Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Supikler ya da Pasifik Yupikleri, Alutikler (kendilerince Sugpiaq sg, Sugpiak dual, Sugpiat pl ya da Alutiiq sg, Alutiik dual, Alutiit pl), Güney Alaska'da yaşayan Yupik kolundan Eskimo halkıdır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabilmektedir.
 Agnguaq (dans) kıyafeti içinde bir Supik | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 | 3.500 |
| Diller | |
| Din | |
Hristiyanlık (genellikle Ortodoks) | |
| |
Adlandırma
Alaska'yı Aleut Adalarından keşfe başlayan Rus kâşif, kürk tüccarı ve yerleşimciler tarafından Aleut (Rusça: Алеутъ) adı verilen yerliler, o zamanın Rusçasında bugünkü Aleutları ve Kodiak Adası'ndaki Yupik Eskimolarını (İngilizce: Alutiiq) kapsıyordu. Rusçadaki Aleut adının, keşifteki Sibirya halklarından (? Çukçi) kılavuzların dilinde "sahil sakini" anlamına gelen bir kelimeden çıktığı sanılıyor. 1784 yılında Kodiak Adasında bulunan Three Saints Koyuna (Supikçe: Sun'alleq) yerleşen Rus kürk tüccarları (Rusça: промышленник), Supiklerle karşılaşan ilk Avrupalılardır. Supikler, kültürel açıdan Aleutlara en çok benzeyen Eskimolardır. Günümüzde Alaska'daki Eskimoların üç kültür grubundan birini Aleutlar ile Supikler oluşturur. Aleutlar ile Supikleri bir tutup aynı adla anan Ruslar, Aleut Adalarındaki Aleutlardan (Unangan) ayırmak için Kodiak Adasındaki Supikleri "Kodiak Aleutu" (dönemin Rusçasıyla Алеутъ Кадьякскiй, okunuşu: Aleut Kadyakskiy) ve dillerini de "Kodiak Dili" (Rusça: Кадьякскiй Языкъ, okunuşu: Kadyakskiy Yazık) olarak adlandırmışlardır. Uzun yıllar Ruslaşma asimilasyonu geçiren Kodiak Supikleri, Ruslardan kalma Aleut adını günümüzde Alutiiq biçiminde kendilerine ikinci ad olarak verirler. Bu Alutiiq adı İngilizcede Supiklerin genel adı olarak yaygınlaşmaktadır. Atka Aleutları Ruslardan kalma Aleut adını Aliguutax̂ biçiminde kendileri için kullanırlar.
İngilizcede Alutiiq, Sugpiaq, Sugpiat, Supik, Suk, Pacific Gulf Yupik, Gulf Yupik gibi farklı adlarla anılırlar.
2000 ABD Nüfus sayımında Supikler "Alutiiq Aleut", "Bristol Bay Aleut", "Chugach Aleut", "Koniag Aleut" ve "Sugpiaq" gibi adlarla ayrı ayrı geçerken asıl Aleutlar "Unangan Aleut" adıyla yer alıyor.
Eskimo halkları içindeki yeri
- Eskimo - Aleut halkları
- Aleutlar
- Eskimolar
- Yupik halkları
- Sirenik Yupikleri
- Öz Yupik halkları
- Sibirya Yupikleri
- Naukan Yupikleri
- Alaska Yupikleri (Yupikler & Çupikler)
- Supikler
- İnuit halkları
- Yupik halkları
Kabileleri
Supikler dil ve kültürlerine göre iki ana gruba ayrılır:
- Batı Supikleri (Kaniagmiut)
- anakara: (Ugaassarmiut, Aluuwirmiut): Alaska Yarımadası
- ada: (Qik'rtarmiut, Tangirnarmiut): Kodiak Takımadaları
- Doğu Supikleri
- anakara: (Unegkurmiut, Yalegmiut): Kenai Yarımadası
- ada (Chugachigmiut: Tyanirmiut, Shuqlurmiut, Nutyirmiut, Palugvirmiut, Alukarmiut, Atyarmiut, Talitlarmiut, Kangirtlurmiut, Ugalakmiut):
Batı ve Doğu Supik kabileleri birbirinden ayrılmış ve coğrafyaları karadan ve denizden Alaska Atabasklarından Kızılderililerince bölünmüştür.
