Hanlar Bölgesi, Bursa'nın merkezinde, 14. yüzyılda oluşmaya başlayan, 16. yüzyılın ortalarına kadar padişahların ve devletin ileri gelenlerinin yaptırdığı anıtsal yapılar ile gelişen ticaret merkezi.
Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminde Orhan Gazi Külliyesi’ndeki ’ın etrafında, dönemin kervan yolu baz alınarak şekillenen ve 16. yüzyıl ortalarına kadar sayıları gittikçe artan birçok ticaret yapısının yanı sıra kentin sosyal-kültürel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik cami, medrese, hamam gibi yapıları içerir. Bölge, günümüzde de ticari işlevini korumakta ve Osmanlı döneminin ticaret kültürünü sürdürmektedir.
Bursa kentinin merkezinde, 106.833 m²'lik bir alanı kaplar. Doğusunda tarihi Belediye Sarayı ve Çömlekçiler Caddesi, batısında Cemal Nadir Caddesi, güneyinde Atatürk Caddesi, kuzeyinde ise Cumhuriyet Caddesi bulunur.
14. yüzyıldan itibaren Bursa'da mahalleler hanların etrafında konumlanarak bir yol ağı ile çarşıya bağlanmıştır. Ticari hayat ile kamu binaları arasındaki ilişkinin bir sonucu olarak 19. yüzyılda belediye binası da Orhan Gazi Külliyesi'nin medrese ve imaretinin bulunduğu alana inşa edilmiş ve Hanlar Bölgesi daima kentin merkezi konumunda olmuştur.
Bölge, 2014 yılında “Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu” Dünya Miras Alanı 'nın bileşenlerinden birisi olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girmiştir.
Geçmişi
1340’larda Bursa Hisarı’nın doğusunda kalan alanda Sultan Orhan'ın Orhangazi Külliyesi'ni inşa ettirdiği alan, diğer padişahlar döneminde eklenen yapılarla, Bursa’nın kent merkezi haline gelmiş ve önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
Orhan Gazi döneminde henüz sur içinde olan eski kentte, nüfusun hızlı bir şekilde artması üzerine ticaret ve zanaatla ilgili eylemler surların kervan yoluna en yakın bağlantı sağlayan kapısının hemen dışına çıkarılmış; tehlike karşısında ticaret mallarının kolaylıkla güvenceye alınabilmesi için çarşının kaleye yakın bir yerde kurulmasına dikkat edilmişti. Orhan Gazi Külliyesi'nin oluşumuyla birlikte çevresinde yavaş yavaş konutlar ve sabit pazar alanları da oluştu. Hanlar Bölgesi'nin en eski pazar mekanı, Hisar ve İnebey Medresesi arasındaki Tahtakale idi ("Taht el Kale" Türkçede "Kale altı" anlamına gelir). Dağ köylülerinin getirdiği ürünler, kale içine hijyen sebebiyle sokulmayıp, burada satılmaktaydı. Tahtakele, Tuz Pazarı, Çiçek Pazarı gibi çoğu pazar sabitlenerek günümüze kadar geldi. Hanlar Bölgesi'nin çevresine o dönemde Celalî isyanlarına karşı dış sur inşa edilmiş; şehrin güvenli hale gelmesinden sonra yıkılmıştır.
Bölge, gelişimini batı-doğu doğrultusunda sürdürdü. İpek ticaretinin gelişmesine bağlı olarak yeni bedesten ve hanlar inşa edildi. Üzerinde dükkânların bulunduğu dar ve uzun sokaklardan oluşan çarşılar, hanların etrafında gelişti; Kentin yeni mahalleleri çarşının etrafında inşa edildi. Hanlar Bölgesi'nde imar çalışmaları İstanbul'un fethinden sonra bile devam etti.
