Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yongle, Wade-Giles yazımında Yung-Le, soy sıfatı (Ming) Cheng-Zu ya da (Ming) Ch'eng Tsu ya da (Ming) T'ai Tsung, ös sıfatı (shi) Wen Di, Wade-Giles yazımında Wen Ti, asıl adı Zhu Di, Wade-Giles yazımında Chu Ti (d. 2 Mayıs 1360, Nanjing - ö. 12 Ağustos 1424, Pekin yakınları, Çin), Ming Hanedanının üçüncü imparatoru (1402-1424). Hanedanın gücünü doruk noktasına çıkarmış, başkenti Nanjing'den Pekin'e taşımıştır.
Yongle | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 2 Mayıs 1360 Nankin |
| Ölüm | 12 Ağustos 1424 Çin |
| Defin yeri | Ming Mezarları |
| Milliyet | Çinli |
İlk yılları
Moğol egemenliğine son vererek Ming hanedanını kuran 'nun 26 oğlundan dördüncüsüydü. On yaşındayken Pekin'i çevreleyen Yan bölgesinin prensi ilan edildi ve 20 yaşına geldiğinde Pekin'e yerleşti. Dönemin büyük komutanlarının koruyuculuğu altında kuzey sınırlarındaki çarpışmalara katılarak askeri deneyim kazandı. 1390'da üvey ağabeyi Jin prensiyle birlikte Çin Seddi'nin ötesinde bir seferin komutanlığına, 1393'te de kuzey sınırının orta kesimini savunmakla görevli kuvvetlerin başına getirildi. İzleyen dönemde Moğol kuvvetlerinin toparlanmasını önlemek amacıyla hemen her yıl sefere çıktı.
İktidara yükselişi
Üç ağabeyinin (1392, 1395 ve 1398) ve babasının (1398) ölümünden sonra tahta genç yaştaki yeğeni geçtiyse de imparatorluk ailesinin en büyüğü olarak güçlü konumunu korudu. Zhu Yunwen'ın Konfüçyüsçü bilgin-memurların etkisiyle yönetimi merkezileştirmeye çalışması üzerine Ağustos 1399'da ayaklanarak Shandong bölgesinin batısını ve Huai Havzasının kuzeyini ele geçirdi. Kendisine bağlı birliklerin 1402'de kuzeydeki imparatorluk ordularını yararak Büyük Kanal boyunca hemen hiçbir direnişle karşılaşmadan güneye doğru ilerlemesinden ve Nanjing'i teslim almasından sonra yönetimi eline aldı ve 1403'te resmen imparatorluk tahtına geçti.
Hükümdarlığı
Yongle ilk iş olarak 'ın danışmanlarını ve yakınlarını hedef alan kanlı bir sindirme hareketine girişti. Ardından kurumsal ve siyasal değişikliklere son vererek önceki dönemin izlerini ortadan kaldırmaya yöneldi. Ama prenslerin güçlerini kırma politikasını sürdürerek onları stratejik noktalardan uzaklaştırdı ve ellerindeki bütün yönetsel yetkileri aldı. Önemli devlet görevlerine kendisine bağlı genç kişileri atadı, ayrıca hadımlara geleneksel saray görevleri dışında elçi olarak başka ülkelere gitme, bayındırlık işlerini yürütme ve askeri garnizonları denetleme gibi birçok görev verdi. 1420'de devlete yönelik gizli tertipleri açığa çıkarmakla görevli özel bir hadım örgütü kurdu. adlı bu örgüt daha sonraları imparatorluk muhafızlarıyla işbirliği yapan ve dehşet salan gizli bir polis merkezi durumuna geldi. Yongle aynı zamanda çevresinde Hanlin Akademisi'nden yetişmiş genç bilgin memurlardan oluşan bir danışmanlar kurulu topladı; Neige adlı bu kurula bürokrasiyle ilişkileri sağlayan güçlü bir konum kazandırdı.
