Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bıyıklı Mehmed Paşa (Osmanlı Türkçesi: بیقلی محمد پاشا ; ö. 24 Aralık 1521), sancakbeyi, beylerbeyi ve vezir görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır. Fırat-Dicle Seferi ile geniş bir coğrafyada Safevi hakimiyetini bitirerek Fatih Paşa unvanı aldı ve Diyarbakır'ın da ilk Osmanlı valisi olmuştur.
| Fatih Paşa Bıyıklı Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Tacü't-Tevarih'de yer alan minyatürü | |
 1. Diyarbakır Beylerbeyi | |
| Görev süresi 4 Kasım 1515 - 24 Aralık 1521 | |
| Hükümdar | I. Selim I. Süleyman |
| Ek sancağı | Mardin |
| Yerine gelen | Hüsrev Paşa |
| 1. | |
| Görev süresi 23 Ekim 1514 - 4 Kasım 1515 | |
| Hükümdar | I. Selim |
| Yerine gelen | Mirza Mehmet Bey |
| 15. Trabzon Sancakbeyi | |
| Görev süresi 1514 - 23 Ekim 1514 | |
| Hükümdar | I. Selim |
| Yerine geldiği | Sunguroğlu Ahmet Paşa |
| Yerine gelen | Mirza Mehmet Bey |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 24 Aralık 1521 Diyarbekir Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm nedeni | Dizanteri |
| Defin yeri | Fatih Paşa Camisi; Diyarbakır, Türkiye |
| Milliyeti | Türk |
| Çocuk(lar) | Bıyıklızade Mustafa Paşa |
| Bitirdiği okul | Enderun |
| Mesleği | Asker |
| Dini | İslam |
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | Bıyıklı |
| Bağlılığı | Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı | Mirahur (çok işlevli saray subayı) |
| Rütbesi | Vezir(üç tuğlu) |
| Komutası | Fırat-Dicle Seferi |
| Çatışma/savaşları | Hepsi için ^ |
İlk yılları
Soyunun Akkoyunlular'a dayandığı düşünülen Bıyıklı Mehmet Paşa, Enderun'da tahsil aldıktan sonra Yavuz Sultan Selim tahta çıktığı sırada Mirahur Ağası olarak görevliydi. Tarih sahnesine ise ilk kez, henüz Mirahur Ağası iken II. Bayezid sonrası taht kavgasında Yavuz Sultan Selim'in tarafını seçerek çıktı. Yavuz Sultan Selim'in henüz hazır olmayan ordusuna öncü kuvvetleriyle Ahmed Sultan'ın ordusunu oyalayarak yeterli zamanı kazandırdı. Taht kavgasını noktalayan Yenişehir Meydan Muharebesi'nde de yararlılıklar göstermesi ona Trabzon Sancağı'nı kazandırdı. Yavuz Sultan Selim'in meşhur Çaldıran Seferi'ne kadar yaklaşık bir yıl bu görevde kaldı. Kışlamak üzere Amasya'ya dönen padişahtan Bayburt'u ve Kiği'yı kuşatması için emir aldı. 17 Ekim'de şehri ele geçirdi ve Kiğı'yı da tek kurşun atmadan teslim aldı. Bu başarısının üzerine Paşalığa terfi etti ve Bayburt, Erzincan ve Karahisar Sancakları da padişah tarafından kendisine ödül olarak verildi. 1515 kışında ise Amasya'da bulunan padişah tarafından Kemah'ı kuşatması için emir aldı. Çetin kış şartları altında kaleyi kuşatan Bıyıklı Mehmet Paşa, Mayıs ayında padişahın da kendisine katılması sonucu 19 Mayıs 1515'te kaleyi ele geçirdi. Yaklaşan Mısır savaşı yüzünden İstanbul'a dönen padişah, Bıyıklı Mehmet Paşa'yı Safeviler ile mücadele etmesi için cephede bıraktı.
Şark Serdarlığı
I. Harekât
Kemah'ın da kaybedilmesi üzerine Şah İsmail, Kemah'ın Safevi Valisi Nur Ali Halife komutasındaki bir orduyu Erzincan'ı geri alması için Tunceli'ye gönderdi. Casusları vasıtasıyla bunu önceden haber alan Bıyıklı Mehmet Paşa, sancaklarındaki kuvvetlerini topladı ve hızla Fırat'ı geçti. 1515'in Haziranı ayında gerçeklen Ovacık Muharebesi'nde mutlak zafer elde eden paşa, Nur Ali Halife'nin de sonunu getirdi. Bu muharebe ile birlikte Tunceli'yi ele geçirdi, asayişi sağladı ve Bayburt'a döndü.
