Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Emeklilik, hayatlarını çalışarak sürdüren kişilerin yaşlılık dolayısıyla çalışamayacağı varsayılıp planlı bir şekilde çalışmayı bırakmalarıyla başlayan durumlarına verilen isimdir. Bu kimselere emekli veya tekaüt denir.
Hayatlarını sürdürmek için gereken gelir çalışarak kazandıkları maaş yerine emeklilik amacıyla önceden oluşturulmuş fonlar kullanılır. Bu fonlar, içinde hayatlarını geçirdikleri devletler tarafından, çalıştıkları iş yerleri tarafından veya şahısların kendileri tarafından oluşturulmuş olabilir. Bazen her üç türden birçok fon aynı kişinin emekliliğini amaçlar.
Çalışmadan yaşayabilmek için gerekli para emekliye genellikle sürekli bir gelir olarak, bazen yüklü bir ödeme olarak, bazen de bunların bir karışımı olarak ödenecek şekilde düzenlenir.
Emeklilik gelirleri bazen çalışanlardan toplayıp, o sırada emekli olanlara dağıtılarak, bazen her kişinin çalıştığı süre içinde çalışma gelirinin bir kısmıyla biriktirilip emekliliğinde sadece bu kendinden birikenlerden ödenecek şekilde olur.
Kaba hesapla hayatın üçte birinin hayata hazırlık, üçte birinin çalışmak, son üçte birinin de emeklilik olduğunu varsayarsak, emeklilik fonları çok uzun sürede biriktirilip, yine çok uzun sürede eriyeceği, var oldukları sürece güvenilir ve iyi gelir getiren faaliyetlerde kullanılarak ayrıca büyümeleri amaçlanacağı için ekonomik hayatta önemli ve süreklilik sağlayan bir yatırım kaynağıdırlar.
Bu uzun süreli yatırım özelliği ve dolayısıyla faizin faizi faktörünün ağır basması yüzünden kişinin emeklilik fonunun oluşturulması ile ilgili detaylar konusunda erken farkındalığı ve iyi gözetimi, iyi bir emeklilik gelirine ulaşmak bakımından büyük önem taşır.
Emeklilik fonlarının biriktirilmesi ve eritilmesi sürecinde bir sürü öngörülmesi zor etken vardır. Bu süreçteki yükümlülükleri ve riskleri kimlerin hangi sürelerde taşıyacağını, emekli gelirinin hangi süre içinde ne miktarda ödeneceğini belirleyen kanunlar ve sözleşmeler, bu süre içinde, fonların yatırımlarının ne kadar iyi ve verimli idare edildiği, ekonominin ne kadar iyi gittiği, demografinin nasıl bir gelişme gösterdiği (örneğin ortalama yaşam sürelerinin uzaması/kısalması), kuralların, politik seçeneklerin ve hatta faiz oranlarının nasıl ne yönde geliştiği gibi etkenler sonucu çok değiştirebilir. Savaş, afet, pandemi, yeni buluşlar, yeni gelişmelere toplumun ne hızla uyum sağladığı gibi şeyler gelecekteki emekli maaşlarını etkileyebilir.
Tarihi
Yaşlılara ve sakatlanarak artık toplum içindeki işlevini yerine getiremeyenlere bakma eğilimi tarih öncesi zamanlarda, hatta neandertal toplumlarda bile vardı.
Anne babaya saygının birçok din tarafından telkin edilmesi, aile içi iş bölümünde yaşlılara daha söz temelli ve danışma yönü ağır basan görevler düşmesi de çok yaygın olgulardır. "Süt hakkı" gibi kavramlar bir çeşit emeklilik benzeri oluşumdur.
Emekliliğin ilk devlet eliyle kurala bağlanması Augustus döneminde savaşçılara emeklilik şeklinde olmuştur. Roma devletinin bu yüzden fazla yükümlülük altına girmesinin sonunda yıkımına sebep olduğu iddia edilir.
Daha sonra kabile üyelerinin bakımı (8.yüzyıl, Irlanda), gazilerin bakımı (1593, İngiltere), kilise rahiplerinin dul kalan eşlerinin emekliliği (1645, Almanya), öğretmenlerin emekliliği (1667, Almanya), Otto von Bismarck tarafından başlatılan devlet garantili ve her konudaki çalışanları kapsayan yaşlılık ve malüllük sigortası (1889), yaşlılık sigortası (1908, İngiltere) gibi tarihi gelişmeler gelir.
