Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cihan Şah veya Muzaffareddin Cihan Şah Yusuf (d. Mardin - ö. 10 Kasım 1467, Bingöl), 1438 - 1467 yılları arasında hüküm sürmüş Karakoyunlu Devleti'nin hükümdarı.
| Cihan Şah | |
|---|---|
 Karakoyunlu Sultanı Cihanşah. Ebul-Hasan Müstevi Gafari, 1780-1795 çizim | |
| Karakoyunlular | |
| Hüküm süresi | 1436 — 1467 |
| Taç giymesi | 1436 |
| Önce gelen | Kara İskender |
| Sonra gelen | Hasan Ali |
| Doğum | 1397 Mardin |
| Ölüm | 1467 Bingöl |
| Defin | Gök Mescid, Tebriz |
| Hanedan | Karakoyunlu |
| Babası | Kara Yusuf |
| Dini | İslam |
Kara Yusuf'un oğlu olup, bazı kaynaklara göre 1405 yılında Mardin'de bazılarına göre de 1397'de Hoy'da dünyaya geldi. 1415 yılında küçük yaşlardayken Sultaniye valisi oldu ve babasının ölümüne kadar bu görevde kaldı. 1420 yılında babası tarafından Trabzon İmparatoru IV. Aleksios ile Theodora Kantakouzene'nin kızı ile evlendirilmiştir. Kardeşi İskender Mirza'nın Şahruh ile mücadelesinde onun yanında yer almış, 1429 yılındaki savaşta Karakoyunlular'ın yenilgisinden sonra ise Şahruh'un yanında yer almıştır. 1434 yılında Şahruh tarafından yapılan Azerbaycan seferinde İskender Mirza'nın kaçıp Osmanlı himayesindeki Tokat'a sığınması üzerine Azerbaycan'daki Karakoyunlu idaresi Şahruh tarafından Cihanşah'a verildi. Şahruh'un ülkesine dönmesiyle İskender Mirza ile Cihan Şah birbirleriyle mücadele etmeye başlamış, Cihan Şah'ın 1436'da İskender Mirza'yı Tebriz dolaylarında yenmesi sonrasında İskender Mirza'nın kendi oğlu tarafından öldürülmesiyle de Karakoyunlular'ın önemli bir bölümüne hakim olmuştur.
1440 yılında Gürcüler üzerine sefer düzenlediği seferde Tiflis ve çevresini yağmaladı. Daha sonra Bağdat hakimi kardeşi İsfahan Han'ın ölümünden sonra Bağdat ile Irak-ı Acem topraklarını ele geçirdi. Şahruh ölene kadar ona itaat eden Cihanşah, Şahruh'un 1447'de ölmesinden sonra Timurlular arasında yaşanan taht kavgasından faydalanarak Fars ve Kirman eyaletlerini ele geçirdi. Daha sonra ilerleyişini sürdürerek 1457'de Horasan'ı Karakoyunlu topraklarına kattı. Devletin sınırlarını bugünkü Irak'ın tümü, İran, Azerbaycan ve Doğu Anadolu'ya içine alacak şekilde genişletti.
Cihan Şah, iktidarı sırasında Safeviye Tarikatı'nın güçlenmesinden rahatsız olmuş, bu nedenle de Şeyh Cüneyd'i Azerbaycan topraklarından uzaklaştırmıştır (1448). Şeyh Cüneyd'in Erdebil'e dönmesi üzerine ona karşı harekât için hazırlıklar yapmış ve bu sayede Şeyh Cüneyd'in daha kuzeye gitmesini sağlamıştır. Ancak bununla yetinmeyen Cihan Şah, Şirvanşah hakimi Halil'i teşvik ederek ve ona askeri yardımda bulunarak Şeyh Cüneyd üzerine göndertmiş, 1460 yılında yaşanan savaş sonunda da Şeyh Cüneyd mağlup edilerek öldürülmüştür.
1453'te Diyarbakır ve yöresinde hakimiyeti görülen Uzun Hasan ile mücadeleye giren Cihan Şah'ın ordusu 1457'de Diyarbakır önlerinde yenilgiye uğradı. Kendisi bu esnada doğu seferinde olup, 1458'de Herat'ı ele geçirdi. Oğlu Hasan Ali'nin hareketini haber alınca Timurlu Ebu Said ile yaptığı barış uyarınca Horasan ve Herat'tan çekilerek Azerbaycan'a geri döndü. Tebriz’de sultanlığını ilân eden oğlu Hasan Ali’nin üzerine yürüdü ve onu yakalayarak Makü Kalesi’ne hapsettirdi. Diğer oğlu Bağdat valisi ’ın isyanı ile uğraştı. 1463'te oğlunun elindeki Şiraz'ı ele geçirerek onu Bağdat'a çekilmeye zorladı. 15 Aralık 1464 - 15 Haziran 1466 tarihleri arasında bir yıl yedi ay süren kuşatması sonunda Cihan Şah, Bağdat'ı ele geçirerek oğlu Pir Budak'ı öldürttü. Oğullarının çıkardığı isyanları sona erdirdikten sonra Uzun Hasan üzerine sefere çıktı. Cihan Şah, 16 Mayıs 1467’de Tebriz'den harekete geçerek Anadolu'ya geçmiş ve destek kuvvetlerle Muş Ovasına kadar gelmiştir. Ancak Kasım ayına gelinmesi ve kışın da bastırması üzerine seferi bırakıp ordusunu bahardaki yeni harekât için dağıtarak geri çekilmeye başladı. Bunu haber alan Uzun Hasan günümüz Sancak dolaylarında Cihan Şah'ı baskına uğratmış, Cihan Şah kaçarken yakalanarak 10/11 Kasım 1467'de öldürülmüştür.
Cihan Şah'ın ölümünden sonra Uzun Hasan, Karakoyunlular'ın elindeki birçok yeri ele geçirmiş, Cihan Şah'ın oğullarının küçük yerleri idare etmeleri sonucu Uzun Hasan bu yerleri de teker teker ele geçirerek kısa sürede Karakoyunlu devletine son vermiştir. Edebiyata önem veren Cihan Şah'ın Hakîkî mahlasıyla Azerbaycan Türkçesinde ve Farsça şiirleri bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b Enver Konukçu, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 7, sayfa: 536
- ^ Macit, M., "Cihanşah ve Türkçe Şiirleri", Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (bilig), bilig-13, Sayfaː10, Yılː2000. URL:http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1250-published.pdf 19 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-03-18
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2011). "Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri". Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN .
- ^ Arayancan, A., "Karakoyunlu Sultanı Cihânşah’ın Şeyh Cüneyd’e Karşı Aldığı Önlemler", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Ciltː3, Sayıː11, Yılː2010. URL:http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi11pdf/atici_ayse.pdf 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-03-18
- ^ Geyikoğlu, H., "Kara-Koyunlular’ın Van-Gölü Çevresindeki Faaliyetleri ve Günümüze Ulaşabilen Kültürel Mirasları", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:38, YılːErzurum 2008. URL:http://www.turkiyatjournal.com/Makaleler/896090560_Hasan%20GEY%C4%B0KO%C4%9ELU.pdf 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-03-19
- ^ Iranica. Azeri Literature in Iran The 15th century saw the beginning of a more important period in the history of the Azeri Turkish literature. The position of the literary language was reinforced under the Qarāqoyunlu (r. 1400-68), who had their capital in Tabriz. Jahānšāh (r. 1438-68) himself wrote lyrical poems in Turkish using the pen name of «Ḥaqiqi».
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cihan Sah veya Muzaffareddin Cihan Sah Yusuf d Mardin o 10 Kasim 1467 Bingol 1438 1467 yillari arasinda hukum surmus Karakoyunlu Devleti nin hukumdari Cihan SahKarakoyunlu Sultani Cihansah Ebul Hasan Mustevi Gafari 1780 1795 cizimKarakoyunlularHukum suresi1436 1467Tac giymesi1436Once gelenKara IskenderSonra gelenHasan AliDogum1397 MardinOlum1467 BingolDefinGok Mescid TebrizHanedanKarakoyunluBabasiKara YusufDiniIslamCihan Sah in mezari Tebriz Kara Yusuf un oglu olup bazi kaynaklara gore 1405 yilinda Mardin de bazilarina gore de 1397 de Hoy da dunyaya geldi 1415 yilinda kucuk yaslardayken Sultaniye valisi oldu ve babasinin olumune kadar bu gorevde kaldi 1420 yilinda babasi tarafindan Trabzon Imparatoru IV Aleksios ile Theodora Kantakouzene nin kizi ile evlendirilmistir Kardesi Iskender Mirza nin Sahruh ile mucadelesinde onun yaninda yer almis 1429 yilindaki savasta Karakoyunlular in yenilgisinden sonra ise Sahruh un yaninda yer almistir 1434 yilinda Sahruh tarafindan yapilan Azerbaycan seferinde Iskender Mirza nin kacip Osmanli himayesindeki Tokat a siginmasi uzerine Azerbaycan daki Karakoyunlu idaresi Sahruh tarafindan Cihansah a verildi Sahruh un ulkesine donmesiyle Iskender Mirza ile Cihan Sah birbirleriyle mucadele etmeye baslamis Cihan Sah in 1436 da Iskender Mirza yi Tebriz dolaylarinda yenmesi sonrasinda Iskender Mirza nin kendi oglu tarafindan oldurulmesiyle de Karakoyunlular in onemli bir bolumune hakim olmustur 1440 yilinda Gurculer uzerine sefer duzenledigi seferde Tiflis ve cevresini yagmaladi Daha sonra Bagdat hakimi kardesi Isfahan Han in olumunden sonra Bagdat ile Irak i Acem topraklarini ele gecirdi Sahruh olene kadar ona itaat eden Cihansah Sahruh un 1447 de olmesinden sonra Timurlular arasinda yasanan taht kavgasindan faydalanarak Fars ve Kirman eyaletlerini ele gecirdi Daha sonra ilerleyisini surdurerek 1457 de Horasan i Karakoyunlu topraklarina katti Devletin sinirlarini bugunku Irak in tumu Iran Azerbaycan ve Dogu Anadolu ya icine alacak sekilde genisletti Cihan Sah iktidari sirasinda Safeviye Tarikati nin guclenmesinden rahatsiz olmus bu nedenle de Seyh Cuneyd i Azerbaycan topraklarindan uzaklastirmistir 1448 Seyh Cuneyd in Erdebil e donmesi uzerine ona karsi harekat icin hazirliklar yapmis ve bu sayede Seyh Cuneyd in daha kuzeye gitmesini saglamistir Ancak bununla yetinmeyen Cihan Sah Sirvansah hakimi Halil i tesvik ederek ve ona askeri yardimda bulunarak Seyh Cuneyd uzerine gondertmis 1460 yilinda yasanan savas sonunda da Seyh Cuneyd maglup edilerek oldurulmustur 1453 te Diyarbakir ve yoresinde hakimiyeti gorulen Uzun Hasan ile mucadeleye giren Cihan Sah in ordusu 1457 de Diyarbakir onlerinde yenilgiye ugradi Kendisi bu esnada dogu seferinde olup 1458 de Herat i ele gecirdi Oglu Hasan Ali nin hareketini haber alinca Timurlu Ebu Said ile yaptigi baris uyarinca Horasan ve Herat tan cekilerek Azerbaycan a geri dondu Tebriz de sultanligini ilan eden oglu Hasan Ali nin uzerine yurudu ve onu yakalayarak Maku Kalesi ne hapsettirdi Diger oglu Bagdat valisi in isyani ile ugrasti 1463 te oglunun elindeki Siraz i ele gecirerek onu Bagdat a cekilmeye zorladi 15 Aralik 1464 15 Haziran 1466 tarihleri arasinda bir yil yedi ay suren kusatmasi sonunda Cihan Sah Bagdat i ele gecirerek oglu Pir Budak i oldurttu Ogullarinin cikardigi isyanlari sona erdirdikten sonra Uzun Hasan uzerine sefere cikti Cihan Sah 16 Mayis 1467 de Tebriz den harekete gecerek Anadolu ya gecmis ve destek kuvvetlerle Mus Ovasina kadar gelmistir Ancak Kasim ayina gelinmesi ve kisin da bastirmasi uzerine seferi birakip ordusunu bahardaki yeni harekat icin dagitarak geri cekilmeye basladi Bunu haber alan Uzun Hasan gunumuz Sancak dolaylarinda Cihan Sah i baskina ugratmis Cihan Sah kacarken yakalanarak 10 11 Kasim 1467 de oldurulmustur Cihan Sah in olumunden sonra Uzun Hasan Karakoyunlular in elindeki bircok yeri ele gecirmis Cihan Sah in ogullarinin kucuk yerleri idare etmeleri sonucu Uzun Hasan bu yerleri de teker teker ele gecirerek kisa surede Karakoyunlu devletine son vermistir Edebiyata onem veren Cihan Sah in Hakiki mahlasiyla Azerbaycan Turkcesinde ve Farsca siirleri bulunmaktadir Kaynakca a b Enver Konukcu TDV Islam Ansiklopedisi cilt 7 sayfa 536 Macit M Cihansah ve Turkce Siirleri Ahmet Yesevi Universitesi Turk Dunyasi Sosyal Bilimler Dergisi bilig bilig 13 Sayfaː10 Yilː2000 URL http bilig yesevi edu tr yonetim icerik makaleler 1250 published pdf 19 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 03 18 Uzuncarsili Ismail Hakki 2011 Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 978 975 16 2457 4 Arayancan A Karakoyunlu Sultani Cihansah in Seyh Cuneyd e Karsi Aldigi Onlemler Uluslararasi Sosyal Arastirmalar Dergisi Ciltː3 Sayiː11 Yilː2010 URL http www sosyalarastirmalar com cilt3 sayi11pdf atici ayse pdf 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 03 18 Geyikoglu H Kara Koyunlular in Van Golu Cevresindeki Faaliyetleri ve Gunumuze Ulasabilen Kulturel Miraslari A U Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi Sayi 38 YilːErzurum 2008 URL http www turkiyatjournal com Makaleler 896090560 Hasan 20GEY C4 B0KO C4 9ELU pdf 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 03 19 Iranica Azeri Literature in Iran The 15th century saw the beginning of a more important period in the history of the Azeri Turkish literature The position of the literary language was reinforced under the Qaraqoyunlu r 1400 68 who had their capital in Tabriz Jahansah r 1438 68 himself wrote lyrical poems in Turkish using the pen name of Ḥaqiqi