Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formülü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Kabartma tozu olarak da bilinir. birisidir. Antiasit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Salin solüsyonu bileşiminde de kullanılır.
 | |||
 | |||
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Sodyum hidrojen karbonat | |||
Diğer adlar Yemek sodası, Cep sodası, Kabartma tozu | |||
| Tanımlayıcılar | |||
| |||
3D model (JSmol) |
| ||
| 4153970 | |||
| ChEBI |
| ||
| ChEMBL |
| ||
| ChemSpider |
| ||
| DrugBank |
| ||
| ECHA InfoCard | 100.005.122 | ||
| EC Numarası |
| ||
| E numaraları | E500(ii) ((asitliği düzenleyiciler, ...)) | ||
| |||
| KEGG |
| ||
| MeSH | Sodium+bicarbonate | ||
PubChem CID |
| ||
| RTECS numarası |
| ||
| UNII |
| ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
| ||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Molekül formülü | NaHCO3 | ||
| Molekül kütlesi | 84.0066 g mol−1 | ||
| Görünüm | Beyaz kristaller | ||
| Koku | Kokusuz | ||
| Yoğunluk |
| ||
| Erime noktası | (50 °C'den itibaren sodyum karbonata bozunur;°C) | ||
| Çözünürlük (su içinde) |
| ||
| Çözünürlük | %0.02 aseton, %2.13 metanol @22 °C.etanolde çözünmez | ||
| −0.82 | |||
| Asitlik (pKa) |
| ||
| Kırınım dizimi (nD) | nα = 1.377 nβ = 1.501 nγ = 1.583 | ||
| Yapı | |||
| Monoklinik | |||
| Termokimya | |||
Isı sığası (C) | 87.6 J/mol K | ||
Standart molar entropi (S⦵298) | 101.7 J/mol K | ||
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) | −950.8 kJ/mol | ||
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵) | −851.0 kJ/mol | ||
| Farmakoloji | |||
| Damar içi, oral | |||
| Tehlikeler | |||
| İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH): | |||
| Ana tehlikeler | Ciddi göz tahrişine neden olur | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) | | ||
| Parlama noktası | Yanmaz | ||
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 ((medyan doz)) | 4220 mg/kg (sıçan, oral) | ||
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | External MSDS[] | ||
| Benzeyen bileşikler | |||
Diğer anyonlar | Sodyum karbonat | ||
Diğer katyonlar | |||
Benzeyen bileşikler | |||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
Tarihçe
Eski Mısır’da doğal Natron çökeltileri, en çok sodyum karbonat dekahidrat ve sodyum bikarbonat içeren bir karışımdan oluşurdu. Natron hiyeroglif yazılar için boya olarak kullanılırdı.
1791 yılında fransız kimyager, Nicolas Leblanc soda olarak bilinen sodyum karbonatı üretti. 1846 yılında New York’lu iki fırıncı, John Dwink ve Austin Church sodyum karbonat ve karbondioksitten kabartma tozu üreten ilk fabrikayı kurdu.
Bu bileşik 1800'lü yıllarda Roman kaptan, Rudyard Kipling tarafından balıkları taze tutmak amacıyla kullanılmış ve o günden sonra ‘saleratus’ olarak anılmıştır.
Kullanım alanı
Temizlik
Sodyum bikarbonat, sodalı kumlama adı verilen boya ve korozyon giderme işleminde kullanılır. Bir kumlama aracı olarak sodyum bikarbonat, silika kumu gibi aşındırıcı temizlik malzemelerinden zarar görebilecek alüminyum, bakır veya kereste gibi daha yumuşak ve daha az esnek maddeler üzerinde yüzey kirliliğini gidermek için kullanılır.
Hafif bir ovma tozu olarak az miktarda su ile kabartma tozundan yapılmış bir macun yüzey pasının giderilmesinde faydalı olabilir, çünkü pas konsantre bir alkali çözeltide suda çözünür bir bileşik oluşturur. Sıcak su çözeltileri çeliği aşındırabileceğinden soğuk su kullanılmalıdır. Sodyum bikarbonat alüminyum üzerinde oluşan ince koruyucu oksit tabakasına saldırır bu yüzden bu metali temizlemek için uygun değildir. Ilık sudaki bir çözelti, gümüş bir parça alüminyum folyo ile temas ettiğinde gümüşteki kararmayı giderecektir. Karbonat genellikle çamaşır makinelerine su yumuşatıcı yerine ve giysilerdeki kokuları gidermek için eklenir. Ayrıca ılık suyla seyreltildiğinde fincanlardaki ağır çay ve kahve lekelerini çıkarmada neredeyse sodyum hidroksit kadar etkilidir.
