilokhios (Anadolu) | 370 | Bazı bölgelerde şüphelenir. |
| 11 | Philaster (İtalya) | 383 | |
| 12 | Hieronymus (İtalya) | 394 | Bazı bölgelerde şüphelenir, fakat Hieronymus'tan kabul edildi. |
| 13 | Augustinus (Kuzey Afrika) | 397 | |
| 14 | Kartaca Konsili (Kuzey Afrika) | 397 |
Papirüs El Yazmaları
Yahuda Mektubu kısmen eski Papirüs El Yazmalarında bulunur.
| Simge | İsim | Tarih (M.S.) | Dil | Bulundukları Yer | İçerik | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | | (Papirüs Bodmer VII/VIII) | 3./4. yüzyıl | Yunanca | Cenevre (İsviçre) | Yahuda'nın tümü |
| 2 |  | P. Oxyrhynchus. 2684 | 200-400 | Yunanca | Oxford (İngiltere) | Yahuda 4, 5, 7, 8 |
Vellum ve Deri El Yazmaları
Yahuda Mektubu'nun tümü bazı meşhur Vellum ve Deri El yazmalarında bulunur.
| Simge | İsim | Tarih (M.S.) | Dil | Bulundukları Yer | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | א | Kodeks Sinaiticus | 4. yüzyıl | Yunanca | Londra (İngiltere) |
| 2 | A | Kodeks Alexandrinus | 5. yüzyıl | Yunanca | Londra (İngiltere) |
| 3 | B | Kodeks Vatikanus 1209 | 4. yüzyıl | Yunanca | Vatikan Kütüphanesi |
| 4 | C | Kodeks Ephraemi Syri reskriptus | 5. yüzyıl | Yunanca | Paris (Fransa) |
Bölümleme
- Giriş sözleri (1, 2); sahte öğretmenler mahkûm edilecekler (3-16): Mikael ile İblis arasındaki tartışma (9), Hanok'un peygamberliği (14, 15); Tanrı'nın sevgisinden ayrılmamak (17-23); haşmet Tanrı'ya aittir (24, 25).
İçerik
Yahuda, “çağrılanlara” sıcak selamlarını gönderdikten sonra, onlara “ortak kurtuluşumuz hakkında” yazmak niyetinde olduğunu, ancak şimdi onları “inanç için çetin bir mücadeleye girmelerini” öğütlemeyi gerekli bulduğunu yazdı (3). Çünkü, Tanrı'nın hak edilmemiş inayetini ahlaksızlık için bir mazeret olarak kullanan kişiler içeri sızdı ve Yahuda'nın dediği gibi, bunlar "tek Sahibimiz, Efendimiz İsa Mesih’e hainlik eden, Tanrı korkusu bilmeyen adamlardır." (4).
Yahuda onlara, Tanrı'nın, İsrail kavmini Mısır'dan kurtarmış olmasına rağmen, daha sonra "iman etmeyenleri yok ettiğini" hatırlatır. Ayrıca Tanrı, uygun konumlarını terk eden melekleri de “büyük günün hükmü için” tuttu. Aynı şekilde, Sodom ve Gomorra şehirleri ile etraflarındaki şehirleri, sonsuza kadar cezalandırılarak, aşırı zina ve başka ahlaksız davranışları yapanlar için uyarıcı bir örnek oldu (5-7).
Aynı şekilde, kötü insanlar otorite sahiplerini hiçe saymaktadırlar. Ancak Başmelek Mikail bile Musa'nın bedeni hakkında onunla tartışırken İblisle küfürle dolu sözlerle konuşmadı, sadece şöyle dedi: "Rab seni azarlasın" (9). Ama bu insanlar küfrederek konuşuyor ve akılsız hayvanlar gibi yok olmaya devam ediyor. Onlar Kain, Balam ve asi Korah'ın yolundan gittiler (10, 11).
