Orhan Gazi veya Orhan Bey (Osmanlıca: اورخان غازی; d. y. 1281, Söğüt - ö. Mart 1362,Bursa), Osmanlı İmparatorluğu'nun ikinci padişahıdır. 1324 ile 1362 yılları arasında hüküm sürmüştür. Babası Osman Gazi'den 16.000 km² olarak aldığı beyliği, oğlu I. Murad'a 95.*000 ila 100.000 km² arsa bıraktığı biliniyor.
Orhan Orhan Gazi اورخان غازی | |
---|---|
Bey Gazi | |
Orhan Gazi'nin Venedikli ressam Paolo Veronese tarafından çizilmiş portresi, 1553. | |
2. Osmanlı Padişahı | |
Hüküm süresi | Mart 1324 – Mart 1362 |
Önce gelen | Osman Gazi |
Sonra gelen | I. Murad |
Doğum | y. 1281 Söğüt, Söğüt Uç Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti |
Ölüm | Mart 1362 (80–81 yaşlarında) Bursa, Osmanlı Devleti |
Defin | Orhan Gazi Türbesi, Osmangazi, Bursa, Türkiye |
Eş(ler)i | Nilüfer Hatun Asporça Hatun Theodora Hatun |
Çocuk(lar)ı | Süleyman Paşa I. Murad Şehzade Halil Diğer |
Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
Babası | Osman Gazi |
Annesi | Malhun Hatun |
Dini | İslam |
İmza |
Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi ve Malhun Hatun'un oğludur. Sarışın, uzun boylu ve mavi gözlü, halk tarafından çok sevilen, ulemaya saygılı, merhametli bir hükümdar olarak tanımlanır. Sık sık halkın arasına karıştığı ve dertlerini dinlediği söylenir. Babası Osman Gazi'nin vefatı üzerine 1326'da bey olmuştur. Orhan Bey'e Şücaeddin, "İhtiyareddin" ve "Seyfeddin" unvanları verilmiştir. Ölüm tarihini 1359, 1360, 1361 ve 1362 gösteren kaynaklar da vardır.
"Sultan" unvanını kullanan ilk Osmanlı padişahının I. Murad olduğu kabul edilmektedir; lakin bazı kaynaklar Orhan Bey'i "sultan" unvanını kullanan ilk Osman padişahı olarak kabul etmektedir. Hatta, onun adına darb edilen sikkede "Sultan-ı Azam Orhan Bey" yazılmaktadır; ve üstelik, Orhan Bey'e ait olan bir tuğrada "Sultan Orhan" yazılmaktadır. Hatta İbn-i Batuta, Osman Gazi'yi "ilk sultan" olarak adlandırmaktadır.
Bey olmadan yaşamı ve bey olması
Menâkıb-ı Orhânî adlı çağdaş kroniğe göre, Orhan Bey 1280/1281 yılında doğmuş ve 80 yıl yaşamıştır. Daha sonraki kaynakların bir kısmında doğum tarihi 1281 olarak verilmekle beraber, doğum tarihini 1274, 1279, 1287 olarak veren kaynaklar vardır.
Osmanoğullarının en uzun ömürlüsü olan Orhan Bey'in çocukluğu ve gençliği bilinmemektedir. Nasıl yetiştiği, nasıl eğitim aldığı, hatta okur yazar olup olmadığı bilinmemektedir. Osmanlı tarihlerinde adının ilk geçişi 1298'de Nilüfer Hatun (Yarhisar Tekfuru kızı Holofira) ile evlendirilmesi nedeniyle olmuştur. 1300'de Köprühisar'ın fethinde bulunmuş ve Karacahisar uç beyliği verilmiştir. Osman Bey oğlunu emir-i kebir (beylerbeyi) rütbesi ile küçük beylik ordusuna komutan atamış ve bundan sonraki babasının her askerî eylemine katılmıştır.
İlk meydan savaşı Çavdarlı Tatara karşı olan Oynaş Hisarı Muharebesidir. Bundan sonra Karaçepüş, Absu,Karatekin,Orhaneli gibi kaleleri feth etmiştir.
Beyliğe babasının sağlığında mı yoksa ölümünden sonra mı geçtiği konusu tartışmalıdır.
Bizans tarihçisi Laonikos Halkokondiles, kaynak göstermeden, babası ölünce oğlu Orhan'ın Uludağ'a çekildiğini ve sonra yanına asker toplayarak kardeşlerini alt ettiğini bildirir.
Osmanlı'nın ilk tapu senedini Miladi 1301 yılında Orhangazi; Şeyh İzzeddin İsmail'e Sakarya Akova'daki Çalıca ve Şehler Köyü vakıf tapusunu vermiştir.
Orhan Gazi'ye bey olduktan sonra "Şücaeddin", "İhtiyareddin" ve "Seyfeddin" sanları verilmiştir. Adına tuğra çekilen ilk Osmanlı beyidir.
Anadolu'da fetihler
Orhan Bey'in beylik yıllarının ilk dönemi Anadolu'da fetihlerle geçmiştir. Beyliği sırasında bütün diğer Anadolu beylikleri gibi İran'da kurulu İlhanlılar'ı metbu sayıp yıllık vergi ödemeye devam etmiştir. Diğer yandan da Bizans topraklarına yönelik akınlar ve fetihlerle Osmanlı Beyliği daha güç kazanmıştır.
Orhan Bey 1321'de Mudanya'yı fethederek beyliğini Marmara Denizi kıyısına ulaştırmıştır. 1323 yılında Gebze'de kendi adında camii yaptırmıştır. 1321 ve 1326'ya kadar Gazi komutanlar emri altında Osmanlı beylik birlikleri beylik sınırlarına sevkedilmiş; Konur Alp Batı Karadeniz dolaylarına, Akça Koca İzmit dolaylarına, Abdurrahman Gazi Yalova (Yalakabad) dolaylarına akınlar yaparak Yalova, Akyazı, Mudurnu, Pazaryeri (Ermenipazarı), Sapanca (Ayangölü), Kandıra, fetihleri yapılmıştır.
1326'da hedef, bölgenin en büyük merkezi olan ve yıllardır abluka altında tutulan Bursa kenti olmuştur. Önce Orhaneli (o zaman Adranos) kalesi alınmış ve yıkılmış; sonra Bursa hisarını kuşatmak üzere Pınarbaşı mevkiinde karargâh kurulmuştur. Fakat Köse Mihal Bey'in diplomatik çabaları sonucu kale muhafızı Evranos kaleyi savaşsız teslim etmiştir. Köse Mihal Bey ve Evranos Bey'in Müslüman olup Orhan Bey'in hizmetinde akıncı beyleri olarak görev yapmaları ve bu misyonu kendi soydaşlarına devretmeleri Osmanlılık kimliği yaratma siyasetinin ilk başarılı sonuçlarıdır. Bir vekayiname Bursa alınışını 2 Cemazievvel 726 (6 Nisan 1326) olarak vermektedir. Fakat elde bulunan bazı, Orhan Gazi adına Bursa'da basılı olduğu gösterilen akçe sikkeleri daha önceki tarihleri göstermektedir. Genel olarak Osmanlı tarihçiler Bursa'nın alınması ile Orhan Gazi tarafından başkent yapıldığını bildirirler.
Sonraki yıllarda Orhan Bey'in gazi komutanları akıncıları ile Kocaeli topraklarında ilerlemişler; Kartal ve Aydos kalelerini fethetmişler ve Boğaz kıyılarında görülmüşlerdir.
Mayıs 1329'da Bizans imparatoru olan III. Andronikos ve yakın danışmanı (sonra imparator olan) İoannis Kantakuzinos 2.000 paralı asker ile takviyeli bir Bizans ordusu ile Kocaeli'nde ilerlemiş; İzmit kuşatması yapan ise Orhan Gazi ivedi yürüyüşle Darıca üzerinden gelmiş; ve ilk defa bir meydan savaşı olarak Bizans ve Osmanlı orduları 11 Haziran 1329'da Maltepe (Palekanon) Savaşı'na girişmişlerdir. Bu savaşta Bizans ordusu Osmanlı ordusuna yenik düşüp bozguna uğramış ve Bizans İmparatoru III. Andronikos yaralı olarak kurtulmuştur. Böylece III. Andronikos'un Bizans Anadolu topraklarını geri alma planları suya düşmüştür ve Bizanslılar bir daha böyle planlara girişmemişlerdir.
Orhan Bey'in bu askerî zaferi sonucu olarak bütün Hristiyanlar için ana itikat prensibi sağlayan "Nicea İtikadı"'nin 325'te kabul edildiği şehir olan ve Bizans Konstantinopolis'i Latinlerin elinden alıp kurtaran İznik İmparatorluğu'nun başkenti olmuş olan İznik (Nicea) 2 Mart 1331'de hiç direniş görünmeden fethedilmiştir. Orhan Bey ve yakınları tarafından yapılan imar çalışmaları çok kısa bir zamanda İznik bir Osmanlı kültür, ticaret ve sanat merkezi olan bir İslam şehrine döndürmüştür. Özellikle Orhan Bey İznik büyük katedralini camiye ve bir manastırı medreseye çevirtmiş; eşi Nilüfer Hatun bir imaret yaptırmış; oğlu Süleyman Paşa ise yeni bir medrese inşa ettirmiştir.
Orta Çağ'ın en büyük seyyahı olduğu kabul edilen İbn-i Batutta 1332–1347 döneminde yaptığı seyahatte Anadolu'ya gelmiş ve Alanya'dan başlayarak kuzey doğru Orhan Bey'in yönettiği Osmanlı Beyliği dahil, Anadolu beyliklerini ziyaret etmiştir. Rıhlet-ü İbn Battûta adıyla anılan yazdığı seyahatnâmesinde Orhan Bey'i "Osman-Cık oğlu İhtiyareddin Sultan Orhan Bek" olarak adlandırdığı Orhan Bey'i ve yönettiği beylik hakkında şunları yazmıştır:
Bursa'nın sultanı "Osman-cık" oğlu "Orkhan Bek"'dir. Bu hükümdar Türkmen hükümdarların en ulusu olup servet, araziler ve askeri güçler bakımından da en üstünüdür. Yaklaşık yüz kadar kaleye sahiptir. Çok zamanını devamlı olarak bu kaleleri kısa süreli olarak ziyaret edip orayı teftiş etmekle ve doğru olmayan sorunları doğrulaştırmaya çalışmakla geçirir. Kafirlerle savaşır ve onları kalelerinde kuşatma altına alır. Bizanslı Rumlardan Bursa'yı beyliğin eline geçiren babasıdır. Söylenenlere göre babası İznik'i (Nicea) 20 yıl kuşatma altında tutmuştur ama şehri ele geçirmeden önce ölmüştür. Oğlu Orkhan bu şehri eline geçirmeden 12 yıl kuşatma altında tutmuştur. Ben kendisini orada gördüm.
3 yıldan beri başkent olan kente ulaşmadan gece bastırdı ve Gürle köyünde bir Ahinin zaviyesinde kaldık. Ertesi sabah nar ağaçları ile kaplı bir vadiden tam gün yol alarak İznik şehri kalesi önüne geldik. İznik dört tarafı gölle çevrili bir kale ve kaleye sadece atlılar için tek yönlü geçiş sağlayan bir köprü ile girilmekte. Kentin bir kısmı terkedilmiş harabelik olup Bey'in hizmetinde bulunan küçük sayıda asker hariç yaşanılmaz durumda. Şehrin dört bir tarafı aralarında su dolu hendek bulunan iki taraflı taştan surlarla çevrili ve buralardan kaleye hendek üzerinde bulunan ahşaptan iner-kalkar köprüler vasıtası ile girilip çıkılabilmekte. Surlar içinde evler, meyve bahçeleri ve tarlalar bulunmakta ve içme suyu kuyulardan elde edilmekte. İznik'e Orhan Bey'in eşlerinden Buyon Hatun (Bayalun/Nilüfer) egemen. Bu kadın olgunluğu ve dindarlığı ile tanınıyor.(..) Kendisini imam Hoca Alaeddin ile ziyaret ettik ve bizlere ikram ve iltifatta bulundu. Birkaç gün sonra Orhan Bey geldi.
Atlarımın birinin hastalığı nedeni ile kentte 40 gün kaldım. Ama sonunda sabırsızlanıp yol arkadaşım üç kişi ve üç erkek bir kız kölelerimle birlikte kentten ayrıldım.(..) Bu kentten ayrıldıktan sonra Sagari (Sakarya Nehri) adlı bir nehrinin üzerinden birbirine sıkıca kalın iplerle bağlanmış dört uzun kütükten yapılmış ve eğerleri ile taşıdıkları eşya torbalarıyla yolcuların üzerinde taşındığı, yolcularının atlarının yüzerek arkadan geldikleri ve sahilden iplere çekilip ilerletilen bir salla bir müddet seyahat ettik.(..)
İznik'te imar faaliyetleri devam etmekteyken Kara Timurtaş Paşa Marmara'nın Gemlik ve Armutlu kıyılarını Osmanlı sınırlarına katmıştır. Sonra daha eski klasik Roma İmparatorluğu'nun (284 ve civarında) başkentliğini yapmış olan ve 6 yıldır Osmanlı ablukası altında bulunan İzmit (Nikomedia) 1337'de Bizans tarafından savunulamaz duruma gelmiş; son Bizans valisi Prenses Marika Paleialogos tarafından terkedilip Osmanlı orduları tarafından fethedip yönetimi Süleyman Paşa'ya verilmiştir.
Bunun üzerine III. Andronikos 1333'te Osmanlı hükümdarı Orhan Bey'e bir barış anlaşması teklif etmiş ve yıllık 12.000 Bizans altını haraç karşılığında Bitinya'da Bizans elinde kalmış olan arazilere Osmanlı'ları hücum etmemesini teklif etmiştir. Böylece Orhan Bey'in Anadolu'da küffardan fethedeceği önemli bir yer kalmamıştır.
Orhan Bey bu nedenle 1340'lı yıllarda beyliğini yeni bir strateji olan komşu Türkmen beyliklerin fethine yöneltmiştir.
Önce Karesi Beyliğinde hükümdarlık kavgasına geçen Demirhan Bey ile Dursun Bey'in arasını bulmak nedeniyle Orhan Bey 1342'de Ulubad, Karacabey (Mihaliç) ve Mustafakemalpaşa (Kirmastı) kalelerini işgal etmiştir. Bununla da yetinmeyerek önemli bir askerî kuvvetle 1345'te Karesi Seferi'ne çıkmıştır. Bu iki kavgalı bey Bergama'da sıkıştırılmış; Dursun Bey kuşatma sırasında ölmüş; Demirhan Bey esir olarak alınmıştır. Böylelikle Karesi Beyliğine ait geniş topraklar ve Balıkesir, Manyas, Edincik ve Erdek kentleri Orhan Bey idaresine geçmiştir.
Sonra İç Anadolu'ya akınlar başlamıştır. Bu akınlar 1354'te Gerede ve Osmanlılara kuruluştan beri destek sağlayan Ahilerinin merkezi Ankara kalelerinin Orhan Bey'in eline geçmesi ile sonuçlanmıştır.
Rumeli'ye geçiş
Orhan Bey'in hükümdarlığının son döneminde yeni bir strateji ortaya çıkmıştır. Bu strateji Bizans'a yardım etme vesilesiyle Rumeli'ye Osmanlı askeri gönderilmesi ile başlayıp; Osmanlıların ve Türklerin Rumeli'de toprak edinip şehirlere de yerleşmesi ve yeni bir küffar elinden toprak fethetme sürecinin (sonucunda ta orta Avrupa'ya uzanacak olan sürecin) başlaması ile devam etmiştir.
Orhan Bey'in Bizans'a yardım etmesi, bir iç isyan sonrası imparatorluk tahtına geçen VI. İoannis'la kurulan yakın ilişkilerle başlamıştır. 1344'te Bizans İmparatoru zor bir durumda bulunuyordu. Selânik'teki valisi olan İoannis Apokaukos duruma hakim olamamış ve bağnaz fanatik'ler (Selanikli Zealotlar) olarak anılan bir parti tekrar idareyi eline almıştı. Sırp Kralı IV. Stefan Duşan tekrar Bizans aleyhine dönmüş ve tüm Makedonya'yı istila etmek niyetiyle Serez kalesini kuşatma altına almıştı. Anadolu'da müttefiki olan ve daha önce askerî yardım sağlayan Aydınoğlu Umur Bey'in donanması Papa'nın kurduğu Lig müttefikleri donanması tarafından İzmir'de yakılmış ve İzmir Papalık Devleti müttefiklerinin işgali altına alınmıştı. Saruhanoğulları Beyliği asker sağlayabilecek durumdaydı; ama bu kuvvetin hem Selânik hem de Sırp Kralına karşı bir askerî sefer için yeterli olmayacağı gayet açıktı. Onun için 1345'in ilk aylarında VI. İoannis Orhan Bey'le yakın ilişkiler kurmak için temaslara başlamıştır. Kendisi tarih yazarı da olan Kantakuzenos bu evlilik hakkında kitabında bir bölüm ayırmıştır. Buna göre Kantekuzanos biraz Türkçe öğrenmiş; iki hükümdar birbirleri ile yakın şahsi bağlantı kurmuşlar ve Orhan Bey'le şahsi görüşmeleri sırasında birbirinden güzel üç kızını da Orhan Bey'le tanıştırmıştır. İkinci kızı olan Theodora Hatun'u Orhan Bey ile evlendirmek için anlaşmışlardır. 1346'da Orhan Bey'i düğün yeri olan Silivri'ye (Salymbria'ya) getirmesi için 30 gemilik Bizans donanması kullanılmış ve 3 gün 3 gece süren düğünden sonra aynı filo Orhan Bey'i ve maiyetini geri götürmüştür. Ertesi yıl Orhan Bey yeni karısı Theodora ile bu sefer Üsküdar'da kayınbabası ile buluşmuştur.
1350'de Selânik'teki bağnaz fanatik'leri (Selanikli Zealotlar) ortadan kaldırmak için harekete geçen VI. İoannis yine damadı Orhan Bey'den Türk süvari kuvveti desteği istemiştir. 20 bin kişilik, Osmanlı süvari kuvveti ile takviyeli, Bizans kuvvetleri ile VI. İoannis'un oğlu olan Matheos Kantakuzinos komutası altında Selanik'e doğru ilerlerken Orhan Bey'in askerlerinin Anadolu'ya geri gitmeleri gerekmiş ve bu askerlerin gitmesi ile gücü çok azalan Matheos'un şansı yaver gidip Selanik yakınlarında bir Türk asıllı korsan filosu bularak bunları paralı olarak tutup Selânik'e girmeyi başarmıştır.
1352'de VI. İoannis'un ortak imparator olan V. İoannis ile arası açılmış ve V. İoannis, Edirne'de hüküm süren Matheos'a Sırplar yardımı ile hücum edip şehrin idaresini eline almıştır. Buna karşılık Konstantinopolis bulunan VI. İoannis damadı Orhan Bey'den askerî destek istemiştir. Orhan Bey bunun üzerine komutanlığını oğlu olan Süleyman Paşa'nın yaptığı bir büyük Osmanlı birliğini VI. İoannis emrine girmek üzere göndermiştir. Bu Osmanlı birliği ile takviyeli Bizans ordusu Bizans İmparatoru VI. İoannis başkomutanlığı altında Edirne'ye yürüyüp bu şehri kurtarmıştır. Aynı Osmanlı birliği birkaç ay sonra bir karışık Sırp-Bulgar ordusunu, donmuş olan Meriç Nehri kıyılarında yenik düşürüp imha etmiştir.
Bazı Türk tarihlerine göre bu başarının sonucu olarak 1353'te Çimpe Kalesi Süleyman Paşa'ya bir askerî üs olarak verilmiştir. Süleyman Paşa buraya ve civarına askerlerinin ailelerini ve göçmen Türkmenleri yerleştirmeye başlamıştır ve bu kale Osmanlıların Avrupa'ya bir köprübaşı noktası olmuştur. Bunu önlemeye çalışan İmparator VI. İoannis, Çimpe kalesini geri almak için 10 bin altın tazminat vermeyi teklif etmiş ve bunu müzakere etmek için Orhan Bey'le şahsen görüşmek istemiştir. Fakat yaşlılığını ve hastalığını ileri süren Orhan Bey bu görüşmeyi kabul etmemiştir.
Bir başka açıklamaya göre ise 2 Mart 1354'te bütün Trakya büyük bir deprem geçirmiş ve bu afetin hemen arkasından gelen kar tipi fırtınaları ve şiddetli yağmur afetleri hayatı daha da fenalaştırmıştır. Bu afetten önce büyük bir Bizans şehri olan Gelibolu taş taşın üzerinde kalmayacak kadar zarar görmüş ve tüm halkı tarafından denizden terk edilmiştir. Biga'da bu haberi alan Süleyman Paşa, bir anlatıma göre zaten kendine üs verilen Çimpe'ye gitmek üzere hazır bulunmaktaydı. Diğer bir anlatıma göre, Süleyman Paşa, daha önceki yardım seferinde Rumeli topraklarının zenginliğini görmüştü ve Rumeli'ye geçmek için bir böyle bir fırsat kollamaktaydı.
Her nedenle olursa olsun, Süleyman Paşa ve ordusu ile Çanakkale Boğazı'nı geçip ve birlikte getirilen Türkmen göçmenleri bomboş olan Gelibolu'ya yerleştirmiştir. Birkaç ay içinde şehirdeki binalar yaşanacak şekilde onarılıp ve şehrin surları yeniden inşa edilmiş ve Gelibolu nüfusunun hepsi Türk olan bir müslüman şehrine dönüştürülmüştür. Bizans imparatoru resmen Süleyman Paşa'dan Gelibolu'dan orada yerleştirdiği bütün Türkmenlerle birlikte çekilmesini istemiştir. Ancak Süleyman Paşa yanıt olarak buraya Türklerin Allah'ın niyeti ile geldiklerini; geldiklerinde şehrin terkedilmiş olduğunu; burada oturan hiçbir kimsenin evinden zorla atılmadığını ve bu şehri terk etmenin Allah'ın inayetini reddetme olacağını bildirmiştir. İmparator bu şehrin boşaltılması masraflarını karşılayacağını ve üstüne tazminat vereceğini bildirdiyse de Süleyman Paşa'yı fikrinden caydıramamıştır. İmparator bu sefer damadı Orhan Bey'e de durumu şikayet etmiştir; Orhan Bey İmparatorla İzmit'te görüşebileceğini bildirmiş ise de görüşmeye hastalık bahanesine gitmemiştir. Bunu bir felaket olarak kabul eden İmparator büyük bir yeise kapılmıştır.
Bu sorun daha bir hal yoluna konulmadan Kantakuzenos, ortak imparator olan V. İoannis'le açık mücadeleye girişmiş; önce damadı V. İoannis'u ortak imparatorluktan atıp; Bozcaada'ya (Tenedos'a) sürgüne göndermiştir. Ama oradan Venedikliler yardımıyla Bozcaada'dan kaçan V. İoannis İstanbul'a gelip Konstantinopolis'te idareyi yeniden eline almıştır. V. İoannis ile kayınpederi VI. İoannis anlaşma yapıp birlikte imparatorluk yapmayı kabul etmişlerdir. Fakat, büyük bir depresyon içinde bulunan VI. İoannis birkaç gün sonra, 4 Aralık 1354'te kendi isteği ile tahtından feragat etmiş; bir manastıra keşiş olarak girmiştir. Böylece Osmanlıların Rumeli'ye geçmeleri bir emrivaki olarak kalmış, ama Orhan Bey'in kayınbabası iktidardan ayrılmıştır.
Masallaşmış bir açıklamaya göre ise Süleyman Paşa ve ufak ordusu Rumeli'ye salla geçiş yapmış ve orada ilk yerleşkeyi kurmuşlardır.
Her ne şekilde geçiş ve köprübaşı kurulmuş olursa olsun, Osmanlılar Trakya'da Bizans şehirlerini birer birer zaptetmeye başlamışlardır. Çimpe Kalesi ve Gelibolu kale ve şehrinden başlayarak Bolayır, Keşan ve Rodoscuk (Tekirdağ) 1354'te fethedilmiştir. Bunun yanında fethedilen toprakları korumak amacıyla Rumeli'de geniş bir iskan politikası uygulanmış ve Anadolu'dan Trakya'ya Türkler getirilip yeni fethedilen yerleşkelere iskan edilmişlerdir. Ayrıca, zaten Trakya topraklarında bulunan Türkler, Aydınoğulları ve Saruhanoğulları orduları kalıntıları da Osmanlılara katılmışlardır. 1356'da Osmanlılar Çorlu'ya kadar ilerlemişlerdir.
Rumeli'deki Osmanlı toprakları üzerinde beylerbeylik görevi yapan Süleyman Paşa, Çorlu civarında bir sürek avı sırasında atından düşerek ölmüştür (1357). Süleyman Paşa'nın ölümü ile; 1359-1362 arasında Orhan Bey'in oğlu ve velîahtı Murad Bey Rumeli'de Osmanlı ordularına komutaya başlamıştır. Osmanlılar 1361'de Dimetoka ve Edirne'yi ellerine geçirmişlerdir. Mart 1362'de ise Orhan Bey ölmüş ve yerine oğlu Murad geçmiştir.
Yenilikleri ve düzenlemeleri
Devlet alanında
Orhan Bey Osmanlı Beyliği'ni yeni yasalar ve düzenlemeler sayesinde devlet yapmıştır. İlk kez vezir ataması bu dönemde yapılmıştır. İlk kadı ve subaşı atamaları bu dönemde yapılmıştır. Sancaklara kadılar gönderilmiştir. Divan Örgütü kurulmuştur. Vakıf sistemi, adli teşkilat kurulmuştur.
Askerlik alanında
Yaya ve müsellem olarak ilk düzenli Osmanlı ordusu kurulmuştur. İlk donanma çalışmaları yapılmıştır ve Osmanlı Devleti gücüne güç katmıştır.
Ticaret ve ekonomi alanında
Orhan Gazi, babası Osman Gazi'nin 699/1300 yılı civarında Eskişehir'de çıkardığı ilk Bac kanunundan sonra, Bursa'da Osmanlılar'ın en eski ticarî kanunu olan 21 maddelik ilk İhtisab Kanunnamesini çıkarmıştır. Sonraki İhtisab kanunnamelerinde yer alan bazı maddelerin nüvesini de içeren bu küçük kanunnamede, Bursa'daki ehl-i hirfet ve dükkânların ödeyeceği Bac miktarlarını belirleyen maddelerin yanı sıra, ilk defa şarap satıcıları, kalaycılar ve hamam işletmecilerinin işletim ve üretim standardını tespite yönelik birtakım kriterlere de yer verilmiştir. Kanunnamede genel çerçevede Osman Gazi'nin Bac kanununda belirlediği 2 akça bac bedeli korunmuş; "kilinder", "lidre" (libre) gibi ölçü birimlerinin o dönemdeki varlığı ve Orhan Bey zamanında Bursa'daki esnafın hangi sınıflardan ibaret olduğu da önemli birer tarihî veri olarak ortaya konulmuştur.
Kişiliği ve fiziki yapısı
Orhan Gazi; mavi gözlü, sarışın, beyaz tenli, geniş göğüslü, iri yapılı bir insandı. Kulağında siyah bir beni vardı. Sık sık halkın arasına karışıp onların dertlerini dinlerdi. Davranışları dengeli ve kararlıydı. Daima tedbirli davranırdı. İyi ahlâklı olarak bilinirdi.
Son yılları ve ölümü
Orhan Gazi, son yıllarında Osmanlı Devleti'nin idaresini, oğlu şehzade Murat‘a bırakarak hayatını Bursa'da geçirmiştir.
Ölüm nedeni ve yılı hakkında tarihçiler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Zamanının tarihçisi olan Âşıkpaşazâde, Orhan Bey'in Süleyman Bey'le aynı yılda, 1358'de, öldüğünü yazmaktadır. Bazı tarihçiler 1360 yılında 79 yaşındayken öldüğünü bildirirler ve diğerleri ise ölümünün 1362'de olduğunu belirtir.
Orhan Bey, Bursa'da, Gümüşlü Kümbet'te babasının türbesine gömülmüştür.
Ailesi
Eşleri
- Nilüfer Hatun (Valide Sultan) - Yarhisar Tekfurunun Kızı, ,Süleyman Gazi ve annesi
- Asporça Hatun - Bizans İmparatoru II. Andronikos'un kızı, Şehzade İbrahim ve Fatma Hatun'un annesi
- Theodora Hatun - Bizans İmparatoru VI. İoannis'un kızı, Şehzade Halil'in annesi
- Eftandise Hatun - Mahmud Alp'in kızı
Erkek çocukları
- Süleyman Paşa
- I. Murad
- Şehzade İbrahim
- Şehzade Halil
- Şehzade Kasım
Kız çocukları
- Fatma Hatun
Popüler Kültürde yeri
- 1988'de TRT 1 de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde Yaşar Alptekin tarafından canlandırılmıştır.
- (Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü?) adlı Türk filminde Ragıp Savaş tarafından canlandırılmıştır.
- Çocukluğu Atv'de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde Aybars Kartal Özson tarafından canlandırılmıştır.
- Gençliği Atv'de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde Emre Bey tarafından canlandırılmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c İnalcık, Halil. "ORHAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l m Sakaoğlu, Necdet, "Orhan" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.386-389
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu mülkün sultanları, İstanbul: Oğlak yayınları , say.52-62
- ^ Gökbilgin, Tayyip, "Orhan", İslam Ansiklopedisi, C.IX say.399-408 Ankara ve İstanbul:Türkiye Cumhuriyeti, Maarif Bakanlığı, 1940 ve sonrası
- ^ İnalcık, Halil, "Orhan (ö. 763/1362) Osmanlı padișahı: (1324-1361)." Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi : Cilt:33 Nesih - Osmanlılar say. 378-386. Ankara: TDV, 2007 [1] 15 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "OSMANLI İMPERATORLUĞU XIII-XVI ƏSRLƏRDƏ; Ümumi tarix 7-ci sinif, Azərbaycan, Bakı. (Osmanlı İmparatorluğu XIII-XVI yüzyıllarda; Dünya tarihi 7-ci sınıf, Azerbaycan, Bakü)". E-Derslik. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2020.
- ^ İbn Batuta, "Rihlet-u İbn Battuta";
- ^ Nikiforos Grigoras'a göre
- ^ VI. İoannis'e göre.
- ^ "Орхан Гази". Rusça Vikipedi. 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Орхан Гази#Память". Rusça Vikipedi. 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Орхан Гази#Источники". Rusça Vikipedi. 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ İbn Batuta, "Rihlet-u İbn Battuta"
- ^ Celâl-zâde Sâlih Çelebi, Ḥadīḳatü’s-Selāṭīn, vr. 43b-44a; Hasan Yüksel-H. İbrahim Delice nşr., TTK, Ankara 2013, s. 48.
- ^ Fakat zamanının tarihçisi Âşıkpaşazade Bursa'nın Bey Sancağı olarak örgütlenip oğlu Murad Bey'e verildiğini bildirmektedir. Derviş Ahmed Aşıki (haz. Cemil Çiftçi), (2008) Aşık Paşazade Tarihi, İstanbul:Mostar Yayınları .
- ^ Mirmiroglu,V. (1949), "Orhan Bey ile Bizans İmparatoru III. Andrinikos arasındaki Pelekanon Muharebesi", Belleten C.13 say.309-320
- ^ . 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016.
- ^ Bu eserin İngilizce çevirisi H.A.R. Gibb tarafından yapılmıştır. 1929'da versiyonu seçilmiş parçalar ihtiva etmektedir. Tam versiyonunun Ibni Batuta'nin 1332–1347 döneminde yaptığı Osmanlı Beyliğini ziyaretini de ihtiva eden Anadolu seyahati ele alınan ikinci cildi 1962'de "Hakluyt Society" tarafından yayınlanmıştır; bknz: İbn Batuta (İng. çev. hz.: Gibb, H.A.R.) (1962), The Travels of İbn Baṭṭūṭa, A.D. 1325–1354 (2.Cilt), Londra: Hakluyt Society.
- ^ Ibni Batutta'nin eserinin H.A.R. Gibb İngilizce çevirisinden seçilmiş parçalar "Sourcebooks.fordham.edu" websitesinde verilmiştir. [2] 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Çok ayrıntılı ve yeni kaynaklar kullanarak açıklamalar için bakınız: İnalcık, Halil (2009) "Osmanlı Sultanı Orhan (1324-1362) Avrupa'da Yerleşme" TTK Belleten Cilt LXXIII Sayı 226 Nisan 2009, sayfa.77- [3] 13 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d e Norwich, John Julius (1995) Byzantium: the Decline and Fall (Bizans: Gerileme ve Çöküş), Penguin:Londra. (İngilizce) say.302
- ^ Aktepe, M.Münir (1950) "Osmanlıların Rumeli'de ilk fetihleri: Çimpe kalesi", Tarih Dergisi, C.2 say.283-307
- ^ Yılmaz, Hakan (2015) "Kuruluş Devri Osmanlı Sosyo-Ekonomik Tarihi Üzerine Araştırmalar-1: Osmanlılar'da İhtisab Kurumunun Menşei, Gelişimi ve Orhan Gâzî'nin Bursa'da Çıkardığı İlk 'İḥtisāb Ḳānūn-nāmesi' / Researches on Socioeconomic History of Ottoman State During Its Foundation-1: The Origin and Development of the Municipal Tax Collection Department in the Ottoman State and The first 'Law on Municipal Tax Collection Department' Introduced by Orhan Ghazi in Bursa", JTS/TUBA, Cilt. 43 / Aralık 2015, s. 201-236.
- ^ Yılmaz, H. (2015) a.g.m., s. 213-214, 221-225.
- ^ Yılmaz, H. (2015) a.g.m., s. 216-218, 225.
- ^ "T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sitesi/E-kitap". 3 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2007.
- ^ Derviş Ahmed Aşıki (haz. Cemil Çiftçi), (2008) Aşık Paşazade Tarihi, İstanbul:Mostar Yayınları
Dış bağlantılar
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Commons'ta dosyalar | |
Vikisöz'de alıntılar |
- Kemal, Namık (2005). Osmanlı Tarihi Cilt 1. İstanbul: Bilge Kültür Sanat yayınları. .(İlk Osmanlıca yayın:1908)
- İnalcık, Halil (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. .
- Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. s. 33-41. ..
- Sakaoğlu, Necdet (1999) "Orhan" "Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi Cilt:2, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, say.386-389 ,
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003). Büyük Osmanlı Tarihi Cilt I. Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında Bir Mukaddime İle Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları. .
- Kuşoğlu, Sevinç (2008). Osmanlı Sultanları. İstanbul: Timas Yayınları. .
- Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. . (İngilizce)
- Shaw, Stanford J. (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Vo. 1 Empire of Gazis. Cambridge: Cambridge University Press. . (İngilizce)
- İnalcık, Halil, (2007) "Orhan" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi : Cilt:33, s. 378-386. İstanbul: TDV [4]16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Gümüşlü Kümbet'te Osman Gazi ve Orhan Gazi Türbeleri 3D Panoramik Görüntüsü 7 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Orhan Gazi Doğumu: 1281 Ölümü: 1361 | ||
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen I. Osman | Osmanlı Sultanı 1324-1361 | Sonra gelen I. Murad |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Orhan Gazi veya Orhan Bey Osmanlica اورخان غازی d y 1281 Sogut o Mart 1362 Bursa Osmanli Imparatorlugu nun ikinci padisahidir 1324 ile 1362 yillari arasinda hukum surmustur Babasi Osman Gazi den 16 000 km olarak aldigi beyligi oglu I Murad a 95 000 ila 100 000 km arsa biraktigi biliniyor Orhan Orhan Gazi اورخان غازیBey GaziOrhan Gazi nin Venedikli ressam Paolo Veronese tarafindan cizilmis portresi 1553 2 Osmanli PadisahiHukum suresiMart 1324 Mart 1362Once gelenOsman GaziSonra gelenI MuradDogumy 1281 Sogut Sogut Uc Beyligi Anadolu Selcuklu DevletiOlumMart 1362 80 81 yaslarinda Bursa Osmanli DevletiDefinOrhan Gazi Turbesi Osmangazi Bursa TurkiyeEs ler iNilufer Hatun Asporca Hatun Theodora HatunCocuk lar iSuleyman Pasa I Murad Sehzade Halil DigerHanedanOsmanli HanedaniBabasiOsman GaziAnnesiMalhun HatunDiniIslamImzaOrhan Bey tarafindan kullanilan ilk tugra Osmanli Beyligi nin kurucusu Osman Gazi ve Malhun Hatun un ogludur Sarisin uzun boylu ve mavi gozlu halk tarafindan cok sevilen ulemaya saygili merhametli bir hukumdar olarak tanimlanir Sik sik halkin arasina karistigi ve dertlerini dinledigi soylenir Babasi Osman Gazi nin vefati uzerine 1326 da bey olmustur Orhan Bey e Sucaeddin Ihtiyareddin ve Seyfeddin unvanlari verilmistir Olum tarihini 1359 1360 1361 ve 1362 gosteren kaynaklar da vardir Sultan unvanini kullanan ilk Osmanli padisahinin I Murad oldugu kabul edilmektedir lakin bazi kaynaklar Orhan Bey i sultan unvanini kullanan ilk Osman padisahi olarak kabul etmektedir Hatta onun adina darb edilen sikkede Sultan i Azam Orhan Bey yazilmaktadir ve ustelik Orhan Bey e ait olan bir tugrada Sultan Orhan yazilmaktadir Hatta Ibn i Batuta Osman Gazi yi ilk sultan olarak adlandirmaktadir Bey olmadan yasami ve bey olmasiMenakib i Orhani adli cagdas kronige gore Orhan Bey 1280 1281 yilinda dogmus ve 80 yil yasamistir Daha sonraki kaynaklarin bir kisminda dogum tarihi 1281 olarak verilmekle beraber dogum tarihini 1274 1279 1287 olarak veren kaynaklar vardir Osmanogullarinin en uzun omurlusu olan Orhan Bey in cocuklugu ve gencligi bilinmemektedir Nasil yetistigi nasil egitim aldigi hatta okur yazar olup olmadigi bilinmemektedir Osmanli tarihlerinde adinin ilk gecisi 1298 de Nilufer Hatun Yarhisar Tekfuru kizi Holofira ile evlendirilmesi nedeniyle olmustur 1300 de Kopruhisar in fethinde bulunmus ve Karacahisar uc beyligi verilmistir Osman Bey oglunu emir i kebir beylerbeyi rutbesi ile kucuk beylik ordusuna komutan atamis ve bundan sonraki babasinin her askeri eylemine katilmistir Ilk meydan savasi Cavdarli Tatara karsi olan Oynas Hisari Muharebesidir Bundan sonra Karacepus Absu Karatekin Orhaneli gibi kaleleri feth etmistir Beylige babasinin sagliginda mi yoksa olumunden sonra mi gectigi konusu tartismalidir Bizans tarihcisi Laonikos Halkokondiles kaynak gostermeden babasi olunce oglu Orhan in Uludag a cekildigini ve sonra yanina asker toplayarak kardeslerini alt ettigini bildirir Osmanli nin ilk tapu senedini Miladi 1301 yilinda Orhangazi Seyh Izzeddin Ismail e Sakarya Akova daki Calica ve Sehler Koyu vakif tapusunu vermistir Orhan Gazi ye bey olduktan sonra Sucaeddin Ihtiyareddin ve Seyfeddin sanlari verilmistir Adina tugra cekilen ilk Osmanli beyidir Anadolu da fetihlerOrhan Bey in beylik yillarinin ilk donemi Anadolu da fetihlerle gecmistir Beyligi sirasinda butun diger Anadolu beylikleri gibi Iran da kurulu Ilhanlilar i metbu sayip yillik vergi odemeye devam etmistir Diger yandan da Bizans topraklarina yonelik akinlar ve fetihlerle Osmanli Beyligi daha guc kazanmistir Orhan Bey 1321 de Mudanya yi fethederek beyligini Marmara Denizi kiyisina ulastirmistir 1323 yilinda Gebze de kendi adinda camii yaptirmistir 1321 ve 1326 ya kadar Gazi komutanlar emri altinda Osmanli beylik birlikleri beylik sinirlarina sevkedilmis Konur Alp Bati Karadeniz dolaylarina Akca Koca Izmit dolaylarina Abdurrahman Gazi Yalova Yalakabad dolaylarina akinlar yaparak Yalova Akyazi Mudurnu Pazaryeri Ermenipazari Sapanca Ayangolu Kandira fetihleri yapilmistir 1326 da hedef bolgenin en buyuk merkezi olan ve yillardir abluka altinda tutulan Bursa kenti olmustur Once Orhaneli o zaman Adranos kalesi alinmis ve yikilmis sonra Bursa hisarini kusatmak uzere Pinarbasi mevkiinde karargah kurulmustur Fakat Kose Mihal Bey in diplomatik cabalari sonucu kale muhafizi Evranos kaleyi savassiz teslim etmistir Kose Mihal Bey ve Evranos Bey in Musluman olup Orhan Bey in hizmetinde akinci beyleri olarak gorev yapmalari ve bu misyonu kendi soydaslarina devretmeleri Osmanlilik kimligi yaratma siyasetinin ilk basarili sonuclaridir Bir vekayiname Bursa alinisini 2 Cemazievvel 726 6 Nisan 1326 olarak vermektedir Fakat elde bulunan bazi Orhan Gazi adina Bursa da basili oldugu gosterilen akce sikkeleri daha onceki tarihleri gostermektedir Genel olarak Osmanli tarihciler Bursa nin alinmasi ile Orhan Gazi tarafindan baskent yapildigini bildirirler Sonraki yillarda Orhan Bey in gazi komutanlari akincilari ile Kocaeli topraklarinda ilerlemisler Kartal ve Aydos kalelerini fethetmisler ve Bogaz kiyilarinda gorulmuslerdir Mayis 1329 da Bizans imparatoru olan III Andronikos ve yakin danismani sonra imparator olan Ioannis Kantakuzinos 2 000 parali asker ile takviyeli bir Bizans ordusu ile Kocaeli nde ilerlemis Izmit kusatmasi yapan ise Orhan Gazi ivedi yuruyusle Darica uzerinden gelmis ve ilk defa bir meydan savasi olarak Bizans ve Osmanli ordulari 11 Haziran 1329 da Maltepe Palekanon Savasi na girismislerdir Bu savasta Bizans ordusu Osmanli ordusuna yenik dusup bozguna ugramis ve Bizans Imparatoru III Andronikos yarali olarak kurtulmustur Boylece III Andronikos un Bizans Anadolu topraklarini geri alma planlari suya dusmustur ve Bizanslilar bir daha boyle planlara girismemislerdir Orhan Bey in bu askeri zaferi sonucu olarak butun Hristiyanlar icin ana itikat prensibi saglayan Nicea Itikadi nin 325 te kabul edildigi sehir olan ve Bizans Konstantinopolis i Latinlerin elinden alip kurtaran Iznik Imparatorlugu nun baskenti olmus olan Iznik Nicea 2 Mart 1331 de hic direnis gorunmeden fethedilmistir Orhan Bey ve yakinlari tarafindan yapilan imar calismalari cok kisa bir zamanda Iznik bir Osmanli kultur ticaret ve sanat merkezi olan bir Islam sehrine dondurmustur Ozellikle Orhan Bey Iznik buyuk katedralini camiye ve bir manastiri medreseye cevirtmis esi Nilufer Hatun bir imaret yaptirmis oglu Suleyman Pasa ise yeni bir medrese insa ettirmistir Orta Cag in en buyuk seyyahi oldugu kabul edilen Ibn i Batutta 1332 1347 doneminde yaptigi seyahatte Anadolu ya gelmis ve Alanya dan baslayarak kuzey dogru Orhan Bey in yonettigi Osmanli Beyligi dahil Anadolu beyliklerini ziyaret etmistir Rihlet u Ibn Battuta adiyla anilan yazdigi seyahatnamesinde Orhan Bey i Osman Cik oglu Ihtiyareddin Sultan Orhan Bek olarak adlandirdigi Orhan Bey i ve yonettigi beylik hakkinda sunlari yazmistir Bursa nin sultani Osman cik oglu Orkhan Bek dir Bu hukumdar Turkmen hukumdarlarin en ulusu olup servet araziler ve askeri gucler bakimindan da en ustunudur Yaklasik yuz kadar kaleye sahiptir Cok zamanini devamli olarak bu kaleleri kisa sureli olarak ziyaret edip orayi teftis etmekle ve dogru olmayan sorunlari dogrulastirmaya calismakla gecirir Kafirlerle savasir ve onlari kalelerinde kusatma altina alir Bizansli Rumlardan Bursa yi beyligin eline geciren babasidir Soylenenlere gore babasi Iznik i Nicea 20 yil kusatma altinda tutmustur ama sehri ele gecirmeden once olmustur Oglu Orkhan bu sehri eline gecirmeden 12 yil kusatma altinda tutmustur Ben kendisini orada gordum 3 yildan beri baskent olan kente ulasmadan gece bastirdi ve Gurle koyunde bir Ahinin zaviyesinde kaldik Ertesi sabah nar agaclari ile kapli bir vadiden tam gun yol alarak Iznik sehri kalesi onune geldik Iznik dort tarafi golle cevrili bir kale ve kaleye sadece atlilar icin tek yonlu gecis saglayan bir kopru ile girilmekte Kentin bir kismi terkedilmis harabelik olup Bey in hizmetinde bulunan kucuk sayida asker haric yasanilmaz durumda Sehrin dort bir tarafi aralarinda su dolu hendek bulunan iki tarafli tastan surlarla cevrili ve buralardan kaleye hendek uzerinde bulunan ahsaptan iner kalkar kopruler vasitasi ile girilip cikilabilmekte Surlar icinde evler meyve bahceleri ve tarlalar bulunmakta ve icme suyu kuyulardan elde edilmekte Iznik e Orhan Bey in eslerinden Buyon Hatun Bayalun Nilufer egemen Bu kadin olgunlugu ve dindarligi ile taniniyor Kendisini imam Hoca Alaeddin ile ziyaret ettik ve bizlere ikram ve iltifatta bulundu Birkac gun sonra Orhan Bey geldi Atlarimin birinin hastaligi nedeni ile kentte 40 gun kaldim Ama sonunda sabirsizlanip yol arkadasim uc kisi ve uc erkek bir kiz kolelerimle birlikte kentten ayrildim Bu kentten ayrildiktan sonra Sagari Sakarya Nehri adli bir nehrinin uzerinden birbirine sikica kalin iplerle baglanmis dort uzun kutukten yapilmis ve egerleri ile tasidiklari esya torbalariyla yolcularin uzerinde tasindigi yolcularinin atlarinin yuzerek arkadan geldikleri ve sahilden iplere cekilip ilerletilen bir salla bir muddet seyahat ettik Iznik te imar faaliyetleri devam etmekteyken Kara Timurtas Pasa Marmara nin Gemlik ve Armutlu kiyilarini Osmanli sinirlarina katmistir Sonra daha eski klasik Roma Imparatorlugu nun 284 ve civarinda baskentligini yapmis olan ve 6 yildir Osmanli ablukasi altinda bulunan Izmit Nikomedia 1337 de Bizans tarafindan savunulamaz duruma gelmis son Bizans valisi Prenses Marika Paleialogos tarafindan terkedilip Osmanli ordulari tarafindan fethedip yonetimi Suleyman Pasa ya verilmistir Sultan Orhan Gazi Bunun uzerine III Andronikos 1333 te Osmanli hukumdari Orhan Bey e bir baris anlasmasi teklif etmis ve yillik 12 000 Bizans altini harac karsiliginda Bitinya da Bizans elinde kalmis olan arazilere Osmanli lari hucum etmemesini teklif etmistir Boylece Orhan Bey in Anadolu da kuffardan fethedecegi onemli bir yer kalmamistir Orhan Bey bu nedenle 1340 li yillarda beyligini yeni bir strateji olan komsu Turkmen beyliklerin fethine yoneltmistir Once Karesi Beyliginde hukumdarlik kavgasina gecen Demirhan Bey ile Dursun Bey in arasini bulmak nedeniyle Orhan Bey 1342 de Ulubad Karacabey Mihalic ve Mustafakemalpasa Kirmasti kalelerini isgal etmistir Bununla da yetinmeyerek onemli bir askeri kuvvetle 1345 te Karesi Seferi ne cikmistir Bu iki kavgali bey Bergama da sikistirilmis Dursun Bey kusatma sirasinda olmus Demirhan Bey esir olarak alinmistir Boylelikle Karesi Beyligine ait genis topraklar ve Balikesir Manyas Edincik ve Erdek kentleri Orhan Bey idaresine gecmistir Sonra Ic Anadolu ya akinlar baslamistir Bu akinlar 1354 te Gerede ve Osmanlilara kurulustan beri destek saglayan Ahilerinin merkezi Ankara kalelerinin Orhan Bey in eline gecmesi ile sonuclanmistir Rumeli ye gecisOrhan Bey in hukumdarliginin son doneminde yeni bir strateji ortaya cikmistir Bu strateji Bizans a yardim etme vesilesiyle Rumeli ye Osmanli askeri gonderilmesi ile baslayip Osmanlilarin ve Turklerin Rumeli de toprak edinip sehirlere de yerlesmesi ve yeni bir kuffar elinden toprak fethetme surecinin sonucunda ta orta Avrupa ya uzanacak olan surecin baslamasi ile devam etmistir Orhan Bey zamaninda yak 1335 e kadar Osmanli Beyligi nin genislemesi Orhan Bey in Bizans a yardim etmesi bir ic isyan sonrasi imparatorluk tahtina gecen VI Ioannis la kurulan yakin iliskilerle baslamistir 1344 te Bizans Imparatoru zor bir durumda bulunuyordu Selanik teki valisi olan Ioannis Apokaukos duruma hakim olamamis ve bagnaz fanatik ler Selanikli Zealotlar olarak anilan bir parti tekrar idareyi eline almisti Sirp Krali IV Stefan Dusan tekrar Bizans aleyhine donmus ve tum Makedonya yi istila etmek niyetiyle Serez kalesini kusatma altina almisti Anadolu da muttefiki olan ve daha once askeri yardim saglayan Aydinoglu Umur Bey in donanmasi Papa nin kurdugu Lig muttefikleri donanmasi tarafindan Izmir de yakilmis ve Izmir Papalik Devleti muttefiklerinin isgali altina alinmisti Saruhanogullari Beyligi asker saglayabilecek durumdaydi ama bu kuvvetin hem Selanik hem de Sirp Kralina karsi bir askeri sefer icin yeterli olmayacagi gayet acikti Onun icin 1345 in ilk aylarinda VI Ioannis Orhan Bey le yakin iliskiler kurmak icin temaslara baslamistir Kendisi tarih yazari da olan Kantakuzenos bu evlilik hakkinda kitabinda bir bolum ayirmistir Buna gore Kantekuzanos biraz Turkce ogrenmis iki hukumdar birbirleri ile yakin sahsi baglanti kurmuslar ve Orhan Bey le sahsi gorusmeleri sirasinda birbirinden guzel uc kizini da Orhan Bey le tanistirmistir Ikinci kizi olan Theodora Hatun u Orhan Bey ile evlendirmek icin anlasmislardir 1346 da Orhan Bey i dugun yeri olan Silivri ye Salymbria ya getirmesi icin 30 gemilik Bizans donanmasi kullanilmis ve 3 gun 3 gece suren dugunden sonra ayni filo Orhan Bey i ve maiyetini geri goturmustur Ertesi yil Orhan Bey yeni karisi Theodora ile bu sefer Uskudar da kayinbabasi ile bulusmustur 1359 yilinda Osmanli Beyligi 1350 de Selanik teki bagnaz fanatik leri Selanikli Zealotlar ortadan kaldirmak icin harekete gecen VI Ioannis yine damadi Orhan Bey den Turk suvari kuvveti destegi istemistir 20 bin kisilik Osmanli suvari kuvveti ile takviyeli Bizans kuvvetleri ile VI Ioannis un oglu olan Matheos Kantakuzinos komutasi altinda Selanik e dogru ilerlerken Orhan Bey in askerlerinin Anadolu ya geri gitmeleri gerekmis ve bu askerlerin gitmesi ile gucu cok azalan Matheos un sansi yaver gidip Selanik yakinlarinda bir Turk asilli korsan filosu bularak bunlari parali olarak tutup Selanik e girmeyi basarmistir 1352 de VI Ioannis un ortak imparator olan V Ioannis ile arasi acilmis ve V Ioannis Edirne de hukum suren Matheos a Sirplar yardimi ile hucum edip sehrin idaresini eline almistir Buna karsilik Konstantinopolis bulunan VI Ioannis damadi Orhan Bey den askeri destek istemistir Orhan Bey bunun uzerine komutanligini oglu olan Suleyman Pasa nin yaptigi bir buyuk Osmanli birligini VI Ioannis emrine girmek uzere gondermistir Bu Osmanli birligi ile takviyeli Bizans ordusu Bizans Imparatoru VI Ioannis baskomutanligi altinda Edirne ye yuruyup bu sehri kurtarmistir Ayni Osmanli birligi birkac ay sonra bir karisik Sirp Bulgar ordusunu donmus olan Meric Nehri kiyilarinda yenik dusurup imha etmistir Orhan Bey Bazi Turk tarihlerine gore bu basarinin sonucu olarak 1353 te Cimpe Kalesi Suleyman Pasa ya bir askeri us olarak verilmistir Suleyman Pasa buraya ve civarina askerlerinin ailelerini ve gocmen Turkmenleri yerlestirmeye baslamistir ve bu kale Osmanlilarin Avrupa ya bir koprubasi noktasi olmustur Bunu onlemeye calisan Imparator VI Ioannis Cimpe kalesini geri almak icin 10 bin altin tazminat vermeyi teklif etmis ve bunu muzakere etmek icin Orhan Bey le sahsen gorusmek istemistir Fakat yasliligini ve hastaligini ileri suren Orhan Bey bu gorusmeyi kabul etmemistir Bir baska aciklamaya gore ise 2 Mart 1354 te butun Trakya buyuk bir deprem gecirmis ve bu afetin hemen arkasindan gelen kar tipi firtinalari ve siddetli yagmur afetleri hayati daha da fenalastirmistir Bu afetten once buyuk bir Bizans sehri olan Gelibolu tas tasin uzerinde kalmayacak kadar zarar gormus ve tum halki tarafindan denizden terk edilmistir Biga da bu haberi alan Suleyman Pasa bir anlatima gore zaten kendine us verilen Cimpe ye gitmek uzere hazir bulunmaktaydi Diger bir anlatima gore Suleyman Pasa daha onceki yardim seferinde Rumeli topraklarinin zenginligini gormustu ve Rumeli ye gecmek icin bir boyle bir firsat kollamaktaydi Her nedenle olursa olsun Suleyman Pasa ve ordusu ile Canakkale Bogazi ni gecip ve birlikte getirilen Turkmen gocmenleri bombos olan Gelibolu ya yerlestirmistir Birkac ay icinde sehirdeki binalar yasanacak sekilde onarilip ve sehrin surlari yeniden insa edilmis ve Gelibolu nufusunun hepsi Turk olan bir musluman sehrine donusturulmustur Bizans imparatoru resmen Suleyman Pasa dan Gelibolu dan orada yerlestirdigi butun Turkmenlerle birlikte cekilmesini istemistir Ancak Suleyman Pasa yanit olarak buraya Turklerin Allah in niyeti ile geldiklerini geldiklerinde sehrin terkedilmis oldugunu burada oturan hicbir kimsenin evinden zorla atilmadigini ve bu sehri terk etmenin Allah in inayetini reddetme olacagini bildirmistir Imparator bu sehrin bosaltilmasi masraflarini karsilayacagini ve ustune tazminat verecegini bildirdiyse de Suleyman Pasa yi fikrinden caydiramamistir Imparator bu sefer damadi Orhan Bey e de durumu sikayet etmistir Orhan Bey Imparatorla Izmit te gorusebilecegini bildirmis ise de gorusmeye hastalik bahanesine gitmemistir Bunu bir felaket olarak kabul eden Imparator buyuk bir yeise kapilmistir Bu sorun daha bir hal yoluna konulmadan Kantakuzenos ortak imparator olan V Ioannis le acik mucadeleye girismis once damadi V Ioannis u ortak imparatorluktan atip Bozcaada ya Tenedos a surgune gondermistir Ama oradan Venedikliler yardimiyla Bozcaada dan kacan V Ioannis Istanbul a gelip Konstantinopolis te idareyi yeniden eline almistir V Ioannis ile kayinpederi VI Ioannis anlasma yapip birlikte imparatorluk yapmayi kabul etmislerdir Fakat buyuk bir depresyon icinde bulunan VI Ioannis birkac gun sonra 4 Aralik 1354 te kendi istegi ile tahtindan feragat etmis bir manastira kesis olarak girmistir Boylece Osmanlilarin Rumeli ye gecmeleri bir emrivaki olarak kalmis ama Orhan Bey in kayinbabasi iktidardan ayrilmistir Masallasmis bir aciklamaya gore ise Suleyman Pasa ve ufak ordusu Rumeli ye salla gecis yapmis ve orada ilk yerleskeyi kurmuslardir Her ne sekilde gecis ve koprubasi kurulmus olursa olsun Osmanlilar Trakya da Bizans sehirlerini birer birer zaptetmeye baslamislardir Cimpe Kalesi ve Gelibolu kale ve sehrinden baslayarak Bolayir Kesan ve Rodoscuk Tekirdag 1354 te fethedilmistir Bunun yaninda fethedilen topraklari korumak amaciyla Rumeli de genis bir iskan politikasi uygulanmis ve Anadolu dan Trakya ya Turkler getirilip yeni fethedilen yerleskelere iskan edilmislerdir Ayrica zaten Trakya topraklarinda bulunan Turkler Aydinogullari ve Saruhanogullari ordulari kalintilari da Osmanlilara katilmislardir 1356 da Osmanlilar Corlu ya kadar ilerlemislerdir Rumeli deki Osmanli topraklari uzerinde beylerbeylik gorevi yapan Suleyman Pasa Corlu civarinda bir surek avi sirasinda atindan duserek olmustur 1357 Suleyman Pasa nin olumu ile 1359 1362 arasinda Orhan Bey in oglu ve veliahti Murad Bey Rumeli de Osmanli ordularina komutaya baslamistir Osmanlilar 1361 de Dimetoka ve Edirne yi ellerine gecirmislerdir Mart 1362 de ise Orhan Bey olmus ve yerine oglu Murad gecmistir Yenilikleri ve duzenlemeleriDevlet alaninda Orhan Bey Osmanli Beyligi ni yeni yasalar ve duzenlemeler sayesinde devlet yapmistir Ilk kez vezir atamasi bu donemde yapilmistir Ilk kadi ve subasi atamalari bu donemde yapilmistir Sancaklara kadilar gonderilmistir Divan Orgutu kurulmustur Vakif sistemi adli teskilat kurulmustur Askerlik alaninda Yaya ve musellem olarak ilk duzenli Osmanli ordusu kurulmustur Ilk donanma calismalari yapilmistir ve Osmanli Devleti gucune guc katmistir Ticaret ve ekonomi alaninda Orhan Gazi doneminde basilmis gumus sikke Orhan Gazi babasi Osman Gazi nin 699 1300 yili civarinda Eskisehir de cikardigi ilk Bac kanunundan sonra Bursa da Osmanlilar in en eski ticari kanunu olan 21 maddelik ilk Ihtisab Kanunnamesini cikarmistir Sonraki Ihtisab kanunnamelerinde yer alan bazi maddelerin nuvesini de iceren bu kucuk kanunnamede Bursa daki ehl i hirfet ve dukkanlarin odeyecegi Bac miktarlarini belirleyen maddelerin yani sira ilk defa sarap saticilari kalaycilar ve hamam isletmecilerinin isletim ve uretim standardini tespite yonelik birtakim kriterlere de yer verilmistir Kanunnamede genel cercevede Osman Gazi nin Bac kanununda belirledigi 2 akca bac bedeli korunmus kilinder lidre libre gibi olcu birimlerinin o donemdeki varligi ve Orhan Bey zamaninda Bursa daki esnafin hangi siniflardan ibaret oldugu da onemli birer tarihi veri olarak ortaya konulmustur Kisiligi ve fiziki yapisiOrhan Gazi mavi gozlu sarisin beyaz tenli genis goguslu iri yapili bir insandi Kulaginda siyah bir beni vardi Sik sik halkin arasina karisip onlarin dertlerini dinlerdi Davranislari dengeli ve kararliydi Daima tedbirli davranirdi Iyi ahlakli olarak bilinirdi Son yillari ve olumuOrhan Bey in Bursa daki Gumuslu Kumbet de turbesi Orhan Gazi son yillarinda Osmanli Devleti nin idaresini oglu sehzade Murat a birakarak hayatini Bursa da gecirmistir Olum nedeni ve yili hakkinda tarihciler arasinda ihtilaf bulunmaktadir Zamaninin tarihcisi olan Asikpasazade Orhan Bey in Suleyman Bey le ayni yilda 1358 de oldugunu yazmaktadir Bazi tarihciler 1360 yilinda 79 yasindayken oldugunu bildirirler ve digerleri ise olumunun 1362 de oldugunu belirtir Orhan Bey Bursa da Gumuslu Kumbet te babasinin turbesine gomulmustur AilesiEsleri Nilufer Hatun Valide Sultan Yarhisar Tekfurunun Kizi Suleyman Gazi ve annesi Asporca Hatun Bizans Imparatoru II Andronikos un kizi Sehzade Ibrahim ve Fatma Hatun un annesi Theodora Hatun Bizans Imparatoru VI Ioannis un kizi Sehzade Halil in annesi Eftandise Hatun Mahmud Alp in kiziErkek cocuklari Suleyman Pasa I Murad Sehzade Ibrahim Sehzade Halil Sehzade KasimKiz cocuklari Fatma HatunPopuler Kulturde yeri1988 de TRT 1 de yayinlanan Kurulus Osman dizisinde Yasar Alptekin tarafindan canlandirilmistir Hacivat Karagoz Neden Olduruldu adli Turk filminde Ragip Savas tarafindan canlandirilmistir Cocuklugu Atv de yayinlanan Kurulus Osman dizisinde Aybars Kartal Ozson tarafindan canlandirilmistir Gencligi Atv de yayinlanan Kurulus Osman dizisinde Emre Bey tarafindan canlandirilmaktadir Kaynakca a b c Inalcik Halil ORHAN TDV Islam Ansiklopedisi 13 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2023 a b c d e f g h i j k l m Sakaoglu Necdet Orhan 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 386 389 ISBN 975 08 00710 a b c d e f g h i j k l m n Sakaoglu Necdet 1999 Bu mulkun sultanlari Istanbul Oglak yayinlari ISBN 975 329 299 6 say 52 62 Gokbilgin Tayyip Orhan Islam Ansiklopedisi C IX say 399 408 Ankara ve Istanbul Turkiye Cumhuriyeti Maarif Bakanligi 1940 ve sonrasi Inalcik Halil Orhan o 763 1362 Osmanli padișahi 1324 1361 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 33 Nesih Osmanlilar say 378 386 Ankara TDV 2007 1 15 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde OSMANLI IMPERATORLUGU XIII XVI ESRLERDE Umumi tarix 7 ci sinif Azerbaycan Baki Osmanli Imparatorlugu XIII XVI yuzyillarda Dunya tarihi 7 ci sinif Azerbaycan Baku E Derslik 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2020 Ibn Batuta Rihlet u Ibn Battuta Nikiforos Grigoras a gore VI Ioannis e gore Orhan Gazi Rusca Vikipedi 20 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2020 Orhan Gazi Pamyat Rusca Vikipedi 20 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2020 Orhan Gazi Istochniki Rusca Vikipedi 20 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2020 Ibn Batuta Rihlet u Ibn Battuta Celal zade Salih Celebi Ḥadiḳatu s Selaṭin vr 43b 44a Hasan Yuksel H Ibrahim Delice nsr TTK Ankara 2013 s 48 Fakat zamaninin tarihcisi Asikpasazade Bursa nin Bey Sancagi olarak orgutlenip oglu Murad Bey e verildigini bildirmektedir Dervis Ahmed Asiki haz Cemil Ciftci 2008 Asik Pasazade Tarihi Istanbul Mostar Yayinlari ISBN 978 605 101 018 2 Mirmiroglu V 1949 Orhan Bey ile Bizans Imparatoru III Andrinikos arasindaki Pelekanon Muharebesi Belleten C 13 say 309 320 15 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2016 Bu eserin Ingilizce cevirisi H A R Gibb tarafindan yapilmistir 1929 da versiyonu secilmis parcalar ihtiva etmektedir Tam versiyonunun Ibni Batuta nin 1332 1347 doneminde yaptigi Osmanli Beyligini ziyaretini de ihtiva eden Anadolu seyahati ele alinan ikinci cildi 1962 de Hakluyt Society tarafindan yayinlanmistir bknz Ibn Batuta Ing cev hz Gibb H A R 1962 The Travels of Ibn Baṭṭuṭa A D 1325 1354 2 Cilt Londra Hakluyt Society Ibni Batutta nin eserinin H A R Gibb Ingilizce cevirisinden secilmis parcalar Sourcebooks fordham edu websitesinde verilmistir 2 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cok ayrintili ve yeni kaynaklar kullanarak aciklamalar icin bakiniz Inalcik Halil 2009 Osmanli Sultani Orhan 1324 1362 Avrupa da Yerlesme TTK Belleten Cilt LXXIII Sayi 226 Nisan 2009 sayfa 77 3 13 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e Norwich John Julius 1995 Byzantium the Decline and Fall Bizans Gerileme ve Cokus Penguin Londra ISBN 0 679 41650 1 Ingilizce say 302 Aktepe M Munir 1950 Osmanlilarin Rumeli de ilk fetihleri Cimpe kalesi Tarih Dergisi C 2 say 283 307 Yilmaz Hakan 2015 Kurulus Devri Osmanli Sosyo Ekonomik Tarihi Uzerine Arastirmalar 1 Osmanlilar da Ihtisab Kurumunun Mensei Gelisimi ve Orhan Gazi nin Bursa da Cikardigi Ilk Iḥtisab Ḳanun namesi Researches on Socioeconomic History of Ottoman State During Its Foundation 1 The Origin and Development of the Municipal Tax Collection Department in the Ottoman State and The first Law on Municipal Tax Collection Department Introduced by Orhan Ghazi in Bursa JTS TUBA Cilt 43 Aralik 2015 s 201 236 Yilmaz H 2015 a g m s 213 214 221 225 Yilmaz H 2015 a g m s 216 218 225 T C Kultur ve Turizm Bakanligi Sitesi E kitap 3 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2007 Dervis Ahmed Asiki haz Cemil Ciftci 2008 Asik Pasazade Tarihi Istanbul Mostar Yayinlari ISBN 978 605 101 018 2Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarKemal Namik 2005 Osmanli Tarihi Cilt 1 Istanbul Bilge Kultur Sanat yayinlari ISBN 9756316470 Ilk Osmanlica yayin 1908 Inalcik Halil 2003 Osmanli Imparatorlugu Klasik Cag 1300 1600 Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 975 08 0588 7 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari s 33 41 ISBN 875 329 299 6 Sakaoglu Necdet 1999 Orhan Yasamlariyla ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Cilt 2 Istanbul Yapi Kredi Yayinlari say 386 389 ISBN 975 08 0073 7 Uzuncarsili Ismail Hakki 2003 Buyuk Osmanli Tarihi Cilt I Anadolu Selcuklulari ve Anadolu Beylikleri Hakkinda Bir Mukaddime Ile Osmanli Devleti nin Kurulusundan Istanbul un Fethine Kadar Ankara Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 975 16 0011 1 Kusoglu Sevinc 2008 Osmanli Sultanlari Istanbul Timas Yayinlari ISBN 978 975 263 712 2 Kinross Lord 1977 The Ottoman Centuries Istanbul Sander Kitabevi ISBN 0 224 01379 8 Ingilizce Shaw Stanford J 1976 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vo 1 Empire of Gazis Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 29163 1 Ingilizce Inalcik Halil 2007 Orhan Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 33 s 378 386 Istanbul TDV 4 16 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gumuslu Kumbet te Osman Gazi ve Orhan Gazi Turbeleri 3D Panoramik Goruntusu7 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Orhan GaziOsmanli HanedaniDogumu 1281 Olumu 1361Resmi unvanlarOnce gelen I Osman Osmanli Sultani 1324 1361 Sonra gelen I Murad