Bazen çok acımasız davranmakla birlikte etkili bir yönetim mekanizması yarattı ve böylece ülkeye siyasal ve ekonomik istikrar getirdi. Genelde din ve kültür konularına pek ilgi duymamakla birlikte, danışman olarak sarayına aldığı Tibetli bir lamanın ve Daoyan adlı Taocu bir rahibin düşüncelerine değer verdi. Konfüçyüsçü ve Yeni-Konfüçyüsçü Klasikler'in derlenerek basılmasını sağladı. Başka nüshası bulunmayan 11 bini aşkın kitabın el yazmalarını Yongle dadian (Yongle Çağının Büyük Yasası) adı altında bir araya getirtti.
Askeri başarılar
Yongle dış politika alanında öncelikle imparatorluğun nüfuz alanını güneye doğru genişletmeye ağırlık verdi. Bu amaçla 1403'te görevlendirdiği üç filo Cava ve Güney Hindistan'a kadar giderek Güneydoğu Asya ülkelerinin Çin'e bağlılık bildirmelerini sağladı. Malaka ve Brunei gibi birçok ülke Çin'e heyetler göndermek zorunda kaldı. Denizaşırı seferlere girişen Çin amirallerinin en ünlüsü olan, Müslüman hadım Zheng He 1405-1433 arasında yedi büyük yolculuk yaparak Basra Körfezi, Kızıldeniz ve Zengibar'a kadar ulaştı. Aynı dönemde Tibet, Nepal, Afganistan ve Rus Türkistanı'na da Çinli elçiler gönderildi.
Aşikaga şogunlarının yönetimi altındaki Japonya, Yongle'yı egemen olarak tanıdı ve vergi ödemeyi kabul etti. Bu bağlılık, Kore ve Çin kıyılarını yağmalayan Japon korsanlarını cezalandırmak üzere Çin'e teslim edilmesine kadar vardı. Ama bir süre sonra yeni bir şogunun başa geçmesiyle Japonların uysal tutumu değişmeye başladı. 1411'den sonra Çin'e vergi ödemeleri kesildi ve Japon korsanları Çin kıyılarını yeniden yağmalamaya girişti. Bunun üzerine Yongle Japonya'ya savaş açma tehdidinde bulunduysa da başka sorunlarla uğraştığından bunu gerçekleştiremedi.
Yongle'nın yayılmacı eğilimleri Çin'i komşu Vietnam'a yönelik başarısız bir askeri serüvene sürüklendi. Vietnam'da tahttan uzaklaştırılan müdahale çağrısı üzerine 1406'da bu ülkeye bir heyet gönderildi. Heyetteki elçilerin öldürülmesine misilleme olarak Çin kuvvetlerinin Vietnam'ı işgal etmesinden sonra 1407'de oluşturulan bağımlı yönetim, yaygın halk ayaklanmaları karşısında giderek çıkmaza girdi. Özellikle 1418'den sonra sarsılan Ming egemenliği Yongle'nın ardılının Çin kuvvetlerini geri çekmesiyle 1428'de sona erdi.
Yongle imparatorluğunun ilk yıllarında, tahta çıkışında kendisine destek vermiş olan Moğollarla iyi ilişkiler kurmaya özen gösterdi. Timurluların Orta Asya'da yeni bir güç odağı olarak yükselmesinden sonra da temkinli bir politika izleyerek Orta Asya ticaret yollarını açık tutmaya çalıştı. Moğol önderi 'ın bölünmüş kabileleri birleştirme girişimi üzerine, 1410'dan başlayarak kuzeyde bir dizi sefere girişti. Bu seferlerde belirgin bir üstünlük sağlayamamakla birlikte, geniş çaplı bir Moğol konfederasyonunun kurulmasını önledi. Ayrıca kuzeydoğudaki Ruzhenleri belirli ölçüde denetim altında tuttu.