Sonra Yahuda, Hanok'un, Tanrı’nın kötü insanları yargılayacağını önceden bildirdiğini belirtiyor. Bu kötü kişiler durmadan söylenir, yakınır ve kendi çıkarları için başkalarını pohpohlar (16). Yahuda, kardeşlerine, İsa Mesih'in elçilerinin "son günlerde, kötü şeylere duydukları arzulara göre hareket eden alaycılar çıkacaktır” sözlerini hatırlatıyor (18). Bu nedenle “sevgililer” imanda büyümeli ve Mesih'in merhametini beklerken Tanrı'nın sevgisinden ayrılmamalıdır (20, 21). Öte yandan, şüphe edenlere şefkat göstermeli ve yardım etmelidirler. Yahuda, kurtarıcı olan tek Tanrı onları iman yolunda tökezlemekten alıkoyabildiğini yazıp O'na haşmet atfederek mektubunu bitirir (22, 24, 25).
Kaynakça
- ^ a b Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Lexikon zur Bibel. Brockhaus, Wuppertal 1998, Lemma Judasbrief.
- ^ a b c Donald A. Carson, Douglas J. Moo: Einleitung in das Neue Testament. Giessen 2010, S. 787–789 & 825–833.
- ^ B. M. Metzger, The Canon of the New Testament, 1987, Seite 138.
- ^ Klaus Berger: Kommentar zum Neuen Testament. Gütersloh 2011, S. 978.
- ^ Werner de Boor in der Wuppertaler Studienbibel. R. Brockhaus, Wuppertal 1989 (Petrusbriefe und Judasbrief), S. 189.
- ^ Udo Schnelle: Einleitung in das Neue Testament. Göttingen 1996, S. 477.
- ^ Callan, Terrance (2004). "Use of the Letter of Jude by the Second Letter of Peter". Biblica. Cilt 85. ss. 42-64.
- ^ Aune 2003, s. 256
Edebiyat
- Jörg Frey: Der Judasbrief zwischen Judentum und Hellenismus. In: Wolfgang Kraus, Karl-Wilhelm Niebuhr (Hrsg.): Frühjudentum und Neues Testament im Horizont Biblischer Theologie. Mohr Siebeck, Tübingen 2003, S. 180–210.
- Walter Grundmann: Der Brief des Judas und der zweite Brief des Petrus (= Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament. Bd. 15). 3. Auflage, Deichert, Leipzig 1986.
- Roman Heiligenthal: Der Judasbrief. Aspekte der Forschung in den letzten Jahrhunderten. In: Theologische Rundschau. Nr. 51, 1986, S. 117–129.
- Roman Heiligenthal: Zwischen Henoch und Paulus. Studien zum theologiegeschichtlichen Ort des Judasbriefes (= Texte und Arbeiten zum neutestamentlichen Zeitalter. [TANZ] Bd. 6). Francke, Tübingen 1992, .
- Martin Holland: Judasbrief. In: Gerhard Maier: Jakobusbrief (= Edition C : B, Bibelkommentare. [Edition C / B] Bd. 23). 2. Auflage, Hänssler, Neuhausen-Stuttgart 1991, .
- Uwe Holmer, Werner de Boor: Die Briefe des Petrus und der Brief des Judas (= Wuppertaler Studienbibel. NT 18). Brockhaus, Wuppertal 1994.
- Henning Paulsen: Judasbrief. In: Theologische Realenzyklopädie. Bd. 17, de Gruyter, Berlin 1988, S. 307–310.
- Henning Paulsen: Der zweite Petrusbrief und der Judasbrief (= Kritisch-exegetischer Kommentar über das Neue Testament. Bd. 12, 2). Vandenhoeck und Ruprecht, Göttingen 1992, .
- Karl Hermann Schelkle: Die Petrusbriefe. Der Judasbrief (= Herders theologischer Kommentar zum Neuen Testament.). Herder, Freiburg im Breisgau 2002.
- Gerhard Sellin: Die Häretiker des Judasbriefes. In: Zeitschrift für die Neutestamentliche Wissenschaft. (ZNW) Nr. 77, 1986, S. 206–225.
- Anton Vögtle: Der Judasbrief. Der 2. Petrusbrief (= Evangelisch-katholischer Kommentar zum Neuen Testament. (EKK) Bd. 22). Benziger, Zürich u. a. 1994, .
- Karl-Heinrich Ostmeyer: Die Briefe des Petrus und des Judas (= Die Botschaft des Neuen Testaments), Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2021, .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yahuda nin Mektubu Grekce Ἰoyda Epistolh Yunanca Kutsal Yazilarin Yeni Ahit bir kitabidir Sadece Yahuda olarak da adlandirilmaktadir Bu mektup Isa nin uvey kardesi Yahuda nin tum Hristiyan cemaatlere yazdigi bir mektuptur Bunun icin o katolik genel umumi mektup olarak adlandirilir Yeni Ahit2 Korintliler MS 175 225IncillerMatta Markos Luka YuhannaIlk Hristiyanlarin tarihiElcilerin IsleriPavlus un mektuplariRomalilar 1 Korintliler 2 Korintliler Galatyalilar Efesliler Filipililer Koloseliler 1 Selanikliler 2 Selanikliler 1 Timoteos 2 Timoteos Titus Filimon IbranilerGenel katolik mektuplarYakup 1 Petrus 2 Petrus 1 Yuhanna 2 Yuhanna 3 Yuhanna YahudaKiyametVahiy Bu kutu goruntuletartisdegistirHitap edilen kisilerYahuda Babamiz Tanri tarafindan sevilen ve Isa Mesih icin saklanmis olan davetlilere Yahuda 1 1 yazdi Bu nedenle tum Hristiyanlara iletilmesi gereken genel bir mektuptur Yahuda mektubunu yazdiginda Hristiyanlar endise verici bir durumdaydilar Ahlaksiz kisiler Hristiyan cemaatine sizmis ve Tanri nin hak edilmemis iyiligini ahlaksizlik icin bir bahaneye donusturmuslerdi Bu nedenle Yahuda baslangicta amacladigi gibi onlarin ortak kurtulusu hakkinda yazmadi fakat iman kardeslerini cesaretlendirmek ve boylece onlarin cemaat icindeki yozlastirici etkiden kurtulmalarina yardim etmek istedi Yahuda onlari iman icin siki bir sekilde savasmaya ve ahlaksiz kisilere karsi koymaya nasihat etti Yahuda 1 3 4 YazarKutsal Kitap in tanikligi Giris sozlerinde mektubun yazari kendisi hakkinda soyle diyor Isa Mesih in hizmetkari Yakup un kardesi Yahuda dan Yahuda 1 1 Isa nin ilk 12 elcilerinden ikisinin adi Yahuda idi Luka 6 16 Fakat bu mektubun yazari kendisine elci demez ve elcilerden bahsettiginde onlardan ucuncu sahis o olarak bahseder boylece kendini dislar Yahuda 17 18 Kendisini ayrica Yakup un kardesi olarak adlandiriyor ve bununla gorunuse gore Isa nin uvey kardesi olan Yakup un mektubunun yazarini kastediyor Bundan kardesi Yakup un Hristiyanlar arasinda iyi tanindigi sonucuna varilabilir Gorunuse gore bu isimde sadece bir kisi bu kadar onemliydi Elci Pavlus bu Yakup u Yerusalim cemaatinin sutunlarindan biri ve Rab bin kardesi olarak adlandirdi Galatyalilar 1 19 2 9 Elcilerin Isleri 12 17 15 13 21 Boylece Yahuda acikca Isa Mesih in dort uvey kardesinden biriydi Matta 13 55 Markos 6 3 Ancak alcakgonullulukle kendisinden Isa Mesih in hizmetkari olarak bahsetti ve kendisi ile Tanri nin Oglu arasindaki akrabaliktan yararlanmaya calismadi Yahuda nin hayati hakkinda hemen hemen hicbir sey bilinmiyor Tarihin tanikligi Yahuda Mektubu erken Kutsal Yazilar kataloglarinin editorleri tarafindan kanonik olarak kabul edildi Bunlarin arasinda Iskenderiyeli Klemens Tertullian Origenes Eusebius Kuduslu Kiril Atanasius Epiphanius Nazianzli Gregorius Philastrius Hieronymus ve Augustinus vardi ve hepsi M S 2 ile 4 yuzyillar arasinda yasamisti Mektup ayni zamanda Muratori Fragmaninda da yer almaktadir M S 170 civarinda Origenes mektubu sadece birkac satirlik ancak ilahi lutfun sihhatli sozleriyle dolu bir eser olarak tanimladi Tarih ve YerKutsal Kitap in tanikligi Acikca belirtilmese de en muhtemel yazi yeri Filistin dir cunku orada yasiyordu ve Pavlus gibi cemaatleri ziyaret edip yolculuk eden kisiler arasinda gecmiyor Yazma zamani da kesin olarak belirlenemez Ne de olsa Hristiyan cemaati bir suredir var olmali cunku Yahuda daha once Rabbimiz Isa Mesih in elcileri tarafindan soylenen sozlere dikkat cekiyor ve sonra acikca 2 Petrus 3 3 u deginiyor Yahuda 17 18 Ayrica Yahuda nin mektubu ile Petrus un ikinci mektubunun ikinci bolumu arasinda guclu bir benzerlik vardir Bu Yahuda nin Petrus ile ayni zamanda yazdigini gosteriyor cunku her ikisi de cemaati tehdit eden tehlike konusunda derinden endiseliydi Bu nedenle mektubun M S 65 civarinda yazildigina inanilmaktadir Bu varsayim Yahuda nin M S 66 daki Yahudi ayaklanmasini bastirmak icin Cestius Gallus un Yerusalim i isgalinden ve M S 70 te sehrin dususunden bahsetmemesi gercegiyle de desteklenmektedir Mektubunda gunahkarlar uzerinde gerceklestirilen belirli tanrisal yargilara isaret eder Yahuda 5 7 ve mantiksal olarak eger Yerusalim zaten dusmus olsaydi argumanlarini desteklemek amaciyla bu olaydan bahsederdi Ozellikle Isa Yerusalim in yikilisini onceden bildirdigi icin bunu yapardi Luka 19 41 44 Dinbilimcilerin gorusleri Yahuda Mektubu icin tarihlendirme girisimleri M S 50 ile 120 arasinda degismektedir ornegin M S 50 55 yillari ya da M S 65 69 anilmaktadir Ayrica M S 70 civarindaki donem 1 yuzyilin son ucte biri ya da M S 80 100 yillari da gosterilmektedir Yahuda 14 15 Hanok un sozleri Adem den itibaren yedinci kusak olan Hanok un bildirdigi su peygamberlik sozu bu kisiler icin de gecerlidir Herkese karsi hukmunu infaz etmek ve Tanri yi hice sayarak yaptiklari butun kotu islerden dolayi tum kotuleri ve Kendisine karsi soyledikleri tum agir sozlerden dolayi Tanri korkusu olmayan tum gunahkarlari mahkum etmek icin iste Yehova on binlerce kutsal melegiyle geldi Yahuda 14 15 Bircok bilgin Hanok un dinsiz cagdaslarina soyledigi kehaneti Hanok Kitabindan dogrudan bir alinti olarak kabul eder Hanok kitabi apokrif Kutsal Yazilarin kanonuna ait olmayan ve psodepigrafik baska bir kisinin adi altinda yazilan bir eser bir metindir Yanlislikla Kutsal Kitap taki Hanok a atfedilir Kitap muhtemelen M O ikinci ve birinci yuzyillarda yazilmistir Kitap Hanok a yapilan kisa referansin tefsirsel tartismasinin yaninda ekseriyetle abartili ve tarih disi Yahudi mitlerinin bir koleksiyonunu icerir Isa nin Yahudilerin guvenilir olmayan gelenekleri ve hahamlarin ogretileri hakkinda soyledigini Matta 15 6 9 16 12 bilen Yahuda apokrif bir kitaptan alintiladigini varsaymak makul degildir Kutsal Yazilar Yahuda nin Hanok un peygamberligini nasil bildigini gostermez Belki de o zamanlar sadece ortak bir kaynaktan gecmisten gelen guvenilir bir gelenekten bahsediyordu Acikca Pavlus Yannes ve Yambres adlarindan bahsettiginde benzer sekilde davrandi ve onlari Musa ya direnen Firavun un sarayindan buyuculer olarak tanimladi Onlar Kutsal Kitap ta baska hicbir yerde isimleriyle anilmazlar Hem Yahuda hem de Hanok kitabinin yazari boyle ortak bir kaynaktan alintilar yapmis olabilirler Cikis 7 11 22 2 Timoteos 3 8 2 Petrus ile Yahuda Mektubu arasindaki benzerlikler Yahuda mektubunda Petrus un su sozlerini 2 Petrus 3 3 tekrarliyor Fakat siz sevgili kardesler Efendimiz Isa Mesih in elcileri tarafindan daha once soylenenleri hatirlayin Size sunu derlerdi Son gunlerde kotu seylere duyduklari arzulara gore hareket eden alaycilar cikacaktir Yahuda 17 18 Elcilerin Isleri 20 30 1 Timoteos 4 1 2 2 Timoteos 3 1 Yahuda Mektubu 2 Petrus tan sonra yazildigi anlasiliyor Diger taraftan bazi dinbilimciler Yahuda Mektubu 2 Petrus un yazari icin kaynak oldugunu varsayarlar Yahuda 4 2 Petrus 2 1 Yahuda 5 2 Petrus 1 12 Yahuda 6 2 Petrus 2 4 Yahuda 7 2 Petrus 2 6 Yahuda 8 9 2 Petrus 2 10 11 Yahuda 10 2 Petrus 2 12 Yahuda 11 2 Petrus 2 15 Yahuda 16 2 Petrus 2 18 Yahuda 17 2 Petrus 3 2 Yahuda 18 2 Petrus 3 3 Yahuda 25 2 Petrus 3 18Kanon Dizileri ve El YazmalariBodmer Papirusu VIII P72 displaystyle mathfrak P 72 Kodeks Sinaiticus Matta 8 28 9 23 Kartaca Konsili nden once M S 397 hazirlanmis dorduncu yuzyila ait listelerden bircogu Yunanca Kutsal Metinlerin gunumuzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyusur El yazmalarina gelince yazarlar ilk once papirus kullandilar Papirus ayni adi tasiyan bir su bitkisinden yapilir Yazicilar yaklasik M S 4 yuzyildan itibaren el yazmalarinda papirus yerine genellikle dana kuzu ya da keci derisinden yapilan ve daha dayanikli bir malzeme olan vellum bir parsomen turu kullanilmaya basladilar Bu vellumlardan gunumuze dek ulasan bazilari cok onemli Kutsal Kitap el yazmalarini icerir Kanon Dizileri Yahuda Mektubu Kutsal Kitap in erken kanon dizilerinde gecer Kanon Dizileri Isim Yil M S Not1 Muratori Fragmani Italya 1702 Iskenderiyeli Klemens 190 Bazi bolgelerde suphelenir fakat Klemens ten kabul edildi 3 Tertullian Kuzey Afrika 2074 Origenes Iskenderiye 230 Bazi bolgelerde suphelenir fakat Origenes ten kabul edildi 5 Eusebios Filistin 320 Bazi bolgelerde suphelenir fakat