Emeklilik yaşı
| Ülke | Erken emeklilik | Normal emeklilik | 55–59 arası çalışan | 60–64 arası çalışan | 65–69 arası çalışan | 70 ve üstü çalışan |
| Avusturya | 60 (57) | 65 (60) | 39% | 7% | 1% | 0% |
| Belçika | 60 | 65 | 45% | 12% | 1% | 0% |
| Kamboçya | 50 | 55 | 16% | 1% | 0% | 0% |
| Danimarka | yok | 65 | 77% | 35% | 9% | 3% |
| Fransa | 62* | 65* | 51% | 12% | 1% | 0% |
| Almanya | 65 | 67 | 61% | 23% | 3% | 0% |
| Yunanistan | 58 | 67 | 65% | 18% | 4% | 0% |
| İtalya | 57 | 67 | 26% | 12% | 1% | 0% |
| Hollanda | 60 | 65 (67) | 53% | 22% | 3% | 0% |
| Norveç | 62 | 67 | 74% | 33% | 7% | 1% |
| İspanya | 60** | 65** | 46% | 22% | 0% | 0% |
| İsveç | 61 | 65 | 78% | 58% | 5% | 1% |
| İsviçre | 63 (61), [58] | 65 (64) | 77% | 46% | 7% | 2% |
| Tayland | 50 | 60 | ? | ? | ? | ? |
| Birleşik Krallık | 65 | 68 | 69% | 40% | 10% | 2% |
| ABD | 62 | 67 | 66% | 43% | 20% | 5% |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Emeklilik haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Emeklilik hayatlarini calisarak surduren kisilerin yaslilik dolayisiyla calisamayacagi varsayilip planli bir sekilde calismayi birakmalariyla baslayan durumlarina verilen isimdir Bu kimselere emekli veya tekaut denir Hayatlarini surdurmek icin gereken gelir calisarak kazandiklari maas yerine emeklilik amaciyla onceden olusturulmus fonlar kullanilir Bu fonlar icinde hayatlarini gecirdikleri devletler tarafindan calistiklari is yerleri tarafindan veya sahislarin kendileri tarafindan olusturulmus olabilir Bazen her uc turden bircok fon ayni kisinin emekliligini amaclar Calismadan yasayabilmek icin gerekli para emekliye genellikle surekli bir gelir olarak bazen yuklu bir odeme olarak bazen de bunlarin bir karisimi olarak odenecek sekilde duzenlenir Emeklilik gelirleri bazen calisanlardan toplayip o sirada emekli olanlara dagitilarak bazen her kisinin calistigi sure icinde calisma gelirinin bir kismiyla biriktirilip emekliliginde sadece bu kendinden birikenlerden odenecek sekilde olur Kaba hesapla hayatin ucte birinin hayata hazirlik ucte birinin calismak son ucte birinin de emeklilik oldugunu varsayarsak emeklilik fonlari cok uzun surede biriktirilip yine cok uzun surede eriyecegi var olduklari surece guvenilir ve iyi gelir getiren faaliyetlerde kullanilarak ayrica buyumeleri amaclanacagi icin ekonomik hayatta onemli ve sureklilik saglayan bir yatirim kaynagidirlar Bu uzun sureli yatirim ozelligi ve dolayisiyla faizin faizi faktorunun agir basmasi yuzunden kisinin emeklilik fonunun olusturulmasi ile ilgili detaylar konusunda erken farkindaligi ve iyi gozetimi iyi bir emeklilik gelirine ulasmak bakimindan buyuk onem tasir Emeklilik fonlarinin biriktirilmesi ve eritilmesi surecinde bir suru ongorulmesi zor etken vardir Bu surecteki yukumlulukleri ve riskleri kimlerin hangi surelerde tasiyacagini emekli gelirinin hangi sure icinde ne miktarda odenecegini belirleyen kanunlar ve sozlesmeler bu sure icinde fonlarin yatirimlarinin ne kadar iyi ve verimli idare edildigi ekonominin ne kadar iyi gittigi demografinin nasil bir gelisme gosterdigi ornegin ortalama yasam surelerinin uzamasi kisalmasi kurallarin politik seceneklerin ve hatta faiz oranlarinin nasil ne yonde gelistigi gibi etkenler sonucu cok degistirebilir Savas afet pandemi yeni buluslar yeni gelismelere toplumun ne hizla uyum sagladigi gibi seyler gelecekteki emekli maaslarini etkileyebilir TarihiYaslilara ve sakatlanarak artik toplum icindeki islevini yerine getiremeyenlere bakma egilimi tarih oncesi zamanlarda hatta neandertal toplumlarda bile vardi Anne babaya sayginin bircok din tarafindan telkin edilmesi aile ici is bolumunde yaslilara daha soz temelli ve danisma yonu agir basan gorevler dusmesi de cok yaygin olgulardir Sut hakki gibi kavramlar bir cesit emeklilik benzeri olusumdur Emekliligin ilk devlet eliyle kurala baglanmasi Augustus doneminde savascilara emeklilik seklinde olmustur Roma devletinin bu yuzden fazla yukumluluk altina girmesinin sonunda yikimina sebep oldugu iddia edilir Daha sonra kabile uyelerinin bakimi 8 yuzyil Irlanda gazilerin bakimi 1593 Ingiltere kilise rahiplerinin dul kalan eslerinin emekliligi 1645 Almanya ogretmenlerin emekliligi 1667 Almanya Otto von Bismarck tarafindan baslatilan devlet garantili ve her konudaki calisanlari kapsayan yaslilik ve malulluk sigortasi 1889 yaslilik sigortasi 1908 Ingiltere gibi tarihi gelismeler gelir Emeklilik yasiUlke Erken emeklilik Normal emeklilik 55 59 arasi calisan 60 64 arasi calisan 65 69 arasi calisan 70 ve ustu calisanAvusturya 60 57 65 60 39 7 1 0 Belcika 60 65 45 12 1 0 Kambocya 50 55 16 1 0 0 Danimarka yok 65 77 35 9 3 Fransa 62 65 51 12 1 0 Almanya 65 67 61 23 3 0 Yunanistan 58 67 65 18 4 0 Italya 57 67 26 12 1 0 Hollanda 60 65 67 53 22 3 0 Norvec 62 67 74 33 7 1 Ispanya 60 65 46 22 0 0 Isvec 61 65 78 58 5 1 Isvicre 63 61 58 65 64 77 46 7 2 Tayland 50 60 Birlesik Krallik 65 68 69 40 10 2 ABD 62 67 66 43 20 5 Ayrica bakinizMalulen emeklilik Yaslilik sigortasiKaynakca Arsivlenmis kopya 23 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2015