Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Supikçe ya da Supik dili (kendilerince Sugcestun, Sugt'stun, Sugtestun, Alutiitstun, İngilizce Alutiiq, Sugpiaq, Suk, Supik, Gulf Yupik, Pacific Gulf Yupik), Güney Alaska'da Supikler tarafından konuşulan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabiliyor.
| Supikçe | |
|---|---|
| Sugcestun, Sugtʼstun, Sugtestun, Alutiitstun | |
| Ana dili olanlar | Amerika Birleşik Devletleri (Alaska) |
| Konuşan sayısı | 200 (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin ve kiril |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | ypk |
| ISO 639-3 | ems |
Eskimo dilleri içindeki yeri
- Eskimo - Aleut dilleri
- Aleut dilleri
- Eskimo dilleri
- Yupik dilleri
- Sirenik Yupikçesi
- Öz Yupik dilleri
- Sibirya Yupikçesi
- Naukan Yupikçesi
- Alaska Yupikçesi (Yupikçe & Çupikçe)
- Supikçe
- İnuit dilleri
- Yupik dilleri
Adlandırma
Alaska'yı Aleut Adalarından keşfe başlayan Rus kâşif, kürk tüccarı ve yerleşimciler tarafından Aleut (Rus. Алеут) adı verilen yerliler, o zamanın Rusçasında bugünkü Aleutları ve adasındaki Yupik Eskimolarını (İng. Alutiiq) kapsıyordu. Rusçadaki Aleut adının, keşifteki Sibirya halklarından (? Çukçi) kılavuzların dilinde "sahil sakini" anlamına gelen bir kelimeden çıktığı sanılıyor. Günümüzde Aleutlar için Alaska'da resmi ve akademik olarak adı tercih edilmektedir. İngilizcede "Kodiak Aleutları" (Kodiak Aleuts) adı da Ruslardan kalan yanlış adlandırmanın sonucudur. Aleut adının bir varyetesi olan Alutiiq adı ise İngilizcede, Ruslardan kalma bir yanlış adlandırmanın devamı olarak, Supikler ve Supikçe için kullanılmaktadır. Alutiiq adı Supiklerin geneli için kullanıldığı gibi, yalnızca Batı Supikleri için de daraltılmıştır ve Doğu Supikleri için Sugpiaq ya da Chugach adı tercih edilir. Kodiak Adasındaki Supikler, Ruslaşmanın en yoğun olduğu Eskimo halkıdır ve Rusların yerliler için kullandığı Aleut adından bozma Alutiiq adını ikinci bir ad olarak kendileri için kullanırlar. Doğu Supikleri (Chugach) ise Alutiiq adı yerine Sugpiaq adını kullanırlar. Bu ad Yupiklerin kendileri için kullandığı Yup'ik ya da Yugpiaq adının bir versiyonudur. Kelime olarak Suk (= Yuk 'insan') ve -pik ya da -piaq ('gerçek') yapım ekinden (postbase) kuruludur. Aynı ek, Alaska'daki tek İnuit kolundan Eskimo olan İnyupiklerin adında da (Iñupiaq < Iñuk 'insan' + -piaq 'gerçek') bulunur. Kodiak Adasındaki Supikler Unangan denilen Aleutlara Taya'uq adını verirler. Aleutlar (Unangan) da Supikleri (Alutiiq) Kanaaĝin adıyla anarlar.
- Sugcestun, Sugt'stun, Sugtestun (dil); konuşanları: Sugpiaq (sg), Sugpiak (dual), Sugpiat (pl)
- Alutiitstun (dil); konuşanları: Alutiiq (sg), Alutiik (dual), Alutiit (pl)
Kendilerini adlandırmaları gibi dillerini adlandırma biçimleri de ilginçtir: Sugcestun ('insana benzer'), Alutiitstun ('Aleuta benzer')
Anadili
Alaska'da 1980 ile 1992 yıllarında Eskimo-Aleut dilli halkların nüfusu ve anadillerini konuşabilenlerin sayısı
| ALASKA | etnik nüfus | anadilini konuşabilen | % | konuşabilme yaşı |
| 1980 | . | . | . | . |
| Sibirya Yupikleri | 1.100 | 1.050 | 95 | yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu |
| Yupikler | 17.000 | 14.000 | 80 | yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı |
| İnyupikler | 12.000 | 5.000 | 40 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Supikler | 3.000 | 1.000 | 33 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Aleutlar | 2.200 | 700 | 35 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| 1992 | . | . | . | . |
| Sibirya Yupikleri | 1.100 | 1.050 | 95 | yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu |
| Yupikler | 18.000 | 12.000 | 67 | yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı |
| İnyupikler | 13.000 | 4.000 | 31 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Supikler | 3.100 | 600 | 19 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Aleutlar | 2.100 | 400 | 19 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
Diyalekt ve kabileleri
- Batı Supikçesi [kendilerince Kaniagmiut; İngilizce Koniag Alutiiq, Koniag dialect, Alutiiq (sensu stricto)]
- Anakara Batı Supikçesi [İngilizce Koniag Alutiiq of Alaska Peninsula]
- Ugaassarmiut [İngilizce Ugashik subdialect]
- Katmai şivesi [İngilizce Katmai subdialect]
- Ada Batı Supikçesi [İngilizce Koniag Alutiiq of Kodiak Island] : Kodiak Adasında konuşulan bu lehçe, 1964 Alaska Depreminde (Supikçe: Aulaluni) yerle bir olmasından önce Afognak adasında da konuşuluyordu.
- Qik'rtarmiut Sugpiat ya da Qik'rtarmiut Alutiit
- Güney şivesi [İngilizce Southern subdialect]. Kodiak adasındaki Akhiok ve Old Harbor şehirlerinde konuşulur.
- Kuzey şivesi [İngilizce Northern subdialect]. Kodiak adasındaki Karluk, Larsen Bay, Port lions, Ouzinkie ve Kodiak şehirlerinde konuşulur.
- Tangirnarmiut. Tangirnaq (Woody Island) adasında konuşulur.
- Qik'rtarmiut Sugpiat ya da Qik'rtarmiut Alutiit
- Anakara Batı Supikçesi [İngilizce Koniag Alutiiq of Alaska Peninsula]
- Doğu Supikçesi [İngilizce Chugach Alutiiq, Chugach dialect, Chugach Eskimo, Sugpiaq (sensu stricto)]
- Anakara Doğu Supikçesi [İngilizce Chugach Alutiiq of Kenai Peninsula]
- Unegkurmiut
- Yalegmiut
- Ada Doğu Supikçesi [kendilerince Chugachigmiut; İngilizce Chugach Alutiiq of Prince William Sound, Chugach proper]
- Tyanirmiut
- Shuqlurmiut
- Nutyirmiut
- Palugvirmiut
- Alukarmiut
- Atyarmiut
- Talitlarmiut
- Kangirtlurmiut
- Ugalakmiut
- Anakara Doğu Supikçesi [İngilizce Chugach Alutiiq of Kenai Peninsula]
Batı Supikçesi (Kodiak şivesi) ile Doğu Supikçesi ay adlarının karşılaştırması
| Batı (Kodiak) | Doğu | anlamı |
| Cuqllirpaaq Iraluq | . | Ocak |
| Nanicqaaq Iraluq | Yaʼalungia’aq | Şubat |
| Kaignasqaq Iraluq | Ya’alullraaq | Mart |
| Uqna’isurt’sqaaq Iraluq | Saqulegciq | Nisan |
| Nikllit Iraluat | Maniit Ya’allua | Mayıs |
| Naut’staat Iraluat | Iqallugciq | Haziran |
| . | . | Temmuz |
| Alaganat Iraluat | Uksuam Ya’allua | Ağustos |
| Qakiiyat Iraluat | Alusastuam Ya’allua | Eylül |
| Kakegllum Iralua | . | Ekim |
| Quyawim Iralua | Kapkaanam Ya’allua | Kasım |
| Qanim Iralua | . | Aralık |
Batı Supikçesi (Kodiak şivesi) ile Doğu Supikçesi sayı adlarının (nuumiraq) karşılaştırması
| Batı (Kodiak) | Doğu | anlamı |
| allringuq / allriluq | all’inguq (Chenega) allringuq (Nanwalek, Port Graham) | bir, 1 |
| mal’uk | atel’ek (Chenega) malruk / mall’uk (Nanwalek, Port Graham) | iki, 2 |
| pingayun | pinga’an (Chenega) pingayun (Nanwalek, Port Graham) | üç, 3 |
| staaman | staaman (Chenega, Nanwalek, Port Graham) | dört, 4 |
| talliman | talliman (Chenega, Nanwalek, Port Graham) | beş, 5 |
| arwilgen | arwinlen (Chenega) arwilgen (Nanwalek, Port Graham) | altı, 6 |
| mallrungin | maquungwin (Chenega) mallruungin (Nanwalek, Port Graham) | yedi, 7 |
| inglulgen | inglulen (Chenega, Nanwalek, Port Graham) | sekiz, 8 |
| qulnguyan | qulnguan (Chenega, Nanwalek, Port Graham) | dokuz, 9 |
| qulen | qulen (Chenega, Nanwalek, Port Graham) | on, 10 |
Alfabe
Supikçenin ilk örnekleri Kodiak Adasında Ruslar tarafından Kiril yazısıyla kaleme alınmıştır. Bunlar daha çok yerli halk için dua gibi kilise metinleri ve incil ağırlıklı dini yazılardır.