Komşuları
Supiklerin komşuları olarak batıda Unangan da denilen Aleutlar (Supikçe Taya'uq), kuzeybatıda Alaska Yupikleri (Supikçe Pamanarmiut) ile Denağina Kızılderilileri (Supikçe Kenaayuq), kuzeydoğuda Ahtna Kızılderilileri ve doğuda da Eyak ve Tlingit (Supikçe Swaciit) Kızılderilileri bulunur.
Ruslar ile Amerikalılardan başka, sonradan gelen Çinliler (Supikçe Cing'iyak) ve Japonlar (Supikçe Yapuunsaq) da kontakt kurulan halklardır.
Tarih
Dil verileri ve arkeolojik kalıntılar Eskimo halklarının Bering Boğazı'nın buzlarla kaplanıp kara köprüsü olduğu zamanlarda günümüzden 10.000 yıl önce iki ayrı etnik grup (Eskimo ve Aleut) olarak Alaska'dan Kamçatka'ya kadar olan bölgede bulunduklarını göstermektedir. Eskimo ve Aleutların denizde avlanma tekniklerinin geliştirilmesinden önce bölündüklerini gösteren dil verileri arasında ok ve yay için ortak kelimelerin bulunması, bunun yanında deniz avcılığı terimlerinin Eskimo ve Aleutlarda farklı olması gösterilebilir. Eskimo ve Aleutlar deniz avcılığını birbirlerinden bağımsız olarak geliştirmişlerdir.
1784 yılında Grigoriy Şelihov (Rusça: Григорий Иванович Шелихов, okunuşu: Grigory İvanoviç Şelihov) tarafından Sitkalidak adasındaki Awa’uq (KOD 450 Sitkalidak Refuge Rock site) yerleşiminde Awa’uq Katliamı (Sitkalidak Massacre ya da Awa'uq (Refuge Rock) massacre) yapılmış ve 500-2000 kadar Supik Eskimosu öldürülmüş, 1000 kadarı da tutsak alınmıştır.
Arkeolojik sitler
- : Sitkalidak adasındaki bu arkeolojik sit 1989 yılında Exxon Valdez petrol sızıntısının Kodiak'taki olası etkilerini araştırken arkeolog Rick Knecht tarafından keşfedilmiştir. İlk büyük arkeolojik kazı 1992 yazında yapılmış ve ahşap oyma eserler, sepetler, insan saçı, hayvan kürkü bulunmuştur.
Nüfus
Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabiliyor.
Alaska'da 1980 ile 1992 yıllarında Eskimo-Aleut dilli halkların nüfusu ve anadillerini konuşabilenlerin sayısı
| ALASKA | etnik nüfus | anadilini konuşabilen | % | konuşabilme yaşı |
| 1980 | . | . | . | . |
| Sibirya Yupikleri | 1.100 | 1.050 | 95 | yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu |
| Yupikler | 17.000 | 14.000 | 80 | yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı |
| İnyupikler | 12.000 | 5.000 | 40 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Supikler | 3.000 | 1.000 | 33 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Aleutlar | 2.200 | 700 | 35 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| 1992 | . | . | . | . |
| Sibirya Yupikleri | 1.100 | 1.050 | 95 | yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu |
| Yupikler | 18.000 | 12.000 | 67 | yetişkinlerin tamamına yakını ve çocukların bir kısmı |
| İnyupikler | 13.000 | 4.000 | 31 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Supikler | 3.100 | 600 | 19 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
| Aleutlar | 2.100 | 400 | 19 | yetişkinlerin çoğu 50 yaş üstü ve çocukların bir kısmı |
Dil ve eğitim
Yaklaşık 3000 kişilik Supik nüfusundan 400 kadarı anadilini konuşabiliyor.
1987-1988 döneminde Alaska okul bölgelerinde Supik öğrencilerin sayısı :
| Okul Bölgesi | Anadilini konuşabilenler | Konuşamayanlar | Toplam öğrenci sayısı |
| Anchorage | . | 2 | 2 |
| Kenai | 1 | 66 | 67 |
| Lake & Peninsula | . | 47 | 47 |
| Toplam | 1 | 115 | 116 |
Avcılık ve toplayıcılık
Geleneksel Supik avcılığı diğer Eskimo halklarıyla benzerlik gösterir. Alaska'nın doğasının çetin oluşu, açlık (kaik) kaygısıyla denizde (imaq) ve karada (nunat) yenebilecek her şeyin avlanılmasını ya da toplanmasını gerektirir. Supiklerin yaşadığı coğrafya Alaska'daki en güney bölge olduğu için kuzeydeki Yupik ve İnyupik coğrafyasına nazaran daha iyi durumdadır.
Av araç ve gereçleri arasında kayak (qayaq) ile kayık (angyaq) ve kürek (anguaq) ava ulaşma ve taşıma işinde değerlidir. Silah olarak ok (ruuwaq) ve yay (qitguyaq) ile zıpkın (ayaquq) kullanılır. Beyazlardan gördükleri ateşli silahlar (nutek) da sonradan ava dahil olmuştur. Av şapkası (caguyaq) ve av torbası (ekgwik) avın olmazlarındandır.
Kara memelileri olarak ren geyiği (tuntuq), boz ayı (taquka'aq), samur (aaquyaq), tavşan (kuskanat), tilki (kaugya'aq), kakım (amitatuk) ve gelengi (qanganaq) avlanır.
Deniz memelileri arasında balinalar (arwaq) başta olmak üzere yunus (mangaq), denizaslanı (wiinaq) ile foklar (aataak, isuwiq) en değerli deniz avlarıdır. Bunları deniz samuru (arhnaq) takip eder.
Kuşlar, etinden ve derisi ile diğer uygun kısımlarından yararlanılan hayvanlardır. Bunlar arasında ördekler (saqul'aq), martı (qatayaq), yelkovan (tuungat) ve karabatak (agasuuq) sayılabilir. Kuşların tüyleri (culuk) süslemede kullanılırken, yumurtaları (manik) da toplanır.
Deniz omurgasızları arasında kiton (urriitaq), deniz tarağı (mamaayaq), ahtapot (amikuq) ve deniz hıyarı (uutuk) gözde toplama avlardır.
Balıkçılık da yapılır. Balıkçı kayığı (paRaguutaq) ile ağ (kugyaq), olta (iqsak) ve kargı (panaq) ana balıkçılık malzemeleridir. En gözde balıklar som balığı (iiliksak, amartuq, niklliq, qakiiyaq) türleriyle diğer balık türleri (anciq, waa'uq, sagiq, iqalluarpak, iqalluak) gelir. Bunlar taze olarak tüketildiği gibi, ileride yemek için kurutulur (tamuuq) ya da tuz (taryuq) ve duman (puyuq) kullanarak tuzlanır ya da tütsülenerek (kupcuunaq) saklanır.
Bitkiler açısından fakir olan coğrafyada yenebilecek böğürtlensi ya da üzümsü meyveler (alagnat, cuawak, aqagwik, kenegtaq, puyurniq, muuguat) ve sebzeler (aatunaq) az olsa da vitamin alımı açısından değerlidir.
Din
Şamanizm
Geleneksel Eskimo dini şamanizm, Supiklerde de görülür. Eskiden dini amaç taşıyan şamanistik törenler, günümüzde folklorik gösteriden ileriye gitmez. Bunda Rusların Ortodoksluğu Supiklere kabul ettirmelerinin rolü vardır. Şaman (kalla'alek), ruh (sua) ve hayalet (tanraq, tangruaq) şamanlığın ana kavramlarıdır.
Hıristiyanlık
Törenler
Aynı zamanda şamanistik gösteride de kullanılan müzik olarak davul (cauyaq) ve şarkı (atuun) ile dans (agnguaq) bütünlük oluşturur. Maskeler (giinaquq ve giinaruangcut ya da maaskaat) de bunları tamamlar, böylece müzik ve dans törensel nitelik kazanır. Ruslardan aldıkları akordeon (kaRmuniaq) yeni müzik aletleridir.
Takı ve desenler törensel niteliklidir. Kadınların boncuktan yapılan şapkası (nacaq), bilezik (tayarnerutaq), kulak küpesi (kulunguaq), dudak küpesi de denilen labret (kulut'ruaq) ve dövme (kRasiruaq) tipik Eskimo beden aksesuarlarıdır.
Arkeoloji
Kodiak Adasında, günümüzde 42 kişinin yaşadığı (Supikçe Kal'uq) şehrinde yapılan arkeolojik kazılar şehrin 5000 yıldır insan yerleşimine açık olduğunu göstermektedir. Arkeolojik siteler yönünden gerçekten zengin olan Kodiak'ta tarih öncesine (prehistorik) ait 900 kadar site bulunur.
Ayrıca bakınız
Simalar
- : ressam ve heykeltıraş
- Sven Haakanson: antropolog
Dipnotlar
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;refAnlcpopisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Laurie Shannon Richmond (2011), Regulating a Mystery: Science, colonialism, and the politics of knowing in the Pacific halibut commons 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., February 2011
- ^ Who are the Alutiiq
- ^ "Alaska Native Heritage Center". 12 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010.
- ^ "Phillip Charette, Yup'ik People". 26 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2010.
- ^ Beyond the Moon Crater Myth: A New History of the Aniakchak Landscape. A Historic Resource Study for Aniakchak National Monument and Preserve (Russians assigned the catchall term Aleut to both the Unangan and Alutiiq speakers, modifying each group with a geographic adjective)
- ^ Language in the USA 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Cambridge University Press, 1981
- ^ . 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013.
- ^ Clemens-Peter Herbermann, Bernhard Gröschel & Ulrich Hermann Waßner (1997), Sprache & Sprachen, Fachsystematik der Allgemeinen Sprachwissenschaft und Sprachensystematik, Mit ausführlichen Terminologie- und Namenregistern, Harrasowitz Verlag
- ^ "U.S. Census Bureau, Census 2000" (PDF). 29 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Ağustos 2010.
- ^ . 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2010.
- ^ . 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013.
- ^ Ben Fitzhugh (2003), The Evolution of Complex Hunter-Gatherers on the Kodiak Archipelago 27 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., In Hunter-Gatherers of the North Pacific Rim, edited by J. Habu, J. Savelle, S. Koyama, and H. Hongo. SENRI Ethnological Studies no. 63. National Museum of Ethnology, Osaka, Japan. Pp. 13-48.
- ^ Tom Brown (1992), Kodiak Was Center For Eskimo Society[], The Seattle Times. Monday, September 14, 1992
- ^ Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life 14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Northern Minority Languages: Problems of Survival, Senri Ethnological Studies 44 1997, pp 187-223
- ^ "Bilingual/Bicultural Education Programs". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2010.
- ^ "Alutiiq Museum". 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2010.
Dış bağlantılar
- Alutiiq Museum 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Catherine Foster West (2009)[], Kodiak Island's Prehistoric Fisheries: Human Dietary Response to Climate Change and Resource Availability, Journal of Island & Coastal Archaeology, 4:223–239, 2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Supikler ya da Pasifik Yupikleri Alutikler kendilerince Sugpiaq sg Sugpiak dual Sugpiat pl ya da Alutiiq sg Alutiik dual Alutiit pl Guney Alaska da yasayan Yupik kolundan Eskimo halkidir Alaska Yerli Dil Merkezine gore 3 500 kisilik Supik nufustan 200 kadari anadillerini konusabilmektedir Supikler Sugpiaq Alutiiq Agnguaq dans kiyafeti icinde bir SupikOnemli nufusa sahip bolgeler3 500DillerSupikce IngilizceDinHristiyanlik genellikle Ortodoks 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2012 Nacaq boncuklu kadin basligi Chugach 1890Kodiak Adasindan Supik eserleri oyma figurler fok tuzak maskesi canak burun parcasi zipkin ayaquq ve oklar ruuwaq KodiakBati Supik cografyasiDogu Supik cografyasiChugach DaglariChugach Milli OrmaniChugach Milli OrmaniAdlandirmaAlaska yi Aleut Adalarindan kesfe baslayan Rus kasif kurk tuccari ve yerlesimciler tarafindan Aleut Rusca Aleut adi verilen yerliler o zamanin Ruscasinda bugunku Aleutlari ve Kodiak Adasi ndaki Yupik Eskimolarini Ingilizce Alutiiq kapsiyordu Ruscadaki Aleut adinin kesifteki Sibirya halklarindan Cukci kilavuzlarin dilinde sahil sakini anlamina gelen bir kelimeden ciktigi saniliyor 1784 yilinda Kodiak Adasinda bulunan Three Saints Koyuna Supikce Sun alleq yerlesen Rus kurk tuccarlari Rusca promyshlennik Supiklerle karsilasan ilk Avrupalilardir Supikler kulturel acidan Aleutlara en cok benzeyen Eskimolardir Gunumuzde Alaska daki Eskimolarin uc kultur grubundan birini Aleutlar ile Supikler olusturur Aleutlar ile Supikleri bir tutup ayni adla anan Ruslar Aleut Adalarindaki Aleutlardan Unangan ayirmak icin Kodiak Adasindaki Supikleri Kodiak Aleutu donemin Ruscasiyla Aleut Kadyakskij okunusu Aleut Kadyakskiy ve dillerini de Kodiak Dili Rusca Kadyakskij Yazyk okunusu Kadyakskiy Yazik olarak adlandirmislardir Uzun yillar Ruslasma asimilasyonu geciren Kodiak Supikleri Ruslardan kalma Aleut adini gunumuzde Alutiiq biciminde kendilerine ikinci ad olarak verirler Bu Alutiiq adi Ingilizcede Supiklerin genel adi olarak yayginlasmaktadir Atka Aleutlari Ruslardan kalma Aleut adini Aliguutax biciminde kendileri icin kullanirlar Ingilizcede Alutiiq Sugpiaq Sugpiat Supik Suk Pacific Gulf Yupik Gulf Yupik gibi farkli adlarla anilirlar 2000 ABD Nufus sayiminda Supikler Alutiiq Aleut Bristol Bay Aleut Chugach Aleut Koniag Aleut ve Sugpiaq gibi adlarla ayri ayri gecerken asil Aleutlar Unangan Aleut adiyla yer aliyor Eskimo halklari icindeki yeriEskimo Aleut halklari Aleutlar Eskimolar Yupik halklari Sirenik Yupikleri Oz Yupik halklari Sibirya Yupikleri Naukan Yupikleri Alaska Yupikleri Yupikler amp Cupikler Supikler Inuit halklari Inyupikler Bati Kanada Inuitleri Gronland InuitleriKabileleriSupikler dil ve kulturlerine gore iki ana gruba ayrilir Bati Supikleri Kaniagmiut anakara Ugaassarmiut Aluuwirmiut Alaska Yarimadasi ada Qik rtarmiut Tangirnarmiut Kodiak Takimadalari Dogu Supikleri anakara Unegkurmiut Yalegmiut Kenai Yarimadasi ada Chugachigmiut Tyanirmiut Shuqlurmiut Nutyirmiut Palugvirmiut Alukarmiut Atyarmiut Talitlarmiut Kangirtlurmiut Ugalakmiut Bati ve Dogu Supik kabileleri birbirinden ayrilmis ve cografyalari karadan ve denizden Alaska Atabasklarindan Kizilderililerince bolunmustur KomsulariSupiklerin komsulari olarak batida Unangan da denilen Aleutlar Supikce Taya uq kuzeybatida Alaska Yupikleri Supikce Pamanarmiut ile Denagina Kizilderilileri Supikce Kenaayuq kuzeydoguda Ahtna Kizilderilileri ve doguda da Eyak ve Tlingit Supikce Swaciit Kizilderilileri bulunur Ruslar ile Amerikalilardan baska sonradan gelen Cinliler Supikce Cing iyak ve Japonlar Supikce Yapuunsaq da kontakt kurulan halklardir TarihDil verileri ve arkeolojik kalintilar Eskimo halklarinin Bering Bogazi nin buzlarla kaplanip kara koprusu oldugu zamanlarda gunumuzden 10 000 yil once iki ayri etnik grup Eskimo ve Aleut olarak Alaska dan Kamcatka ya kadar olan bolgede bulunduklarini gostermektedir Eskimo ve Aleutlarin denizde avlanma tekniklerinin gelistirilmesinden once bolunduklerini gosteren dil verileri arasinda ok ve yay icin ortak kelimelerin bulunmasi bunun yaninda deniz avciligi terimlerinin Eskimo ve Aleutlarda farkli olmasi gosterilebilir Eskimo ve Aleutlar deniz avciligini birbirlerinden bagimsiz olarak gelistirmislerdir 1784 yilinda Grigoriy Selihov Rusca Grigorij Ivanovich Shelihov okunusu Grigory Ivanovic Selihov tarafindan Sitkalidak adasindaki Awa uq KOD 450 Sitkalidak Refuge Rock site yerlesiminde Awa uq Katliami Sitkalidak Massacre ya da Awa uq Refuge Rock massacre yapilmis ve 500 2000 kadar Supik Eskimosu oldurulmus 1000 kadari da tutsak alinmistir Arkeolojik sitler Sitkalidak adasindaki bu arkeolojik sit 1989 yilinda Exxon Valdez petrol sizintisinin Kodiak taki olasi etkilerini arastirken arkeolog Rick Knecht tarafindan kesfedilmistir Ilk buyuk arkeolojik kazi 1992 yazinda yapilmis ve ahsap oyma eserler sepetler insan saci hayvan kurku bulunmustur NufusAlaska Yerli Dil Merkezine gore 3 500 kisilik Supik nufustan 200 kadari anadillerini konusabiliyor Alaska da 1980 ile 1992 yillarinda Eskimo Aleut dilli halklarin nufusu ve anadillerini konusabilenlerin sayisi ALASKA etnik nufus anadilini konusabilen konusabilme yasi1980 Sibirya Yupikleri 1 100 1 050 95 yetiskinlerin hepsi ve cocuklarin coguYupikler 17 000 14 000 80 yetiskinlerin tamamina yakini ve cocuklarin bir kismiInyupikler 12 000 5 000 40 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiSupikler 3 000 1 000 33 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiAleutlar 2 200 700 35 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismi1992 Sibirya Yupikleri 1 100 1 050 95 yetiskinlerin hepsi ve cocuklarin coguYupikler 18 000 12 000 67 yetiskinlerin tamamina yakini ve cocuklarin bir kismiInyupikler 13 000 4 000 31 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiSupikler 3 100 600 19 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiAleutlar 2 100 400 19 yetiskinlerin cogu 50 yas ustu ve cocuklarin bir kismiDil ve egitimYaklasik 3000 kisilik Supik nufusundan 400 kadari anadilini konusabiliyor 1987 1988 doneminde Alaska okul bolgelerinde Supik ogrencilerin sayisi Okul Bolgesi Anadilini konusabilenler Konusamayanlar Toplam ogrenci sayisiAnchorage 2 2Kenai 1 66 67Lake amp Peninsula 47 47Toplam 1 115 116Avcilik ve toplayicilikSom baligi kurutma N B Miller in kamerasiyla Old Harbor Alaska 1889Deniz aslanlari Afognak yakinlarindaki Raspberry Adasi Geleneksel Supik avciligi diger Eskimo halklariyla benzerlik gosterir Alaska nin dogasinin cetin olusu aclik kaik kaygisiyla denizde imaq ve karada nunat yenebilecek her seyin avlanilmasini ya da toplanmasini gerektirir Supiklerin yasadigi cografya Alaska daki en guney bolge oldugu icin kuzeydeki Yupik ve Inyupik cografyasina nazaran daha iyi durumdadir Av arac ve gerecleri arasinda kayak qayaq ile kayik angyaq ve kurek anguaq ava ulasma ve tasima isinde degerlidir Silah olarak ok ruuwaq ve yay qitguyaq ile zipkin ayaquq kullanilir Beyazlardan gordukleri atesli silahlar nutek da sonradan ava dahil olmustur Av sapkasi caguyaq ve av torbasi ekgwik avin olmazlarindandir Kara memelileri olarak ren geyigi tuntuq boz ayi taquka aq samur aaquyaq tavsan kuskanat tilki kaugya aq kakim amitatuk ve gelengi qanganaq avlanir Deniz memelileri arasinda balinalar arwaq basta olmak uzere yunus mangaq denizaslani wiinaq ile foklar aataak isuwiq en degerli deniz avlaridir Bunlari deniz samuru arhnaq takip eder Kuslar etinden ve derisi ile diger uygun kisimlarindan yararlanilan hayvanlardir Bunlar arasinda ordekler saqul aq marti qatayaq yelkovan tuungat ve karabatak agasuuq sayilabilir Kuslarin tuyleri culuk suslemede kullanilirken yumurtalari manik da toplanir Deniz omurgasizlari arasinda kiton urriitaq deniz taragi mamaayaq ahtapot amikuq ve deniz hiyari uutuk gozde toplama avlardir Balikcilik da yapilir Balikci kayigi paRaguutaq ile ag kugyaq olta iqsak ve kargi panaq ana balikcilik malzemeleridir En gozde baliklar som baligi iiliksak amartuq niklliq qakiiyaq turleriyle diger balik turleri anciq waa uq sagiq iqalluarpak iqalluak gelir Bunlar taze olarak tuketildigi gibi ileride yemek icin kurutulur tamuuq ya da tuz taryuq ve duman puyuq kullanarak tuzlanir ya da tutsulenerek kupcuunaq saklanir Bitkiler acisindan fakir olan cografyada yenebilecek bogurtlensi ya da uzumsu meyveler alagnat cuawak aqagwik kenegtaq puyurniq muuguat ve sebzeler aatunaq az olsa da vitamin alimi acisindan degerlidir DinSamanizm Geleneksel Eskimo dini samanizm Supiklerde de gorulur Eskiden dini amac tasiyan samanistik torenler gunumuzde folklorik gosteriden ileriye gitmez Bunda Ruslarin Ortodokslugu Supiklere kabul ettirmelerinin rolu vardir Saman kalla alek ruh sua ve hayalet tanraq tangruaq samanligin ana kavramlaridir Hiristiyanlik Rus Ortodoks kilisesi Nikolaevsk AlaskaTorenlerAyni zamanda samanistik gosteride de kullanilan muzik olarak davul cauyaq ve sarki atuun ile dans agnguaq butunluk olusturur Maskeler giinaquq ve giinaruangcut ya da maaskaat de bunlari tamamlar boylece muzik ve dans torensel nitelik kazanir Ruslardan aldiklari akordeon kaRmuniaq yeni muzik aletleridir Taki ve desenler torensel niteliklidir Kadinlarin boncuktan yapilan sapkasi nacaq bilezik tayarnerutaq kulak kupesi kulunguaq dudak kupesi de denilen labret kulut ruaq ve dovme kRasiruaq tipik Eskimo beden aksesuarlaridir ArkeolojiKodiak Adasinda gunumuzde 42 kisinin yasadigi Supikce Kal uq sehrinde yapilan arkeolojik kazilar sehrin 5000 yildir insan yerlesimine acik oldugunu gostermektedir Arkeolojik siteler yonunden gercekten zengin olan Kodiak ta tarih oncesine prehistorik ait 900 kadar site bulunur Ayrica bakinizAlaska Eskimolari Alaska Yerli Dil Merkezi Alaska Yerli Talepleri Cozumleme Yasasi Alaska Yerli Bolge Sirketleri Amerika nin Ruslar tarafindan somurgelestirilmesi Henrik Johan Holmberg Rick KnechtSimalar ressam ve heykeltiras Sven Haakanson antropologDipnotlar a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refAnlcpop isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Laurie Shannon Richmond 2011 Regulating a Mystery Science colonialism and the politics of knowing in the Pacific halibut commons 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde February 2011 Who are the Alutiiq Alaska Native Heritage Center 12 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2010 Phillip Charette Yup ik People 26 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2010 Beyond the Moon Crater Myth A New History of the Aniakchak Landscape A Historic Resource Study for Aniakchak National Monument and Preserve Russians assigned the catchall term Aleut to both the Unangan and Alutiiq speakers modifying each group with a geographic adjective Language in the USA 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press 1981 12 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2013 Clemens Peter Herbermann Bernhard Groschel amp Ulrich Hermann Wassner 1997 Sprache amp Sprachen Fachsystematik der Allgemeinen Sprachwissenschaft und Sprachensystematik Mit ausfuhrlichen Terminologie und Namenregistern Harrasowitz Verlag U S Census Bureau Census 2000 PDF 29 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Agustos 2010 28 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2010 6 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2013 Ben Fitzhugh 2003 The Evolution of Complex Hunter Gatherers on the Kodiak Archipelago 27 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Hunter Gatherers of the North Pacific Rim edited by J Habu J Savelle S Koyama and H Hongo SENRI Ethnological Studies no 63 National Museum of Ethnology Osaka Japan Pp 13 48 Tom Brown 1992 Kodiak Was Center For Eskimo Society olu kirik baglanti The Seattle Times Monday September 14 1992 Panu Hallamaa 1997 Unangam Tunuu and Sugtestun A Struggle for Continued Life 14 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Northern Minority Languages Problems of Survival Senri Ethnological Studies 44 1997 pp 187 223 Bilingual Bicultural Education Programs 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2010 Alutiiq Museum 8 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2010 Arsivlenmis kopya 25 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2010 Dis baglantilarAlutiiq Museum 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Catherine Foster West 2009 olu kirik baglanti Kodiak Island s Prehistoric Fisheries Human Dietary Response to Climate Change and Resource Availability Journal of Island amp Coastal Archaeology 4 223 239 2009