Üretim
Sodyum karbonat, sodyum hidroksitin sulu çözeltisi ile karbon dioksitin reaksiyonu ile elde edilebilir.
CO2 + 2 NaOH --> Na2CO3 + H2O
Sodyum bikarbonat ise yeterince yüksek yoğunlukta karbondioksit ve su tepkimesi ile elde edilebilir. Sodyum bikarbonat bu yöntemde katı olarak çökelir. Kabartma tozu ticari miktarda benzer bir yöntem ile üretilmektedir.
Na2CO3 + CO2 + H2O --> 2 NaHCO3
Fizyolojik ve farmakolojik özellikleri
Yüzde 1,3'lük çözeltisi izotonik özelliktedir.
Veteriner hekimlikte asidozis'in sağaltımında önem taşır.
Hiponatremi'nin sağaltımında kullanılır.
Kaynakça
- ^ a b Haynes, p. 4.90
- ^ a b c Haynes, p. 5.194
- ^ a b c (PDF). United Nations Environment Programme. 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ Ellingboe JL, Runnels JH (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323-324. doi:10.1021/je60030a009.
- ^ a b Haynes, p. 7.23
- ^ Pasquali I, Bettini R, Giordano F (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903-907. doi:10.1007/s10973-006-8182-1.
- ^ a b c d Haynes, p. 5.19
- ^ Chambers M. "Sodium bicarbonate [USP:JAN]". ChemIDplus. U.S. National Library of Medicine. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ . 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2016.
- ^ Inorganic Chemistry. Pearson. 2014. s. 716.
- ^ "Put a shine on it". 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2024.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Sodyum bikarbonat ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
 | İnorganik kimya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formulu NaHCO3 olan bir kimyasal bilesiktir Kabartma tozu olarak da bilinir birisidir Antiasit ozelligi vardir Kabartma tozu olarak da kullanilir Suda cozunur Beyaz kati kristal tozdur Sodyum karbonat i andiran hafif alkali tadi vardir Salin solusyonu bilesiminde de kullanilir Sodyum bikarbonat Sodyum katyonunun top ve cubuk modeli Bikarbonat anyonunun top ve cubuk modeliAdlandirmalarIUPAC adiSodyum hidrojen karbonatDiger adlarYemek sodasi Cep sodasi Kabartma tozuTanimlayicilarCAS numarasi 144 55 8 3D model JSmol Etkilesimli goruntuBeilstein Referansi 4153970ChEBI CHEBI 32139 ChEMBL ChEMBL1353 ChemSpider 8609 DrugBank DB01390 ECHA InfoCard 100 005 122EC Numarasi 205 633 8E numaralari E500 ii asitligi duzenleyiciler 4507KEGG C12603 MeSH Sodium bicarbonatePubChem CID 516892RTECS numarasi VZ0950000UNII 8MDF5V39QO CompTox Bilgi Panosu EPA DTXSID9021269InChI InChI 1S CH2O3 Na c2 1 3 4 h H2 2 3 4 q 1 p 1 Key UIIMBOGNXHQVGW UHFFFAOYSA M InChI 1 CH2O3 Na c2 1 3 4 h H2 2 3 4 q 1 p 1Key UIIMBOGNXHQVGW REWHXWOFAQSMILES Na OC O OOzelliklerMolekul formulu NaHCO3Molekul kutlesi 84 0066 g mol 1Gorunum Beyaz kristallerKoku KokusuzYogunluk 2 20 g cm3Erime noktasi 50 C den itibaren sodyum karbonata bozunur C Cozunurluk su icinde 69 g L 0 C 96 g L 20 C 165 g L 60 C Cozunurluk 0 02 aseton 2 13 metanol 22 C etanolde cozunmez 0 82Asitlik pKa 10 3296 351 karbonik asit Kirinim dizimi nD na 1 377 nb 1 501 ng 1 583YapiKristal yapi MonoklinikTermokimyaIsi sigasi C 87 6 J mol KStandart molar entropi S 298 101 7 J mol KStandart formasyon entalpisi DfH 298 950 8 kJ molGibbs serbest enerjisi DfG 851 0 kJ molFarmakolojiUygulama yolu Damar ici oralTehlikelerIs sagligi ve guvenligi OHS OSH Ana tehlikeler Ciddi goz tahrisine neden olurNFPA 704 yangin karosu 001Parlama noktasi YanmazOldurucu doz veya konsantrasyon LD LC LD50 medyan doz 4220 mg kg sican oral Guvenlik bilgi formu SDS External MSDS olu kirik baglanti Benzeyen bilesiklerDiger anyonlar Sodyum karbonatDiger katyonlarBenzeyen