Günümüzde Kodiak adasındaki Batı Supikçesi için 26 harflik Latin alfabesi kullanılır.
| A a | C c | E e | F f | G g | Gw gw | Hm hm |
| Hn hn | Hng hng | I i | K k | Kw kw | L l | Ll ll |
| M m | N n | Ng ng | P p | Q q | R r | R R |
| S s | T t | U u | W w | Y y |
Batı Supikçesinde (Kodiak Adası) uzun ünlüler (aa, ii, uu) ile diftonglar (ai, au, ia, iu, ua, ui) da bulunur.
Bazı gramer özellikleri
Supikçe, Eskimo - Aleut dillerinin tipik görünümünü sergiler:
- Kelimelerde üç sayı vardır: tekil, ikil, çoğul
| tekil | ikil | çoğul | anlamı |
| aiggaq | aiggak | aiggat | el |
| alagnaq | alagnak | alagnat | meyve |
| piugta | piugtek | piugtet | köpek |
| iqalluk | iqalluuk | iqalluut | som balığı |
- Kelimeler yalın halde çoğu zaman nominatif eki alırlar : daha çok -q ya da -k
- Kelimeler (ya da cümleler) 4 bölümden oluşur: kök (stem), yapım eki (postbase), çekim eki (ending), bağlaç (enclitic)
- Tamlama (isim ya da sıfat) bulunmaz
- Türkçede iyelik tamlaması (genitive + possessive) ile ifade edilen (örn: adamın evi) yapılar, Yupikçede iyelik tamlaması olmadığı için ona yakın başka bir yapıyla kurulur: relative + absolutive:
isuwim suqaa : fok midesi
Örnek cümleler
Batı Supikçesine (Kodiak Adası şivesinde) örnek cümleler:
- Asirtuten-qaa? - Nasılsın (İyi misin) ?
- Asirtua - İyiyim
- Asiitua - İyi değilim
- Camaʼi - Merhaba
- Aaʼa - Evet
- Qangʼa - Hayır
- Quyanaa - Teşekkür ederim
- Quyanaasinaq! - Çok teşekkür ederim!
- Quyanaituq - Bir şey değil
- Qunuqamken - Seni seviyorum
- Pingaqamken - Senden hoşlanıyorum
- Qusuʼamken - Seni özledim
- Tamaqamken - Seni bulamadım
Tükenme tehlikesi
Kodiak Adasında Rus Alaskası döneminde iki dilli olan ve dilleri Ruslarca yazıya geçirilip dini okullarda öğretilen Supikler, Alaska'yı 1867 yılında Ruslardan satın alan Amerika Birleşik Devletleri döneminde üç dilli konuma düştükleri gibi dillerinin kullanımı da büyük ölçüde kısıtlandı. O dönemde Supikçe genelde çocuklarca evde kullanılırken, Rus Ortodoks ayinlerinde Rusça, Amerikan misyoner ve devlet okullarında ise yalnızca İngilizce kullanmaya zorlandılar. Bu zorlamada Amerikan döneminde dayak en etkili yöntemlerden biri idi. Dayakla terbiye edilip dillerini kullanmaları kısıtlanan Supikler aşamalı olarak o zamandan günümüze dil kaybına uğradılar.
Supikçenin özellikle Kodiak Adasında konuşulan biçimi soyu tehlikedeki dillerden olup tükenmeye karşı yaşlı neslin (Supikçe: cuqlliq) kılavuzluğunda dilin yeniden kazanılmasına çalışılmaktadır.
Kodiak Adasında dilin yeniden canlandırılması girişimleri olarak, seyahat broşürlerinde ve yerel gazetelerde "hoşgeldiniz" ya da "merhaba" tarzı kalıplaşmış Supikçe cümlecikler kullanma gibi fazla bir işe yaramayan pasif girişimleri bir yana bırakırsak, Kodiak'taki halk radyosu KMXT ([1] 16 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .) tarafından Haftanın Supikçe Kelimesi (Alutiiq Word of the Week) adlı program sesçe en etkili olanıdır. İnternet ortamındaki yayınlar arasında yazıca en etkilisi Supik Müzesi (Alutiiq Museum ) adlı sitedir.
Alıntılar
Rus Alaskası döneminde (1784 - 1864) Ruslarla ve Rusçayla karşılaşan Supiklerin dillerinde Rusça alıntılar günümüzde de canlılığını sürdürür. Supikler, Ruslaşmanın en yoğun görüldüğü Eskimolardır.
Cainiq (< Rus. чайник) 'çaydanlık', cayuq (< Rus. чай) 'çay', caskaq (< Rus. чашка) 'fincan', kaminaq (< Rus. камин) 'soba', kelipaq (< Rus. хлеб) 'ekmek', kuskaq (< Rus. кошка) 'kedi', masla (< Rus. масло) 'tereyağı', muRuk'uuq / muluk'uuq (< Rus. молоко) 'süt', nehusiq (< Rus. ножик) 'bıçak', paltuuk (< Rus. пальто) 'palto', piRuq (< Rus. пирог) 'börek; turta', saalaq (< Rus. сало) 'yağ, içyağı', stakanaq (< Rus. стакан) 'bardak', slaapaq (< Rus. шляпа) 'şapka'.
Amerikan döneminde de İngilizceden geçen alıntılar bulunur: haatkiik (< İng. hotcake) 'krep, pankek', mastaq (< İng. mustard) 'hardal', ...
Yerli dillerden Eyakça ile Tlingitçeden de Supikçeye kelime geçmiştir.
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ a b . 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012.
- ^ a b c . 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013.
- ^ a b c Language in the USA 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Cambridge University Press, 1981
- ^ Clemens-Peter Herbermann, Bernhard Gröschel & Ulrich Hermann Waßner (1997), Sprache & Sprachen, Fachsystematik der Allgemeinen Sprachwissenschaft und Sprachensystematik, Mit ausführlichen Terminologie- und Namenregistern, Harrasowitz Verlag
- ^ Who are the Alutiiq
- ^ Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life 14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Northern Minority Languages: Problems of Survival, Senri Ethnological Studies 44 1997, pp 187-223
- ^ "1830 yılına ait Ortodoks dini metinleri" (PDF). 15 Nisan 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ağustos 2010.
- ^ Alutiiq Alphabet Poster[]
- ^ Saving Our Language 13 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . American missionary and government schools instituted a harsh English-only policy, often enforced with corporal punishment (Crowell & Lührmann 2001)
Kaynakça
- (Batı Supikçesi)
- John E. Smelcer, Alutiiq Noun Dictionary and Pronunciation Guide , Common Nouns in Prince William Sound and Kenai Peninsula Region Alutiiq (Excluding Kodiak Island)[] (Doğu Supikçesi)
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Supikce ya da Supik dili kendilerince Sugcestun Sugt stun Sugtestun Alutiitstun Ingilizce Alutiiq Sugpiaq Suk Supik Gulf Yupik Pacific Gulf Yupik Guney Alaska da Supikler tarafindan konusulan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili Alaska Yerli Dil Merkezine gore 3 500 kisilik Supik nufustan 200 kadari anadillerini konusabiliyor SupikceSugcestun Sugtʼstun Sugtestun AlutiitstunAna dili olanlarAmerika Birlesik Devletleri Alaska Konusan sayisi200 tarih gerekli Dil ailesiEskimo Aleut EskimoYupikSupikceYazi sistemiLatin ve kirilDil kodlariISO 639 2ypkISO 639 3emsAleut Adalari ve Alaska YarimadasiRus Alaskasi 1860Eskimo dilleri icindeki yeriEskimo Aleut dilleri Aleut dilleri Eskimo dilleri Yupik dilleri Sirenik Yupikcesi Oz Yupik dilleri Sibirya Yupikcesi Naukan Yupikcesi Alaska Yupikcesi Yupikce amp Cupikce Supikce Inuit dilleri Inyupikce Bati Kanada Inuitcesi Dogu Kanada Inuitcesi Gronland InuitcesiAdlandirmaAlaska yi Aleut Adalarindan kesfe baslayan Rus kasif kurk tuccari ve yerlesimciler tarafindan Aleut Rus Aleut adi verilen yerliler o zamanin Ruscasinda bugunku Aleutlari ve adasindaki Yupik Eskimolarini Ing Alutiiq kapsiyordu Ruscadaki Aleut adinin kesifteki Sibirya halklarindan Cukci kilavuzlarin dilinde sahil sakini anlamina gelen bir kelimeden ciktigi saniliyor Gunumuzde Aleutlar icin Alaska da resmi ve akademik olarak adi tercih edilmektedir Ingilizcede Kodiak Aleutlari Kodiak Aleuts adi da Ruslardan kalan yanlis adlandirmanin sonucudur Aleut adinin bir varyetesi olan Alutiiq adi ise Ingilizcede Ruslardan kalma bir yanlis adlandirmanin devami olarak Supikler ve Supikce icin kullanilmaktadir Alutiiq adi Supiklerin geneli icin kullanildigi gibi yalnizca Bati Supikleri icin de daraltilmistir ve Dogu Supikleri icin Sugpiaq ya da Chugach adi tercih edilir Kodiak Adasindaki Supikler Ruslasmanin en yogun oldugu Eskimo halkidir ve Ruslarin yerliler icin kullandigi Aleut adindan bozma Alutiiq adini ikinci bir ad olarak kendileri icin kullanirlar Dogu Supikleri Chugach ise Alutiiq adi yerine Sugpiaq adini kullanirlar Bu ad Yupiklerin kendileri icin kullandigi Yup ik ya da Yugpiaq adinin bir versiyonudur Kelime olarak Suk Yuk insan ve pik ya da piaq gercek yapim ekinden postbase kuruludur Ayni ek Alaska daki tek Inuit kolundan Eskimo olan Inyupiklerin adinda da Inupiaq lt Inuk insan piaq gercek bulunur Kodiak Adasindaki Supikler Unangan denilen Aleutlara Taya uq adini verirler Aleutlar Unangan da Supikleri Alutiiq Kanaaĝin adiyla anarlar Sugcestun Sugt stun Sugtestun dil konusanlari Sugpiaq sg Sugpiak dual Sugpiat pl Alutiitstun dil konusanlari Alutiiq sg Alutiik dual Alutiit pl Kendilerini adlandirmalari gibi dillerini adlandirma bicimleri de ilginctir Sugcestun insana benzer Alutiitstun Aleuta benzer AnadiliAlaska da 1980 ile 1992 yillarinda Eskimo Aleut dilli halklarin nufusu ve anadillerini konusabilenlerin sayisi ALASKA etnik nufus anadilini konusabilen konusabilme yasi1980 Sibirya Yupikleri 1 100 1 050 95 yetiskinlerin hepsi ve cocuklarin coguYupikler 17 000 14 000 80 yetiskinlerin tamamina yakini ve cocuklarin bir kismiInyupikler 12 000 5 000 40 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiSupikler 3 000 1 000 33 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiAleutlar 2 200 700 35 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismi1992 Sibirya Yupikleri 1 100 1 050 95 yetiskinlerin hepsi ve cocuklarin coguYupikler 18 000 12 000 67 yetiskinlerin tamamina yakini ve cocuklarin bir kismiInyupikler 13 000 4 000 31 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiSupikler 3 100 600 19 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiAleutlar 2 100 400 19 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiDiyalekt ve kabileleriBati Supikcesi kendilerince Kaniagmiut Ingilizce Koniag Alutiiq Koniag dialect Alutiiq sensu stricto Anakara Bati Supikcesi Ingilizce Koniag Alutiiq of Alaska Peninsula Ugaassarmiut Ingilizce Ugashik subdialect Katmai sivesi Ingilizce Katmai subdialect Ada Bati Supikcesi Ingilizce Koniag Alutiiq of Kodiak Island Kodiak Adasinda konusulan bu lehce 1964 Alaska Depreminde Supikce Aulaluni yerle bir olmasindan once Afognak adasinda da konusuluyordu Qik rtarmiut Sugpiat ya da Qik rtarmiut Alutiit Guney sivesi Ingilizce Southern subdialect Kodiak adasindaki Akhiok ve Old Harbor sehirlerinde konusulur Kuzey sivesi Ingilizce Northern subdialect Kodiak adasindaki Karluk Larsen Bay Port lions Ouzinkie ve Kodiak sehirlerinde konusulur Tangirnarmiut Tangirnaq Woody Island adasinda konusulur Dogu Supikcesi Ingilizce Chugach Alutiiq Chugach dialect Chugach Eskimo Sugpiaq sensu stricto Anakara Dogu Supikcesi Ingilizce Chugach Alutiiq of Kenai Peninsula Unegkurmiut Yalegmiut Ada Dogu Supikcesi kendilerince Chugachigmiut Ingilizce Chugach Alutiiq of Prince William Sound Chugach proper Tyanirmiut Shuqlurmiut Nutyirmiut Palugvirmiut Alukarmiut Atyarmiut Talitlarmiut Kangirtlurmiut Ugalakmiut Bati Supikcesi Kodiak sivesi ile Dogu Supikcesi ay adlarinin karsilastirmasi Bati Kodiak Dogu anlamiCuqllirpaaq Iraluq OcakNanicqaaq Iraluq Yaʼalungia aq SubatKaignasqaq Iraluq Ya alullraaq MartUqna isurt sqaaq Iraluq Saqulegciq NisanNikllit Iraluat Maniit Ya allua MayisNaut staat Iraluat Iqallugciq Haziran TemmuzAlaganat Iraluat Uksuam Ya allua AgustosQakiiyat Iraluat Alusastuam Ya allua EylulKakegllum Iralua EkimQuyawim Iralua Kapkaanam Ya allua KasimQanim Iralua Aralik Bati Supikcesi Kodiak sivesi ile Dogu Supikcesi sayi adlarinin nuumiraq karsilastirmasi Bati Kodiak Dogu anlamiallringuq allriluq all inguq Chenega allringuq Nanwalek Port Graham bir 1mal uk atel ek Chenega malruk mall uk Nanwalek Port Graham iki 2pingayun pinga an Chenega pingayun Nanwalek Port Graham uc 3staaman staaman Chenega Nanwalek Port Graham dort 4talliman talliman Chenega Nanwalek Port Graham bes 5arwilgen arwinlen Chenega arwilgen Nanwalek Port Graham alti 6mallrungin maquungwin Chenega mallruungin Nanwalek Port Graham yedi 7inglulgen inglulen Chenega Nanwalek Port Graham sekiz 8qulnguyan qulnguan Chenega Nanwalek Port Graham dokuz 9qulen qulen Chenega Nanwalek Port Graham on 10AlfabeSupikcenin ilk ornekleri Kodiak Adasinda Ruslar tarafindan Kiril yazisiyla kaleme alinmistir Bunlar daha cok yerli halk icin dua gibi kilise metinleri ve incil agirlikli dini yazilardir Gunumuzde Kodiak adasindaki Bati Supikcesi icin 26 harflik Latin alfabesi kullanilir A a C c E e F f G g Gw gw Hm hmHn hn Hng hng I i K k Kw kw L l Ll llM m N n Ng ng P p Q q R r R RS s T t U u W w Y y Bati Supikcesinde Kodiak Adasi uzun unluler aa ii uu ile diftonglar ai au ia iu ua ui da bulunur Bazi gramer ozellikleriSupikce Eskimo Aleut dillerinin tipik gorunumunu sergiler Kelimelerde uc sayi vardir tekil ikil cogultekil ikil cogul anlamiaiggaq aiggak aiggat elalagnaq alagnak alagnat meyvepiugta piugtek piugtet kopekiqalluk iqalluuk iqalluut som baligiKelimeler yalin halde cogu zaman nominatif eki alirlar daha cok q ya da k Kelimeler ya da cumleler 4 bolumden olusur kok stem yapim eki postbase cekim eki ending baglac enclitic Tamlama isim ya da sifat bulunmaz Turkcede iyelik tamlamasi genitive possessive ile ifade edilen orn adamin evi yapilar Yupikcede iyelik tamlamasi olmadigi icin ona yakin baska bir yapiyla kurulur relative absolutive isuwim suqaa fok midesiOrnek cumlelerBati Supikcesine Kodiak Adasi sivesinde ornek cumleler Asirtuten qaa Nasilsin Iyi misin Asirtua Iyiyim Asiitua Iyi degilim Camaʼi Merhaba Aaʼa Evet Qangʼa Hayir Quyanaa Tesekkur ederim Quyanaasinaq Cok tesekkur ederim Quyanaituq Bir sey degil Qunuqamken Seni seviyorum Pingaqamken Senden hoslaniyorum Qusuʼamken Seni ozledim Tamaqamken Seni bulamadimTukenme tehlikesi1964 Alaska Depremi Anchorage Depremler aulaluni Supikcenin yok olma surecinde dolayli etkiye sahiptir