Çin'in dış politikasında kuzey sınırındaki gelişmelerin öne çıkmasıyla birlikte, başkentin Nanjing'den Pekin'e taşınması gündeme geldi. Öteden beri Yongle'nun başlıca güç dayanağı olan Pekin, ülkenin ekonomik ve kültürel merkezlerinden çok uzaktı. Ama stratejik konumundan dolayı kuzey savunmasını denetlemeye son derece elverişliydi. Başkenti değiştirme emrini 1407'de veren ve 1409'dan sonra zamanının çoğunu kuzeyde geçiren Yongle, 1417'de Pekin'in yeniden inşası için geniş kapsamlı çalışmalar başlattı ve bir daha Nanjing'e geri dönmedi. İmparatorluk sarayı olarak tasarlanan Yasak Kent'i inşası 1420'de tamamlandı ve 1421'de Pekin resmen ülkenin başkenti oldu.
İmparatorluk merkezinin Pekin'e kaydırılması için, öncellikle Kuzey Çin'e tahılın güvenle taşınabilmesi gerekiyordu. Yangtze'yi bağlayan Büyük Kanal büyük halde kullanılmaz halde olduğundan, Shandong Yarımadası çevresinde kıyı taşımacılığı yeniden düzenlendi ve 'ın yönetiminde bu sistem başarıyla kullanıldı. Bu arada kuzeydeki eski suyolları da onarılarak genişletildi. 1411'de deniz taşıtları Shandong'un güneyinden Huang Irmağına girebiliyor, böylece kıyı yolunun en tehlikeli bölümünden geçilmiyordu. 1415'te Büyük Kanal'ın güney kesimlerinin de onarılmasıyla deniz ulaşımı tümüyle bırakıldı. Güneyde Hangzhou'dan Pekin'in dışına kadar uzanan ve ordu denetiminde bulunan suyolu şebekesi, zamanla kuzeyin tahıl gereksinmesini karşılayabilecek bir duruma geldi. Pekin'in başkent olduğu 1421'de bu yolla taşınan yük miktarı yılda 200 bin tonu buluyordu.
Moğolistan seferinden dönerken hastalanarak Pekin yolunda ölen Yongle'nın yerine en büyük oğlu geçti.
Mirası
Denizaşırı seferler, başarısız Vietnam işgali, kuzey seferleri, Pekin'in yeniden inşa edilmesi ve Büyük Kanal'ın onarılması çok büyük insan gücü ve maddi kaynak gerektiriyordu. Yongle'nın önderlik yeteneğiyle yürütülebilen bu dev projeler, sonuçta ülkenin kaynaklarını tükenme noktasına getirdi. Bu durum daha sonraki imparatorların mali reformlara girişmesini zorunlu kıldı.
| Önce gelen: | Çin imparatoru 1402 - 1424 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yongle Wade Giles yaziminda Yung Le soy sifati Ming Cheng Zu ya da Ming Ch eng Tsu ya da Ming T ai Tsung os sifati shi Wen Di Wade Giles yaziminda Wen Ti asil adi Zhu Di Wade Giles yaziminda Chu Ti d 2 Mayis 1360 Nanjing o 12 Agustos 1424 Pekin yakinlari Cin Ming Hanedaninin ucuncu imparatoru 1402 1424 Hanedanin gucunu doruk noktasina cikarmis baskenti Nanjing den Pekin e tasimistir YongleDogum2 Mayis 1360 NankinOlum12 Agustos 1424 CinDefin yeriMing MezarlariMilliyetCinliIlk yillariMogol egemenligine son vererek Ming hanedanini kuran nun 26 oglundan dorduncusuydu On yasindayken Pekin i cevreleyen Yan bolgesinin prensi ilan edildi ve 20 yasina geldiginde Pekin e yerlesti Donemin buyuk komutanlarinin koruyuculugu altinda kuzey sinirlarindaki carpismalara katilarak askeri deneyim kazandi 1390 da uvey agabeyi Jin prensiyle birlikte Cin Seddi nin otesinde bir seferin komutanligina 1393 te de kuzey sinirinin orta kesimini savunmakla gorevli kuvvetlerin basina getirildi Izleyen donemde Mogol kuvvetlerinin toparlanmasini onlemek amaciyla hemen her yil sefere cikti Iktidara yukselisiUc agabeyinin 1392 1395 ve 1398 ve babasinin 1398 olumunden sonra tahta genc yastaki yegeni gectiyse de imparatorluk ailesinin en buyugu olarak guclu konumunu korudu Zhu Yunwen in Konfucyuscu bilgin memurlarin etkisiyle yonetimi merkezilestirmeye calismasi uzerine Agustos 1399 da ayaklanarak Shandong bolgesinin batisini ve Huai Havzasinin kuzeyini ele gecirdi Kendisine bagli birliklerin 1402 de kuzeydeki imparatorluk ordularini yararak Buyuk Kanal boyunca hemen hicbir direnisle karsilasmadan guneye dogru ilerlemesinden ve Nanjing i teslim almasindan sonra yonetimi eline aldi ve 1403 te resmen imparatorluk tahtina gecti HukumdarligiYongle ilk is olarak in danismanlarini ve yakinlarini hedef alan kanli bir sindirme hareketine giristi Ardindan kurumsal ve siyasal degisikliklere son vererek onceki donemin izlerini ortadan kaldirmaya yoneldi Ama prenslerin guclerini kirma politikasini surdurerek onlari stratejik noktalardan uzaklastirdi ve ellerindeki butun yonetsel yetkileri aldi Onemli devlet gorevlerine kendisine bagli genc kisileri atadi ayrica hadimlara geleneksel saray gorevleri disinda elci olarak baska ulkelere gitme bayindirlik islerini yurutme ve askeri garnizonlari denetleme gibi bircok gorev verdi 1420 de devlete yonelik gizli tertipleri aciga cikarmakla gorevli ozel bir hadim orgutu kurdu adli bu orgut daha sonralari imparatorluk muhafizlariyla isbirligi yapan ve dehset salan gizli bir polis merkezi durumuna geldi Yongle ayni zamanda cevresinde Hanlin Akademisi nden yetismis genc bilgin memurlardan olusan bir danismanlar kurulu topladi Neige adli bu kurula burokrasiyle iliskileri saglayan guclu bir konum kazandirdi Bazen cok acimasiz davranmakla birlikte etkili bir yonetim mekanizmasi yaratti ve boylece ulkeye siyasal ve ekonomik istikrar getirdi Genelde din ve kultur konularina pek ilgi duymamakla birlikte danisman olarak sarayina aldigi Tibetli bir lamanin ve Daoyan adli Taocu bir rahibin dusuncelerine deger verdi Konfucyuscu ve Yeni Konfucyuscu Klasikler in derlenerek basilmasini sagladi Baska nushasi bulunmayan 11 bini askin kitabin el yazmalarini Yongle dadian Yongle Caginin Buyuk Yasasi adi altinda bir araya getirtti Askeri basarilarYongle doneminde Cin in sinirlari 1424 Yongle dis politika alaninda oncelikle imparatorlugun nufuz alanini guneye dogru genisletmeye agirlik verdi Bu amacla 1403 te gorevlendirdigi uc filo Cava ve Guney Hindistan a kadar giderek Guneydogu Asya ulkelerinin Cin e baglilik bildirmelerini sagladi Malaka ve Brunei gibi bircok ulke Cin e heyetler gondermek zorunda kaldi Denizasiri seferlere girisen Cin amirallerinin en unlusu olan Musluman hadim Zheng He 1405 1433 arasinda yedi buyuk yolculuk yaparak Basra Korfezi Kizildeniz ve Zengibar a kadar ulasti Ayni donemde Tibet Nepal Afganistan ve Rus Turkistani na da Cinli elciler gonderildi Asikaga sogunlarinin yonetimi altindaki Japonya Yongle yi egemen olarak tanidi ve vergi odemeyi kabul etti Bu baglilik Kore ve Cin kiyilarini yagmalayan Japon korsanlarini cezalandirmak uzere Cin e teslim edilmesine kadar vardi Ama bir sure sonra yeni bir sogunun basa gecmesiyle Japonlarin uysal tutumu degismeye basladi 1411 den sonra Cin e vergi odemeleri kesildi ve Japon korsanlari Cin kiyilarini yeniden yagmalamaya giristi Bunun uzerine Yongle Japonya ya savas acma tehdidinde bulunduysa da baska sorunlarla ugrastigindan bunu gerceklestiremedi Yongle nin yayilmaci egilimleri Cin i komsu Vietnam a yonelik basarisiz bir askeri seruvene suruklendi Vietnam da tahttan uzaklastirilan mudahale cagrisi uzerine 1406 da bu ulkeye bir heyet gonderildi Heyetteki elcilerin oldurulmesine misilleme olarak Cin kuvvetlerinin Vietnam i isgal etmesinden sonra 1407 de olusturulan bagimli yonetim yaygin halk ayaklanmalari karsisinda giderek cikmaza girdi Ozellikle 1418 den sonra sarsilan Ming egemenligi Yongle nin ardilinin Cin kuvvetlerini geri cekmesiyle 1428 de sona erdi Yongle imparatorlugunun ilk yillarinda tahta cikisinda kendisine destek vermis olan Mogollarla iyi iliskiler kurmaya ozen gosterdi Timurlularin Orta Asya da yeni bir guc odagi olarak yukselmesinden sonra da temkinli bir politika izleyerek Orta Asya ticaret yollarini acik tutmaya calisti Mogol onderi in bolunmus kabileleri birlestirme girisimi uzerine 1410 dan baslayarak kuzeyde bir dizi sefere giristi Bu seferlerde belirgin bir ustunluk saglayamamakla birlikte genis capli bir Mogol konfederasyonunun kurulmasini onledi Ayrica kuzeydogudaki Ruzhenleri belirli olcude denetim altinda tuttu Cin in dis politikasinda kuzey sinirindaki gelismelerin one cikmasiyla birlikte baskentin Nanjing den Pekin e tasinmasi gundeme geldi Oteden beri Yongle nun baslica guc dayanagi olan Pekin ulkenin ekonomik ve kulturel merkezlerinden cok uzakti Ama stratejik konumundan dolayi kuzey savunmasini denetlemeye son derece elverisliydi Baskenti degistirme emrini 1407 de veren ve 1409 dan sonra zamaninin cogunu kuzeyde geciren Yongle 1417 de Pekin in yeniden insasi icin genis kapsamli calismalar baslatti ve bir daha Nanjing e geri donmedi Imparatorluk sarayi olarak tasarlanan Yasak Kent i insasi 1420 de tamamlandi ve 1421 de Pekin resmen ulkenin baskenti oldu Imparatorluk merkezinin Pekin e kaydirilmasi icin oncellikle Kuzey Cin e tahilin guvenle tasinabilmesi gerekiyordu Yangtze yi baglayan Buyuk Kanal buyuk halde kullanilmaz halde oldugundan Shandong Yarimadasi cevresinde kiyi tasimaciligi yeniden duzenlendi ve in yonetiminde bu sistem basariyla kullanildi Bu arada kuzeydeki eski suyollari da onarilarak genisletildi 1411 de deniz tasitlari Shandong un guneyinden Huang Irmagina girebiliyor boylece kiyi yolunun en tehlikeli bolumunden gecilmiyordu 1415 te Buyuk Kanal in guney kesimlerinin de onarilmasiyla deniz ulasimi tumuyle birakildi Guneyde Hangzhou dan Pekin in disina kadar uzanan ve ordu denetiminde bulunan suyolu sebekesi zamanla kuzeyin tahil gereksinmesini karsilayabilecek bir duruma geldi Pekin in baskent oldugu 1421 de bu yolla tasinan yuk miktari yilda 200 bin tonu buluyordu Mogolistan seferinden donerken hastalanarak Pekin yolunda olen Yongle nin yerine en buyuk oglu gecti MirasiDenizasiri seferler basarisiz Vietnam isgali kuzey seferleri Pekin in yeniden insa edilmesi ve Buyuk Kanal in onarilmasi cok buyuk insan gucu ve maddi kaynak gerektiriyordu Yongle nin onderlik yetenegiyle yurutulebilen bu dev projeler sonucta ulkenin kaynaklarini tukenme noktasina getirdi Bu durum daha sonraki imparatorlarin mali reformlara girismesini zorunlu kildi Once gelen Cin imparatoru 1402 1424 Sonra gelen