Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Miletli Thales (Grekçe: Θαλῆς, Thalēs; y. MÖ 624/623 – MÖ 548/545), Milet, İyonya'dan bir Antik Yunan matematikçi, astronom ve Sokrat öncesi filozoftu. İlk filozoflardan olduğu için felsefenin ve bilimin öncüsü olarak adlandırılır. İyonya Aydınlanmasının başlatıcısı olarak bilinir ve Eski Yunan'ın Yedi Bilge'sinden ilkidir. Ticaretle uğraşmış ve bu nedenle Mısır'da bulunmuştur. Günümüze ulaşmış hiçbir metni yoktur. Yaşadığı döneme ait kaynaklarda da adına rastlanamaz ancak hakkındaki bilgiler Herodot, Laertios Diogenes, Aristoteles, Theophrastus gibi antik yazarlardan edinilir.
| Miletli Thales | |
|---|---|
 Thales'in Wilhelm Meyer'in 4. yüzyıldan kalma bir büstüne dayanan, ölümünden sonra yapılmış portresi | |
| Tam adı | Θαλῆς ὁ Μιλήσιος |
| Doğumu | y. MÖ 626/623 Antik Yunan şehri Milet, İyonya, Küçük Asya (günümüz Balat, Didim, Aydın, Türkiye) |
| Ölümü | y. MÖ 548/545 (78 yaşında) |
| Çağı | Sokrates öncesi felsefe |
| Bölgesi | Batı felsefesi, Antik Yunan felsefesi |
| Okulu | |
| İlgi alanları | |
| Önemli fikirleri | |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Bertrand Russell'e göre Felsefe, Thales ile başlamıştır. Platon, 'da, Thales'den yıldızları incelerken önündeki kuyuyu görmeyen biri olarak bahseder. Aristoteles ise, zeytinin bol çıkacağı yılı tahmin edip izlediği izlemden ötürü, onu, başarılı bir iş insanı olarak anar.
Diogenes Laertios’un söylediğine göre, Yedi Bilgeler Atina’da MÖ 582 civarında kuruldu. Thales, Yedi Bilgelerin arasında yer almaktadır.
Yaşamı
Mevcut ortak görüşe göre Thales, MÖ 620 civarında, Anadolu'nun batı sahillerinde bulunan (Aydın civarı) Milet şehrinde doğmuştur.
Arka plan
Thales'in yaşadığı tarihler tam olarak bilinmese de, kaynaklarda geçen bazı olayların tarihleri yardımıyla yaklaşık tahminlerde bulunulmuştur. Heredot'a göre (modern metotların saptamasıyla da aynı şekilde) Thales 28 Mayıs MÖ 585 tarihindeki güneş tutulmasını tahmin etmiştir. Laertios Diogenes'in Atina'lı Apolloderus'tan vakayinamesinden yaptığı alıntıya göre Thales, 58. Olimpiyat döneminde (MÖ 548-545) 78 yaşında ölmüştür.
Laertios Diogenes'in aktardığına göre Thales'in ebeveynleri, kökenleri Sur şehrinin Fenikeli mitolojik prensi Kadmos'a kadar uzanan Examyes ve Cleobuline'dir. Diogenes daha sonra birbiriyle çelişen aktarımlar ortaya koyar: Bir aktarıma göre Thales evlenmiştir ve Cybisthus isimli bir çocuğu olmuştur veya aynı isimli yeğenini evlatlık almıştır; ikinci aktarıma göre ise hiç evlenmemiş, annesine, genç bir erkek iken evlenmek için çok erken olduğunu, yaşlandığında ise artık çok geç olduğunu söylemiştir. Daha öncesinde Plutarchos, hikâyenin şu versiyonunu anlatmıştır: Solon Thales'i ziyaret eder ve niye bekâr olarak kaldığını sorar. Thales çocuklar hakkında endişelenme düşüncesini sevmediğini söyleyerek cevap verir. Yine de, birkaç yıl sonra, aile özlemiyle, yeğeni Cybisthus'u evlatlık almıştır.
Thales bir yenilikçi rolü üstlenerek, birçok faaliyette bulunmuştur. Bazıları hiç yazılı kaynak bırakmadığını söyler, diğerlerine göre ise "Gündoğumu ve Ekinoks Üzerine" adlı bir eser bırakmıştır. Ona atfedilen hiçbir kaynak günümüze ulaşmamıştır. Laertios Diogenes Thales'in iki mektubundan alıntı yapar: Biri Ferekidis'e, din üzerine yazdığı kitabı gözden geçirmesi için yazdığı mektup, diğeri ise Solon'a geçici ikamet için bulunduğu Atina'da eşlik etmesi için yazdığı mektuptur. Thales Miletlileri Atinalı koloniciler olarak tanımlar.