II. Harekât
Bıyıklı Mehmed Paşa Tunceli'de düşmanla uğraşırken Şah İsmail bu sefer de Maktul Diyarbakır Valisi Ustaclu Muhammed Han'ın kardeşi komutasındaki 5.000 kişilik bir kuvveti İdris-i Bitlisî'nin bölgedeki çalışmalarıyla Osmanlı'ya bağlılığını bildiren Diyarbakır üzerine gönderdi. Diyarbakır Kuşatması'nın uzaması nedeniyle Bayburt'ta bulun Bıyıklı Mehmet Paşa'ya Karahan ve ordusunu imha etme görevi verildi. Amasya Beylerbeyi Şadi Paşa da Kiğı'da orduya katıldı. yaklaşık 10.000 kişilik aşiret kuvvetleri de orduya katılmıştı. 5.000 kişilik Amasya kuvvetleri de buna eklenince yaklaşık 25.000 kişilik bir kuvvetle başa çıkamayacağını düşünen Ustaclu Kara Han, Osmanlı ordusunun da gelmesi üzerine 10 Eylül'de kuşatmayı kaldırdı ve Mardin'e çekildi. Osmanlı ordusu şehre girmedi ve Kara Han'ın ordusunu Mardin'e kadar kovaladı. Kara Han Mardin'de de durmadı ve Sincar'a çekildi. Çöle girmek istemeyen Osmanlı kurmayları ise Cavsak'ta toplanarak tartışmaya başladı. Bıyıklı Mehmet Paşa ve tarafları Mardin'i kuşatmaktan yanayken, Şadi Paşa ve taraflarının dönmek istemesi üzerine bir sonuç alınamadı. Üçüncü gün ise Şadi Paşa ve ordusu ordudan ayrıldı. Mardin halkı şehri teslim ettiği halde Safevi birlikleri iç kaleye kapanıp direnişe geçtiler. Amasya ordusunun ayrılması, mevsim şartlarının getirdiği şiddetli kuraklık gibi nedenlerden ötürü Bıyıklı Mehmet Paşa ve ordusu da şehri kuşatmadan Diyarbakır'a döndü ve olanları İstanbul'a rapor etti. 4 Kasım'da da Diyarbakır'ın ilk Beylerbeyi olarak atandı. Diyarbakır beylerbeyliği, kanunlara göre üç tuğlu Vezaret (Vezirlik) makamıydı.
Olanlardan haberdar olan Yavuz Sultan Selim, Şadi Paşa ve beraberindeki altı sancakbeyi azledilerek hapse mahkûm edildi. Bu sırada Kara Han Mardin'e girdi ve takviye almaya başladı. Karaman Beylerbeyi Divane Hüsrev Paşa, Sipahileri ile Bıyıklı Mehmet Paşa'ya katılması için emir aldı. Ayrıca İstanbul'dan da takviyeler gönderildi. İstanbul'dan gelen takviyeler Mart 1516'da Harput Kuşatması'yla Elazığ hakimiyetini sağladı. Nisan ayında ise Çerkez Hüseyin Bey komutasındaki 2.000 kişilik bir süvari kuvveti Kerh Muharebesi'nde feci şekilde kıyıma uğradı. Kürt aşiretleri de Sincar Muharebesi gibi bazı Safevi takviyelerine baskınlar düzenledi.