Bölge bir yandan gelişirken bir yanda da gerek 17. ve 18. yüzyıllarda Celali İsyanları sonucu, gerekse yaşanan yangınlar ve depremler nedeniyle büyük yıkımlar yaşadı. 19. yüzyıl öncesinde çok geniş bir alana yayılan ticaret merkezi, bu devirde planlama çalışmaları sonrasında etrafı yollar ile çevrili sınırlı bir alana dönüştü ve birçok anıtsal yapı yıkıldı.
Cumhuriyetin ilanından sonra bölgede yeni ticaret yapıları ile yönetim ve kültür yapıları inşa edildi. 1958 yangınından sonra İtalyan mimar ve şehircilik uzmanı Luici Pigginato'dan planlama yapması istendiyse de plan uygulanamadı ve bölgede apartmanlaşmanın önüne geçilemedi.
Hanlar
Hanlar bölesindeki üç tip yapıdan ilki, Han yapıları idi. Hanlar, ticaret ve konaklama olmak üzere iki işleve sahipti. Üst katları özelikle toptancı ve yabancı tüccarların konaklaması, alt katları ürünleri depolama için kullanılan iki katlı yapılardı. Bazen alt katlar perakende satış için de kullanılmıştır.
Hanların isimlendirilmesi
Osmanlı döneminde her han, belli bir tür materyalin kapalı pazar yeri olma görevini fermanla tekeline geçirdiği için burada toplanıp perakendecilere ve esnafa satılan ticaret maddesi o hana ismini vermiştir. Örneğin satılan madde un ise o han un kapanı, sebze ise sebze hanı, pamuk hanı, pirinç hanı gibi isimlerle anılmıştır.
Hanların plan şeması
Bölgedeki hanlar iki katlı olup, ortada dört yandan revaklı geniş bir avlusu bulunan kare veya dikdörtgen şeklinde planları bulunmaktadır. Tüccarların gereksinimleri nedeniyle bu plan tercih edilmiştir. Her tüccarın bir oda ve bir depo tutup işini bitirinceye kadar geçici bir ticaret ve konaklama düzeni kurmasına imkân verecek tarzda planlanmışlardır. Hanların her iki katında da revaklar bulunur, revakların gerisinde hücreler yer alır. Hanlarda ayrıca bir de ahır bölümü bulunur. Bu plan tipleri, form ve tasarım olarak özgünlüğünü korumuş ve hanların günümüze kadar ticari fonksiyonlarını sürdürmesinde etkili olmuştur.
Hanlar Bölgesi'ndeki yapılarda sadelik ısrarla vurgulanmış, Selçuklu kervansaraylarında görülen ihtişamlı süslemeye yer verilmemiştir. Ancak taş ve tuğla nöbetleşe kullanılarak meydana getirilen almaşık örgü sistemi yoluyla cephelerdeki tekdüzelik ortadan kaldırılmıştır. Hanlar Bölgesi'nde yalnız Koza Han'ın heybetli taç kapısında yoğun süsleme görülmektedir.
Bedesten
Hanlar bölgesindeki ikinci yapı tipi, bedestendir. Bedesten, perakende satış için kullanılan yapılardır. Yabancı tüccarların geceleri en kıymetli mallarını bile saklayabilecekleri bir depo işlevi de görürdü. Bursa'da Yıldırım Bayezid devrinde inşa edilen bedesten, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk bedestenidir. Bursa Bedesteni'nde merkezde değerli malların satıldığı dükkânlar, etrafında daha sıradan malların satıldığı dükkânlarla çevrelenmişti. Günümüzde de iç bedesten kuyumcuların olduğu yapıdır; dış bedestende ayakkabı, giysi gibi ürünler satılır.
Çarşılar
Açık çarşılar
Bat Pazar Çarşısı, Bayathane, Çancılar Çarşısı, Çiçek Pazarı, Cumhuriyet Caddesi, Demirciler Çarşısı, Gümüşçeken Çarşısı, İnönü Caddesi, Kayhan Çarşısı, Orhan Boğazı Çarşısı, Orhangazi Altgeçit Çarşısı, Tuz Pazarı Pazar Yeri, Ulu Camii Caddesi Çarşısı, Atatürk Caddesi, Tahtakale Çarşısı
Kapalı Çarşılar
Bakırcılar Çarşısı, Besten civarı Çarşısı, Bedesten Kuyumcular Çarşısı, Eski Aynalı Çarşı, Eski Sahaflar ve Gelinlikçiler Çarşısı, Gelincik Çarşısı, Gümüşçüler Çarşısı, İvaz Paşa Çarşısı, Kapalı Çarşı Alt Çarşısı, Nilüfer Köylü Pazarı, Okçular Çarşısı, Sipahi Çarşısı, Tuzpazarı Çarşısı, Ulu Çarşı (Havlucular Çarşısı), Uzun Çarşı, Yorgancılar Çarşısı, Vaiziye Medresesi Çarşısı, Kubbeli Han
Bölgedeki yapılar
Farklı padişahlar döneminde sırasıyla şu hanlar inşa edilmiştir:
- Orhan Gazi döneminde
- Emir Han,
- I. Murat döneminde
- Kapan Han,
- Lala Şahin Paşa tarafından Bezir Han,
- Yıldırım Bayezid döneminde
- Yıdırım Bayezid tarafından Bedesten,
- Çelebi Sultan Mehmet döneminde
- Çelebi Sultan Mehmet'in vakfına ait İpek Han
- Hacı İvaz Paşa tarafından yapılan ve Çelebi Sultan Mehmet’e hediye edilen Geyve Hanı,
- Çelebi Sultan Mehmet’in vezirlerinden Bayezid Paşa tarafından kendi medresesine vakıf olarak yaptırılan Yoğurt Han,
- II. Murat döneminde
- Tüccar Muslihiddin tarafından arasta köprü olarak yapılan Irgandı Köprüsü,
- Bayezid’in damadı Buharalı Emir Efendi vakfına ait Kütahya Han,
- Hasan Paşa olarak bilinen Sarraf Mustafa tarafından yapılan Katır Han,
- Fatih Sultan Mehmet döneminde
- Timurtaş Paşa’nın oğlu Omur Bey tarafından Tuz Pazarı Hanı,
- Fatih’in veziri azamlarından Mahmut Paşa (veya oğlu) tarafından vakıf olarak Fidan Han,
- Fatih’in komutanlarından Karaca Bey’in vakfına ait Karaca Bey Hanı,
- II. Bayezid döneminde
- II. Bayezid tarafından vakıf olarak yapılan Koza Han ve Pirinç Han,
- Hamza Bey’in oğlu Bali Bey tarafından Balibey Han,
- Başcı İbrahim tarafından vakıf olarak yapılan Doğan Gözü Hanı,
- Demirtaş Paşa Zade Ali Bey’in oğlu Mahmut tarafından Eski-Yeni Han
- Hamza Bey’in torunu Kara Mustafa Paşa tarafından Kamberler Hanı,
- Kanuni Sultan Süleyman döneminde
- II. Bayezid’in veziri Davut Paşa tarafından Davut Paşa Hanı,
- Kanuni’nin devlet adamlarından Semiz Ali Paşa tarafından
Ayrıca yapılış tarihi bilinmeyen şu hanlar da Hanlar Bölgesi'nde bulunmaktadır.
- Mudanya Han,
- Kepezler Hanları
- Zeytin Hanları
Kaynakça
- ^ a b c d (PDF). Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ "'Sultan külliyeleri' UNESCO ile dünyaca tanındı". Anadolu Ajansı web sitesi, 30 Temmuz 2018. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ Şahin, Ece. . Mimarlık Dergisi, Mart-Nisan 2007. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ a b c Köprülü-Bağbancı, Özlem. "Bursa Hanlar Bölgesi Değişim ve Dönüşüm Sürecinin İncelenmesi ve Bölgenin Korunması Üzerine Bir Araştırmai". Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2007. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ a b c Çalıkuşu, E. Geçmişten Günümüze Bursa Hanlar Bölgesi, Bursa Günlüğü, Eylül-Ekim-Kasım 2021 sayısı.
- ^ a b c Gürhan, Pınar. "Bursa Hanlar Bölgesinde Yer Alan Hanlar Üzerine Bir İnceleme". Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı V. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ (PDF). Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hanlar Bolgesi Bursa nin merkezinde 14 yuzyilda olusmaya baslayan 16 yuzyilin ortalarina kadar padisahlarin ve devletin ileri gelenlerinin yaptirdigi anitsal yapilar ile gelisen ticaret merkezi Bursa bedesteni Osmanli Imparatorlugu nun kurulus doneminde Orhan Gazi Kulliyesi ndeki in etrafinda donemin kervan yolu baz alinarak sekillenen ve 16 yuzyil ortalarina kadar sayilari gittikce artan bircok ticaret yapisinin yani sira kentin sosyal kulturel ihtiyaclarini karsilamaya yonelik cami medrese hamam gibi yapilari icerir Bolge gunumuzde de ticari islevini korumakta ve Osmanli doneminin ticaret kulturunu surdurmektedir Bursa kentinin merkezinde 106 833 m lik bir alani kaplar Dogusunda tarihi Belediye Sarayi ve Comlekciler Caddesi batisinda Cemal Nadir Caddesi guneyinde Ataturk Caddesi kuzeyinde ise Cumhuriyet Caddesi bulunur Tarihi han ve carsilarin ortasindan gecen Cumhuriyet Caddesi 14 yuzyildan itibaren Bursa da mahalleler hanlarin etrafinda konumlanarak bir yol agi ile carsiya baglanmistir Ticari hayat ile kamu binalari arasindaki iliskinin bir sonucu olarak 19 yuzyilda belediye binasi da Orhan Gazi Kulliyesi nin medrese ve imaretinin bulundugu alana insa edilmis ve Hanlar Bolgesi daima kentin merkezi konumunda olmustur Bolge 2014 yilinda Bursa ve Cumalikizik Osmanli Imparatorlugu nun Dogusu Dunya Miras Alani nin bilesenlerinden birisi olarak UNESCO Dunya Mirasi Listesi ne girmistir GecmisiKoza Han ikinci kat 1340 larda Bursa Hisari nin dogusunda kalan alanda Sultan Orhan in Orhangazi Kulliyesi ni insa ettirdigi alan diger padisahlar doneminde eklenen yapilarla Bursa nin kent merkezi haline gelmis ve onemli bir ticaret merkezi olmustur Orhan Gazi doneminde henuz sur icinde olan eski kentte nufusun hizli bir sekilde artmasi uzerine ticaret ve zanaatla ilgili eylemler surlarin kervan yoluna en yakin baglanti saglayan kapisinin hemen disina cikarilmis tehlike karsisinda ticaret mallarinin kolaylikla guvenceye alinabilmesi icin carsinin kaleye yakin bir yerde kurulmasina dikkat edilmisti Orhan Gazi Kulliyesi nin olusumuyla birlikte cevresinde yavas yavas konutlar ve sabit pazar alanlari da olustu Hanlar Bolgesi nin en eski pazar mekani Hisar ve Inebey Medresesi arasindaki Tahtakale idi Taht el Kale Turkcede Kale alti anlamina gelir Dag koylulerinin getirdigi urunler kale icine hijyen sebebiyle sokulmayip burada satilmaktaydi Tahtakele Tuz Pazari Cicek Pazari gibi cogu pazar sabitlenerek gunumuze kadar geldi Hanlar Bolgesi nin cevresine o donemde Celali isyanlarina karsi dis sur insa edilmis sehrin guvenli hale gelmesinden sonra yikilmistir Bolge gelisimini bati dogu dogrultusunda surdurdu Ipek ticaretinin gelismesine bagli olarak yeni bedesten ve hanlar insa edildi Uzerinde dukkanlarin bulundugu dar ve uzun sokaklardan olusan carsilar hanlarin etrafinda gelisti Kentin yeni mahalleleri carsinin etrafinda insa edildi