bilesikler Sodyum bisulfatAksi belirtilmedigi surece madde verileri Standart sicaklik ve basinc kosullarinda belirtilir 25 C 77 F 100 kPa Bilgi kutusu kaynaklariKabartma tozu olarak karbonat kullanilmis pismis keklerTarihceEski Misir da dogal Natron cokeltileri en cok sodyum karbonat dekahidrat ve sodyum bikarbonat iceren bir karisimdan olusurdu Natron hiyeroglif yazilar icin boya olarak kullanilirdi 1791 yilinda fransiz kimyager Nicolas Leblanc soda olarak bilinen sodyum karbonati uretti 1846 yilinda New York lu iki firinci John Dwink ve Austin Church sodyum karbonat ve karbondioksitten kabartma tozu ureten ilk fabrikayi kurdu Bu bilesik 1800 lu yillarda Roman kaptan Rudyard Kipling tarafindan baliklari taze tutmak amaciyla kullanilmis ve o gunden sonra saleratus olarak anilmistir Kullanim alaniTemizlik Sodyum bikarbonat sodali kumlama adi verilen boya ve korozyon giderme isleminde kullanilir Bir kumlama araci olarak sodyum bikarbonat silika kumu gibi asindirici temizlik malzemelerinden zarar gorebilecek aluminyum bakir veya kereste gibi daha yumusak ve daha az esnek maddeler uzerinde yuzey kirliligini gidermek icin kullanilir Hafif bir ovma tozu olarak az miktarda su ile kabartma tozundan yapilmis bir macun yuzey pasinin giderilmesinde faydali olabilir cunku pas konsantre bir alkali cozeltide suda cozunur bir bilesik olusturur Sicak su cozeltileri celigi asindirabileceginden soguk su kullanilmalidir Sodyum bikarbonat aluminyum uzerinde olusan ince koruyucu oksit tabakasina saldirir bu yuzden bu metali temizlemek icin uygun degildir Ilik sudaki bir cozelti gumus bir parca aluminyum folyo ile temas ettiginde gumusteki kararmayi giderecektir Karbonat genellikle camasir makinelerine su yumusatici yerine ve giysilerdeki kokulari gidermek icin eklenir Ayrica ilik suyla seyreltildiginde fincanlardaki agir cay ve kahve lekelerini cikarmada neredeyse sodyum hidroksit kadar etkilidir UretimSodyum karbonat sodyum hidroksitin sulu cozeltisi ile karbon dioksitin reaksiyonu ile elde edilebilir CO2 2 NaOH gt Na2CO3 H2O Sodyum bikarbonat ise yeterince yuksek yogunlukta karbondioksit ve su tepkimesi ile elde edilebilir Sodyum bikarbonat bu yontemde kati olarak cokelir Kabartma tozu ticari miktarda benzer bir yontem ile uretilmektedir Na2CO3 CO2 H2O gt 2 NaHCO3Fizyolojik ve farmakolojik ozellikleriYuzde 1 3 luk cozeltisi izotonik ozelliktedir Veteriner hekimlikte asidozis in sagaltiminda onem tasir Hiponatremi nin sagaltiminda kullanilir Kaynakca a b Haynes p 4 90 a b c Haynes p 5 194 a b c PDF United Nations Environment Programme 16 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2020 Ellingboe JL Runnels JH 1966 Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone Water and Methanol Water Mixtures J Chem Eng Data 11 3 323 324 doi 10 1021 je60030a009 a b Haynes p 7 23 Pasquali I Bettini R Giordano F 2007 Thermal behaviour of diclofenac diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions Journal of Thermal Analysis and Calorimetry 90 3 903 907 doi 10 1007 s10973 006 8182 1 a b c d Haynes p 5 19 Chambers M Sodium bicarbonate USP JAN ChemIDplus U S National Library of Medicine 1 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2020 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2016 Inorganic Chemistry Pearson 2014 s 716 Put a shine on it 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2024 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Sodyum bikarbonat ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Inorganik kimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz