Fanconi sendromu böbreklerin proksimal nefronlarında yetersiz geri emilim sonucu gelişen bir sendromdur Doğuştan ge

Fanconi sendromu, böbreklerin proksimal nefronlarında yetersiz geri emilim sonucu gelişen bir sendromdur. Doğuştan gelen veya sonradan edinilmiş hastalıklar, toksisite (örneğin, toksik ağır metaller) ya da ilaç reaksiyonları nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Yetersiz geri emilim sonucu glukoz, amino asitler, ürik asit, fosfat ve bikarbonat gibi düşük moleküler ağırlıklı metabolitler tübüler sıvıdan geri emilemediği için idrarla vücuttan atılır. Fanconi sendromu, glomerulustan filtre edilen sıvının işlendiği proksimal kıvrımlı tübülü (PCT) ve Henle kulbunun inen koluna bağlanan proksimal düz tübülü (pars recta) etkiler.^[]

Fanconi sendromu
Uzmanlık	Nefroloji, Endokrinoloji

Fanconi sendromunun çeşitli formları, proksimal tübülde farklı fonksiyon bozukluklarına ve buna bağlı olarak farklı komplikasyonlara neden olur. Örneğin, bikarbonat kaybı tip 2 ya da proksimal renal tübüler asidoza yol açarken, fosfat kaybı ise raşitizm ve osteomalazi gibi kemik hastalıklarına sebep olabilir. Bu durum, kişide D vitamini veya kalsiyum eksikliği olmamasına rağmen ortaya çıkar; çünkü fosfat, çocuklarda kemik gelişimi ve yetişkinlerde kemik metabolizmasında anahtar bir rol oynar.

Klinik tablo

Proksimal renal tübüler asidozun klinik bulguları şu şekildedir:^[]

•Poliüri, polidipsi ve dehidrasyon
•Çocuklarda hipofosfatemik raşitizm ve yetişkinlerde osteomalazi
•Büyüme geriliği
•Asidoz
•Hipokalemi
•Hiperkloremi

Fanconi sendromunda görülen diğer proksimal tübüler işlev bozukluğuna ait bulgular ise şunlardır:^[]

•Hipofosfatemi/hiperfosfatüri
•Glukozüri
•Proteinüri/aminoasidüri
•Hiperürikozüri

Nedenleri

Hartnup hastalığı ve buna bağlı tübüler bozukluklara zıt olarak, Fanconi sendromu belirli bir taşıyıcı kanalın bozukluğundan ziyade, birçok farklı maddenin taşınmasını etkileyen proksimal tübüllerin genel işlev kaybı olarak değerlendirilir.

Fanconi sendromunun altında yatan nedenler; kalıtsal, doğuştan gelen veya sonradan edinilmiş hastalıklar olabilir.^[]

Kalıtsal

Fanconi sendromunun çocuklarda görülen en yaygın nedeni sistinozistir.^[]

Diğer belirlenmiş nedenler ise Wilson hastalığı (bakır metabolizmasını etkileyen kalıtsal bir bozukluk), Lowe sendromu, tip 1 tirozinemi, galaktozemi, glikojen depo hastalıkları ve kalıtsal fruktoz intoleransıdır.

İki çeşidi olan Dent hastalığı ve Lowe sendromu, X bağlantılı kalıtıma sahiptir.

Yakın zamanda tanımlanan bir varyantı ise, EHHADH adlı peroksizomal proteindeki bir mutasyondan kaynaklanır. Bu mutasyon, proteini hatalı bir şekilde mitokondriye yönlendirir. Bu durum, solunum kompleksi I ve yağ asitlerinin beta oksidasyonunu etkileyerek mitokondrinin ATP üretme kapasitesini azaltır.^[]

Bir transkripsiyon faktörünü kodlayan HNF4A genindeki spesifik bir mutasyonun (R76W), insanlarda Fanconi sendromuna neden olduğu belirlenmiştir. HNF4A geni, böbreklerde özellikle proksimal tübüllerde eksprese edilir. Gelişmekte olan farelerin böbreklerinde bu genin delesyonu, poliüri, polidipsi, glikozüri ve fosfatüri gibi Fanconi sendromu fenotiplerine yol açmıştır. Bu mutasyon, böbreklerde proksimal tübüllerin tam olarak gelişememesine neden olmuştur.

Sonradan edinilmiş

Bu hastalığın sonradan edinilmesi mümkündür.^[]

Son kullanma tarihi geçmiş tetrasiklinler, proksimal tübüllere zarar veren epitetrasiklin ve anhidrotetrasikline dönüştüğü için, bu maddelerin tüketimi veya hali hazırda böbrek yetmezliği olan bireylerde tenofovir kullanımı, Fanconi sendromunun nedenleri arasında yer alır. HIV taşıyıcılarında, tenofovir ve didanozin içeren antiretroviral tedaviler sonrasında bu sendrom ikincil olarak gelişebilmektedir. Kurşun zehirlenmesi de hastalığın olası nedenleri arasındadır.

Multipl miyelom ve belirsiz öneme sahip monoklonal gammopati de bu sendroma neden olabilmektedir.

Fanconi sendromu ayrıca bazı otoimmün hastalıklara ikincil ya da üçüncül olarak da ortaya çıkabilir.

Tanısı

Rutin idrar tahlilleri, tamamen güvenilir olmasa da tanı sürecinde önemli bir yer tutar.^[]

Tedavi

Çocuklarda Fanconi sendromunun tedavisi, idrarla kaybedilen sıvı ve bikarbonat gibi hayati maddelerin yerine konmasıyla sağlanır.^[]

Eponim

Sendrom, adını İsviçreli pediatrist Guido Fanconi'den almıştır; ancak George Lignac da dahil olmak üzere, başka bilim insanları da hastalığın araştırılmasına katkıda bulunmuştur. Fanconi sendromu, karıştırılmamalıdır.^[]

Ayrıca bakınız

Basenji köpeklerinde görülen Fanconi sendromu için, maddesine bakınız.

Kaynakça

^ 'de "Fanconi syndrome"
^ Fanconi Syndrome at Merck Manual Home Health Handbook
^ Magen D, Berger L, Coady MJ, Ilivitzki A, Militianu D, Tieder M, Selig S, Lapointe JY, Zelikovic I, Skorecki K (March 2010). "A loss-of-function mutation in NaPi-IIa and renal Fanconi's syndrome". The New England Journal of Medicine. 362 (12). ss. 1102-9. doi:10.1056/NEJMoa0905647. (PMID) 20335586.
^ eMedicine'de Fanconi Syndrome
^ Cochat P, Pichault V, Bacchetta J, Dubourg L, Sabot JF, Saban C, Daudon M, Liutkus A (March 2010). "Nephrolithiasis related to inborn metabolic diseases". Pediatric Nephrology. 25 (3). ss. 415-24. doi:10.1007/s00467-008-1085-6. (PMC) 2810370 $2. (PMID) 19156444.
^ Vilasi A, Cutillas PR, Maher AD, Zirah SF, Capasso G, Norden AW, Holmes E, Nicholson JK, Unwin RJ (August 2007). "Combined proteomic and metabonomic studies in three genetic forms of the renal Fanconi syndrome". American Journal of Physiology. Renal Physiology. 293 (2). ss. F456-67. doi:10.1152/ajprenal.00095.2007. (PMID) 17494094.
^ Assmann N, Dettmer K, Simbuerger JM, Broeker C, Nuernberger N, Renner K, Courtneidge H, Klootwijk ED, Duerkop A, Hall A, Kleta R, Oefner PJ, Reichold M, Reinders J (May 2016). "Renal Fanconi Syndrome Is Caused by a Mistargeting-Based Mitochondriopathy" (PDF). Cell Reports. 15 (7). ss. 1423-1429. doi:10.1016/j.celrep.2016.04.037. (PMID) 27160910.
^ Hamilton AJ, Bingham C, McDonald TJ, Cook PR, Caswell RC, Weedon MN, Oram RA, Shields BM, Shepherd M, Inward CD, Hamilton-Shield JP, Kohlhase J, Ellard S, Hattersley AT (March 2014). "The HNF4A R76W mutation causes atypical dominant Fanconi syndrome in addition to a β cell phenotype". Journal of Medical Genetics. 51 (3). ss. 165-9. doi:10.1136/jmedgenet-2013-102066. (PMC) 3932761 $2. (PMID) 24285859.
^ Lee JW, Chou CL, Knepper MA (November 2015). "Deep Sequencing in Microdissected Renal Tubules Identifies Nephron Segment-Specific Transcriptomes". Journal of the American Society of Nephrology. 26 (11). ss. 2669-77. doi:10.1681/ASN.2014111067. (PMC) 4625681 $2. (PMID) 25817355.
^ ^a ^b Marable SS, Chung E, Adam M, Potter SS, Park JS (July 2018). "Hnf4a deletion in the mouse kidney phenocopies Fanconi renotubular syndrome". JCI Insight. 3 (14). doi:10.1172/jci.insight.97497. (PMC) 6124415 $2. (PMID) 30046000.
^ Viread Label Information, U.S. Food and Drug Administration (FDA), 2008-04-11
^ Tenofovir (Viread) Associated with Mild Kidney Function Impairment, but not Clinically Relevant Renal Disease, hivandhepatitis.com, 2008-10-14
^ Irizarry-Alvarado JM, Dwyer JP, Brumble LM, Alvarez S, Mendez JC (March 2009). "Proximal tubular dysfunction associated with tenofovir and didanosine causing Fanconi syndrome and diabetes insipidus: a report of 3 cases". The AIDS Reader. 19 (3). ss. 114-21. (PMID) 19334328.
^ Barbier O, Jacquillet G, Tauc M, Cougnon M, Poujeol P (2005). "Effect of heavy metals on, and handling by, the kidney". Nephron Physiology. 99 (4). ss. 105-10. doi:10.1159/000083981. (PMID) 15722646.
^ Hashimoto T, Arakawa K, Ohta Y, Suehiro T, Uesugi N, Nakayama M, Tsuchihashi T (2007). "Acquired fanconi syndrome with osteomalacia secondary to monoclonal gammopathy of undetermined significance". Internal Medicine. 46 (5). ss. 241-5. doi:10.2169/internalmedicine.46.1882. (PMID) 17329920.
^ "Fanconi Syndrome". The Medical Dictionary.
^ Kobayashi T, Muto S, Nemoto J, Miyata Y, Ishiharajima S, Hironaka M, Asano Y, Kusano E (June 2006). "Fanconi's syndrome and distal (type 1) renal tubular acidosis in a patient with primary Sjögren's syndrome with monoclonal gammopathy of undetermined significance". Clinical Nephrology. 65 (6). ss. 427-32. doi:10.5414/CNP65427. (PMID) 16792139.

[1] 'de "Fanconi syndrome"

[2] Fanconi Syndrome at Merck Manual Home Health Handbook

[3] Magen D, Berger L, Coady MJ, Ilivitzki A, Militianu D, Tieder M, Selig S, Lapointe JY, Zelikovic I, Skorecki K (March 2010). "A loss-of-function mutation in NaPi-IIa and renal Fanconi's syndrome". The New England Journal of Medicine. 362 (12). ss. 1102-9. doi:10.1056/NEJMoa0905647. (PMID) 20335586.

[urlFanconi_Syndrome:_eMedicine_Pediatrics:_General_Medicine-4] Medicine'de Fanconi Syndrome

[pmid19156444-5] Cochat P, Pichault V, Bacchetta J, Dubourg L, Sabot JF, Saban C, Daudon M, Liutkus A (March 2010). "Nephrolithiasis related to inborn metabolic diseases". Pediatric Nephrology. 25 (3). ss. 415-24. doi:10.1007/s00467-008-1085-6. (PMC) 2810370 $2. (PMID) 19156444.

[pmid17494094-6] Vilasi A, Cutillas PR, Maher AD, Zirah SF, Capasso G, Norden AW, Holmes E, Nicholson JK, Unwin RJ (August 2007). "Combined proteomic and metabonomic studies in three genetic forms of the renal Fanconi syndrome". American Journal of Physiology. Renal Physiology. 293 (2). ss. F456-67. doi:10.1152/ajprenal.00095.2007. (PMID) 17494094.

[7] Assmann N, Dettmer K, Simbuerger JM, Broeker C, Nuernberger N, Renner K, Courtneidge H, Klootwijk ED, Duerkop A, Hall A, Kleta R, Oefner PJ, Reichold M, Reinders J (May 2016). "Renal Fanconi Syndrome Is Caused by a Mistargeting-Based Mitochondriopathy" (PDF). Cell Reports. 15 (7). ss. 1423-1429. doi:10.1016/j.celrep.2016.04.037. (PMID) 27160910.

[8] Hamilton AJ, Bingham C, McDonald TJ, Cook PR, Caswell RC, Weedon MN, Oram RA, Shields BM, Shepherd M, Inward CD, Hamilton-Shield JP, Kohlhase J, Ellard S, Hattersley AT (March 2014). "The HNF4A R76W mutation causes atypical dominant Fanconi syndrome in addition to a β cell phenotype". Journal of Medical Genetics. 51 (3). ss. 165-9. doi:10.1136/jmedgenet-2013-102066. (PMC) 3932761 $2. (PMID) 24285859.

[9] Lee JW, Chou CL, Knepper MA (November 2015). "Deep Sequencing in Microdissected Renal Tubules Identifies Nephron Segment-Specific Transcriptomes". Journal of the American Society of Nephrology. 26 (11). ss. 2669-77. doi:10.1681/ASN.2014111067. (PMC) 4625681 $2. (PMID) 25817355.

[:0-10] Marable SS, Chung E, Adam M, Potter SS, Park JS (July 2018). "Hnf4a deletion in the mouse kidney phenocopies Fanconi renotubular syndrome". JCI Insight. 3 (14). doi:10.1172/jci.insight.97497. (PMC) 6124415 $2. (PMID) 30046000.

[11] Viread Label Information, U.S. Food and Drug Administration (FDA), 2008-04-11

[12] Tenofovir (Viread) Associated with Mild Kidney Function Impairment, but not Clinically Relevant Renal Disease, hivandhepatitis.com, 2008-10-14

[13] Irizarry-Alvarado JM, Dwyer JP, Brumble LM, Alvarez S, Mendez JC (March 2009). "Proximal tubular dysfunction associated with tenofovir and didanosine causing Fanconi syndrome and diabetes insipidus: a report of 3 cases". The AIDS Reader. 19 (3). ss. 114-21. (PMID) 19334328.

[pmid15722646-14] Barbier O, Jacquillet G, Tauc M, Cougnon M, Poujeol P (2005). "Effect of heavy metals on, and handling by, the kidney". Nephron Physiology. 99 (4). ss. 105-10. doi:10.1159/000083981. (PMID) 15722646.

[pmid17329920-15] Hashimoto T, Arakawa K, Ohta Y, Suehiro T, Uesugi N, Nakayama M, Tsuchihashi T (2007). "Acquired fanconi syndrome with osteomalacia secondary to monoclonal gammopathy of undetermined significance". Internal Medicine. 46 (5). ss. 241-5. doi:10.2169/internalmedicine.46.1882. (PMID) 17329920.

[16] "Fanconi Syndrome". The Medical Dictionary.

[pmid16792139-17] Kobayashi T, Muto S, Nemoto J, Miyata Y, Ishiharajima S, Hironaka M, Asano Y, Kusano E (June 2006). "Fanconi's syndrome and distal (type 1) renal tubular acidosis in a patient with primary Sjögren's syndrome with monoclonal gammopathy of undetermined significance". Clinical Nephrology. 65 (6). ss. 427-32. doi:10.5414/CNP65427. (PMID) 16792139.