Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Savoy Hanedanı (İtalyanca: Casa Savoia; Fransızca: Maison de Savoie), tarihsel Savoy bölgesinde 11. yüzyıl başlarında ortaya çıkan bir soylu hanedandır. Bu bölgede önce küçük bir kontluk yöneten bu hanedan zamanla hükümdarlık yetkilerini geliştirerek sonunda 1861 ile II. Dünya Savaşı sonunda Savoy-Carignano hanedan dalı tarafından İtalya Krallığı hükümdarı olmayı başarmıştır. Savoy Hanedanı genişleyip birleşen İtalya'ya üzerinde 85 yıl krallık yapmıştır. Savoy Hanedanı'nın İtalya Kralı olan üyeleri II. Vittorio Emanuele, I. Umberto, III. Vittorio Emanuele ve II. Umberto olmuşlardır. Son İtalya kralı olan II. Umberto ancak birkaç hafta hüküm sürmüş ve bir Anayasal Referandum ile tahttan indirilmiş ve İtalya'da yeni bir cumhuriyet ilan edilmiştir.
| Savoie Hanedanı | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Savoy, İtalya, İspanya |
| Milliyet | İtalyanlar, Fransızlar |
| Kuruluş | 1003 |
| Kurucu | Savoy Kontu I. Umberto (1003-1048) |
| Devriliş | 1946 |
| Son hükümdar | İtalya Kralı II. Umberto (1946) |
| Unvan(lar) | Kont, Dük, Kral |
Tarih
Eski tarih
Savoy Hanedanı'nın ilk üyesi Savoy Kontu I. Umberto, Sabaudia Kontu ("Biancamano (Beyaz El))") (1003-1047 veya 1048) olduğu kabul edilir. Umberto'nun ailesinin Saksonya'da Magdeburg yakınlarında ortaya çıktığı belirtilmiştir. Bu hanedan mensupları için ilk yazılı belge 10. yüzyılda bu aileye mensup iki kardeş olan Amedeo ve Umberto hakkındadır.
Sabaudia kontluğu önemsiz ve fakir olmakla beraber bu kontluğun sonraki ardıl yöneticileri diplomatik yetenek göstererek Alpler'de stratejik önemi olan geçitleri hükümleri ve kontrolleri altına almışlardır. İlk kont Umberto'nun iki oğlu Cenevre Gölü'nün doğusunda St Maurice Manastırı başpiskoposu olmuşlardır. Savoy Hanedanı mensupları hala da kendilerini koruyan Hristiyan evliyasının "St. Maurice" olduğunu kabul etmektedirler.
Umberto'nun oğlu 1051'de ağabeyi 'nun ölümü üzerine kontluk unvanını eline geçirdi. Torino'lu Markiz Adelaide ile evlenme yapıp "Susa Markizliği" unvanını ve bu Markizliğin Torino ve Pinerolo kentlerini Savoy Hanedanı eline geçirdi. Bu diplomatik başarı nedeni ile Savoy Hanedanı Fransa, İspanya ve İngiltere gibi batı Avrupa'daki önemli ülkelerin hükümdarlarının ilgisini çekip bunlar tarafından Savoy Hanedanı mensuplarının tavsiyeleri göz önüne alınmaya başlandı.
Savoy Hanedanı kontlarından biri bir zamanlar modern İsviçre Vaud kantonu üzerinde hak iddia edip Chillon Şatosu'nu ellerine geçirdi. Fakat bu kanton üzerindeki kontluk iddiaları Cenevre Protestan Reformasyon döneminde boşa kaldı. Cenevre ve Vaud kantonu Reformcu protestan papaz idarecilerin eline geçti. Bundan sonra da bu kanton ve şato tarafından fethedildi. Bu dönemde Piyemonte arazileri Sabaudia Kontluğu ile birleştirildi. Böylece Burgonya kökenli olduğu sanılan Umberto'nun ardılları bugün Fransa, İtalya ve İsviçre sınırlarının birleştiği bölgede geniş topraklar ele geçirdiler. Bu bölge "Savoy" olarak anılmaya ve antik Romalılar ve Kelt asıllılardan ortaya çıkan bu bölge ahalisine de "Savoylı"lar denilmeye başlandı.
Genişleme, gerileme
Önde gelen Savoy kontlarından (hd. 1383-1391) Nice limanını aldı. VIII. Amadeo da (hd. 1391-1440) yavaş yavaş arazilerini genişletme politikası uyguladı. Yaklaşık iki yüzyıldır hanedanın bir kolunca yönetilen Piyemonte'yi ilhak etti. Sonra gelen ve Savoy Kontu iken antipapa seçilip Antipapa V. Felix adını alan VIII. Amedeo döneminde 1416'da tarafından Savoy Düklüğü unvanı verildi. Savoy kontları VIII. Amadeo'dan sonra dük unvanı taşımaya başladılar.
Avrupa'da Rönesans döneminde 15. yüzyıl sonu ve 16. yüzyıl başında bir dizi güçsüz Savoy dükünün yönetiminde Savoy hanedanı zayıfladı. Savoy hanedanının hüküm sürdüğü Piyemont zaman zaman Fransa istilası ve işgaline hedef oldu. 1494'te Fransa Kralı VIII. Charles Savoy, Piyemont ve İtalya'yı işgal etti ve ta Napoli'ye kadar İtalya'yı eline geçirdi. Savoy Dükleri Torino'ya çekildiler ve orada iyice yerleştiler. Savoy 1536 - 1539'de ise Fransa işgalinde idi. 1553'te Savoy Dükü olan dönemi başında Savoy Düklüğü arazilerinin çoğu Fransa işgali altındaydı. Bu dük Fransızlarla mücadeleye geçip onların ellerinde bulunan arazilerin hiç olmazsa birazını geri almak için Fransa Krallığı'nın baş düşmanı olan Habsburg Haenedanı'a hizmetlerini sundu. 1555-1559 döneminde İspanya Habsburg İmparatoru olan 'nin Hollanda valisi olarak görev aldı. Bu görevde iken İspanya'nın Kuzey Fransa'ya yaptığı istila hücumunda İspanyol ordusuna komuta etti ve Fransa ordusunu St Quintin Savaşı'nda yendi. Avrupa'da ortaya çıkan bu çatışmalarda hem Fransa'dan hem İspanya'dan araziler, bu arada Torino şehrini, eline geçirdi ve Savoy Düklüğü başkentini Chambery'den Torino'ya nakletti.
17. yüzyıl boyunca Torino ve etrafı büyük ekonomik gelişme gösterdi ve bu Savoy Düklerinin sürekli bir genişleme politikası izlemelerine imkân sağladı. II. Charles Nice limanını geliştirdi ve Alplerden Fransa'ya yeni bir yol açtırdı. Savoy dükleri Fransa'yla Habsburglar arasında sık sık taraf değiştirerek dışişlerinde bağımsızlıklarını korumayı başardılar.
17. ve 18. yüzyılda Savoy Hanedanından olan Savoy Dükü Carlo Emanuele'in torunlarından olan ve bu düklüğü idare etmeyen Savoia-Carignano kolundan olan Savoy Prensi Eugen Avusturya Habsburglarının büyük askerî komutanı olarak çok ün yaptı. Özellikle Osmanlı Devleti'ne karşı yapılan Kutsal İttifak Savaşları'nda önemli rol oynadı. Sonra da İspanya Veraset Savaşında ve 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nda Avusturya'nın en önemli komutanı oldu.
18. yüzyıl başlarında bütün Avrupa'yı saran İspanya Veraset Savaşından Savoy Dükleri önemli kazanımlarla çıkmayı başardılar. Bu savaşlarda önce Fransa tarafında olan Savoy Dükü Vittorio Amadeo taraf değiştirip Avusturya Habsburg'larına destek sağladı. (1713 Utrecht Barışı'yla Savoy Düklüğü kuzeydoğu İtalya'da geniş araziler kazanması yanında Sicilya Krallığı tahtına da getirildi. Sicilya Kralı olarak Savoy Dükleri 1713-1720 arasında sadece 7 yıl hüküm sürdüler. Piyemonte'yi de elinde tutan Savoy dükü , 1718'de büyük devletlerin imzaladığı Londra Antlaşması uyarınca Sicilya'yı Avusturya Habsburglarına vermek zorunda kaldı; karşılığında da o zamana değin İspanya'ya bağlı olan Sardinya'yı aldı. Sardinya adası 24 Ağustos 1720'de resmen II. Vittorio Amedeo'nun yönetimine girdi. En sonunda kral olup Sicilya Krallığı tacının prestiji ve Sicilya'da özellikle Palermo'nun zenginlikleri Savoy Hanedanı'na daha daha da iktidar gücü ve önem kazandı.
İtalya'nın birleştirilmesi
Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları (1792-1815) sırasında Sardinya dışında bütün Savoy toprakları Fransızların denetimi altına girdi. 1792'de merkezi Torino, Piyemonte'de olan Sardinya Kralı olan Savoy Dükü Devrimci Birinci Fransa Cumhuriyeti karşında istibdat hükûmetli krallıklar tarafından kurulan Birinci Koalisyon'a katıldı. Bu koalisyona karşı 30.000 kişilik Fransa Cumhuriyeti ordusu ilk galebeyi Sardinya Krallığı ordusuna karşı Nice şehrini ele geçirmekle kazandı. Fakat Fransız ordusu 1793 ortasında 'ta olan bir isyanı bastırmak için geri çekilmek zorunda kaldı ve Sardinya Ordusu Nice ve tüm Fransız Savoy arazilerini tekrar geri aldılar. Fakat Eylül ve Ekim aylarında 12.000 kişilik Fransız ordusu Sardinya güçlerini iki defa yenerek onları yine Piyemonte'ye geri çekilmeye zorladı. Bundan sonra 45.000 kişilik bir Sardinya, Napoli ve Avusturya krallık orduları Fransızlara hücuma geçti. Fransız orduları önce topçu komutanları olan Napolyon Bonapart bu orduları püskürtüp iki koldan Alplerin Piyemonte'ye giriş geçitlerini eline geçirdi. 1795'te Avusturyalıların hücumu Fransa'nın "İtalya Ordusu" erkaniharp komutanı olan Napolyon Bonapart tarafından yenilgiye uğratıldı. Sardinya Krallığı Fransa lehinde olan 1796 Paris Antlaşması'nı imzalamak zorunda kaldı. Mart 1796'da Fransız İtalya ordusuna komutan tayin edilen Napolyon'un 'ni yapabilmesi için Sardinya Krallığı hükmü altında olan Piyemont arazileri içinden Fransız ordusunun serbestçe geçmesine izin verdi. 1798'de İtalya yarımadası Fransa güçlerinin komutanı olan Torino'yu işgal etti ve Sardinya Kralı olan 'yi tahttan inmeye ve Sardinya adasına çekilmeye zorladı. 1602'de Sadece Sardinya'da hükümdar olan IV. Carlo Emmmanuel tahtını kardeşi 'ye bıraktı. I. Vittoria Emmanuel'de 1815'e kadar sadece Sardinya üzerinde saltanat sürdü.
Napolyon harpleri sonunda 1814-1815'te yapılan Viyana Kongresi Savoy Dükü olan 'e (hd. 1802-1821) Sardinya Krallığı Torino başkenti ve eski Piyemonte arazileri geri verildi ve Fransız'ların kurduğu Cenova Cumhuriyeti'de toprakları da bu krallığa katıldı.
Viyana Kongresi ile bölünmüş olan İtalya'da İtalya yarımadasını tek devlet idaresinde birleştirmek için entelektüel çevrelerde, gibi kişiler etrafında, gelişen İtalyan milliyetçiliği, bölünmüş İtalya halkının da büyük desteğini desteğini kazandı. 1821'de bu hareket Santorre dı Santarosa liderliği altında Alessandria'da bir isyan çıkarttı ve kral naibi tarafından Sardinya krallığı için yeni bir anayasa imzalandı. 1821'deki liberal devrim sonucu lehine tahttan çekilmek zorunda kaldı. Kral Carlo Felice bu anayasayı korumak için kurulan isyancı orduyu yenip isyanı bastırıldı ve bu Piyemonte isyanı liderleri Paris'e kaçtılar.
Carlo Felice 10 yıl hükûmet sürüp bir erkek çocuk varis bırakmadan 1831'de ölünce, uzaktan bir kuzen olup ailenin Savoy-Carignano kolundan olan Carlo Alberto tahta çıktı.
1848'de Sardinya Krallığı için anayasal monarşi yönetimini benimseyen Sardinya-Piyemont Kralı Carlo Alberto, sarayında bulunan Milanolu ve Venedikli danışmanları tarafından desteklenerek, Avrupa'da yaygın 1848 isyanları sırasında, Avusturyalıları kuzey İtalya'dan çıkartmak ve İtalya'yı Sardinya Krallığı Savoy Hanedanı hükümdarlığı altında birleştirmek için bu isyanları bir fırsat olarak gördü. O yıl Carlo Albert Sardinya Krallığı'nda "Statuto Albertino" adı verilen liberal bir anayasayı yürürlüğe koydu ve bu anayasa 1861'de İtalya birleştirildikten sonra bile İtalya Krallığı anayasası olarak uygulandı.