Kodiak Adasinda Rus Alaskasi doneminde iki dilli olan ve dilleri Ruslarca yaziya gecirilip dini okullarda ogretilen Supikler Alaska yi 1867 yilinda Ruslardan satin alan Amerika Birlesik Devletleri doneminde uc dilli konuma dustukleri gibi dillerinin kullanimi da buyuk olcude kisitlandi O donemde Supikce genelde cocuklarca evde kullanilirken Rus Ortodoks ayinlerinde Rusca Amerikan misyoner ve devlet okullarinda ise yalnizca Ingilizce kullanmaya zorlandilar Bu zorlamada Amerikan doneminde dayak en etkili yontemlerden biri idi Dayakla terbiye edilip dillerini kullanmalari kisitlanan Supikler asamali olarak o zamandan gunumuze dil kaybina ugradilar Supikcenin ozellikle Kodiak Adasinda konusulan bicimi soyu tehlikedeki dillerden olup tukenmeye karsi yasli neslin Supikce cuqlliq kilavuzlugunda dilin yeniden kazanilmasina calisilmaktadir Kodiak Adasinda dilin yeniden canlandirilmasi girisimleri olarak seyahat brosurlerinde ve yerel gazetelerde hosgeldiniz ya da merhaba tarzi kaliplasmis Supikce cumlecikler kullanma gibi fazla bir ise yaramayan pasif girisimleri bir yana birakirsak Kodiak taki halk radyosu KMXT 1 16 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde tarafindan Haftanin Supikce Kelimesi Alutiiq Word of the Week adli program sesce en etkili olanidir Internet ortamindaki yayinlar arasinda yazica en etkilisi Supik Muzesi Alutiiq Museum adli sitedir AlintilarRus Alaskasi doneminde 1784 1864 Ruslarla ve Ruscayla karsilasan Supiklerin dillerinde Rusca alintilar gunumuzde de canliligini surdurur Supikler Ruslasmanin en yogun goruldugu Eskimolardir Cainiq lt Rus chajnik caydanlik cayuq lt Rus chaj cay caskaq lt Rus chashka fincan kaminaq lt Rus kamin soba kelipaq lt Rus hleb ekmek kuskaq lt Rus koshka kedi masla lt Rus maslo tereyagi muRuk uuq muluk uuq lt Rus moloko sut nehusiq lt Rus nozhik bicak paltuuk lt Rus palto palto piRuq lt Rus pirog borek turta saalaq lt Rus salo yag icyagi stakanaq lt Rus stakan bardak slaapaq lt Rus shlyapa sapka Amerikan doneminde de Ingilizceden gecen alintilar bulunur haatkiik lt Ing hotcake krep pankek mastaq lt Ing mustard hardal Yerli dillerden Eyakca ile Tlingitceden de Supikceye kelime gecmistir Ayrica bakinizAlaska Yerli Dil MerkeziDipnotlar a b 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2012 a b c 12 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2013 a b c Language in the USA 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press 1981 Clemens Peter Herbermann Bernhard Groschel amp Ulrich Hermann Wassner 1997 Sprache amp Sprachen Fachsystematik der Allgemeinen Sprachwissenschaft und Sprachensystematik Mit ausfuhrlichen Terminologie und Namenregistern Harrasowitz Verlag Who are the Alutiiq Panu Hallamaa 1997 Unangam Tunuu and Sugtestun A Struggle for Continued Life 14 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Northern Minority Languages Problems of Survival Senri Ethnological Studies 44 1997 pp 187 223 1830 yilina ait Ortodoks dini metinleri PDF 15 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Agustos 2010 Alutiiq Alphabet Poster olu kirik baglanti Saving Our Language 13 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde American missionary and government schools instituted a harsh English only policy often enforced with corporal punishment Crowell amp Luhrmann 2001 Kaynakca Bati Supikcesi John E Smelcer Alutiiq Noun Dictionary and Pronunciation Guide Common Nouns in Prince William Sound and Kenai Peninsula Region Alutiiq Excluding Kodiak Island olu kirik baglanti Dogu Supikcesi Dis baglantilar