Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harriet Tubman, (doğum adı: Araminta "Minty" Ross; d. Mart 1822, Maryland, ABD – ö. 10 Mart 1913, Auburn, New York, ABD) Siyahi Amerikalı kölelik karşıtı eylemci, Süfrajet, Sivil haklar eylemcisi ve Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon aleyhine çalışıp Birlik lehine casusluk yapmış hemşire.
Harriet Tubman | |
|---|---|
 Harriet Tubman, 1885. | |
| Doğum | Araminta "Minty" Ross Mart, 1822 , Maryland, ABD |
| Ölüm | 10 Mart 1913 (90–91 yaşında) Auburn, New York, ABD |
| Ölüm sebebi | Zatürre |
| Defin yeri | , Auburn, New York, A.B.D. |
| Diğer ad(lar)ı | Minty, Moses |
| Tanınma nedeni | Kölelik karşıtı, hemşire, Süfrajet, sivil haklar eylemcisi |
| Siyasi parti | Cumhuriyetçi |
| Din | Hristiyanlık |
| Evlilik |
|
| Çocuk(lar) | Gertie (evlatlık) |
| Akraba(lar) |
|
| İmza | |
 | |
Köle olarak doğan Tubman, 1849 senesinde kölelikten kaçarak Pensilvanya, Philadelphia'ya gitmiştir. Daha sonra Maryland'e tekrar dönerek ailesini de kölelikten kurtarmıştır. "Yeraltı Demiryolu" (Underground Railroad) adını verdiği gizli yollar ve güvenli evleri tesis etmiş ve kölelik karşıtı ağı kurarak eylemlerine devam etmiştir. On üç sefer ile toplamda yetmiş köleyi ve aileyi kölelikten kurtarmıştır. Kölelik karşıtı liderlerden John Brown'a da yardım etmiş ve 'ye yapacağı baskın için adam toplamasını sağlamıştır. Amerikan İç Savaşı sonrasında kadın hakları konusunda eylemlere ağırlık vermiştir. Kadınlara oy hakkı verilmesini savunan ve Süfrajet Hareketi'nin önde gelen isimlerinden olan Harriet Tubman 1913'te öldükten sonra Amerikan toplumu için cesaret ve özgürlüğün sembol isimlerinden biri olmuştur. 20 Nisan 2016'da Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı, $20'lık banknotlara Başkan Andrew Jackson'ınki yerine Harriet Tubman'ın portresinin konacağını açıklamıştır.
Yaşamı
Harriet Tubman, Araminta "Minty" Ross adıyla Harriet Green ve Ben Ross adlı kölelerin çocuğu olarak 1822 senesinde Maryland'de doğdu. Tam doğum yeri ve günü gününe doğum tarihi bilinmemektedir. Bazı kayıtlara ve ödeme bilgilerine dayanarak 1822 tespiti yapılsa da Jean Humez gibi farklı isimler 1815 ile 1825 arasında farklı yılları da doğum tarihi olarak göstermektedir. Anne tarafından atalarının ABD'ye Afrika'dan gemilerle getirilen kölelerden olduğu ve günümüzde Gana sınırları içinde yaşayan nesebinden geldiği kendisine ailesinde öğretilmiştir, fakat buna dair bir kanıt bulunamamıştır. Annesi Harriet, Mary Pattison Brodess'ın aşçılık yapan kölesi ve babası Ben ise Brodess'in ikinci eşi Anthony Thompson'ın marangozlukla uğraşan köleleriydi. 1808'de evlenen çiftin Linah, Mariah Ritty, Soph, Robert, Minty (Harriet), Ben, Rachel, Henry ve Moses adlarında dokuz çocuğu oldu.
Beş-altı yaşlarına geldiğinde sahibesi Brodess onu "Miss. Susan" adlı birine, çocuklarına dadılık yapması için kiralamıştır. Çocukların uyanıp ağladığı zaman kırbaçlandığı ve hatırında kalan bir günde kahvaltı saatinden evvel beş kere kırbaçlandığını anlatmıştır. O gün kazınan yaraları ömür boyu taşıdığını ifade etmiştir. Yaşadığı eziyetlere direnmek için kaçmış ve beş gün boyunca dışarıda saklanmıştır. Büyüdükçe farklı görevler için kiralanan Araminta, tarlada veya ormanda çalışmak, çeşitli yükleri taşımak, öküzlerle ilgilenmek gibi daha ağır işlere verilmiştir. Bu dönemde yediği bir dayakta kafasına dirhemle vurulması ömür boyu çekeceği baş ağrılarına, sanrılara, epilepsi nöbetlerine neden olmuştur.
Okuma yazma bilmeden yetişen Araminta, annesinin anlattığı İncil kıssalarıyla büyüdü ve bu onun ileriki yaşlarda dini inancını şekillendiren temel etkenlerden biri oldu. Yeni Ahit'teki kölelerin itaatkar olması içeriğini eleştirdi ve Eski Ahit'teki kurtuluş kıssalarına önem verdi. Dindar biri olan Tubman Epilepsi hastalığı sebebiyle gördüğü sanrıları Yaratıcı'nın bir ilhamı ve yol göstericiliği olarak değerlendirdi.
1840 senesinde gerçekte 55 yaşına gelmiş babası, 45 yaşını geçtiği gerekçesiyle kölelikten azat edilse de Thompson ailesinin yanında tekrar köle olarak girerek çalışmaya devam eder. Tubman, azat edilmek için 45 yaşı geçme gerekçesinin annesi için ve annesinin 45 yaşından sonra doğurduğu çocukları için de uygulanması gerektiğini bir avukat tutarak ortaya çıkartır fakat Pattison ve Brodess aileleri bu gerekçeye aldırmaz. Bu yasa tanımaz tutum, Tubman'a yasal yollardan mücadele etmenin sonuç vermeyeceğini gösterir.
1844'te John Tubman adında özgür bir Siyahi Amerikalı ile evlenir. Evliliği sonrasında Araminta adını bırakarak annesinin adı olan Harriet adını kullanmaya başlar. Mevcut kurallar çerçevesinde özgür bir baba ve köle bir anneden doğan çocuğun da köle olacağını kavrayan Harriet Tubman'ın bu dönemde çocuk sahibi olmaz.
Kölelikten Kaçışı
1849'da tekrar hastalanan Tubman'ın değerinin düştüğünü gören sahibi Edward Brodess onu satmaya çalışır ancak alıcı bulamaz. Kendisini satıp akrabalarını köle olarak tutmaya devam etmek isteyen sahibini doğru yola döndürmesi için dua ettiğini belirten Tubman şunları söylemiştir: "1 Mart'a kadar beni satmak için insanlara gösteren sahibim için dua ettim. Satışın gerçekleştiğini duyunca 1 Mart'tan itibaren duamın içeriğini değiştirerek "Rabbim, eğer bu adamın kalbini değiştirmeyeceksen bari canını al da önümdeki engelleri kaldır!" diye yalvardım." Bir hafta sonra Brodess öldü ve Tubman önceki duygusallığından dolayı pişman oldu. Sahibinin ölümü sonrası dul kalan eşi Eliza'nın ailenin mallarını ve kölelerini satmaya başladı. Eşinin aksi yönde telkinlerine rağmen satılarak kaderin getireceklerini beklemektense kaçmaya karar verdi: "Hakkım olabilecek iki şey vardı, özgürlük veya ölüm; biri olmazsa diğerine sahip olacaktım."
Tubman ve iki erkek kardeşi Ben ve Henry, 17 Eylül 1849 tarihinde kaçtılar. Bu dönemde kardeşleri ve Tubman Dr. Anthony Thompson adındaki toprak sahibine kiraya verilmişti ve böylece sahibesinin kaçması sonrası yokluğunun fark edilmesi ihtimalini azaltmıştı. Sahibesi iki hafta sonra Cambridge Democrat gazetesine ilan vererek kaçak köleleri "Minty" (Harriet Tubman) ve erkek kardeşleri Henry ve Ben'i yakalayana, her biri için $100'er, toplamda $300 bedelinde (2016'daki tedavüle göre $9.000'a muadil) ödül vadetmiştir. Ben'in baba olacağı düşüncesi üzerine geri dönmeye karar veren erkek kardeşler Tubman'ı da dönmeye ikna etmiştir. Fakat daha sonra erkek kardeşleri olmadan tek başına tekrar kaçmıştır. Yaklaşık 145 kilometre süren kaçış güzergahında geceleri ilerlemiş ve yaya olarak 26 gün yolculuğuna devam etmiştir. Bu süreçte yakalayarak para kazanmaya çalışan uzak durmaya çalışmıştır. Nihayetinde Pensilvanya'ya vardığı anı şöyle anlatır:
Bradford (1971), s. 19'dan atıfla
"Musa" (Moses) Lakabı
1850'de Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nin kabul ettiği "Kaçkın Köle Yasası" gereğince kaçkın kölelerin çok ağır cezalara arptırılmasına imkân verildi. Köleliğin kaldırıldığı devletlerde dahi uygulanacak bu yasa sonrasında hem kaçkınların karşı karşıya oldukları riskler arttı hem de yeni gelen göç dalgası ile siyahi nüfus ile örneğin İrlanda göçmenleri arasında etnik gerilimler artmaya başladı. Bu dönemde akrabalarını özgürlüğüne kavuşturmaya çalışan Tubman, bunun için Maryland'e ve Atlantik kıyılarındaki en büyük bağımsız şehir Baltimore'a gidip gelmiştir. On bir yıla yakın süre boyunca toplamda on üç kere yaptığı bu seferler neticesinde içinde kardeşleri Henry, Ben ve Robert'ın, eşlerinin ve çocuklarının da olduğu yetmiş köleyi özgürlüğüne kavuşturmuştur.
Maryland'e yaptığı bu özgürleştirme seferlerini, böylece aile üyelerini ve pek çok köleyi özgürlüğüne kavuşturmasını Tevrat'taki Yahudilerin Mısır'dan kurtuluşuna benzeten William Lloyd Garrison, Harriet Tubman'a Musa (Moses) lakabını yakıştırmıştır. Gelecekte hakkında yazılacak pek çok biyografide de benimsenen bu lakap, Halkını esaretten kurtaran Tubman gibi yakıştırmalara neden olacaktır. Köleliğin kaldırılması için mücadele vermiş reformculardan yazar Frederick Douglass bu dönemde Tubman ile birlikte hareket etmekteydi. 1868'de hazırlanan ilk biyografisi için Tubman'a gönderdiği yazıda bu seferleri için "geceleyin gök ve suskun yıldızlar senin kahramanlığına ve özgürlüğe bağlılığına şahitlik etmiştir." demiştir.
Amerikan İç Savaşı
1861'de Amerikan İç Savaşı patlak verince, Amerika Konfedere Devletleri'ne karşı Birlik yanında saf tutmayı köleliğin kaldırılması için bir fırsat olarak görmüştür. Bu amaçla Birlik Ordusu faaliyetlerine destek vermiş, köleliğin kaldırılması için destek veren General ile görüşerek 'ın zorla çalıştırdığı ve kuzeylilerin zorla el koyduğu veya kaçırdığı mal olarak değerlendirdiği kaçkın köleleri (contrabands) Port Royal'de özgürlüğüne kavuşmuştur. Port Royal'de hemşire olarak orduya hizmet etti ve yerel bitkileri kullanarak özellikle dizanteri'den muzdarip askerlere ilaç sağladı. ’da 750 kölenin kurtarılmasına ve Güney güçlerinin askeri üslerine hasar verilmesini sağlayan Baskını'nı yönetti. Dönemin gazeteleri Tubman'ın çabalarını vatanperver, dirayetli, enerjik ve yetenekli olarak manşetlere taşıdı. Tubnam bu baskın gününü şöyle anlatacaktı: "Hayatımda hiç böyle bir manzara görmedim. Güldük, güldük ve güldük… İşte orada, kafasının üzerinde bir kovayla bir kadın geliyordu; içindeki pirinç kavrulmuş gibiydi, yangından son anda kurtarmıştı... Arkasından ona dayanan bir de genç. Bir kadın, biri beyaz, diğeri siyah olan iki domuz getirdi. İkisini de aldık ve beyaz olana General 'ın, siyaha da Güneylilerin Federasyon Başkanı Jeff Davis'in isimlerini verdik. Bazen kucaklarında oynaşan ikiz bebeklerle kadınlar geliyordu. Herhalde hayatımda hiç bu kadar çok ikiz görmemişimdir; omuzlarında çantalar, kafalarında sepetler, arkalarında veletler, yüklenmişlerdi..."
Amerikan İç Savaşı sonrası
Ölümü
1911 senesine gelindiğinde Tubnam'ın vücudu çok zayıf ve çelimsiz hale gelmişti, bu sebeple evde bakılma ihtiyacı doğdu. Dönemin New york gazeteleri durumu için "hasta ve beş parasız" ifadeleri ile haber servis ediyordu. 10 Mart 1913 tarihinde zatürreden öldü.
Women on 20s adı verilen 20 dolarlık banknotun üzerine bir kadın portresinin konulması kampanyasının sonucunda, 20 Nisan 2016 tarihinde Amerikan Hazine Bakanı 'in açıkladığına göre, 20 dolarlık banknot üzerindeki Amerikan Başkanı Andrew Jackson resmi yerine Harriet Tubman'ın resminin konulacağını açıklamıştır.Süfrajet hareketinin ve kadın haklarının diğer önemli isimleri olan Lucretia Mott, Sojourner Truth, Susan B. Anthony, Elizabeth Cady Stanton ve 'un resimlerinin ise 10 dolarlık banknotunun arka yüzüne konulması kararlaştırılmıştır. Böylece Harriet Tubman, portresi Amerikan doları üzerinde bulunan ilk ABD Başkanı George Washington'ın eşi Martha Washington'dan sonra bir diğer kadın ve ilk Siyahi Amerikalı olacaktır.
Kaynakça
- Dipnotlar
- ^ Humez, s.12.
- ^ Larson, s. 47.
- ^ Clinton, s. 28–29.
- ^ Larson, s. 73.
- ^ Bradford (1961), s. 29'dan atıfla
- ^ Clinton, s. 49–53.
- ^ Larson, s. xvii.
- ^ Sarah Hopkins Bradford, Harriet Tubman: The Moses of Her People, 1886.
- ^ "Butch Lee, Haɾɾiet Tubman'ın Yeni Biyogɾafisi, Bɾooklyn, Stoopsale Books, 2000". 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "Women on 20s". 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ "Harriet Tubman to appear on $20 bill, while Alexander Hamilton remains on $10 bill". 14 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "Harriet Tubman to replace Andrew Jackson on $20 bill; Hamilton to stay on $10 after appeal from Broadway star". 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "CNN - Harriet Tubman will be face of the $20". 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- ^ "BBC Türkçe - ABD Doları'nda ilk kez siyah bir kadının portresi olacak". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
- Genel
- Anderson, E. M. (2005). Home, Miss Moses: A novel in the time of Harriet Tubman. Higganum, Connecticut: Higganum Hill Books. ISBN .
- (orig. pub. 1886), (1961). Harriet Tubman: The Moses of Her People. New York: Corinth Books, lccn = 61008152.
- (orig. pub. 1869), (1971). Scenes in the Life of Harriet Tubman. Freeport: Books for Libraries Press. .
- (2004). Harriet Tubman: The Road to Freedom. New York: Little, Brown and Company. .
- (1942). Harriet Tubman: Negro Soldier and Abolitionist. New York: International Publishers. OCLC 08991147.
- Douglass, Frederick (1969). Life and times of Frederick Douglass: his early life as a slave, his escape from bondage, and his complete history, written by himself. Londra: Collier-Macmillan. OCLC 39258166.
- Humez, Jean (2003). Harriet Tubman: The Life and Life Stories. Madison: University of Wisconsin Press. ISBN .
- (2004). Bound For the Promised Land: Harriet Tubman, Portrait of an American Hero. New York: Ballantine Books. ISBN .
- Lowry, Beverly (2008). Harriet Tubman: Imagining a Life. Random House. ISBN .
- Sterling, Dorothy (1970). Freedom Train: The Story of Harriet Tubman. New York: Scholastic, Inc. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Harriet Tubman dogum adi Araminta Minty Ross d Mart 1822 Maryland ABD o 10 Mart 1913 Auburn New York ABD Siyahi Amerikali kolelik karsiti eylemci Sufrajet Sivil haklar eylemcisi ve Amerikan Ic Savasi sirasinda Konfederasyon aleyhine calisip Birlik lehine casusluk yapmis hemsire Harriet TubmanHarriet Tubman 1885 DogumAraminta Minty Ross Mart 1822 Maryland ABDOlum10 Mart 1913 90 91 yasinda Auburn New York ABDOlum sebebiZaturreDefin yeri Auburn New York A B D Diger ad lar iMinty MosesTaninma nedeniKolelik karsiti hemsire Sufrajet sivil haklar eylemcisiSiyasi partiCumhuriyetciDinHristiyanlikEvlilikJohn Tubman e 1844 1851 Nelson Davis e 1869 o 1888 Cocuk lar Gertie evlatlik Akraba lar Modesty buyukanne Linah kiz kardes Mariah Ritty kiz kardes Soph kiz kardes Robert erkek kardes Ben erkek kardes Rachel kiz kardes Henry erkek kardes Moses erkek kardes Imza Kole olarak dogan Tubman 1849 senesinde kolelikten kacarak Pensilvanya Philadelphia ya gitmistir Daha sonra Maryland e tekrar donerek ailesini de kolelikten kurtarmistir Yeralti Demiryolu Underground Railroad adini verdigi gizli yollar ve guvenli evleri tesis etmis ve kolelik karsiti agi kurarak eylemlerine devam etmistir On uc sefer ile toplamda yetmis koleyi ve aileyi kolelikten kurtarmistir Kolelik karsiti liderlerden John Brown a da yardim etmis ve ye yapacagi baskin icin adam toplamasini saglamistir Amerikan Ic Savasi sonrasinda kadin haklari konusunda eylemlere agirlik vermistir Kadinlara oy hakki verilmesini savunan ve Sufrajet Hareketi nin onde gelen isimlerinden olan Harriet Tubman 1913 te oldukten sonra Amerikan toplumu icin cesaret ve ozgurlugun sembol isimlerinden biri olmustur 20 Nisan 2016 da Amerika Birlesik Devletleri Hazine Bakanligi 20 lik banknotlara Baskan Andrew Jackson inki yerine Harriet Tubman in portresinin konacagini aciklamistir YasamiTubman ve ailesi 1887 Tubman sol ucta kocasi Davis oturan ve bastonlu evlatlik kizlari Gertie Tubman in yaninda Lee Cheney John Pop Alexander Walter Green Blind Aunty Sarah Parker ve kardesinin torunu Dora Stewart Tubman in Auburn New York taki evinde Harriet Tubman Araminta Minty Ross adiyla Harriet Green ve Ben Ross adli kolelerin cocugu olarak 1822 senesinde Maryland de dogdu Tam dogum yeri ve gunu gunune dogum tarihi bilinmemektedir Bazi kayitlara ve odeme bilgilerine dayanarak 1822 tespiti yapilsa da Jean Humez gibi farkli isimler 1815 ile 1825 arasinda farkli yillari da dogum tarihi olarak gostermektedir Anne tarafindan atalarinin ABD ye Afrika dan gemilerle getirilen kolelerden oldugu ve gunumuzde Gana sinirlari icinde yasayan nesebinden geldigi kendisine ailesinde ogretilmistir fakat buna dair bir kanit bulunamamistir Annesi Harriet Mary Pattison Brodess in ascilik yapan kolesi ve babasi Ben ise Brodess in ikinci esi Anthony Thompson in marangozlukla ugrasan koleleriydi 1808 de evlenen ciftin Linah Mariah Ritty Soph Robert Minty Harriet Ben Rachel Henry ve Moses adlarinda dokuz cocugu oldu Bes alti yaslarina geldiginde sahibesi Brodess onu Miss Susan adli birine cocuklarina dadilik yapmasi icin kiralamistir Cocuklarin uyanip agladigi zaman kirbaclandigi ve hatirinda kalan bir gunde kahvalti saatinden evvel bes kere kirbaclandigini anlatmistir O gun kazinan yaralari omur boyu tasidigini ifade etmistir Yasadigi eziyetlere direnmek icin kacmis ve bes gun boyunca disarida saklanmistir Buyudukce farkli gorevler icin kiralanan Araminta tarlada veya ormanda calismak cesitli yukleri tasimak okuzlerle ilgilenmek gibi daha agir islere verilmistir Bu donemde yedigi bir dayakta kafasina dirhemle vurulmasi omur boyu cekecegi bas agrilarina sanrilara epilepsi nobetlerine neden olmustur Okuma yazma bilmeden yetisen Araminta annesinin anlattigi Incil kissalariyla buyudu ve bu onun ileriki yaslarda dini inancini sekillendiren temel etkenlerden biri oldu Yeni Ahit teki kolelerin itaatkar olmasi icerigini elestirdi ve Eski Ahit teki kurtulus kissalarina onem verdi Dindar biri olan Tubman Epilepsi hastaligi sebebiyle gordugu sanrilari Yaratici nin bir ilhami ve yol gostericiligi olarak degerlendirdi 1840 senesinde gercekte 55 yasina gelmis babasi 45 yasini gectigi gerekcesiyle kolelikten azat edilse de Thompson ailesinin yaninda tekrar kole olarak girerek calismaya devam eder Tubman azat edilmek icin 45 yasi gecme gerekcesinin annesi icin ve annesinin 45 yasindan sonra dogurdugu cocuklari icin de uygulanmasi gerektigini bir avukat tutarak ortaya cikartir fakat Pattison ve Brodess aileleri bu gerekceye aldirmaz Bu yasa tanimaz tutum Tubman a yasal yollardan mucadele etmenin sonuc vermeyecegini gosterir 1844 te John Tubman adinda ozgur bir Siyahi Amerikali ile evlenir Evliligi sonrasinda Araminta adini birakarak annesinin adi olan Harriet adini kullanmaya baslar Mevcut kurallar cercevesinde ozgur bir baba ve kole bir anneden dogan cocugun da kole olacagini kavrayan Harriet Tubman in bu donemde cocuk sahibi olmaz Kolelikten KacisiCambridge Democrat gazetesindeki ilanda kacak koleler Minty Harriet Tubman ve erkek kardesleri Henry ve Ben i yakalayana 300 bedelinde 2016 daki tedavule gore 9 000 a muadil odul vadediliyor Boston da zenci insanlari kacakcilar ve konusunda dikkatli olmalari icin uyaran bir tablo 1851 1849 da tekrar hastalanan Tubman in degerinin dustugunu goren sahibi Edward Brodess onu satmaya calisir ancak alici bulamaz Kendisini satip akrabalarini kole olarak tutmaya devam etmek isteyen sahibini dogru yola dondurmesi icin dua ettigini belirten Tubman sunlari soylemistir 1 Mart a kadar beni satmak icin insanlara gosteren sahibim icin dua ettim Satisin gerceklestigini duyunca 1 Mart tan itibaren duamin icerigini degistirerek Rabbim eger bu adamin kalbini degistirmeyeceksen bari canini al da onumdeki engelleri kaldir diye yalvardim Bir hafta sonra Brodess oldu ve Tubman onceki duygusalligindan dolayi pisman oldu Sahibinin olumu sonrasi dul kalan esi Eliza nin ailenin mallarini ve kolelerini satmaya basladi Esinin aksi yonde telkinlerine ragmen satilarak kaderin getireceklerini beklemektense kacmaya karar verdi Hakkim olabilecek iki sey vardi ozgurluk veya olum biri olmazsa digerine sahip olacaktim Tubman ve iki erkek kardesi Ben ve Henry 17 Eylul 1849 tarihinde kactilar Bu donemde kardesleri ve Tubman Dr Anthony Thompson adindaki toprak sahibine kiraya verilmisti ve boylece sahibesinin kacmasi sonrasi yoklugunun fark edilmesi ihtimalini azaltmisti Sahibesi iki hafta sonra Cambridge Democrat gazetesine ilan vererek kacak koleleri Minty Harriet Tubman ve erkek kardesleri Henry ve Ben i yakalayana her biri icin 100 er toplamda 300 bedelinde 2016 daki tedavule gore 9 000 a muadil odul vadetmistir Ben in baba olacagi dusuncesi uzerine geri donmeye karar veren erkek kardesler Tubman i da donmeye ikna etmistir Fakat daha sonra erkek kardesleri olmadan tek basina tekrar kacmistir Yaklasik 145 kilometre suren kacis guzergahinda geceleri ilerlemis ve yaya olarak 26 gun yolculuguna devam etmistir Bu surecte yakalayarak para kazanmaya calisan uzak durmaya calismistir Nihayetinde Pensilvanya ya vardigi ani soyle anlatir Hatti gectigimi farkettigim zaman ben ben miyim diye anlamak icin ellerime baktim Her noktasinda haleler vardi Gunes agaclarin arasinda ve ovalarin uzerinde altin gibi parliyordu ve ben kendimi cennette hissediyordum Bradford 1971 s 19 dan atifla Musa Moses Lakabi Yeralti Demiryolu Underground Railroad adi verilen gizli guzergahlari gosterir harita 1850 de Amerika Birlesik Devletleri Kongresi nin kabul ettigi Kackin Kole Yasasi geregince kackin kolelerin cok agir cezalara arptirilmasina imkan verildi Koleligin kaldirildigi devletlerde dahi uygulanacak bu yasa sonrasinda hem kackinlarin karsi karsiya olduklari riskler artti hem de yeni gelen goc dalgasi ile siyahi nufus ile ornegin Irlanda gocmenleri arasinda etnik gerilimler artmaya basladi Bu donemde akrabalarini ozgurlugune kavusturmaya calisan Tubman bunun icin Maryland e ve Atlantik kiyilarindaki en buyuk bagimsiz sehir Baltimore a gidip gelmistir On bir yila yakin sure boyunca toplamda on uc kere yaptigi bu seferler neticesinde icinde kardesleri Henry Ben ve Robert in eslerinin ve cocuklarinin da oldugu yetmis koleyi ozgurlugune kavusturmustur Maryland e yaptigi bu ozgurlestirme seferlerini boylece aile uyelerini ve pek cok koleyi ozgurlugune kavusturmasini Tevrat taki Yahudilerin Misir dan kurtulusuna benzeten William Lloyd Garrison Harriet Tubman a Musa Moses lakabini yakistirmistir Gelecekte hakkinda yazilacak pek cok biyografide de benimsenen bu lakap Halkini esaretten kurtaran Tubman gibi yakistirmalara neden olacaktir Koleligin kaldirilmasi icin mucadele vermis reformculardan yazar Frederick Douglass bu donemde Tubman ile birlikte hareket etmekteydi 1868 de hazirlanan ilk biyografisi icin Tubman a gonderdigi yazida bu seferleri icin geceleyin gok ve suskun yildizlar senin kahramanligina ve ozgurluge bagliligina sahitlik etmistir demistir Amerikan Ic Savasi1861 de Amerikan Ic Savasi patlak verince Amerika Konfedere Devletleri ne karsi Birlik yaninda saf tutmayi koleligin kaldirilmasi icin bir firsat olarak gormustur Bu amacla Birlik Ordusu faaliyetlerine destek vermis koleligin kaldirilmasi icin destek veren General ile goruserek in zorla calistirdigi ve kuzeylilerin zorla el koydugu veya kacirdigi mal olarak degerlendirdigi kackin koleleri contrabands Port Royal de ozgurlugune kavusmustur Port Royal de hemsire olarak orduya hizmet etti ve yerel bitkileri kullanarak ozellikle dizanteri den muzdarip askerlere ilac sagladi da 750 kolenin kurtarilmasina ve Guney guclerinin askeri uslerine hasar verilmesini saglayan Baskini ni yonetti Donemin gazeteleri Tubman in cabalarini vatanperver dirayetli enerjik ve yetenekli olarak mansetlere tasidi Tubnam bu baskin gununu soyle anlatacakti Hayatimda hic boyle bir manzara gormedim Gulduk gulduk ve gulduk Iste orada kafasinin uzerinde bir kovayla bir kadin geliyordu icindeki pirinc kavrulmus gibiydi yangindan son anda kurtarmisti Arkasindan ona dayanan bir de genc Bir kadin biri beyaz digeri siyah olan iki domuz getirdi Ikisini de aldik ve beyaz olana General in siyaha da Guneylilerin Federasyon Baskani Jeff Davis in isimlerini verdik Bazen kucaklarinda oynasan ikiz bebeklerle kadinlar geliyordu Herhalde hayatimda hic bu kadar cok ikiz gormemisimdir omuzlarinda cantalar kafalarinda sepetler arkalarinda veletler yuklenmislerdi Amerikan Ic Savasi sonrasiAmerikan Ic Savasi sonrasi Harriet Tubman OlumuHarriet Tubman 1911 1911 senesine gelindiginde Tubnam in vucudu cok zayif ve celimsiz hale gelmisti bu sebeple evde bakilma ihtiyaci dogdu Donemin New york gazeteleri durumu icin hasta ve bes parasiz ifadeleri ile haber servis ediyordu 10 Mart 1913 tarihinde zaturreden oldu Amerikan dolariOn yuzunde Andrew Jackson bulunan 20 Women on 20s adi verilen 20 dolarlik banknotun uzerine bir kadin portresinin konulmasi kampanyasinin sonucunda 20 Nisan 2016 tarihinde Amerikan Hazine Bakani in acikladigina gore 20 dolarlik banknot uzerindeki Amerikan Baskani Andrew Jackson resmi yerine Harriet Tubman in resminin konulacagini aciklamistir Sufrajet hareketinin ve kadin haklarinin diger onemli isimleri olan Lucretia Mott Sojourner Truth Susan B Anthony Elizabeth Cady Stanton ve un resimlerinin ise 10 dolarlik banknotunun arka yuzune konulmasi kararlastirilmistir Boylece Harriet Tubman portresi Amerikan dolari uzerinde bulunan ilk ABD Baskani George Washington in esi Martha Washington dan sonra bir diger kadin ve ilk Siyahi Amerikali olacaktir KaynakcaDipnotlar Humez s 12 Larson s 47 Clinton s 28 29 Larson s 73 Bradford 1961 s 29 dan atifla Clinton s 49 53 Larson s xvii Sarah Hopkins Bradford Harriet Tubman The Moses of Her People 1886 Butch Lee Haɾɾiet Tubman in Yeni Biyogɾafisi Bɾooklyn Stoopsale Books 2000 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2016 Women on 20s 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2022 Harriet Tubman to appear on 20 bill while Alexander Hamilton remains on 10 bill 14 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2016 Harriet Tubman to replace Andrew Jackson on 20 bill Hamilton to stay on 10 after appeal from Broadway star 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2016 CNN Harriet Tubman will be face of the 20 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2016 BBC Turkce ABD Dolari nda ilk kez siyah bir kadinin portresi olacak 22 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2016 GenelAnderson E M 2005 Home Miss Moses A novel in the time of Harriet Tubman Higganum Connecticut Higganum Hill Books ISBN 0 9776556 0 1 orig pub 1886 1961 Harriet Tubman The Moses of Her People New York Corinth Books lccn 61008152 orig pub 1869 1971 Scenes in the Life of Harriet Tubman Freeport Books for Libraries Press ISBN 0 8369 8782 9 2004 Harriet Tubman The Road to Freedom New York Little Brown and Company ISBN 0 316 14492 4 1942 Harriet Tubman Negro Soldier and Abolitionist New York International Publishers OCLC 08991147 Douglass Frederick 1969 Life and times of Frederick Douglass his early life as a slave his escape from bondage and his complete history written by himself Londra Collier Macmillan OCLC 39258166 Humez Jean 2003 Harriet Tubman The Life and Life Stories Madison University of Wisconsin Press ISBN 0 299 19120 6 2004 Bound For the Promised Land Harriet Tubman Portrait of an American Hero New York Ballantine Books ISBN 0 345 45627 0 Lowry Beverly 2008 Harriet Tubman Imagining a Life Random House ISBN 978 0 385 72177 6 Sterling Dorothy 1970 Freedom Train The Story of Harriet Tubman New York Scholastic Inc ISBN 0 590 43628 7