Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mart 2022) () |
Ziggurat (Akatça ziqqurrat, zaqā "yükselmiş yere kurmak"), Antik Mezopotamya vadisinde ve İran'da terası bulunan piramitlere benzeyen tapınak kulesidir.
Zigguratlar eski Mezopotamya'da Sümerlerde, Babillerde ve Asurlarda bir çeşit tapınaktır. En eski ziggurat örnekleri basit yükselti platformları iken Ubaid döneminde MÖ 4000'li yıllara aitti. En sonuncusu da MÖ 6. yüzyıldadır. Piramitlerin aksine zigguratların üstü düzdür. Basamak piramidi tarzı ilk krallık dönemleri sonunda olmuştur. Dikdörtgen, oval ya da kare platformlar üzerinde kurulan zigguratların pramitsel tasarımı mevcuttu. Güneşte ısıtılmış tuğlalar zigguratların dışındaki görüntüsünü yaratmıştır. Bu tuğlalar genelde astrolojik anlamlarından dolayı değişik renklere sahipti. Kat sayısı 2 ila 7 arasındaydı ve tepesinde ya bir tapınak ya da türbe bulunurdu. Türbeye ulaşmak için bir tarafında rampalar yapılır ve bu rampa en aşağısından en yükseğine kadar uzanırdı. Tanınmış örnekleri arasında Nasiriye'da bulunan Büyük Ur Zigguradı bulunur.
Mezopotamya zigguratları sadece halkın ibadet ettiği ya da seremoni yaptığı yerler değildi. Bu yerlerde tanrıların bulunduğuna inanılırdı. Zigguratlar sayesinde tanrıların insanlara yakın olduğuna inanılırdı. Her şehrin kendi tanrısı mevcuttu. Sadece rahipler zigguratın içerisindeki odalara girebilirdi ve onların sorumluluğu altında tanrıların gereksinimleri karşılanırdı. Bu vesile ile, zigguratların içerisinde tanrılarla yüz yüze karşılaştıklarını ve diyalog kurabildiklerini iddia eden rahipler böylece Sümer halkının en güçlü üyelerinden olmuştur.
Bilinen 32 ziggurat vardır. Bunlardan 4'ü İran'da, gerisi Irak'tadır. En son keşfedilen ziggurat İran'ın merkezi 'ta bulunmuştur.
Günümüzde eski halini en iyi koruyan zigguratlardan biri de İran'ın batısında 'dedir; İran-Irak Savaşında birçok arkeolojik yer yokolsa da burası ayakta kalmıştır. Tepe Sialk ise günümüzde mevcut olan en eski ziggurat olduğu tahmin edilmektedir ve MÖ 3000'li yıllardan kalmaktadır. Ziggurat tasarımları basit bir tepe üzerine oturulmuş mimariden, matematiği ve inşaatın mucizesine kadar ulaşabilen birçok çeşittedir.
Basit bir ziggurata örnek, Sümerler döneminden kalan Uruk'taki Beyaz Tapınak'dır. Ziggurat kendiliğinden Beyaz Tapınağın bulunduğu yerdir. Amacı da ne kadar gökyüzüne yakın olursa, tanrılara ulaşımın o kadar kolay olduğuna inanılırdı.
Bilinen en büyük ziggurat ise, Babil'den kalma Marduk zigguratıdır (ya da Etemenanki). Bu tapınağın tabanından bile kalıntısı fazla kalmamıştır, ancak arkeolojik araştırmalar ve tarihsel kayıtlar sayesinde bu zigguratın renkli 7 katlı ve tepesinde de dev bir tapınaığın bulunduğu gösterir. Tapınağının renginin (mora yakın) olduğu düşünülmekte ve en üst katlarda da bu renk kullanılmaktadır. Tapınağın üstüne giden 3 merdivenin bulunduğu bilinir ve bunlardan ikisi zigguratın yarısına kadar ulaşır.
Bu zigguratın diğer ismi Etemenanki, Sümerce'de "Cennet ve Dünya'nın kuruluşu" manasına gelir. Hammurabi tarafından inşa edildiğine inanılır ve bu zigguratın içinde bulunanlar bundan daha önce bulunan zigguratlarda da bulunur. En üst katı 15 metre uzunluğunda tuğla gelişimiyle Kral Nabukadnezzar tarafından yapılmıştır.
Anlatımı ve manası
Herodot'a göre, her zigguratın tepesi bir türbe idi,ancak bu türbelerden hiçbiri günümüzde mevcut değildir. Buranın pratik bir kullanımı da, zigguratların yüksek bir yer olması sayesinde rahiplerin yükselen sulardan ve sellerden kaçabilmesini sağlıyordu (Misal olarak 1985 seli). Başka bir pratik kullanımı da güvenlik açısındandı. Türbenin sadece 3 yoldan ulaşılabilir olması rahip olmayanların geçmesini engelleyebiiliyordu. Yapılan ritüeller arasında kurban edilen etin pişirilmesi ve yenmesinin de mevcut olduğu tahmin edilmektedir. Zigguratın yüksekliği,çıkan dumanın şehirdeki binaların üzerine düşmesini engelliyordu. Her zigguratın içinde detaylı bir tapınak bulunurdu ve burada ana bahçe, depolar ve yaşam yerleri bulunurdu ve etrafına da şehir kurulur idi.
İncil'de bahsi geçen Babil Kulesi hikâyesi Mezopotamya'daki zigguratlardan bahseder, büyük bir ihtimalle de bu ziggurat Etemenanki (Marduk) dur.
Günümüz mimarisinde ziggurat
Ziggurat tarzı ve mimarisi günümüzde bile Dünya'nın birçok yerinde kullanılır. Örnek olarak :
- Kütüphanesi, Knoxville, Tennessee.
- Irmak Zigguratı, Sakramento, Kaliforniya.
- yurt binası.
- (ya da MI6) binası, 'nin karargahı.
- Solomon R. Guggenheim Müzesi, New York
Video oyunlarında ziggurat
- Ziggurat 8 ya da Ziggy oyunun protagonistlerinden ve oynanabilen bir karakterdir.
- 'te ölümsüzler ırkında birçok binadan biridir. Ayrıca World of Warcraft'da "Eastern Plaguelands" da bulunur.
- Blizzard'ın Starcraft oyunundaki Nexus Protoss ırkının ana binası ziggurat şeklindedir.
- 'da Ziggurat Brickstown'daki büyük bir hapishanedir.
- Quake'de Ziggurat Vertigo bölümü mevcuttur.
- 'da Ziggurat mevcuttur.
- 'da Ziggurat isimli bir bölüm vardır.
- Age of Empires'daki Babil medeniyetindeki tapınaklar ve harikalar zigguratlar hakkındadır.
- 'daki KVK (Kingdoms vs Kingdoms) savaşlarının bulunduğu haritanın ortasında bulunan ve en son safhada ulaşabilen krallığın kazandığı bir oyun modu mevcuttur.
Filmlerde Ziggurat
- çizgi filminde Ziggurat bir kulenin ismidir.
- Ziggurat Blade: Trinity filminde görülmektedir.
- Ziggurat Ghostbusters filminde Gozer'in diğer boyuta geçmesi için kurulur.
Kaynakça
- T. Busink, "L´origine et évolution de la ziggurat babylonienne". Jaarbericht van het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap Ex Oriente Lux 21 (1970), 91-141.
- R. Chadwick, "Calendars, Ziggurats, and the Stars". The Canadian Society for Mesopotamian Studies Bulletin (Toronto) 24 (Nov. 1992), 7-24.
- R.G. Killick, "Ziggurat". The Dictionary of Art (ed. J. Turner, New York & London: Macmillan), vol. 33, 675-676.
- H.J. Lenzen, Die Entwicklung der Zikurrat von ihren Anfängen bis zur Zeit der III. Dynastie von Ur (Leipzig 1942).
- M. Roaf, Cultural Atlas of Mesopotamia and the Ancient Near East (New York 1990), 104-107.
- E.C. Stone, "Ziggurat". The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East (ed. E.M. Meyers, New York & Oxford 2007
), vol. 5, 390-391.
- J.A. Black & A. Green, "Ziggurat". Dictionary of the Ancient Near East (eds. P. Bienkowski & A. Millard, London: British Museum), 327-328.
- Harriet Crawford, Sumer and the Sumerians, Cambridge University Press, (New York 1993), .
- A. Leo Oppenheim, Ancient Mesopotamia, University of Chicago Press, (Chicago 1977), .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Ziggurat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Sialk Zigguratı 12 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sayha | Kentin Gizemi 29 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mart 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Ziggurat Akatca ziqqurrat zaqa yukselmis yere kurmak Antik Mezopotamya vadisinde ve Iran da terasi bulunan piramitlere benzeyen tapinak kulesidir Iran daki Coga Zenbil ZigguratiSumer uygarliginin 3 Ur hanedanligindan kalma Ur Ziggurati gunumuzde Nasiriye Irak Zigguratlar eski Mezopotamya da Sumerlerde Babillerde ve Asurlarda bir cesit tapinaktir En eski ziggurat ornekleri basit yukselti platformlari iken Ubaid doneminde MO 4000 li yillara aitti En sonuncusu da MO 6 yuzyildadir Piramitlerin aksine zigguratlarin ustu duzdur Basamak piramidi tarzi ilk krallik donemleri sonunda olmustur Dikdortgen oval ya da kare platformlar uzerinde kurulan zigguratlarin pramitsel tasarimi mevcuttu Guneste isitilmis tuglalar zigguratlarin disindaki goruntusunu yaratmistir Bu tuglalar genelde astrolojik anlamlarindan dolayi degisik renklere sahipti Kat sayisi 2 ila 7 arasindaydi ve tepesinde ya bir tapinak ya da turbe bulunurdu Turbeye ulasmak icin bir tarafinda rampalar yapilir ve bu rampa en asagisindan en yuksegine kadar uzanirdi Taninmis ornekleri arasinda Nasiriye da bulunan Buyuk Ur Zigguradi bulunur Mezopotamya zigguratlari sadece halkin ibadet ettigi ya da seremoni yaptigi yerler degildi Bu yerlerde tanrilarin bulunduguna inanilirdi Zigguratlar sayesinde tanrilarin insanlara yakin olduguna inanilirdi Her sehrin kendi tanrisi mevcuttu Sadece rahipler zigguratin icerisindeki odalara girebilirdi ve onlarin sorumlulugu altinda tanrilarin gereksinimleri karsilanirdi Bu vesile ile zigguratlarin icerisinde tanrilarla yuz yuze karsilastiklarini ve diyalog kurabildiklerini iddia eden rahipler boylece Sumer halkinin en guclu uyelerinden olmustur Bilinen 32 ziggurat vardir Bunlardan 4 u Iran da gerisi Irak tadir En son kesfedilen ziggurat Iran in merkezi ta bulunmustur Gunumuzde eski halini en iyi koruyan zigguratlardan biri de Iran in batisinda dedir Iran Irak Savasinda bircok arkeolojik yer yokolsa da burasi ayakta kalmistir Tepe Sialk ise gunumuzde mevcut olan en eski ziggurat oldugu tahmin edilmektedir ve MO 3000 li yillardan kalmaktadir Ziggurat tasarimlari basit bir tepe uzerine oturulmus mimariden matematigi ve insaatin mucizesine kadar ulasabilen bircok cesittedir Basit bir ziggurata ornek Sumerler doneminden kalan Uruk taki Beyaz Tapinak dir Ziggurat kendiliginden Beyaz Tapinagin bulundugu yerdir Amaci da ne kadar gokyuzune yakin olursa tanrilara ulasimin o kadar kolay olduguna inanilirdi Bilinen en buyuk ziggurat ise Babil den kalma Marduk zigguratidir ya da Etemenanki Bu tapinagin tabanindan bile kalintisi fazla kalmamistir ancak arkeolojik arastirmalar ve tarihsel kayitlar sayesinde bu zigguratin renkli 7 katli ve tepesinde de dev bir tapinaigin bulundugu gosterir Tapinaginin renginin mora yakin oldugu dusunulmekte ve en ust katlarda da bu renk kullanilmaktadir Tapinagin ustune giden 3 merdivenin bulundugu bilinir ve bunlardan ikisi zigguratin yarisina kadar ulasir Bu zigguratin diger ismi Etemenanki Sumerce de Cennet ve Dunya nin kurulusu manasina gelir Hammurabi tarafindan insa edildigine inanilir ve bu zigguratin icinde bulunanlar bundan daha once bulunan zigguratlarda da bulunur En ust kati 15 metre uzunlugunda tugla gelisimiyle Kral Nabukadnezzar tarafindan yapilmistir Anlatimi ve manasiHerodot a gore her zigguratin tepesi bir turbe idi ancak bu turbelerden hicbiri gunumuzde mevcut degildir Buranin pratik bir kullanimi da zigguratlarin yuksek bir yer olmasi sayesinde rahiplerin yukselen sulardan ve sellerden kacabilmesini sagliyordu Misal olarak 1985 seli Baska bir pratik kullanimi da guvenlik acisindandi Turbenin sadece 3 yoldan ulasilabilir olmasi rahip olmayanlarin gecmesini engelleyebiiliyordu Yapilan ritueller arasinda kurban edilen etin pisirilmesi ve yenmesinin de mevcut oldugu tahmin edilmektedir Zigguratin yuksekligi cikan dumanin sehirdeki binalarin uzerine dusmesini engelliyordu Her zigguratin icinde detayli bir tapinak bulunurdu ve burada ana bahce depolar ve yasam yerleri bulunurdu ve etrafina da sehir kurulur idi Incil de bahsi gecen Babil Kulesi hikayesi Mezopotamya daki zigguratlardan bahseder buyuk bir ihtimalle de bu ziggurat Etemenanki Marduk dur Gunumuz mimarisinde ziggurat daki yurt binasi Ziggurat tarzi ve mimarisi gunumuzde bile Dunya nin bircok yerinde kullanilir Ornek olarak Kutuphanesi Knoxville Tennessee Irmak Ziggurati Sakramento Kaliforniya yurt binasi ya da MI6 binasi nin karargahi Solomon R Guggenheim Muzesi New YorkVideo oyunlarinda zigguratZiggurat 8 ya da Ziggy oyunun protagonistlerinden ve oynanabilen bir karakterdir te olumsuzler irkinda bircok binadan biridir Ayrica World of Warcraft da Eastern Plaguelands da bulunur Blizzard in Starcraft oyunundaki Nexus Protoss irkinin ana binasi ziggurat seklindedir da Ziggurat Brickstown daki buyuk bir hapishanedir Quake de Ziggurat Vertigo bolumu mevcuttur da Ziggurat mevcuttur da Ziggurat isimli bir bolum vardir Age of Empires daki Babil medeniyetindeki tapinaklar ve harikalar zigguratlar hakkindadir daki KVK Kingdoms vs Kingdoms savaslarinin bulundugu haritanin ortasinda bulunan ve en son safhada ulasabilen kralligin kazandigi bir oyun modu mevcuttur Filmlerde Zigguratcizgi filminde Ziggurat bir kulenin ismidir Ziggurat Blade Trinity filminde gorulmektedir Ziggurat Ghostbusters filminde Gozer in diger boyuta gecmesi icin kurulur KaynakcaT Busink L origine et evolution de la ziggurat babylonienne Jaarbericht van het Vooraziatisch Egyptisch Genootschap Ex Oriente Lux 21 1970 91 141 R Chadwick Calendars Ziggurats and the Stars The Canadian Society for Mesopotamian Studies Bulletin Toronto 24 Nov 1992 7 24 R G Killick Ziggurat The Dictionary of Art ed J Turner New York amp London Macmillan vol 33 675 676 H J Lenzen Die Entwicklung der Zikurrat von ihren Anfangen bis zur Zeit der III Dynastie von Ur Leipzig 1942 M Roaf Cultural Atlas of Mesopotamia and the Ancient Near East New York 1990 104 107 E C Stone Ziggurat The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East ed E M Meyers New York amp Oxford 2007 vol 5 390 391 J A Black amp A Green Ziggurat Dictionary of the Ancient Near East eds P Bienkowski amp A Millard London British Museum 327 328 Harriet Crawford Sumer and the Sumerians Cambridge University Press New York 1993 ISBN 0 521 38850 3 A Leo Oppenheim Ancient Mesopotamia University of Chicago Press Chicago 1977 ISBN 0 226 63187 7 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Ziggurat ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Sialk Ziggurati 12 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sayha Kentin Gizemi 29 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde