Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bayat boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden dokuzuncusu; "Bayat"lardır. Belgeleri şudur: 
diye tanımladığı bir Oğuz boyudur. Bu boyun, Bozoklar'dan Oğuz Kağan'ın oğlu Gün Han'ın soyundan geldiği kabul edilir. Ancak Kaşgarlı'nın bu sıralamada o dönem güç kazanan öncesinde ise 24. sırada bulunan Kınıkları 1. sıraya çıkarması da göz önünde bulundurulmalıdır. Kaşgarlı dışında genel kanıysa Kayıların 1. sırada, Bayatların ise 2. sırada olduğu şeklindedir.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Azerbaycan | |
| İran (Güney Azerbaycan) | |
| Afganistan | |
| Irak | |
| Türkiye | |
| Türkmenistan | |
| Suriye | |
| Diller | |
| Din | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Oğuz Türkleri, Türk halkları |
Anlamları
"Bayat" kelimesinin Eski Türkçedeki anlamı varlıklı, zengin Aslında Bayad'dır. Bayat ise eskimiş, tazeliği gitmiş anlamında olup, genellikle ifade ederken Bayat'ı yanlışlıkla telefuz edilmektedir. veya devletli'dir. Ayrıca, "kadīm (Tanrı)", "Allah'ın "Kadīm" sıfatı karşılığı", "Hudâ manasınadır" ve "eski, kadîm bir Türk aşîretidir; geceden kalmış taʿam, şebmānde, ʿilm-i mūsikide bir makam ismidir; nevā nagamātının mülhikātındandır" anlamlarındadır.
Dağılımları
Siyasi birliği ve merkeziyetçiliği bir hedef olarak benimseyen Büyük Selçuklu Devleti, siyasi birliği sağlamak için 11. yüzyılda Anadolu'ya yönelen göçmenleri iskân ederken büyük ve kuvvetli boyları bölerek birbirinden uzak bölgelerde yerleştirmiştir. Bugün Anadolu’nun değişik yerlerinde Kınık, Avşar, Bayındır, Salur, Bayat, Çepni gibi büyük Oğuz boyları isimleri taşıyan köylere, ailelere rastlanması Selçukluların bu “parçalayarak iskân” politikalarının bir sonucudur.
Anadolu'da
Günümüzde Bayat, Bayatlar, Bayatlı gibi adlarında, çoğunluğu batı Anadolu'da otuziki yer adları görülür. Afyonkarahisar Yozgat ilin esas adı Bozok ili dir. Ayrıca aynı ad ile anılan Bozok Platosu da il sınırları içerisinde bulunur. Boğazlıyan ilçesinde Oğuz boylarının birebir isimlerini taşıyan pek çok köy mevcuttur. Osmanpaşa Kasabası Bayat, Ankara Bala Küçükbayat ve Çorum'un Bayat ilçelerinin, Bolu'nun Bayat ve Bileciğin Gölpazarı ilçesi içerisinde Bayat köyünün adı bu boyla bağlantılıdır. Ayrıca Adana il merkezinde, Malatya ili Hekimhan ilçesi Hacılar ve dereköylerin de, Şambayadı, Adana ilinin Çukurova ilçesine bağlı 6500 nüfuslu bir mahalledir. Kırıkkale Urfa ve Elazığ illerinde yaşamlarını sürdürmektedir. Diyarbakır'ın Bismil ilçesindeki Köseli köyü de Bayat Türkmenlerinin oluşturduğu bir yerleşim yeridir. Bir bölümü Adıyaman'ın Şambayat (şam-bayadı) kasabasına yerleşmiştir. Büyük bir kesim ise İzmir ilinde, Narlıdere civarına yerleşmiştir. Niğde Altunhisar Bayat koyu bulunmaktadır. En büyük kitle ise Konya/Ereğlisi civarında yaşamaktadır. Bugün kendilerine Bekdikler diyen bu insanlar Dulkadirli popülasyonunun bakiyeleridir. 4. Murad zamanında Maraş, Elbistan yörelerinden bu bölgeye göç ettirilmişlerdir. Bugün bile bu insanların hayatlarında klasik Türkmen, bozkır yaşamının öğelerine sıkça rastlanır. Ayrıca Kayseri Akkışla ilçesi ve Gömürgen kasabası Akkışla ilçesine bağlı bazı köylerin kökeni bayat boyundan gelen oğuzlara dayanır. Kayseri hacılarda da nüfusun yarısından çoğu da bayat boyundan gelmektedir
Nevşehir (Kozaklı ilçesi) ve Hacıbektaş İlçesi Büyükkışla Köyü ile (Avanos ilçesi İğdelikışla köyü ve Kuyulukışla Köyü) bölgesinde bayat boyundan gelen aileler yaşamaktadır. Sivas, Kilis, Gaziantep, Halep, Rakka bölgelerinde Bayat boyunun en büyük aşiretlerinden olan Elbeyliler yaşamaktadır.
Kırıkkale Balışeyh ilçesi ve Merkezinde yaşayan Pehlivanlı Aşireti, Bayat boyunun en büyük oymaklarından birisini oluşturur. Ailenin elinde 18 nesil geriye giden soyağaçları orijinal hali ile mevcuttur. Yapılan araştırmalar ışığında birçok kitap yazılmıştır. Ayrıntılı bilgiler Oğuzlar kitabında bulunabileceği gibi, Baki Yaşa Altınok'un Gazi Üniversitesi çatısında yaptığı araştırmalardan da edinilebilir.
Afganistan'da
Günümüzde Afganistan'da Bayat boyundan insanlar Kabil, Mezar-ı Şerif ve diğer küçük köy ve kasabalarda yaşamlarını sürdürmektedir.
Irak'ta
Günümüzde Irak'ta Bayat boyundan insanlar Erbil, Kerkük, Musul ve diğer küçük köy ve kasabalarda yaşamlarını sürdürmektedirler.
İran'da
Günümüz İran"da da yer adlarında Bayat, Bayatan, Bayatlu, Bayatlar olarak görünür; bunlar, Arak ile Zanjan yakınlarında, Urmiye yakınlarındaki (Reżāʾīya), Huzestan içinde Daşt-e Mişan'da, Borüjerd yakınlarında ve Horasan'da Daragaz yakınlarındadır. Safevi döneminde İran'da Bayatların toplam gücünün 40.000 aile olduğu tahmin edilir. Dulkadir (Zülqedr) boyu aynı zamanda İran'ın gülestan (Minudeşt) ve Fars eyaletlerinde Bayat'ın bir alt koludur.
Azerbaycan'da
Azerbaycan'ın altı bölgesinde (Ağcabedi, Deveçi, Neftçala, Şamahı ve Ucar rayonlarında ve Bakü'nün 'nda).
Diğerleri
Türkmenistan'da dört ve Türkmenistan sınırına yakın Özbekistan'da bir, Bayat, Bayat-Khadzhi ve Bayat-Sindzhap adında yerleşim yerleri bulunur. Ayrıca, kuzey Suriye'de ve Türkmenistan'da Amuderya üzerinde, bu boydan küçük toplulukların yaşadığı görülür.
Önemli Şahsiyetler
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 56
- ^ "Bayatlar" (PDF). Kardaşlık Dergisi. Kerkük Vakfı. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- ^ Abulgazi Bayadur Khan, Oghuz Tamgas, Çevrimiçi Adres: http://s155239215.onlinehome.us/turkic/30_Writing/301Tamgas/AbulgaziOguzTamgas/AbulgaziOguzTamgasEn.htm 17 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Raşit al-Din Hamadani, Cami’üt-Tevarih s. 45.
- ^ Arat Reşid Rahmeti, Kutadgu Bilig 1 Metin, Ankara 1947; Indeks, (hazırlayanlar: Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce) İstanbul 1979. s.66
- ^ Tarama Sözlüğü, cilt I. TDK yay. Ankara 1963-72 s. 465.
- ^ Besim Atalay, Abuşka Sözlüğü, TDK Yay., Ankara 1972. s. 293.
- ^ Şeyh Süleyman Efendiyi Buharî, Lûgat-i Çagatay ve Türkî-yi Osmanî, İstanbul 1298. s. 88.
- ^ M.Fuad Köprülü, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, Ankara. 2002, s. 658.
- ^ Köylerimiz, İstanbul, 1933, s. 92.; Türkiye’de meskûm yerler kılavuzu, Ankara, 1946, s. 135.
Kaynakça
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bayat boyu Oguz Kagan Destani na gore Oguzlarin 24 boyundan biri ve Kasgarli Mahmud a gore Divan i Lugati t Turk teki yirmi iki Oguz bolugunden dokuzuncusu Bayat lardir Belgeleri sudur diye tanimladigi bir Oguz boyudur Bu boyun Bozoklar dan Oguz Kagan in oglu Gun Han in soyundan geldigi kabul edilir Ancak Kasgarli nin bu siralamada o donem guc kazanan oncesinde ise 24 sirada bulunan Kiniklari 1 siraya cikarmasi da goz onunde bulundurulmalidir Kasgarli disinda genel kaniysa Kayilarin 1 sirada Bayatlarin ise 2 sirada oldugu seklindedir Bayat BoyuOnemli nufusa sahip bolgelerAzerbaycanIran Guney Azerbaycan AfganistanIrakTurkiyeTurkmenistanSuriyeDillerAzerbaycan Turkcesi Anadolu Turkcesi Turkmen Turkcesi DinIslamIlgili etnik gruplarOguz Turkleri Turk halklari Anlamlari Bayat kelimesinin Eski Turkcedeki anlami varlikli zengin Aslinda Bayad dir Bayat ise eskimis tazeligi gitmis anlaminda olup genellikle ifade ederken Bayat i yanlislikla telefuz edilmektedir veyadevletli dir Ayrica kadim Tanri Allah in Kadim sifati karsiligi Huda manasinadir ve eski kadim bir Turk asiretidir geceden kalmis taʿam sebmande ʿilm i musikide bir makam ismidir neva nagamatinin mulhikatindandir anlamlarindadir Dagilimlari Siyasi birligi ve merkeziyetciligi bir hedef olarak benimseyen Buyuk Selcuklu Devleti siyasi birligi saglamak icin 11 yuzyilda Anadolu ya yonelen gocmenleri iskan ederken buyuk ve kuvvetli boylari bolerek birbirinden uzak bolgelerde yerlestirmistir Bugun Anadolu nun degisik yerlerinde Kinik Avsar Bayindir Salur Bayat Cepni gibi buyuk Oguz boylari isimleri tasiyan koylere ailelere rastlanmasi Selcuklularin bu parcalayarak iskan politikalarinin bir sonucudur Anadolu da Gunumuzde Bayat Bayatlar Bayatli gibi adlarinda cogunlugu bati Anadolu da otuziki yer adlari gorulur Afyonkarahisar Yozgat ilin esas adi Bozok ili dir Ayrica ayni ad ile anilan Bozok Platosu da il sinirlari icerisinde bulunur Bogazliyan ilcesinde Oguz boylarinin birebir isimlerini tasiyan pek cok koy mevcuttur Osmanpasa Kasabasi Bayat Ankara Bala Kucukbayat ve Corum un Bayat ilcelerinin Bolu nun Bayat ve Bilecigin Golpazari ilcesi icerisinde Bayat koyunun adi bu boyla baglantilidir Ayrica Adana il merkezinde Malatya ili Hekimhan ilcesi Hacilar ve derekoylerin de Sambayadi Adana ilinin Cukurova ilcesine bagli 6500 nufuslu bir mahalledir Kirikkale Urfa ve Elazig illerinde yasamlarini surdurmektedir Diyarbakir in Bismil ilcesindeki Koseli koyu de Bayat Turkmenlerinin olusturdugu bir yerlesim yeridir Bir bolumu Adiyaman in Sambayat sam bayadi kasabasina yerlesmistir Buyuk bir kesim ise Izmir ilinde Narlidere civarina yerlesmistir Nigde Altunhisar Bayat koyu bulunmaktadir En buyuk kitle ise Konya Ereglisi civarinda yasamaktadir Bugun kendilerine Bekdikler diyen bu insanlar Dulkadirli populasyonunun bakiyeleridir 4 Murad zamaninda Maras Elbistan yorelerinden bu bolgeye goc ettirilmislerdir Bugun bile bu insanlarin hayatlarinda klasik Turkmen bozkir yasaminin ogelerine sikca rastlanir Ayrica Kayseri Akkisla ilcesi ve Gomurgen kasabasi Akkisla ilcesine bagli bazi koylerin kokeni bayat boyundan gelen oguzlara dayanir Kayseri hacilarda da nufusun yarisindan cogu da bayat boyundan gelmektedir Nevsehir Kozakli ilcesi ve Hacibektas Ilcesi Buyukkisla Koyu ile Avanos ilcesi Igdelikisla koyu ve Kuyulukisla Koyu bolgesinde bayat boyundan gelen aileler yasamaktadir Sivas Kilis Gaziantep Halep Rakka bolgelerinde Bayat boyunun en buyuk asiretlerinden olan Elbeyliler yasamaktadir Kirikkale Baliseyh ilcesi ve Merkezinde yasayan Pehlivanli Asireti Bayat boyunun en buyuk oymaklarindan birisini olusturur Ailenin elinde 18 nesil geriye giden soyagaclari orijinal hali ile mevcuttur Yapilan arastirmalar isiginda bircok kitap yazilmistir Ayrintili bilgiler Oguzlar kitabinda bulunabilecegi gibi Baki Yasa Altinok un Gazi Universitesi catisinda yaptigi arastirmalardan da edinilebilir Afganistan da Gunumuzde Afganistan da Bayat boyundan insanlar Kabil Mezar i Serif ve diger kucuk koy ve kasabalarda yasamlarini surdurmektedir Irak ta Gunumuzde Irak ta Bayat boyundan insanlar Erbil Kerkuk Musul ve diger kucuk koy ve kasabalarda yasamlarini surdurmektedirler Iran da Gunumuz Iran da da yer adlarinda Bayat Bayatan Bayatlu Bayatlar olarak gorunur bunlar Arak ile Zanjan yakinlarinda Urmiye yakinlarindaki Rezaʾiya Huzestan icinde Dast e Misan da Borujerd yakinlarinda ve Horasan da Daragaz yakinlarindadir Safevi doneminde Iran da Bayatlarin toplam gucunun 40 000 aile oldugu tahmin edilir Dulkadir Zulqedr boyu ayni zamanda Iran in gulestan Minudest ve Fars eyaletlerinde Bayat in bir alt koludur Azerbaycan da Azerbaycan in alti bolgesinde Agcabedi Deveci Neftcala Samahi ve Ucar rayonlarinda ve Baku nun nda Digerleri Turkmenistan da dort ve Turkmenistan sinirina yakin Ozbekistan da bir Bayat Bayat Khadzhi ve Bayat Sindzhap adinda yerlesim yerleri bulunur Ayrica kuzey Suriye de ve Turkmenistan da Amuderya uzerinde bu boydan kucuk topluluklarin yasadigi gorulur Onemli Sahsiyetler Fuzuli Dede Korkut Uzeyir HacibeyovAyrica bakinizTurk Boylarinin Tamgalari BayatNotlar Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 56 Bayatlar PDF Kardaslik Dergisi Kerkuk Vakfi 18 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Mayis 2020 Abulgazi Bayadur Khan Oghuz Tamgas Cevrimici Adres http s155239215 onlinehome us turkic 30 Writing 301Tamgas AbulgaziOguzTamgas AbulgaziOguzTamgasEn htm 17 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rasit al Din Hamadani Cami ut Tevarih s 45 Arat Resid Rahmeti Kutadgu Bilig 1 Metin Ankara 1947 Indeks hazirlayanlar Kemal Eraslan Osman F Sertkaya Nuri Yuce Istanbul 1979 s 66 Tarama Sozlugu cilt I TDK yay Ankara 1963 72 s 465 Besim Atalay Abuska Sozlugu TDK Yay Ankara 1972 s 293 Seyh Suleyman Efendiyi Buhari Lugat i Cagatay ve Turki yi Osmani Istanbul 1298 s 88 M Fuad Koprulu Osmanli Imparatorlugu nun Kurulusu Ankara 2002 s 658 Koylerimiz Istanbul 1933 s 92 Turkiye de meskum yerler kilavuzu Ankara 1946 s 135 KaynakcaDis baglantilar