Hanlar Bolgesi nde imar calismalari Istanbul un fethinden sonra bile devam etti Bolge bir yandan gelisirken bir yanda da gerek 17 ve 18 yuzyillarda Celali Isyanlari sonucu gerekse yasanan yanginlar ve depremler nedeniyle buyuk yikimlar yasadi 19 yuzyil oncesinde cok genis bir alana yayilan ticaret merkezi bu devirde planlama calismalari sonrasinda etrafi yollar ile cevrili sinirli bir alana donustu ve bircok anitsal yapi yikildi Cumhuriyetin ilanindan sonra bolgede yeni ticaret yapilari ile yonetim ve kultur yapilari insa edildi 1958 yanginindan sonra Italyan mimar ve sehircilik uzmani Luici Pigginato dan planlama yapmasi istendiyse de plan uygulanamadi ve bolgede apartmanlasmanin onune gecilemedi HanlarHanlar bolesindeki uc tip yapidan ilki Han yapilari idi Hanlar ticaret ve konaklama olmak uzere iki isleve sahipti Ust katlari ozelikle toptanci ve yabanci tuccarlarin konaklamasi alt katlari urunleri depolama icin kullanilan iki katli yapilardi Bazen alt katlar perakende satis icin de kullanilmistir Hanlarin isimlendirilmesi Osmanli doneminde her han belli bir tur materyalin kapali pazar yeri olma gorevini fermanla tekeline gecirdigi icin burada toplanip perakendecilere ve esnafa satilan ticaret maddesi o hana ismini vermistir Ornegin satilan madde un ise o han un kapani sebze ise sebze hani pamuk hani pirinc hani gibi isimlerle anilmistir Hanlarin plan semasi Koza Han in kapisi Bolgedeki hanlar iki katli olup ortada dort yandan revakli genis bir avlusu bulunan kare veya dikdortgen seklinde planlari bulunmaktadir Tuccarlarin gereksinimleri nedeniyle bu plan tercih edilmistir Her tuccarin bir oda ve bir depo tutup isini bitirinceye kadar gecici bir ticaret ve konaklama duzeni kurmasina imkan verecek tarzda planlanmislardir Hanlarin her iki katinda da revaklar bulunur revaklarin gerisinde hucreler yer alir Hanlarda ayrica bir de ahir bolumu bulunur Bu plan tipleri form ve tasarim olarak ozgunlugunu korumus ve hanlarin gunumuze kadar ticari fonksiyonlarini surdurmesinde etkili olmustur Hanlar Bolgesi ndeki yapilarda sadelik israrla vurgulanmis Selcuklu kervansaraylarinda gorulen ihtisamli suslemeye yer verilmemistir Ancak tas ve tugla nobetlese kullanilarak meydana getirilen almasik orgu sistemi yoluyla cephelerdeki tekduzelik ortadan kaldirilmistir Hanlar Bolgesi nde yalniz Koza Han in heybetli tac kapisinda yogun susleme gorulmektedir BedestenHanlar bolgesindeki ikinci yapi tipi bedestendir Bedesten perakende satis icin kullanilan yapilardir Yabanci tuccarlarin geceleri en kiymetli mallarini bile saklayabilecekleri bir depo islevi de gorurdu Bursa da Yildirim Bayezid devrinde insa edilen bedesten Osmanli Imparatorlugu nun ilk bedestenidir Bursa Bedesteni nde merkezde degerli mallarin satildigi dukkanlar etrafinda daha siradan mallarin satildigi dukkanlarla cevrelenmisti Gunumuzde de ic bedesten kuyumcularin oldugu yapidir dis bedestende ayakkabi giysi gibi urunler satilir CarsilarAcik carsilar Bat Pazar Carsisi Bayathane Cancilar Carsisi Cicek Pazari Cumhuriyet Caddesi Demirciler Carsisi Gumusceken Carsisi Inonu Caddesi Kayhan Carsisi Orhan Bogazi Carsisi Orhangazi Altgecit Carsisi Tuz Pazari Pazar Yeri Ulu Camii Caddesi Carsisi Ataturk Caddesi Tahtakale Carsisi Kapali Carsilar Bakircilar Carsisi Besten civari Carsisi Bedesten Kuyumcular Carsisi Eski Aynali Carsi Eski Sahaflar ve Gelinlikciler Carsisi Gelincik Carsisi Gumusculer Carsisi Ivaz Pasa Carsisi Kapali Carsi Alt Carsisi Nilufer Koylu Pazari Okcular Carsisi Sipahi Carsisi Tuzpazari Carsisi Ulu Carsi Havlucular Carsisi Uzun Carsi Yorgancilar Carsisi Vaiziye Medresesi Carsisi Kubbeli HanBolgedeki yapilarGeyve Hani Farkli padisahlar doneminde sirasiyla su hanlar insa edilmistir Orhan Gazi donemindeEmir Han I Murat donemindeKapan Han Lala Sahin Pasa tarafindan Bezir Han Yildirim Bayezid donemindeYidirim Bayezid tarafindan Bedesten Irgandi Koprusu Carsili Kopru Celebi Sultan Mehmet donemindeCelebi Sultan Mehmet in vakfina ait Ipek Han Haci Ivaz Pasa tarafindan yapilan ve Celebi Sultan Mehmet e hediye edilen Geyve Hani Celebi Sultan Mehmet in vezirlerinden Bayezid Pasa tarafindan kendi medresesine vakif olarak yaptirilan Yogurt Han II Murat donemindeTuccar Muslihiddin tarafindan arasta kopru olarak yapilan Irgandi Koprusu Bayezid in damadi Buharali Emir Efendi vakfina ait Kutahya Han Hasan Pasa olarak bilinen Sarraf Mustafa tarafindan yapilan Katir Han Balibey HanFatih Sultan Mehmet donemindeTimurtas Pasa nin oglu Omur Bey tarafindan Tuz Pazari Hani Fatih in veziri azamlarindan Mahmut Pasa veya oglu tarafindan vakif olarak Fidan Han Fatih in komutanlarindan Karaca Bey in vakfina ait Karaca Bey Hani II Bayezid donemindeII Bayezid tarafindan vakif olarak yapilan Koza Han ve Pirinc Han Hamza Bey in oglu Bali Bey tarafindan Balibey Han Basci Ibrahim tarafindan vakif olarak yapilan Dogan Gozu Hani Demirtas Pasa Zade Ali Bey in oglu Mahmut tarafindan Eski Yeni Han Hamza Bey in torunu Kara Mustafa Pasa tarafindan Kamberler Hani Kanuni Sultan Suleyman donemindeII Bayezid in veziri Davut Pasa tarafindan Davut Pasa Hani Kanuni nin devlet adamlarindan Semiz Ali Pasa tarafindan Ayrica yapilis tarihi bilinmeyen su hanlar da Hanlar Bolgesi nde bulunmaktadir Mudanya Han Kepezler Hanlari Zeytin HanlariKaynakca a b c d PDF Bursa Alan Baskanligi web sitesi 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Sultan kulliyeleri UNESCO ile dunyaca tanindi Anadolu Ajansi web sitesi 30 Temmuz 2018 13 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2020 Sahin Ece Mimarlik Dergisi Mart Nisan 2007 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 a b c Koprulu Bagbanci Ozlem Bursa Hanlar Bolgesi Degisim ve Donusum Surecinin Incelenmesi ve Bolgenin Korunmasi Uzerine Bir Arastirmai Yildiz Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Doktora Tezi 2007 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 a b c Calikusu E Gecmisten Gunumuze Bursa Hanlar Bolgesi Bursa Gunlugu Eylul Ekim Kasim 2021 sayisi a b c Gurhan Pinar Bursa Hanlar Bolgesinde Yer Alan Hanlar Uzerine Bir Inceleme Turkiye Lisansustu Calismalar Kongresi Bildiriler Kitabi V 12 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 PDF Bursa Alan Baskanligi web sitesi 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2020