Sonradan adı verilen bir savaş 1848-1849 arasında başladı. Bu savaşın ilk safhalarında Sardinya Krallığı "Goito Savaşı" ve "Peschiera Savaşı"'nda başarılı sonuçlar aldı. Ama sonradan 28 Temmuz 1848'de "Custoza Savaşı" ile General Josef Radetzky komutasında Avusturya orduları Sardinya Krallığı ve ona müttefik İtalyan devletleri ordusunu bu büyük bir hezimete uğrattı. Bu savaştan sonra Sardinya Krallığı ile Avusturya arasında 9 Ağustos'ta Vigevano'da ateşkes imzalandı ve Avusturya tüm Lombardiya ve Venezia arazilerini elinde tuttu. İtalya'da Roma'daki Papalık Devleti yerine İtalyan milliyetçileri, Mazzini ve Garibaldi, "Roma Cumhuriyeti" kurdular ve Papa 'u Roma'dan uzaklaştırdılar. Bu sırada Torino'da bulunan Sardinya Krallık meclis bu ateşkesi kabul etmedi; Roma'daki gelişmelerden cesaret alan Kral Carlo Alberto tarafından ateşkes bozuldu ve savaş tekrar başladı. Sardinya Krallığı ordusu Avusturya komutanı General Radeztky tarafından Mart 1849'da "Novarra Savaşı"'nda tekrar bozguna uğratıldı. Böylece Sardinya Kralı Savoy Dükü Carlo Alberto'nun İtalya'yı birleştirme ve hatta Lombardiya'yı Avusturyalılardan kurtarma hedefleri hüsrana uğradı. Carlo Alberto tahtından feragat edip yerine oğlu Sardinya Kralı oldu. 9 Ağustos 1849'da Avusturya-Sardinya savaşını sona erdiren antlaşma imzalandı. Sardinya Krallığı Avusturya'ya 65 milyon frank harp tazminatı ödemek zorunda kaldı.
İtalya Krallığı
II. Vittorio Emanuele'nin hükümdarlığı sırasında (1849-1878) Savoy hanedanının yönetiminde İtalya Krallığı kuruldu (1861) ve Vittorio Emanuele ilk İtalya kralı oldu.
İtalya'da parlamenter sistem yerleştikçe kralın yönetimdeki etkisi azalmaya başladı. Faşist rejim sırasında kukla bir hükümdar olarak kalan III. Vittorio Emanuele (hd 1900-1946) II. Dünya Savaşı'nın sonunda oğlu II. Umberto lehine tahttan çekildi (1946). Monarşi yönetiminin sürmesini sağlamaya yönelik bu girişim, 2 Haziran 1946'da yapılan halk oylamasında cumhuriyet yönetimini destekleyenlerin çoğunluğu kazanmasıyla sonuçsuz kaldı ve Savoy hanedanı sona erdi.
Savoy kontları, dükleri ve Savoy Hanedanı kralları
Savoy Kontları
- Ana Kol
- I. Umberto "Biancamano" ("Beyaz El") : 1003–1047 veya 1048
- : 1048–1051 veya 1056
- : 1051 veya 1056–1060
- : 1060–1078
- : 1060–1080
- : 1080–1103
- : 1103–1148
- : 1148–1189
- : 1189–1233
- : 1233–1253
- : 1253–1263
- : 1263–1268
- : 1268–1285
- : 1285–1323
- : 1323–1329
- : 1326–1329
- : 1329–1343
- : 1343–1383
- : 1383–1391
- : Savoy Kontu olarak 1391–1416
Savoy Dükleri
- : Savoy Dükü olarak 1416–1440
- : 1440–1465
- : 1465–1472
- : 1472–1482
- : 1482–1490
- : 1490–1496
- : 1496–1497
- : 1497–1504
- : 1504–1553
- : 1553–1580
- : 1580–1630
- : 1630–1637
- : 1637–1638
- : 1638–1675
- : 1675–1720, 1730–1732, 1. Sardinya Kralı olarak 1720–1730
Sicilya Kralları
- : 1713–1720
Sardinya Kralları
- : 1720–1730
- : 1730–1773
- : 1773–1796
- : 1796–1802
- : 1802–1824
- : 1821–1831
- Kolu
- Carlo Alberto : 1831–1849
- II. Vittorio Emanuele : 1849–1861
İtalya Kralları
- II. Vittorio Emanuele : 1861–1878
- I. Umberto : 1878–1900
- III. Vittorio Emanuele : 1900–1946
- II. Umberto : 1946
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Savoy Hanedani Italyanca Casa Savoia Fransizca Maison de Savoie tarihsel Savoy bolgesinde 11 yuzyil baslarinda ortaya cikan bir soylu hanedandir Bu bolgede once kucuk bir kontluk yoneten bu hanedan zamanla hukumdarlik yetkilerini gelistirerek sonunda 1861 ile II Dunya Savasi sonunda Savoy Carignano hanedan dali tarafindan Italya Kralligi hukumdari olmayi basarmistir Savoy Hanedani genisleyip birlesen Italya ya uzerinde 85 yil krallik yapmistir Savoy Hanedani nin Italya Krali olan uyeleri II Vittorio Emanuele I Umberto III Vittorio Emanuele ve II Umberto olmuslardir Son Italya krali olan II Umberto ancak birkac hafta hukum surmus ve bir Anayasal Referandum ile tahttan indirilmis ve Italya da yeni bir cumhuriyet ilan edilmistir Savoie Hanedani Italyanca Casa Savoia Fransizca Maison de SavoieUlkeSavoy Italya IspanyaMilliyetItalyanlar FransizlarKurulus1003KurucuSavoy Kontu I Umberto 1003 1048 Devrilis1946Son hukumdarItalya Krali II Umberto 1946 Unvan lar Kont Duk KralTarihEski tarih Savoy Hanedani nin ilk uyesi Savoy Kontu I Umberto Sabaudia Kontu Biancamano Beyaz El 1003 1047 veya 1048 oldugu kabul edilir Umberto nun ailesinin Saksonya da Magdeburg yakinlarinda ortaya ciktigi belirtilmistir Bu hanedan mensuplari icin ilk yazili belge 10 yuzyilda bu aileye mensup iki kardes olan Amedeo ve Umberto hakkindadir Sabaudia kontlugu onemsiz ve fakir olmakla beraber bu kontlugun sonraki ardil yoneticileri diplomatik yetenek gostererek Alpler de stratejik onemi olan gecitleri hukumleri ve kontrolleri altina almislardir Ilk kont Umberto nun iki oglu Cenevre Golu nun dogusunda St Maurice Manastiri baspiskoposu olmuslardir Savoy Hanedani mensuplari hala da kendilerini koruyan Hristiyan evliyasinin St Maurice oldugunu kabul etmektedirler Umberto nun oglu 1051 de agabeyi nun olumu uzerine kontluk unvanini eline gecirdi Torino lu Markiz Adelaide ile evlenme yapip Susa Markizligi unvanini ve bu Markizligin Torino ve Pinerolo kentlerini Savoy Hanedani eline gecirdi Bu diplomatik basari nedeni ile Savoy Hanedani Fransa Ispanya ve Ingiltere gibi bati Avrupa daki onemli ulkelerin hukumdarlarinin ilgisini cekip bunlar tarafindan Savoy Hanedani mensuplarinin tavsiyeleri goz onune alinmaya baslandi Savoy Hanedani kontlarindan biri bir zamanlar modern Isvicre Vaud kantonu uzerinde hak iddia edip Chillon Satosu nu ellerine gecirdi Fakat bu kanton uzerindeki kontluk iddialari Cenevre Protestan Reformasyon doneminde bosa kaldi Cenevre ve Vaud kantonu Reformcu protestan papaz idarecilerin eline gecti Bundan sonra da bu kanton ve sato tarafindan fethedildi Bu donemde Piyemonte arazileri Sabaudia Kontlugu ile birlestirildi Boylece Burgonya kokenli oldugu sanilan Umberto nun ardillari bugun Fransa Italya ve Isvicre sinirlarinin birlestigi bolgede genis topraklar ele gecirdiler Bu bolge Savoy olarak anilmaya ve antik Romalilar ve Kelt asillilardan ortaya cikan bu bolge ahalisine de Savoyli lar denilmeye baslandi Genisleme gerileme 1494 te Italya Onde gelen Savoy kontlarindan hd 1383 1391 Nice limanini aldi VIII Amadeo da hd 1391 1440 yavas yavas arazilerini genisletme politikasi uyguladi Yaklasik iki yuzyildir hanedanin bir kolunca yonetilen Piyemonte yi ilhak etti Sonra gelen ve Savoy Kontu iken antipapa secilip Antipapa V Felix adini alan VIII Amedeo doneminde 1416 da tarafindan Savoy Duklugu unvani verildi Savoy kontlari VIII Amadeo dan sonra duk unvani tasimaya basladilar Avrupa da Ronesans doneminde 15 yuzyil sonu ve 16 yuzyil basinda bir dizi gucsuz Savoy dukunun yonetiminde Savoy hanedani zayifladi Savoy hanedaninin hukum surdugu Piyemont zaman zaman Fransa istilasi ve isgaline hedef oldu 1494 te Fransa Krali VIII Charles Savoy Piyemont ve Italya yi isgal etti ve ta Napoli ye kadar Italya yi eline gecirdi Savoy Dukleri Torino ya cekildiler ve orada iyice yerlestiler Savoy 1536 1539 de ise Fransa isgalinde idi 1553 te Savoy Duku olan donemi basinda Savoy Duklugu arazilerinin cogu Fransa isgali altindaydi Bu duk Fransizlarla mucadeleye gecip onlarin ellerinde bulunan arazilerin hic olmazsa birazini geri almak icin Fransa Kralligi nin bas dusmani olan Habsburg Haenedani a hizmetlerini sundu 1555 1559 doneminde Ispanya Habsburg Imparatoru olan nin Hollanda valisi olarak gorev aldi Bu gorevde iken Ispanya nin Kuzey Fransa ya yaptigi istila hucumunda Ispanyol ordusuna komuta etti ve Fransa ordusunu St Quintin Savasi nda yendi Avrupa da ortaya cikan bu catismalarda hem Fransa dan hem Ispanya dan araziler bu arada Torino sehrini eline gecirdi ve Savoy Duklugu baskentini Chambery den Torino ya nakletti 17 yuzyil boyunca Torino ve etrafi buyuk ekonomik gelisme gosterdi ve bu Savoy Duklerinin surekli bir genisleme politikasi izlemelerine imkan sagladi II Charles Nice limanini gelistirdi ve Alplerden Fransa ya yeni bir yol actirdi Savoy dukleri Fransa yla Habsburglar arasinda sik sik taraf degistirerek disislerinde bagimsizliklarini korumayi basardilar 17 ve 18 yuzyilda Savoy Hanedanindan olan Savoy Duku Carlo Emanuele in torunlarindan olan ve bu duklugu idare etmeyen Savoia Carignano kolundan olan Savoy Prensi Eugen Avusturya Habsburglarinin buyuk askeri komutani olarak cok un yapti Ozellikle Osmanli Devleti ne karsi yapilan Kutsal Ittifak Savaslari nda onemli rol oynadi Sonra da Ispanya Veraset Savasinda ve 1715 1718 Osmanli Avusturya Venedik Savasi nda Avusturya nin en onemli komutani oldu 18 yuzyil baslarinda butun Avrupa yi saran Ispanya Veraset Savasindan Savoy Dukleri onemli kazanimlarla cikmayi basardilar Bu savaslarda once Fransa tarafinda olan Savoy Duku Vittorio Amadeo taraf degistirip Avusturya Habsburg larina destek sagladi 1713 Utrecht Barisi yla Savoy Duklugu kuzeydogu Italya da genis araziler kazanmasi yaninda Sicilya Kralligi tahtina da getirildi Sicilya Krali olarak Savoy Dukleri 1713 1720 arasinda sadece 7 yil hukum surduler Piyemonte yi de elinde tutan Savoy duku 1718 de buyuk devletlerin imzaladigi Londra Antlasmasi uyarinca Sicilya yi Avusturya Habsburglarina vermek zorunda kaldi karsiliginda da o zamana degin Ispanya ya bagli olan Sardinya yi aldi Sardinya adasi 24 Agustos 1720 de resmen II Vittorio Amedeo nun yonetimine girdi En sonunda kral olup Sicilya Kralligi tacinin prestiji ve Sicilya da ozellikle Palermo nun zenginlikleri Savoy Hanedani na daha daha da iktidar gucu ve onem kazandi Italya nin birlestirilmesi Fransiz Devrimi ve Napolyon Savaslari 1792 1815 sirasinda Sardinya disinda butun Savoy topraklari Fransizlarin denetimi altina girdi 1792 de merkezi Torino Piyemonte de olan Sardinya Krali olan Savoy Duku Devrimci Birinci Fransa Cumhuriyeti karsinda istibdat hukumetli kralliklar tarafindan kurulan Birinci Koalisyon a katildi Bu koalisyona karsi 30 000 kisilik Fransa Cumhuriyeti ordusu ilk galebeyi Sardinya Kralligi ordusuna karsi Nice sehrini ele gecirmekle kazandi Fakat Fransiz ordusu 1793 ortasinda ta olan bir isyani bastirmak icin geri cekilmek zorunda kaldi ve Sardinya Ordusu Nice ve tum Fransiz Savoy arazilerini tekrar geri aldilar Fakat Eylul ve Ekim aylarinda 12 000 kisilik Fransiz ordusu Sardinya guclerini iki defa yenerek onlari yine Piyemonte ye geri cekilmeye zorladi Bundan sonra 45 000 kisilik bir Sardinya Napoli ve Avusturya krallik ordulari Fransizlara hucuma gecti Fransiz ordulari once topcu komutanlari olan Napolyon Bonapart bu ordulari puskurtup iki koldan Alplerin Piyemonte ye giris gecitlerini eline gecirdi 1795 te Avusturyalilarin hucumu Fransa nin Italya Ordusu erkaniharp komutani olan Napolyon Bonapart tarafindan yenilgiye ugratildi Sardinya Kralligi Fransa lehinde olan 1796 Paris Antlasmasi ni imzalamak zorunda kaldi Mart 1796 da Fransiz Italya ordusuna komutan tayin edilen Napolyon un ni yapabilmesi icin Sardinya Kralligi hukmu altinda olan Piyemont arazileri icinden Fransiz ordusunun serbestce gecmesine izin verdi 1798 de Italya yarimadasi Fransa guclerinin komutani olan Torino yu isgal etti ve Sardinya Krali olan yi tahttan inmeye ve Sardinya adasina cekilmeye zorladi 1602 de Sadece Sardinya da hukumdar olan IV Carlo Emmmanuel tahtini kardesi ye birakti I Vittoria Emmanuel de 1815 e kadar sadece Sardinya uzerinde saltanat surdu Napolyon harpleri sonunda 1814 1815 te yapilan Viyana Kongresi Savoy Duku olan e hd 1802 1821 Sardinya Kralligi Torino baskenti ve eski Piyemonte arazileri geri verildi ve Fransiz larin kurdugu Cenova Cumhuriyeti de topraklari da bu kralliga katildi Viyana Kongresi ile bolunmus olan Italya da Italya yarimadasini tek devlet idaresinde birlestirmek icin entelektuel cevrelerde gibi kisiler etrafinda gelisen Italyan milliyetciligi bolunmus Italya halkinin da buyuk destegini destegini kazandi 1821 de bu hareket Santorre di Santarosa liderligi altinda Alessandria da bir isyan cikartti ve kral naibi tarafindan Sardinya kralligi icin yeni bir anayasa imzalandi 1821 deki liberal devrim sonucu lehine tahttan cekilmek zorunda kaldi Kral Carlo Felice bu anayasayi korumak icin kurulan isyanci orduyu yenip isyani bastirildi ve bu Piyemonte isyani liderleri Paris e kactilar Carlo Felice 10 yil hukumet surup bir erkek cocuk varis birakmadan 1831 de olunce uzaktan bir kuzen olup ailenin Savoy Carignano kolundan olan Carlo Alberto tahta cikti 1848 de Sardinya Kralligi icin anayasal monarsi yonetimini benimseyen Sardinya Piyemont Krali Carlo Alberto sarayinda bulunan Milanolu ve Venedikli danismanlari tarafindan desteklenerek Avrupa da yaygin 1848 isyanlari sirasinda Avusturyalilari kuzey Italya dan cikartmak ve Italya yi Sardinya Kralligi Savoy Hanedani hukumdarligi altinda birlestirmek icin bu isyanlari bir firsat olarak gordu O yil Carlo Albert Sardinya Kralligi nda Statuto Albertino adi verilen liberal bir anayasayi yururluge koydu ve bu anayasa 1861 de Italya birlestirildikten sonra bile Italya Kralligi anayasasi olarak uygulandi Sonradan adi verilen bir savas 1848 1849 arasinda basladi Bu savasin ilk safhalarinda Sardinya Kralligi Goito Savasi ve Peschiera Savasi nda basarili sonuclar aldi Ama sonradan 28 Temmuz 1848 de Custoza Savasi ile General Josef Radetzky komutasinda Avusturya ordulari Sardinya Kralligi ve ona muttefik Italyan devletleri ordusunu bu buyuk bir hezimete ugratti Bu savastan sonra Sardinya Kralligi ile Avusturya arasinda 9 Agustos ta Vigevano da ateskes imzalandi ve Avusturya tum Lombardiya ve Venezia arazilerini elinde tuttu Italya da Roma daki Papalik Devleti yerine Italyan milliyetcileri Mazzini ve Garibaldi Roma Cumhuriyeti kurdular ve Papa u Roma dan uzaklastirdilar Bu sirada Torino da bulunan Sardinya Krallik meclis bu ateskesi kabul etmedi Roma daki gelismelerden cesaret alan Kral Carlo Alberto tarafindan ateskes bozuldu ve savas tekrar basladi Sardinya Kralligi ordusu Avusturya komutani General Radeztky tarafindan Mart 1849 da Novarra Savasi nda tekrar bozguna ugratildi Boylece Sardinya Krali Savoy Duku Carlo Alberto nun Italya yi birlestirme ve hatta Lombardiya yi Avusturyalilardan kurtarma hedefleri husrana ugradi Carlo Alberto tahtindan feragat edip yerine oglu Sardinya Krali oldu 9 Agustos 1849 da Avusturya Sardinya savasini sona erdiren antlasma imzalandi Sardinya Kralligi Avusturya ya 65 milyon frank harp tazminati odemek zorunda kaldi Italya KralligiII Vittorio Emanuele nin hukumdarligi sirasinda 1849 1878 Savoy hanedaninin yonetiminde Italya Kralligi kuruldu 1861 ve Vittorio Emanuele ilk Italya krali oldu Italya da parlamenter sistem yerlestikce kralin yonetimdeki etkisi azalmaya basladi Fasist rejim sirasinda kukla bir hukumdar olarak kalan III Vittorio Emanuele hd 1900 1946 II Dunya Savasi nin sonunda oglu II Umberto lehine tahttan cekildi 1946 Monarsi yonetiminin surmesini saglamaya yonelik bu girisim 2 Haziran 1946 da yapilan halk oylamasinda cumhuriyet yonetimini destekleyenlerin cogunlugu kazanmasiyla sonucsuz kaldi ve Savoy hanedani sona erdi Savoy kontlari dukleri ve Savoy Hanedani krallariSavoy Kontlari Ana KolI Umberto Biancamano Beyaz El 1003 1047 veya 1048 1048 1051 veya 1056 1051 veya 1056 1060 1060 1078 1060 1080 1080 1103 1103 1148 1148 1189 1189 1233 1233 1253 1253 1263 1263 1268 1268 1285 1285 1323 1323 1329 1326 1329 1329 1343 1343 1383 1383 1391 Savoy Kontu olarak 1391 1416Savoy Dukleri Savoy Duku olarak 1416 1440 1440 1465 1465 1472 1472 1482 1482 1490 1490 1496 1496 1497 1497 1504 1504 1553 1553 1580 1580 1630 1630 1637 1637 1638 1638 1675 1675 1720 1730 1732 1 Sardinya Krali olarak 1720 1730Sicilya Krallari 1713 1720Sardinya Krallari 1720 1730 1730 1773 1773 1796 1796 1802 1802 1824 1821 1831KoluCarlo Alberto 1831 1849 II Vittorio Emanuele 1849 1861Italya Krallari II Vittorio Emanuele 1861 1878 I Umberto 1878 1900 III Vittorio Emanuele 1900 1946 II Umberto 1946Kaynakca Ginsburg Paul A History of Contemporary Italy Society and Politics 1943 1988 s 98 Ingilizce online Google books 1 olu kirik baglanti Savoy Catholic Encyclopedia New York Robert Appleton Company 1913 Piemonte Catholic Encyclopedia New York Robert Appleton Company 1913