III. Harekât: Bahar taarruzu
Hazırlıklarını tamamlayan iki ordu da bölgenin kaderini belirleyecek nihai savaş için Mayıs 1516'da Mardin yakınlarındaki Koçhisar'da karşılaştı. Osmanlı ordusunun merkezinde 2.000 tüfekli yeniçeri ve çok sayıda muharebe topu ile Bıyıklı Mehmet Paşa bulunuyordu. Sağ kanatta ise Karaman ordusu ve başında da Hüsrev Paşa bulunmaktaydı. Sağ kanatta ise , Pir Hüseyin Bey ve İdris-i Bitlisi gibi kumandanlarla birlikte Kürt aşiretleri, beyleriyle birlikte bulunuyordu. Ustaclu Kara Han ise ordusunu ikiye ayırıp sol kanadına kendisini, sağ kanadına da Bağdat Valisi Kangırıl Sultanı verdi. Muharebe, kuşluk vaktindeki Safevi taarruzu ile başladı. Çaldıran'da olanları unutmayan Karahan ateş gücü ile karşılaşmadan kanatlara taarruz etti. Karman ordusunun zorlanması üzerine Bıyıklı Mehmet Paşa, yeniçeri ortaları ile taarruza kalktı. Topçu desteğine sahip olan tüfekli yeniçeriler kendilerinden kalabalık süvari hücumlarını rahatlıkla püskürtüyordu. İlerleyen saatlerde Osmanlı sol kanadındaki düzensiz aşiret birliklerinde bozulmalar başladı. Tam o sıralarda Kara Han'ın boynuna bir tüfek mermisi isabet etti ve cansız bedeni atından düştü. Kafasını kesip mızrağına takan Nasuh adlı bir yeniçeri ise bu hareketiyle Safevi sol kanadının dağılmasına yol açtı. Akabinde de Safevi sağ kanadı kıskaca alındı ve çoğu öldürüldü. Bu sonuçtan sonra civarda hiç Safevi kuvvetli kalmadı. Maktul Ustacalı Kara Han'ın kardeşi Süleyman Bey ise Mardin kalesine kapandı. Mardin kuşatması yeni başlamıştı ki, Bıyıklı Mehmet Paşa'nın Büyük Mısır Seferi'ne katılması emredildi. Zagros dağlarının batısında başka düşman ordusu kalmadığı için ablukada biraz asker bıraktı ve yola çıkıldı.
IV. Harekât: Sefer-i Hümayun
Diyarbakır kuvvetleri Bıyıklı Mehmet Paşa komutasındayken 3 Ağustos 1516'da Malatya ovasında bulunan padişahın ordusuna katıldı. 23 Ağustos 1516'da Mercidabık ovasında gerçekleşen büyük muharebede de Rumeli Beylerbeyi Sinan Paşa ile birlikte sol kanat kumandanlığı yapan Bıyıklı Mehmet Paşa, Emir Sibay'ın üzerine yaptığı sert taarruzları karşılamayı başardı ve elde edilen zaferle birlikte Osmanlı ordusu kısa sürede Halep'e girdi. Halep'te bulunduğu sırada Yavuz Sultan Selim tarafından Mardin Kuşatması'na devam etmesi için görevlendirildi.
V. Harekât: Dicle taarruzu
Uzun süren Mardin Kuşatması sonucunda Ocak 1517'de şehir düştü ve Maktul Kara Han'ın kardeşi Süleyman Bey de bu savaşta öldü. Bu harekât sırasında Mardin ile birlikte; Rakka, Urfa, Hasankeyf ve Musul gibi Fırat ile Dicle arasındaki önemli şehirler de ele geçirildi. Sefer bittiğinde ise Bıyıklı Mehmet Paşa Diyarbakır'a dönüp şehrin onarımı ve kalkınması için çalışmaya başladı.
Katıldığı bilinen savaşlar
| Adı | Tarihi | Rakip taraf | Görevi | Savaşın akıbeti |
|---|---|---|---|---|
| Yenişehir Muharebesi | Nisan 1513 | Ahmed Sultan | Öncü komutanı | Yavuz'un zaferi |
| Bayburt Kuşatması | Ekim 1514 | Safevi Devleti | Kuşatma komutanı | Osmanlı zaferi |
| Kemah Kuşatması | Mayıs 1515 | Safevi Devleti | Kuşatma komutanı | Osmanlı zaferi |
| Ovacık Muharebesi | Haziran 1515 | Safevi Devleti | Ordu komutanı | Osmanlı zaferi |
| Diyarbakır Kuşatması | Eylül 1515 | Safevi Devleti | Ordu komutanı | Osmanlı zaferi |
| Koçhisar Muharebesi | Mayıs 1516 | Safevi Devleti | Ordu komutanı | Osmanlı zaferi |
| Mercidabık Muharebesi | Ağustos 1516 | Memlük Devleti | Sol kanat komutanı | Osmanlı zaferi |
| Mardin Kuşatması | Ocak 1517 | Safevi Devleti | Ordu komutanı | Osmanlı zaferi |
| Bahar 1517 | Safevi Devleti | Ordu komutanı | Osmanlı zaferi |
Sonrası
Valiliği
Doğu Roma İmparatorluğu ve Müslümanlar arasında yaşanan savaşlardan bu yana Timur, Selçuklu, Akkoyunlu vb. devletlerin yaptığı yıkıcı savaşlara sahne olan Diyarbakır çok yıpranmış bir şehirdi. Seferden sonra Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından şehir bakıma alındı. Bizzat kendisi; saray, hamam ve cami yaptırdı. Hatta kendisi de yaptırdığı Fatih Paşa Camisi'nde yatmaktadır. 1521 sonundaki ölümüne kadar da bu görevde kalarak bölgenin asayişi ve kalkınması için çalıştı. Kendi adında bir vakfı olup, yaptırdığı cami etrafında çarşılar ve hanlar kurulmuştu. Gelen tüccarların da yeme içme ihtiyaçlarını vakfından karşılamaktaydı. Yaptığı çalışmalar sayesinde şehrin zenginlik artışı 1518 ve 1540 defterlerinde açıkça görülmektedir.
Kişiliği, ailesi ve ölümü
İyi bir askeri ve valilik kariyeri olan Mehmet Paşa; otoriter, adil ve tedbirli biri olarak tanınırdı. Şah İsmail'in dahi sarayında casusları bulunan Mehmet Paşa, barut gücünün yeni geliştirildiği dönemde komutasına 2.000 tüfekli yeniçeri verilecek kadar eğitimli bir askerdir. Bölgedeki başarılarından sonra idareyi kurması için padişah tarafından mühürlü boş kağıtlar verilecek kadar da güvenilir biridir.
Ailesi hakkında pek malumat olmasa da Yemen Beylerbeyliği yapmış adlı bir oğlu, Bağdat ve Halep Beylerbeyliği yapmış Üveys Paşa adlı bir de kardeşi vardır. Son günlerini dizanteri olduğu halde civar köyleri gezen Bıyıklı Mehmet Paşa, 24 Aralık 1521'de aynı hastalıktan dolayı öldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Genel kaynakça
- İlhan, Mehdi (1992). . TDV İslam Ansiklopedisi. 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- İlhan, Mehdi (1988). IX'uncu Türk Tarih Kongresi. TTK Basımevi. ss. 807-817
- Göyünç, Nejat (1969). I. Bölüm. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. ss. 15-34. ISBN .
- Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tacü't-Tevarih Cilt IV. ss. 245-271. ISBN .
- Danişmend, İsmail Hami (1971). I. Selim. Topkapı/İstanbul: Doğu Kütüphanesi. ss. 16-41. ISBN .
- Mehmet Ali Ünal, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/834/10557.pdf4 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ss. 239-246
- von Hammer, Joseph. Yavuz Sultan Selim Dönemi. ISBN .
- Evliya Çelebi. Başhan'dan Diyarbekir'e gittiğimiz. ss. 432-442. ISBN .
Özel kaynakça
- ^ a b . 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "islamansiklopedisi.org.tr" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Tahir Erdoğan Şahin, Erzincan Tarihi, s.21
- ^ I. Uluslararası Oğuzlardan Osmanlıya Diyarbakır Sempozyumu Bildirileri, s.569
- ^ "Mehmed Paşa, Bıyıklı" maddesi Türk Ansiklopedisi
- ^ TKSA No. E. 6102
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2019.
- ^ Sicilli Osmani, C. IV, Mehmed Paşa (Bıyıklı)
- ^ Evliya Çelebi, a.g.e, s.436
- ^ a b c İlhan, M. Mehdi (1992), , TDV İslam Ansiklopedisi, 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi
- ^ Mehmet Ali Ünal, XVI. YÜZYILDA MAZGİRD, PERTEK VE SAĞMAN SANCAKBEYÎLERİ -PİR HÜSEYİN BEY OĞULLAR, S. 240, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/834/10557.pdf 4 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Göyünç, Nejat (1969). Osmanlılar tarafından fetih. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 18. ISBN .
- ^ Göyünç, Nejat (1969). Mardin'in ilk zaptı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 19. ISBN .
- ^ Evliya Çelebi. Diyarbakır hakkında kanunname. s. 436. ISBN .
- ^ Göyünç, Nejat (1969). Kumandanlar arası ihtilaf ve şehri tekrar zaptı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 20. ISBN .
- ^ Göyünç, Nejat (1969). Kuvvetlerin takviyesi, alınan tedbirler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 21. ISBN .
- ^ Hoca Sadeddin Efendi (1585). Kara Han'la olan cenk. s. 266. ISBN .
- ^ Göyünç, Nejat (1969). Bıyıklı Mehmed Paşa ve Karahan arasındaki nihâî muharebe. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 28. ISBN .
- ^ Evliya Çelebi. Cilt IV: Başhan'dan Diyarbekir'e gittiğimiz. ss. 439-442. ISBN .
Dış bağlantıları
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur | Diyarbakır Beylerbeyi 4 Kasım 1515-24 Aralık 1521 | Sonra gelen: Divane Hüsrev Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyikli Mehmed Pasa Osmanli Turkcesi بیقلی محمد پاشا o 24 Aralik 1521 sancakbeyi beylerbeyi ve vezir gorevlerinde bulunmus Osmanli devlet adamidir Firat Dicle Seferi ile genis bir cografyada Safevi hakimiyetini bitirerek Fatih Pasa unvani aldi ve Diyarbakir in da ilk Osmanli valisi olmustur Fatih Pasa Biyikli Mehmed PasaTacu t Tevarih de yer alan minyaturu1 Diyarbakir BeylerbeyiGorev suresi 4 Kasim 1515 24 Aralik 1521Hukumdar I Selim I SuleymanEk sancagi MardinYerine gelen Husrev Pasa1 Gorev suresi 23 Ekim 1514 4 Kasim 1515Hukumdar I SelimYerine gelen Mirza Mehmet Bey15 Trabzon SancakbeyiGorev suresi 1514 23 Ekim 1514Hukumdar I SelimYerine geldigi Sunguroglu Ahmet PasaYerine gelen Mirza Mehmet BeyKisisel bilgilerOlum 24 Aralik 1521 Diyarbekir Eyaleti Osmanli ImparatorluguOlum nedeni DizanteriDefin yeri Fatih Pasa Camisi Diyarbakir TurkiyeMilliyeti TurkCocuk lar Biyiklizade Mustafa PasaBitirdigi okul EnderunMeslegi AskerDini IslamAskeri hizmetiTakma adi BiyikliBagliligi Osmanli ImparatorluguBransi Mirahur cok islevli saray subayi Rutbesi Vezir uc tuglu Komutasi Firat Dicle SeferiCatisma savaslari Hepsi icin Iran Osmanli savaslari Firat Dicle Seferi Buyuk Misir SeferiOsmanli ve Safevi savaslarini gosteren bir minyaturIlk yillariSoyunun Akkoyunlular a dayandigi dusunulen Biyikli Mehmet Pasa Enderun da tahsil aldiktan sonra Yavuz Sultan Selim tahta ciktigi sirada Mirahur Agasi olarak gorevliydi Tarih sahnesine ise ilk kez henuz Mirahur Agasi iken II Bayezid sonrasi taht kavgasinda Yavuz Sultan Selim in tarafini secerek cikti Yavuz Sultan Selim in henuz hazir olmayan ordusuna oncu kuvvetleriyle Ahmed Sultan in ordusunu oyalayarak yeterli zamani kazandirdi Taht kavgasini noktalayan Yenisehir Meydan Muharebesi nde de yararliliklar gostermesi ona Trabzon Sancagi ni kazandirdi Yavuz Sultan Selim in meshur Caldiran Seferi ne kadar yaklasik bir yil bu gorevde kaldi Kislamak uzere Amasya ya donen padisahtan Bayburt u ve Kigi yi kusatmasi icin emir aldi 17 Ekim de sehri ele gecirdi ve Kigi yi da tek kursun atmadan teslim aldi Bu basarisinin uzerine Pasaliga terfi etti ve Bayburt Erzincan ve Karahisar Sancaklari da padisah tarafindan kendisine odul olarak verildi 1515 kisinda ise Amasya da bulunan padisah tarafindan Kemah i kusatmasi icin emir aldi Cetin kis sartlari altinda kaleyi kusatan Biyikli Mehmet Pasa Mayis ayinda padisahin da kendisine katilmasi sonucu 19 Mayis 1515 te kaleyi ele gecirdi Yaklasan Misir savasi yuzunden Istanbul a donen padisah Biyikli Mehmet Pasa yi Safeviler ile mucadele etmesi icin cephede birakti Sark SerdarligiI Harekat Kemah in da kaybedilmesi uzerine Sah Ismail Kemah in Safevi Valisi Nur Ali Halife komutasindaki bir orduyu Erzincan i geri almasi icin Tunceli ye gonderdi Casuslari vasitasiyla bunu onceden haber alan Biyikli Mehmet Pasa sancaklarindaki kuvvetlerini topladi ve hizla Firat i gecti 1515 in Hazirani ayinda gerceklen Ovacik Muharebesi nde mutlak zafer elde eden pasa Nur Ali Halife nin de sonunu getirdi Bu muharebe ile birlikte Tunceli yi ele gecirdi asayisi sagladi ve Bayburt a dondu Firat Dicle seferinin haritadaki gosterimiII Harekat Biyikli Mehmed Pasa Tunceli de dusmanla ugrasirken Sah Ismail bu sefer de Maktul Diyarbakir Valisi Ustaclu Muhammed Han in kardesi komutasindaki 5 000 kisilik bir kuvveti Idris i Bitlisi nin bolgedeki calismalariyla Osmanli ya bagliligini bildiren Diyarbakir uzerine gonderdi Diyarbakir Kusatmasi nin uzamasi nedeniyle Bayburt ta bulun Biyikli Mehmet Pasa ya Karahan ve ordusunu imha etme gorevi verildi Amasya Beylerbeyi Sadi Pasa da Kigi da orduya katildi yaklasik 10 000 kisilik asiret kuvvetleri de orduya katilmisti 5 000 kisilik Amasya kuvvetleri de buna eklenince yaklasik 25 000 kisilik bir kuvvetle basa cikamayacagini dusunen Ustaclu Kara Han Osmanli ordusunun da gelmesi uzerine 10 Eylul de kusatmayi kaldirdi ve Mardin e cekildi Osmanli ordusu sehre girmedi ve Kara Han in ordusunu Mardin e kadar kovaladi Kara Han Mardin de de durmadi ve Sincar a cekildi Cole girmek istemeyen Osmanli kurmaylari ise Cavsak ta toplanarak tartismaya basladi Biyikli Mehmet Pasa ve taraflari Mardin i kusatmaktan yanayken Sadi Pasa ve taraflarinin donmek istemesi uzerine bir sonuc alinamadi Ucuncu gun ise Sadi Pasa ve ordusu ordudan ayrildi Mardin halki sehri teslim ettigi halde Safevi birlikleri ic kaleye kapanip direnise gectiler Amasya ordusunun ayrilmasi mevsim sartlarinin getirdigi siddetli kuraklik gibi nedenlerden oturu Biyikli Mehmet Pasa ve ordusu da sehri kusatmadan Diyarbakir a dondu ve olanlari Istanbul a rapor etti 4 Kasim da da Diyarbakir in ilk Beylerbeyi olarak atandi Diyarbakir beylerbeyligi kanunlara gore uc tuglu Vezaret Vezirlik makamiydi Olanlardan haberdar olan Yavuz Sultan Selim Sadi Pasa ve beraberindeki alti sancakbeyi azledilerek hapse mahkum edildi Bu sirada Kara Han Mardin e girdi ve takviye almaya basladi Karaman Beylerbeyi Divane Husrev Pasa Sipahileri ile Biyikli Mehmet Pasa ya katilmasi icin emir aldi Ayrica Istanbul dan da takviyeler gonderildi Istanbul dan gelen takviyeler Mart 1516 da Harput Kusatmasi yla Elazig hakimiyetini sagladi Nisan ayinda ise Cerkez Huseyin Bey komutasindaki 2 000 kisilik bir suvari kuvveti Kerh Muharebesi nde feci sekilde kiyima ugradi Kurt asiretleri de Sincar Muharebesi gibi bazi Safevi takviyelerine baskinlar duzenledi Kochisar MuharebesiIII Harekat Bahar taarruzu Hazirliklarini tamamlayan iki ordu da bolgenin kaderini belirleyecek nihai savas icin Mayis 1516 da Mardin yakinlarindaki Kochisar da karsilasti Osmanli ordusunun merkezinde 2 000 tufekli yeniceri ve cok sayida muharebe topu ile Biyikli Mehmet Pasa bulunuyordu Sag kanatta ise Karaman ordusu ve basinda da Husrev Pasa bulunmaktaydi Sag kanatta ise Pir Huseyin Bey ve Idris i Bitlisi gibi kumandanlarla birlikte Kurt asiretleri beyleriyle birlikte bulunuyordu Ustaclu Kara Han ise ordusunu ikiye ayirip sol kanadina kendisini sag kanadina da Bagdat Valisi Kangiril Sultani verdi Muharebe kusluk vaktindeki Safevi taarruzu ile basladi Caldiran da olanlari unutmayan Karahan ates gucu ile karsilasmadan kanatlara taarruz etti Karman ordusunun zorlanmasi uzerine Biyikli Mehmet Pasa yeniceri ortalari ile taarruza kalkti Topcu destegine sahip olan tufekli yeniceriler kendilerinden kalabalik suvari hucumlarini rahatlikla puskurtuyordu Ilerleyen saatlerde Osmanli sol kanadindaki duzensiz asiret birliklerinde bozulmalar basladi Tam o siralarda Kara Han in boynuna bir tufek mermisi isabet etti ve cansiz bedeni atindan dustu Kafasini kesip mizragina takan Nasuh adli bir yeniceri ise bu hareketiyle Safevi sol kanadinin dagilmasina yol acti Akabinde de Safevi sag kanadi kiskaca alindi ve cogu olduruldu Bu sonuctan sonra civarda hic Safevi kuvvetli kalmadi Maktul Ustacali Kara Han in kardesi Suleyman Bey ise Mardin kalesine kapandi Mardin kusatmasi yeni baslamisti ki Biyikli Mehmet Pasa nin Buyuk Misir Seferi ne katilmasi emredildi Zagros daglarinin batisinda baska dusman ordusu kalmadigi icin ablukada biraz asker birakti ve yola cikildi IV Harekat Sefer i Humayun Hayir Bey ve Yunus Pasa ile Yavuz Sultan Selim in huzurundayken sag arkada Diyarbakir kuvvetleri Biyikli Mehmet Pasa komutasindayken 3 Agustos 1516 da Malatya ovasinda bulunan padisahin ordusuna katildi 23 Agustos 1516 da Mercidabik ovasinda gerceklesen buyuk muharebede de Rumeli Beylerbeyi Sinan Pasa ile birlikte sol kanat kumandanligi yapan Biyikli Mehmet Pasa Emir Sibay in uzerine yaptigi sert taarruzlari karsilamayi basardi ve elde edilen zaferle birlikte Osmanli ordusu kisa surede Halep e girdi Halep te bulundugu sirada Yavuz Sultan Selim tarafindan Mardin Kusatmasi na devam etmesi icin gorevlendirildi V Harekat Dicle taarruzu Uzun suren Mardin Kusatmasi sonucunda Ocak 1517 de sehir dustu ve Maktul Kara Han in kardesi Suleyman Bey de bu savasta oldu Bu harekat sirasinda Mardin ile birlikte Rakka Urfa Hasankeyf ve Musul gibi Firat ile Dicle arasindaki onemli sehirler de ele gecirildi Sefer bittiginde ise Biyikli Mehmet Pasa Diyarbakir a donup sehrin onarimi ve kalkinmasi icin calismaya basladi Katildigi bilinen savaslar 1 Adi Tarihi Rakip taraf Gorevi Savasin akibetiYenisehir Muharebesi Nisan 1513 Ahmed Sultan Oncu komutani Yavuz un zaferiBayburt Kusatmasi Ekim 1514 Safevi Devleti Kusatma komutani Osmanli zaferiKemah Kusatmasi Mayis 1515 Safevi Devleti Kusatma komutani Osmanli zaferiOvacik Muharebesi Haziran 1515 Safevi Devleti Ordu komutani Osmanli zaferiDiyarbakir Kusatmasi Eylul 1515 Safevi Devleti Ordu komutani Osmanli zaferiKochisar Muharebesi Mayis 1516 Safevi Devleti Ordu komutani Osmanli zaferiMercidabik Muharebesi Agustos 1516 Memluk Devleti Sol kanat komutani Osmanli zaferiMardin Kusatmasi Ocak 1517 Safevi Devleti Ordu komutani Osmanli zaferiBahar 1517 Safevi Devleti Ordu komutani Osmanli zaferiSonrasiValiligi Dogu Roma Imparatorlugu ve Muslumanlar arasinda yasanan savaslardan bu yana Timur Selcuklu Akkoyunlu vb devletlerin yaptigi yikici savaslara sahne olan Diyarbakir cok yipranmis bir sehirdi Seferden sonra Biyikli Mehmet Pasa tarafindan sehir bakima alindi Bizzat kendisi saray hamam ve cami yaptirdi Hatta kendisi de yaptirdigi Fatih Pasa Camisi nde yatmaktadir 1521 sonundaki olumune kadar da bu gorevde kalarak bolgenin asayisi ve kalkinmasi icin calisti Kendi adinda bir vakfi olup yaptirdigi cami etrafinda carsilar ve hanlar kurulmustu Gelen tuccarlarin da yeme icme ihtiyaclarini vakfindan karsilamaktaydi Yaptigi calismalar sayesinde sehrin zenginlik artisi 1518 ve 1540 defterlerinde acikca gorulmektedir Kisiligi ailesi ve olumu Iyi bir askeri ve valilik kariyeri olan Mehmet Pasa otoriter adil ve tedbirli biri olarak taninirdi Sah Ismail in dahi sarayinda casuslari bulunan Mehmet Pasa barut gucunun yeni gelistirildigi donemde komutasina 2 000 tufekli yeniceri verilecek kadar egitimli bir askerdir Bolgedeki basarilarindan sonra idareyi kurmasi icin padisah tarafindan muhurlu bos kagitlar verilecek kadar da guvenilir biridir Ailesi hakkinda pek malumat olmasa da Yemen Beylerbeyligi yapmis adli bir oglu Bagdat ve Halep Beylerbeyligi yapmis Uveys Pasa adli bir de kardesi vardir Son gunlerini dizanteri oldugu halde civar koyleri gezen Biyikli Mehmet Pasa 24 Aralik 1521 de ayni hastaliktan dolayi oldu Ayrica bakinizFirat Dicle Seferi Buyuk Misir Seferi Caldiran Muharebesi Mercidabik MuharebesiKaynakcaGenel kaynakca Ilhan Mehdi 1992 TDV Islam Ansiklopedisi 18 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ilhan Mehdi 1988 IX uncu Turk Tarih Kongresi TTK Basimevi ss 807 817 Goyunc Nejat 1969 I Bolum Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi ss 15 34 ISBN 9751604028 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Hoca Sadeddin Efendi 1585 Tacu t Tevarih Cilt IV ss 245 271 ISBN 9789751710949 Danismend Ismail Hami 1971 I Selim Topkapi Istanbul Dogu Kutuphanesi ss 16 41 ISBN 978 9944 397 70 4 Mehmet Ali Unal http dergiler ankara edu tr dergiler 19 834 10557 pdf4 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ss 239 246 von Hammer Joseph Yavuz Sultan Selim Donemi ISBN 9786051804217 Evliya Celebi Bashan dan Diyarbekir e gittigimiz ss 432 442 ISBN 9750817826 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ozel kaynakca a b 18 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2019 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi islamansiklopedisi org tr adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Tahir Erdogan Sahin Erzincan Tarihi s 21 I Uluslararasi Oguzlardan Osmanliya Diyarbakir Sempozyumu Bildirileri s 569 Mehmed Pasa Biyikli maddesi Turk Ansiklopedisi TKSA No E 6102 Arsivlenmis kopya 20 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2019 Sicilli Osmani C IV Mehmed Pasa Biyikli Evliya Celebi a g e s 436 a b c Ilhan M Mehdi 1992 TDV Islam Ansiklopedisi 18 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mehmet Ali Unal XVI YUZYILDA MAZGIRD PERTEK VE SAGMAN SANCAKBEYILERI PIR HUSEYIN BEY OGULLAR S 240 http dergiler ankara edu tr dergiler 19 834 10557 pdf 4 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Goyunc Nejat 1969 Osmanlilar tarafindan fetih Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi s 18 ISBN 9751604028 Goyunc Nejat 1969 Mardin in ilk zapti Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi s 19 ISBN 9751604028 Evliya Celebi Diyarbakir hakkinda kanunname s 436 ISBN 9750817826 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Goyunc Nejat 1969 Kumandanlar arasi ihtilaf ve sehri tekrar zapti Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi s 20 ISBN 9751604028 Goyunc Nejat 1969 Kuvvetlerin takviyesi alinan tedbirler Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi s 21 ISBN 9751604028 Hoca Sadeddin Efendi 1585 Kara Han la olan cenk s 266 ISBN 9789751710949 Goyunc Nejat 1969 Biyikli Mehmed Pasa ve Karahan arasindaki nihai muharebe Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Basimevi s 28 ISBN 9751604028 Evliya Celebi Cilt IV Bashan dan Diyarbekir e gittigimiz ss 439 442 ISBN 9750817826 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dis baglantilariResmi unvanlarOnce gelen Once gelen yoktur Diyarbakir Beylerbeyi 4 Kasim 1515 24 Aralik 1521 Sonra gelen Divane Husrev Pasa