Eusebios tan kabul edildi 6 Kuduslu Kyrillos 3487 Athanasios Iskenderiye 3678 Epiphanios Filistin 3689 Nazianzoslu Gregorios Anadolu 37010 Amphilokhios Anadolu 370 Bazi bolgelerde suphelenir 11 Philaster Italya 38312 Hieronymus Italya 394 Bazi bolgelerde suphelenir fakat Hieronymus tan kabul edildi 13 Augustinus Kuzey Afrika 39714 Kartaca Konsili Kuzey Afrika 397Papirus El Yazmalari Yahuda Mektubu kismen eski Papirus El Yazmalarinda bulunur Papirus El Yazmalari Simge Isim Tarih M S Dil Bulunduklari Yer Icerik1 P72 displaystyle mathfrak P 72 Papirus Bodmer VII VIII 3 4 yuzyil Yunanca Cenevre Isvicre Yahuda nin tumu2 P78 displaystyle mathfrak P 78 P Oxyrhynchus 2684 200 400 Yunanca Oxford Ingiltere Yahuda 4 5 7 8Vellum ve Deri El Yazmalari Yahuda Mektubu nun tumu bazi meshur Vellum ve Deri El yazmalarinda bulunur Vellum ve Deri El Yazmalari Simge Isim Tarih M S Dil Bulunduklari Yer1 א Kodeks Sinaiticus 4 yuzyil Yunanca Londra Ingiltere 2 A Kodeks Alexandrinus 5 yuzyil Yunanca Londra Ingiltere 3 B Kodeks Vatikanus 1209 4 yuzyil Yunanca Vatikan Kutuphanesi4 C Kodeks Ephraemi Syri reskriptus 5 yuzyil Yunanca Paris Fransa BolumlemeGiris sozleri 1 2 sahte ogretmenler mahkum edilecekler 3 16 Mikael ile Iblis arasindaki tartisma 9 Hanok un peygamberligi 14 15 Tanri nin sevgisinden ayrilmamak 17 23 hasmet Tanri ya aittir 24 25 IcerikYahuda cagrilanlara sicak selamlarini gonderdikten sonra onlara ortak kurtulusumuz hakkinda yazmak niyetinde oldugunu ancak simdi onlari inanc icin cetin bir mucadeleye girmelerini ogutlemeyi gerekli buldugunu yazdi 3 Cunku Tanri nin hak edilmemis inayetini ahlaksizlik icin bir mazeret olarak kullanan kisiler iceri sizdi ve Yahuda nin dedigi gibi bunlar tek Sahibimiz Efendimiz Isa Mesih e hainlik eden Tanri korkusu bilmeyen adamlardir 4 Yahuda onlara Tanri nin Israil kavmini Misir dan kurtarmis olmasina ragmen daha sonra iman etmeyenleri yok ettigini hatirlatir Ayrica Tanri uygun konumlarini terk eden melekleri de buyuk gunun hukmu icin tuttu Ayni sekilde Sodom ve Gomorra sehirleri ile etraflarindaki sehirleri sonsuza kadar cezalandirilarak asiri zina ve baska ahlaksiz davranislari yapanlar icin uyarici bir ornek oldu 5 7 Ayni sekilde kotu insanlar otorite sahiplerini hice saymaktadirlar Ancak Basmelek Mikail bile Musa nin bedeni hakkinda onunla tartisirken Iblisle kufurle dolu sozlerle konusmadi sadece soyle dedi Rab seni azarlasin 9 Ama bu insanlar kufrederek konusuyor ve akilsiz hayvanlar gibi yok olmaya devam ediyor Onlar Kain Balam ve asi Korah in yolundan gittiler 10 11 Sonra Yahuda Hanok un Tanri nin kotu insanlari yargilayacagini onceden bildirdigini belirtiyor Bu kotu kisiler durmadan soylenir yakinir ve kendi cikarlari icin baskalarini pohpohlar 16 Yahuda kardeslerine Isa Mesih in elcilerinin son gunlerde kotu seylere duyduklari arzulara gore hareket eden alaycilar cikacaktir sozlerini hatirlatiyor 18 Bu nedenle sevgililer imanda buyumeli ve Mesih in merhametini beklerken Tanri nin sevgisinden ayrilmamalidir 20 21 Ote yandan suphe edenlere sefkat gostermeli ve yardim etmelidirler Yahuda kurtarici olan tek Tanri onlari iman yolunda tokezlemekten alikoyabildigini yazip O na hasmet atfederek mektubunu bitirir 22 24 25 Kaynakca a b Fritz Rienecker Gerhard Maier Lexikon zur Bibel Brockhaus Wuppertal 1998 Lemma Judasbrief a b c Donald A Carson Douglas J Moo Einleitung in das Neue Testament Giessen 2010 S 787 789 amp 825 833 B M Metzger The Canon of the New Testament 1987 Seite 138 Klaus Berger Kommentar zum Neuen Testament Gutersloh 2011 S 978 Werner de Boor in der Wuppertaler Studienbibel R Brockhaus Wuppertal 1989 Petrusbriefe und Judasbrief S 189 Udo Schnelle Einleitung in das Neue Testament Gottingen 1996 S 477 Callan Terrance 2004 Use of the Letter of Jude by the Second Letter of Peter Biblica Cilt 85 ss 42 64 Aune 2003 s 256EdebiyatJorg Frey Der Judasbrief zwischen Judentum und Hellenismus In Wolfgang Kraus Karl Wilhelm Niebuhr Hrsg Fruhjudentum und Neues Testament im Horizont Biblischer Theologie Mohr Siebeck Tubingen 2003 S 180 210 Walter Grundmann Der Brief des Judas und der zweite Brief des Petrus Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament Bd 15 3 Auflage Deichert Leipzig 1986 Roman Heiligenthal Der Judasbrief Aspekte der Forschung in den letzten Jahrhunderten In Theologische Rundschau Nr 51 1986 S 117 129 Roman Heiligenthal Zwischen Henoch und Paulus Studien zum theologiegeschichtlichen Ort des Judasbriefes Texte und Arbeiten zum neutestamentlichen Zeitalter TANZ Bd 6 Francke Tubingen 1992 ISBN 3 7720 1885 8 Martin Holland Judasbrief In Gerhard Maier Jakobusbrief Edition C B Bibelkommentare Edition C B Bd 23 2 Auflage Hanssler Neuhausen Stuttgart 1991 ISBN 3 7751 1380 0 Uwe Holmer Werner de Boor Die Briefe des Petrus und der Brief des Judas Wuppertaler Studienbibel NT 18 Brockhaus Wuppertal 1994 Henning Paulsen Judasbrief In Theologische Realenzyklopadie Bd 17 de Gruyter Berlin 1988 S 307 310 Henning Paulsen Der zweite Petrusbrief und der Judasbrief Kritisch exegetischer Kommentar uber das Neue Testament Bd 12 2 Vandenhoeck und Ruprecht Gottingen 1992 ISBN 3 525 51626 6 Karl Hermann Schelkle Die Petrusbriefe Der Judasbrief Herders theologischer Kommentar zum Neuen Testament Herder Freiburg im Breisgau 2002 Gerhard Sellin Die Haretiker des Judasbriefes In Zeitschrift fur die Neutestamentliche Wissenschaft ZNW Nr 77 1986 S 206 225 Anton Vogtle Der Judasbrief Der 2 Petrusbrief Evangelisch katholischer Kommentar zum Neuen Testament EKK Bd 22 Benziger Zurich u a 1994 ISBN 3 545 23124 0 Karl Heinrich Ostmeyer Die Briefe des Petrus und des Judas Die Botschaft des Neuen Testaments Gottingen Vandenhoeck amp Ruprecht 2021 ISBN 3 7887 3509 0 Ayrica bakinizYeni Ahit in Papirusler Listesi Muratori Kanonu