Teorileri
Thales’den önce, Yunanlar doğayı ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (depremler, rüzgâr vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu.
Thales, hem suyu ana madde olarak düşünmesi, hem de doğayı olguları birleştirerek açıklamaya çalışması bakımından, önemli olmuştur. Doğa olaylarının nedenlerini insan biçimli Tanrılardan çok, doğanın içinde aramıştır. Mitolojik açıklamalar ile ussal (akılsal) açıklamalar arasında bir köprü kurmuştur. Thales'den sonra öğrencileri Anaksimandros ve Anaksimenes de aynı çizgide ilerlemiştir.
Tanrısal güç
Her şeyin Tanrılarla (Daimonlarla) dolu olduğuna inanmış olabilir. Ona göre dünyada Tanrısal olmayan hiçbir şey yoktur diye belirtilir. Tanrısal gücü, mıknatıs taşındaki çekme kuvveti gibi bir hayat gücü (ruh) olarak yorumlamıştır. (Kimileri ruhun ölümsüz olduğunu söyleyen ilk kişinin o olduğunu düşünürler.)
Su, her şeyin sebebidir
Thales maddenin ilk öğesi (arkhe, töz) olarak suyu ileri sürmüştür. İlk öğe olduğundan dolayı toprağın suyun üzerinde bulunduğunu, dünyanın bir tepsi gibi olduğunu ve su tarafından taşındığını söylemiştir. (Dünya bir gemi gibi hareket ediyormuş ve suyun hareketliliği nedeniyle sallandığı zaman insanlar deprem oluyor sanıyormuş.)
Aynı zamanda Thales her şeyin temelinin meydana geldiği şey olduğunu düşünmüştür (Thales'e göre madde ile güç doğal bir bütündü ve henüz birbirinden ayrılmamışlardı ve temel maddede tanrısal yaratma gücü bulunuyordu.)
Astronomi ve mühendislik
Herodot'a ve Eudemos'a göre (28 Mayıs MÖ 585'te gerçekleştiği kabul edilen) Güneş tutulmasını önceden hesaplayıp haber vermiştir. Bu hesabı mevcut bilgisiyle yapamayacağı, Babil'e seyahat ettiği ve o sırada edindiği bilgilerden faydalandığı düşünülür. Astronomi ile uğraşan ve gün dönümlerini önceden hesaplayan biri olarak astronomdur.
Thales'in, bir kuleden, denizdeki gemilerin uzaklıklarını geometrik yöntemlerle hesaplayabilmekte olduğu söylenir. Gölgemizin bizimle aynı uzunlukta olduğu zamanı gözleyerek, piramitlerin uzunluğunu, gölgelerine bakarak hesaplamıştır. Aynı zamanda Nil nehrinin yükselmesinin rüzgâra bağlı olduğunu bulmuştur.
Matematik-geometri
Matematik alanında çığırlar açmış birisidir. Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos'un aktardığı bir düşünceye göre denizcilere kuzey takımyıldızlarından Büyükayı yerine Küçükayı'ya bakarak yön bulmalarını öğütlemiştir. Aynı zamanda Mısırlılardan geometriyi öğrenip Yunanlara tanıtmıştır. Bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:
- Çap çemberi iki eşit parçaya böler.
- Bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
- Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
- Köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
- Tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.
- Genelleştirilmiş 1959 Thales teoremine göre, E noktası AC doğru çizgisi üzerinde olmasa, içeride veya dışarıda olsa bile
![image]()
eşitliği vardır. (t=1) hâli bilinen klasik Thales teoremidir.
Notlar
- ^ J Longrigg, Biography in Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990)
- ^ Lawson, Russell. "Science in the Ancient World: An Encyclopedia 17 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."
- ^ Frisinger, H. (1971), "Meteorology before Aristotle" (PDF), Bulletin of the American meteorological society, 52 (11), ss. 1078-1081[]
Kaynakça
- Dumont Jean-Paul, Antik Felsefe, Dost Kitabevi Yayınları
- Doç. Dr. Tansu Açık’ın ders notları
- Kranz Walter, Antik Felsefe, Sosyal Yayınları
- Diogenes Laertos, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi
- Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi
- The Encyclopedia of Philosophy, By Crowell Collier and Macmillan, Copyright U.S.A: 1967
- Ahmet Arslan, İlkçağ Felsefe Tarihi Cilt 1, İstanbul Bilgi Üni. Yay.
- . 3 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Thales". 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- The Milesians. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- . 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . 22 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . 3 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Miletli Thales Grekce 8alῆs Thales y MO 624 623 MO 548 545 Milet Iyonya dan bir Antik Yunan matematikci astronom ve Sokrat oncesi filozoftu Ilk filozoflardan oldugu icin felsefenin ve bilimin oncusu olarak adlandirilir Iyonya Aydinlanmasinin baslaticisi olarak bilinir ve Eski Yunan in Yedi Bilge sinden ilkidir Ticaretle ugrasmis ve bu nedenle Misir da bulunmustur Gunumuze ulasmis hicbir metni yoktur Yasadigi doneme ait kaynaklarda da adina rastlanamaz ancak hakkindaki bilgiler Herodot Laertios Diogenes Aristoteles Theophrastus gibi antik yazarlardan edinilir Miletli ThalesThales in Wilhelm Meyer in 4 yuzyildan kalma bir bustune dayanan olumunden sonra yapilmis portresiTam adi8alῆs ὁ MilhsiosDogumuy MO 626 623 Antik Yunan sehri Milet Iyonya Kucuk Asya gunumuz Balat Didim Aydin Turkiye Olumuy MO 548 545 78 yasinda CagiSokrates oncesi felsefeBolgesiBati felsefesi Antik Yunan felsefesiOkuluIon felsefesi Milet OkuluMetafiziksel naturalizmDogalcilikIlgi alanlariEtikMetafizikMatematikAstronomiOnemli fikirleriFelsefi sorgulamaSu arkhedirThales teoremiKesisme teoremiStatik elektrikEtkilendikleri Antik Misir matematigiAntik Misir diniMuhtemelen HomerosEtkiledikleri PythagorasAnaximanderAnaximenesXenophanes Bertrand Russell e gore Felsefe Thales ile baslamistir Platon da Thales den yildizlari incelerken onundeki kuyuyu gormeyen biri olarak bahseder Aristoteles ise zeytinin bol cikacagi yili tahmin edip izledigi izlemden oturu onu basarili bir is insani olarak anar Diogenes Laertios un soyledigine gore Yedi Bilgeler Atina da MO 582 civarinda kuruldu Thales Yedi Bilgelerin arasinda yer almaktadir YasamiMevcut ortak goruse gore Thales MO 620 civarinda Anadolu nun bati sahillerinde bulunan Aydin civari Milet sehrinde dogmustur Arka plan Thales in yasadigi tarihler tam olarak bilinmese de kaynaklarda gecen bazi olaylarin tarihleri yardimiyla yaklasik tahminlerde bulunulmustur Heredot a gore modern metotlarin saptamasiyla da ayni sekilde Thales 28 Mayis MO 585 tarihindeki gunes tutulmasini tahmin etmistir Laertios Diogenes in Atina li Apolloderus tan vakayinamesinden yaptigi alintiya gore Thales 58 Olimpiyat doneminde MO 548 545 78 yasinda olmustur Laertios Diogenes in aktardigina gore Thales in ebeveynleri kokenleri Sur sehrinin Fenikeli mitolojik prensi Kadmos a kadar uzanan Examyes ve Cleobuline dir Diogenes daha sonra birbiriyle celisen aktarimlar ortaya koyar Bir aktarima gore Thales evlenmistir ve Cybisthus isimli bir cocugu olmustur veya ayni isimli yegenini evlatlik almistir ikinci aktarima gore ise hic evlenmemis annesine genc bir erkek iken evlenmek icin cok erken oldugunu yaslandiginda ise artik cok gec oldugunu soylemistir Daha oncesinde Plutarchos hikayenin su versiyonunu anlatmistir Solon Thales i ziyaret eder ve niye bekar olarak kaldigini sorar Thales cocuklar hakkinda endiselenme dusuncesini sevmedigini soyleyerek cevap verir Yine de birkac yil sonra aile ozlemiyle yegeni Cybisthus u evlatlik almistir Thales bir yenilikci rolu ustlenerek bircok faaliyette bulunmustur Bazilari hic yazili kaynak birakmadigini soyler digerlerine gore ise Gundogumu ve Ekinoks Uzerine adli bir eser birakmistir Ona atfedilen hicbir kaynak gunumuze ulasmamistir Laertios Diogenes Thales in iki mektubundan alinti yapar Biri Ferekidis e din uzerine yazdigi kitabi gozden gecirmesi icin yazdigi mektup digeri ise Solon a gecici ikamet icin bulundugu Atina da eslik etmesi icin yazdigi mektuptur Thales Miletlileri Atinali koloniciler olarak tanimlar TeorileriThales den once Yunanlar dogayi ve dunyanin temel maddesini mitoloji Tanrilar ve kahramanlarla acikliyorlardi Yeryuzundeki doga olaylari depremler ruzgar vb tanrilarla bagdastiriliyordu Thales hem suyu ana madde olarak dusunmesi hem de dogayi olgulari birlestirerek aciklamaya calismasi bakimindan onemli olmustur Doga olaylarinin nedenlerini insan bicimli Tanrilardan cok doganin icinde aramistir Mitolojik aciklamalar ile ussal akilsal aciklamalar arasinda bir kopru kurmustur Thales den sonra ogrencileri Anaksimandros ve Anaksimenes de ayni cizgide ilerlemistir Tanrisal guc Her seyin Tanrilarla Daimonlarla dolu olduguna inanmis olabilir Ona gore dunyada Tanrisal olmayan hicbir sey yoktur diye belirtilir Tanrisal gucu miknatis tasindaki cekme kuvveti gibi bir hayat gucu ruh olarak yorumlamistir Kimileri ruhun olumsuz oldugunu soyleyen ilk kisinin o oldugunu dusunurler Su her seyin sebebidir Thales maddenin ilk ogesi arkhe toz olarak suyu ileri surmustur Ilk oge oldugundan dolayi topragin suyun uzerinde bulundugunu dunyanin bir tepsi gibi oldugunu ve su tarafindan tasindigini soylemistir Dunya bir gemi gibi hareket ediyormus ve suyun hareketliligi nedeniyle sallandigi zaman insanlar deprem oluyor saniyormus Ayni zamanda Thales her seyin temelinin meydana geldigi sey oldugunu dusunmustur Thales e gore madde ile guc dogal bir butundu ve henuz birbirinden ayrilmamislardi ve temel maddede tanrisal yaratma gucu bulunuyordu Astronomi ve muhendislik Herodot a ve Eudemos a gore 28 Mayis MO 585 te gerceklestigi kabul edilen Gunes tutulmasini onceden hesaplayip haber vermistir Bu hesabi mevcut bilgisiyle yapamayacagi Babil e seyahat ettigi ve o sirada edindigi bilgilerden faydalandigi dusunulur Astronomi ile ugrasan ve gun donumlerini onceden hesaplayan biri olarak astronomdur Thales in bir kuleden denizdeki gemilerin uzakliklarini geometrik yontemlerle hesaplayabilmekte oldugu soylenir Golgemizin bizimle ayni uzunlukta oldugu zamani gozleyerek piramitlerin uzunlugunu golgelerine bakarak hesaplamistir Ayni zamanda Nil nehrinin yukselmesinin ruzgara bagli oldugunu bulmustur Matematik geometri Thales Teoremi DEBC AEAC ADAB displaystyle textstyle frac DE BC frac AE AC frac AD AB Matematik alaninda cigirlar acmis birisidir Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos un aktardigi bir dusunceye gore denizcilere kuzey takimyildizlarindan Buyukayi yerine Kucukayi ya bakarak yon bulmalarini ogutlemistir Ayni zamanda Misirlilardan geometriyi ogrenip Yunanlara tanitmistir Buldugu bazi geometri teoremleri sunlardir Cap cemberi iki esit parcaya boler Bir ikizkenar ucgenin taban acilari birbirine esittir Birbirini kesen iki dogrunun olusturdugu ters acilar birbirine esittir Kosesi cember uzerinde olan ve capi goren aci dik acidir Tabani ve buna komsu iki acisi verilen ucgen cizilebilir Genellestirilmis 1959 Thales teoremine gore E noktasi AC dogru cizgisi uzerinde olmasa iceride veya disarida olsa bile CBBA ABt BDt 1t ED displaystyle frac CB BA frac AB t BD t frac 1 t ED esitligi vardir t 1 hali bilinen klasik Thales teoremidir Notlar J Longrigg Biography in Dictionary of Scientific Biography New York 1970 1990 Lawson Russell Science in the Ancient World An Encyclopedia 17 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Frisinger H 1971 Meteorology before Aristotle PDF Bulletin of the American meteorological society 52 11 ss 1078 1081 olu kirik baglanti KaynakcaDumont Jean Paul Antik Felsefe Dost Kitabevi Yayinlari Doc Dr Tansu Acik in ders notlari Kranz Walter Antik Felsefe Sosyal Yayinlari Diogenes Laertos Unlu Filozoflarin Yasamlari ve Ogretileri Kazim Taskent Klasik Yapitlar Dizisi Ana Britannica Genel Kultur Ansiklopedisi The Encyclopedia of Philosophy By Crowell Collier and Macmillan Copyright U S A 1967 Ahmet Arslan Ilkcag Felsefe Tarihi Cilt 1 Istanbul Bilgi Uni Yay 3 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Thales 28 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Milesians 15 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilar 26 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi 22 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi 3 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi