Fibonacci (;aynı zamanda US ,İtalyanca telaffuz: ; y. 1170 – y. 1240–50), ayrıca Leonardo Bonacci, Pisalı Leonardo (Leonardo of Pisa) veya Leonardo Bigollo Pisano ('Pisalı Gezgin Leonardo') olarak da bilinen Pisa Cumhuriyetinden İtalyan matematikçi, "Orta Çağ'ın en yetenekli Batılı matematikçisi" olarak kabul edilir.
Pisalı Leonardo (Fibonacci) | |
---|---|
İtalya Camposanto di Pisa'daki Giovanni Paganucci'nin Fibonacci Heykeli (1863) | |
Doğum | y. 1170 Pisa,Pisa Cumhuriyeti |
Ölüm | y.1250 (79-80 yaşlarında) Pisa, İtalya |
Milliyet | İtalyan |
Diğer ad(lar)ı | Leonardo Fibonacci, Leonardo Bonacci, Leonardo Pisano |
Tanınma nedeni | babası
|
Ebeveyn(ler) | Guglielmo "Bonacci" (father) |
Kariyeri | |
Dalı | Matematikçi |
Çalıştığı kurumlar | İtalya |
Yaygın olarak "Fibonacci" olarak adlandırılan adı, 1838'de Fransız-İtalyan tarihçi tarafından kullanılmıştır. ve kısaca Latince: filius Bonacci ('Bonaccinin oğlu') olarak bilinir. Bununla birlikte, daha 1506'da Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir noteri olan Perizolo, Leonardo'dan "Lionardo Fibonacci" olarak bahseder.
İtalya'da doğdu ve Bugiada (şu anda Cezayir) tüccarları için diplomatlık yapan babası Guilielmo'nun yanında Kuzey Afrika'da büyüdü. Birçok yolculuğunda babasına eşlik etti. 1202'de kaleme aldığı Liber Abaci eserinde Hint-Arap sayıları hakkında şunları söylemektedir: "Babam, Pisa'dan Bugia'ya gelen tüccarların menfaati için ülkesi tarafından Bugia gümrüğüne noter olarak atanmıştı. Geleceğimi düşünen babam, ben daha çocukken beni yanına çağırdı ve orada kalıp muhasebe okuluna devam etmemi istedi. Okulda Hinduların dokuz sembol kullandıkları sanatı çok iyi öğretmenlerden öğrendim. Bu sanata ait bilgiler beni her şeyden çok mutlu etti."
Fibonacci modern çağda en çok Hint-Arap Sayılarını Avrupa'ya getirmesiyle ve 13. yüzyıl başlarında yayınlanan isimli hesaplama yöntemleri kitabıyla tanınır.’de bir örnek olarak yer alan çağdaş sayılarla hesaplanmış kendi adıyla anılan sayı dizisi Fibonacci dizisi olarak anılmaktadır. Sadece Fibonacci dizisi ve özellikleri ile ilgili kitaplar hatta haftalık düzenli yayınlanan matematik dergileri bile bulunmaktadır.
Biyografisi
Leonardo 1170 yılında İtalya'nın Pisa şehrinde doğdu. Kesin doğum tarihi bilinmemektedir. Babası İtalyan bir tüccar ve gümrük memuru olan Guglielmo'dur. Takma adı Bonaccio idi ve bu ad, iyi tabiatlı veya sade ruhlu anlamına gelmekteydi. Annesi Alessandra,Leonardo 9 yaşındayken öldü. Leonardo babasının takma adını miras olarak aldı. İtalyanca Filius Bonacci, Bonacci'nin oğlu anlamına gelmekteydi ve Leonardo bu nedenle Fibonacci diye anılmaya başlandı.
Guglielmo, Cezayir'in limanı ile İtalya'nın kenti arasında bir ticaret merkezi yönetti. Fibonacci genç bir çocukken babasına yardım etmek için onunla seyahat etti ve Hint-Arap rakam sistemi hakkında eğitim aldığı yer olan Bugia'deydi.
Fibonacci, Akdeniz kıyılarını dolaştı, birçok tüccarla görüştü ve aritmetik yapma sistemlerini öğrendi. O zaman kullanılan Roma rakamlarının aksine, kullanarak kolay hesaplamaya izin veren Hindu-Arap sisteminin birçok avantajını kısa sürede fark etti. 1202 yılında Avrupa'da Hint-Arap rakamlarını popülerleştiren (Abaküs Kitabı, Book of Abacus veya Hesap Kitabı, The Book of Calculation) adlı eserini tamamladı.
Fibonacci matematik ve bilimden hoşlanan İmparator II. Frederick'in konuğuydu. 1240 yılında, Pisa Cumhuriyeti Fibonacci'yi (Leonardo Bigollo olarak anılır), vatandaşlara muhasebe ve eğitim konularında danışman olarak şehre verdiği hizmetlerden dolayı onu tanıyan bir kararname ile maaş vererek onurlandırdı.
Fibonacci'nin 1240-1250 yılları arasında Pisa'da öldüğü sanılıyor.
Liber Abaci
Liber Abacide (1202), Fibonacci, bugün Hint-Arap rakam sistemi olarak bilinen modus Indorumu (Hintlerin yöntemi) tanıttı. El yazması, sıfır ve rakamların dahil olmak üzere on basamaklı numaralandırmayı desteklemekteydi. Kitap, ticari , ağırlık ve ölçüleri dönüştürme, faiz hesaplama, para değiştirme ve diğer uygulamalara uygulayarak bu rakamların pratik kullanımını ve değerini gösterdi. Kitap, tahsilli Avrupa'da iyi karşılandı ve Avrupa düşüncesi, Avrupa'nın müspet bilimde ilerlemesi, üzerinde derin bir etkisi oldu. yöntemi olan Roma rakamlarını değiştirmek ve hesaplamalar için abaküs kullanmak, iş hesaplamalarını daha kolay ve daha hızlı hale getirmede bir ilerlemeydi ve bu da Avrupa'da bankacılık ve muhasebe'nin büyümesine yardımcı oldu.
Orijinal 1202 el yazmasının var olduğu bilinmemektedir. El yazmasının 1228'lik bir kopyasında, ilk bölüm sayı sistemini tanıtır ve onu Roma rakamları gibi diğerleriyle ve sayıları ona dönüştürme yöntemleriyle karşılaştırır. İkinci bölüm, örneğin farklı para birimlerini dönüştürmek ve büyüyen bankacılık sektörü için önemli olan kar ve faizi hesaplamak gibi iş dünyasındaki kullanımları açıklar. Kitap ayrıca irrasyonel sayılar ve asal sayılar konusunu da tartışır.
Liber Abaci'de ayrıca kapalı bir ortamdaki bir tavşan ailesinin artışını, her tavşan çiftinin bir ay sonra bir yavru yapıp onun da 1 ay sonra 1 yavru yapacağı gibi ideal varsayımlar altında hesaplanmasını gösterir. Bu problemin çözümünde tavşan çiftlerinin sayısının artışını gösteren sayı dizisi Fibonacci sayıları, diziye de Fibonacci dizisi denir. Bu sayı dizisi 6. yüzyıldan beridir Hint matematikçiler tarafından bilinmekteydi ancak Avrupa'ya ilk olarak Fibonacci tarafından tanıtılmıştır.
Fibonacci sayı dizisi
Liber Abaci idealize edilmiş varsayımlara dayalı olarak bir tavşan popülasyonunun büyümesini içeren bir problem ortaya koydu ve çözdü. Nesilden nesle çözüm, daha sonra Fibonacci sayıları olarak bilinen bir sayı dizisiydi. Fibonacci'nin eseri Liber Abaci, dizi hakkında Hindistan dışında bilinen en eski açıklamayı içermesine rağmen, dizi altıncı yüzyılda Hint matematikçiler tarafından tanımlanmıştı.
Fibonacci dizisinde her sayı kendinden önceki iki sayının toplamıdır. Fibonacci, bugün dahil edilen "0" ve ilk "1" i atladı ve diziye 1, 2, 3, ... ile başladı. Her ardışık elemanı da önceki iki elemanın değerinin toplamı alınarak bulunur ve bu halde 0, 1, 1(1+0), 2(1+1), 3(2+1), 5(3+2), 8(5+3), 13(8+5), 21(13+8)... şeklinde artar. Hesaplamayı on üçüncü sıraya, 233 değerine kadar taşıdı, ancak başka bir el yazması onu bir sonraki yere, 377 değerine taşıdığı görülmektedir. Fibonacci, bu dizideki ardışık sayıların oranının limiti olan altın oran hakkında hiçbir şey belirtmemiştir.
Altın oran
Bu dizinin ileri elemanlarında, bir sonraki elemanın bir öncekine oranı Altın oran adı verilen ve yaklaşık 1,618 (1:0,618) değerine eşit bir sayıyı verir.
Altın oran matematikte genellikle harfi ile gösterilir.
Tabiattaki canlılarda uzuvların oranı altın oran adı verilen 1.618... sayısına uygunluk gösterir. Antik mimari eserler ve bazı modern mimari eserler bu orana uygun tasarlanırlar. Altın orana uygun ölçülerdeki nesnelerin ve canlıların daha estetik olduğu ve güzel göründüğü savunulur.
Ayçiçeğinin merkezinden dışarıya doğru sağdan sola ve soldan sağa doğru taneler sayıldığında çıkan sayılar Fibonacci Dizisinin ardışık terimleridir. Papatya Çiçeğinde de ayçiçeğinde olduğu gibi bir Fibonacci Dizisi mevcuttur. Fibonacci dizisinde ardışık elemanlar bir önceki elamanın oranındaki ardışık terimlerin farkıyla oluşan dizi de Fibonacci dizisidir. Ömer Hayyam üçgenindeki tüm katsayılar veya terimler yazılıp çapraz toplamları alındığında Fibonacci Dizisi ortaya çıkar. Çam kozalağındaki taneler kozalağın altındaki sabit bir noktadan kozalağın tepesindeki başka bir sabit noktaya doğru spiraller (eğriler) oluşturarak çıkarlar. İşte bu taneler soldan sağa ve sağdan sola sayıldığında çıkan sayılar, Fibonacci Dizisi'nin ardışık terimleridir. Bitkilerin yapraklarının dizilişinde bir Fibonacci Dizisi söz konusudur; yani yaprakların diziliminde bu dizi mevcuttur. Mimar Sinan'ın da birçok eserinde Fibonacci dizisi görülmektedir. Mesela Süleymaniye ve Selimiye Camileri'nin minarelerinde bu dizi mevcuttur.[]
Mirası
19. yüzyılda, Pisa'da bir Fibonacci heykeli yapılmış ve buraya dikilmiştir. Heykel bugün , Piazza dei Miracoli üzerindeki tarihi mezarlığın batı galerisinde yer almaktadır.
Fibonacci sayılarıyla bir bağlantıları nedeniyle birçok matematiksel kavram vardır. Örnekler arasında , ve sayılabilir. Matematiğin ötesinde, Fibonacci'nin adını taşıyan şeyler arasında asteroit ve art rock grubu de bulunur.
Çalışmaları
- (1202), hesaplamalar üzerine bir kitap (2002'de Laurence Sigler tarafından İngilizceye çevrildi.)
- (1220), teknikleri, ölçme ve alanlar ile hacimlerin bölünmesi ve diğer pratik geometri konularının bir özeti (2008'de Barnabas Hughes tarafından İngilizceye çevrildi ve Springer tarafından yayınlandı).
- Flos (1225), Johannes of Palermo'nun ortaya koyduğu problemlere çözümler
- ("") Diophantine denklemler hakkında olup İmparator II. Frederick'e adanmıştır. Özellikle bkz. ve .
- Di minor guisa (ticari aritmetik üzerine; kayıp)
- Commentary on Book X of Euclid's Elements (Öklid'in Elementleri 10. Kitap hakkında yorum, kayıp)
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ a b . Epsilones.com. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2010.
- ^ Smith, David Eugene; Karpinski, Louis Charles (1911), The Hindu–Arabic Numerals, Boston and London: Ginn and Company, s. 128, 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ "Fibonacci, Leonardo". [[İfade hatası: Beklenmedik < operatörü.]] UK Dictionary. Oxford University Press. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ . 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. ve . . HarperCollins. 12 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ "Fibonacci number". Merriam-Webster Dictionary.
- ^ a b c O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Leonardo Fibonacci", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- ^ a b c (2003) [2002]. The Golden Ratio: The Story of Phi, the World's Most Astonishing Number (First trade paperback bas.). New York City: Broadway Books. ss. 92-93. ISBN . 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ . An Introduction to the History of Mathematics. Brooks Cole, 1990: (6th ed.), p. 261.
- ^ Devlin, Keith (2017). Finding Fibonacci: The Quest to Rediscover the Forgotten Mathematical Genius Who Changed the World. Princeton University Press. s. 24.
- ^ Colin Pask (7 Temmuz 2015). Great Calculations: A Surprising Look Behind 50 Scientific Inquiries. Prometheus Books. s. 35. ISBN . 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ Keith Devlin, The Man of Numbers: Fibonacci's Arithmetic Revolution,A&C Black, 2012 p. 13.
- ^ Drozdyuk, Andriy; Drozdyuk, Denys (2010). Fibonacci, his numbers and his rabbits. Toronto: Choven Pub. s. 18. ISBN . OCLC 813281753. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ Ian Stewart (2018). Matematiğin Kısa Tarihi, Alfa Yayınları (çev. Sibel Sevinç)., s.56
- ^ . www.halexandria.org. 30 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Encyclopædia Britannica Online. 2006. s. 3. 17 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2006.
- ^ . 17 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.. Encyclopædia Britannica Online, 2006. Accessed 18 September 2006.
- ^ Parmanand Singh. "Acharya Hemachandra and the (so called) Fibonacci Numbers". Math. Ed. Siwan, 20(1):28-30, 1986. ISSN 0047-6269]
- ^ "Liber abbaci - Prologus". 28 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Latince Wikikaynaktaki Liber Abaci: "Incipit liber Abaci Compositus a leonardo filio Bonacij Pisano" bu şekilde geçmektedir.
- ^ G. Germano, (PDF), «Reti medievali rivista», 14 (2), ss. 157-173, 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
- ^ Thomas F. Glick; Steven Livesey; Faith Wallis (2014). Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia. Routledge. s. 172. ISBN . 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ Liber abaci'nin Prologunda şunları söyledi: “Orada bu sanatla Hintlerin dokuz figürü aracılığıyla inanılmaz bir öğretim yöntemiyle tanıştırıldıktan sonra, onun bilgisini sevdim. Böyle bir sanat, diğer tüm sanatlardan o kadar fazlaydı ve aklımla kendimi ona o kadar adadım ki, daha sonra ticaret amacıyla ziyaret ettiğim yerler olan Mısır'da Suriye'de, Yunanistan'da, Sicilya'da ve Provence'ta kullanılan çeşitli yöntemlerle ve onunla ilgili çalışılacak her şeyi çok ciddi bir uygulama ve çelişki tekniği ile öğrendim."(, G. Germano tarafından çevrildi, (PDF), «Reti medievali rivista», 14 (2), ss. 157-173, 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi).
- ^ The English edition of the Liber abaci was published by L.E. Sigler, Leonardo Pisano’s book of calculation, New York, Springer-Verlag, 2003
- ^ See the incipit of Flos: "Incipit flos Leonardi bigolli pisani..." (quoted in the MS Word document by David Singmaster, 18 March 2004 – emphasis added), in English: "Here starts 'the flower' by Leonardo the wanderer of Pisa..."
The basic meanings of "bigollo" appear to be "bilingual" or "traveller". A. F. Horadam contends a connotation of "bigollo" is "absent-minded" (, 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi kaynağının ilk dipnotuna bakınız.), which is also one of the connotations of the English word "wandering". The translation "the wanderer" in the quote above tries to combine the various connotations of the word "bigollo" in a single English word. - ^ Keith Devlin (7 Kasım 2002). "A man to count on". The Guardian. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2016.
- ^ «Considerantes nostre civitatis et civium honorem atque profectum, qui eis, tam per doctrinam quam per sedula obsequia discreti et sapientis viri magistri Leonardi Bigolli, in abbacandis estimationibus et rationibus civitatis eiusque officialium et aliis quoties expedit, conferuntur; ut eidem Leonardo, merito dilectionis et gratie, atque scientie sue prerogativa, in recompensationem laboris sui quem substinet in audiendis et consolidandis estimationibus et rationibus supradictis, a Comuni et camerariis publicis, de Comuni et pro Comuni, mercede sive salario suo, annis singulis, libre xx denariorum et amisceria consueta dari debeant (ipseque pisano Comuni et eius officialibus in abbacatione de cetero more solito serviat), presenti constitutione firmamus». F. Bonaini, Memoria unica sincrona di Leonardo Fibonacci, novamente scoperta, «Giornale storico degli archivi toscani» 1, 4, 1857, pp. 239–246.
- ^ Koshy, Thomas (2011), Fibonacci and Lucas Numbers with Applications, John Wiley & Sons, s. 3, ISBN , 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ Tanton, James Stuart (2005), Encyclopédia of Mathematics, Infobase Publishing, s. 192, ISBN , 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ a b Fibonacci's Liber Abaci, Sigler, Laurence E. tarafından çevrildi, Springer-Verlag, 2002, ISBN
- ^ Grimm 1973
- ^ a b . NPR.org. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
- ^ a b Devlin, Keith. . 18 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
- ^ a b . . 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.
- ^ Parmanand Singh. "Acharya Hemachandra and the (so called) Fibonacci Numbers". Math. Ed. Siwan, 20(1):28-30, 1986. ISSN 0047-6269]
- ^ Parmanand Singh,"The So-called Fibonacci numbers in ancient and medieval India." Historia Mathematica 12(3), 229–44, 1985.
- ^ Singh, Pamanand (1985). "The so-called fibonacci numbers in ancient and medieval India". Historia Mathematica. 12 (3): 229-244. doi:10.1016/0315-0860(85)90021-7.
- ^ Goonatilake, Susantha (1998). Toward a Global Science. Indiana University Press. s. 126. ISBN .
Virahanka Fibonacci.
- ^ Knuth, Donald (2006). The Art of Computer Programming: Generating All Trees – History of Combinatorial Generation; Volume 4. Addison-Wesley. s. 50. ISBN . 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
- ^ Hall, Rachel W. (2008), (PDF), Math Horizons, cilt 15, ss. 10-11, 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
- ^ "Sloane's A000045 ", The . OEIS Foundation.
- ^ Pisanus, Leonardus; Boncompagni, Baldassarre (1 Ocak 1857). Scritti: Il Liber Abbaci. Tip. delle Scienze Fisiche e Matematiche. s. 231. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Devlin, Keith (2010). (PDF). Mathematical Association of America. ss. 21-28. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2008.
- ^ 6765 Fibonacci Asteroidi
Konuyla ilgili yayınlar
- Devlin, Keith (2012). The Man of Numbers: Fibonacci's Arithmetic Revolution. Walker Books. ISBN .
- Goetzmann, William N.; Rouwenhorst, K. Geert (2005), The Origins of Value: The Financial Innovations That Created Modern Capital Markets, Oxford University Press Inc., US, ISBN .
- Goetzmann, William N. (23 Ekim 2003), "Fibonacci and the Financial Revolution", International Center for Finance Working Paper No. 03–28
- Grimm, R. E. (Şubat 1973), (PDF), , 11 (1), ss. 99-104, 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
- Horadam, A. F (1975), ""Eight hundred years young"", The Australian Mathematics Teacher, 31, ss. 123-134
- Gavin, J.; Schärlig, A., , 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi,
"Kaynak sayfa üzerindeki Liber Abaci"nin çevrimiçi alıntılarını ve analizlerini içerir.
Dış bağlantılar
Vikikaynak the 1911 Encyclopædia Britannica ansiklopedisinde maddesine sahiptir. |
- "Fibonacci, Leonardo, or Leonardo of Pisa", Complete Dictionary of Scientific Biography (encyclopedia.com), 2008, 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 20 Nisan 2015
- . Convergence. MAA. 15 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Leonardo Pisano Fibonacci", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- Fibonacci (2 vol., 1857 & 1862) Il liber abaci and Practica Geometriae, 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 21 Ağustos 2021,
digital facsimile from the
- . . 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fibonacci ˌ f ɪ b e ˈ n ɑː tʃ i ayni zamanda US ˌ f iː b Italyanca telaffuz fiboˈnattʃi y 1170 y 1240 50 ayrica Leonardo Bonacci Pisali Leonardo Leonardo of Pisa veya Leonardo Bigollo Pisano Pisali Gezgin Leonardo olarak da bilinen Pisa Cumhuriyetinden Italyan matematikci Orta Cag in en yetenekli Batili matematikcisi olarak kabul edilir Pisali Leonardo Fibonacci Italya Camposanto di Pisa daki Giovanni Paganucci nin Fibonacci Heykeli 1863 Dogumy 1170 Pisa Pisa CumhuriyetiOlumy 1250 79 80 yaslarinda Pisa ItalyaMilliyetItalyanDiger ad lar iLeonardo Fibonacci Leonardo Bonacci Leonardo PisanoTaninma nedenibabasi Hint Arap rakam sistemi nin Avrupa da yayginlastirilmasi Fibonacci sayilari Fibonacci kelimesiEbeveyn ler Guglielmo Bonacci father KariyeriDaliMatematikciCalistigi kurumlarItalya Yaygin olarak Fibonacci olarak adlandirilan adi 1838 de Fransiz Italyan tarihci tarafindan kullanilmistir ve kisaca Latince filius Bonacci Bonaccinin oglu olarak bilinir Bununla birlikte daha 1506 da Kutsal Roma Imparatorlugu nun bir noteri olan Perizolo Leonardo dan Lionardo Fibonacci olarak bahseder Italya da dogdu ve Bugiada su anda Cezayir tuccarlari icin diplomatlik yapan babasi Guilielmo nun yaninda Kuzey Afrika da buyudu Bircok yolculugunda babasina eslik etti 1202 de kaleme aldigi Liber Abaci eserinde Hint Arap sayilari hakkinda sunlari soylemektedir Babam Pisa dan Bugia ya gelen tuccarlarin menfaati icin ulkesi tarafindan Bugia gumrugune noter olarak atanmisti Gelecegimi dusunen babam ben daha cocukken beni yanina cagirdi ve orada kalip muhasebe okuluna devam etmemi istedi Okulda Hindularin dokuz sembol kullandiklari sanati cok iyi ogretmenlerden ogrendim Bu sanata ait bilgiler beni her seyden cok mutlu etti Fibonacci modern cagda en cok Hint Arap Sayilarini Avrupa ya getirmesiyle ve 13 yuzyil baslarinda yayinlanan isimli hesaplama yontemleri kitabiyla taninir de bir ornek olarak yer alan cagdas sayilarla hesaplanmis kendi adiyla anilan sayi dizisi Fibonacci dizisi olarak anilmaktadir Sadece Fibonacci dizisi ve ozellikleri ile ilgili kitaplar hatta haftalik duzenli yayinlanan matematik dergileri bile bulunmaktadir BiyografisiLeonardo 1170 yilinda Italya nin Pisa sehrinde dogdu Kesin dogum tarihi bilinmemektedir Babasi Italyan bir tuccar ve gumruk memuru olan Guglielmo dur Takma adi Bonaccio idi ve bu ad iyi tabiatli veya sade ruhlu anlamina gelmekteydi Annesi Alessandra Leonardo 9 yasindayken oldu Leonardo babasinin takma adini miras olarak aldi Italyanca Filius Bonacci Bonacci nin oglu anlamina gelmekteydi ve Leonardo bu nedenle Fibonacci diye anilmaya baslandi Guglielmo Cezayir in limani ile Italya nin kenti arasinda bir ticaret merkezi yonetti Fibonacci genc bir cocukken babasina yardim etmek icin onunla seyahat etti ve Hint Arap rakam sistemi hakkinda egitim aldigi yer olan Bugia deydi Fibonacci Akdeniz kiyilarini dolasti bircok tuccarla gorustu ve aritmetik yapma sistemlerini ogrendi O zaman kullanilan Roma rakamlarinin aksine kullanarak kolay hesaplamaya izin veren Hindu Arap sisteminin bircok avantajini kisa surede fark etti 1202 yilinda Avrupa da Hint Arap rakamlarini populerlestiren Abakus Kitabi Book of Abacus veya Hesap Kitabi The Book of Calculation adli eserini tamamladi Fibonacci matematik ve bilimden hoslanan Imparator II Frederick in konuguydu 1240 yilinda Pisa Cumhuriyeti Fibonacci yi Leonardo Bigollo olarak anilir vatandaslara muhasebe ve egitim konularinda danisman olarak sehre verdigi hizmetlerden dolayi onu taniyan bir kararname ile maas vererek onurlandirdi Fibonacci nin 1240 1250 yillari arasinda Pisa da oldugu saniliyor Liber AbaciFibonacci nin Floransa Ulusal Kutuphanesi ndeki adli eserinin bir sayfasi sagdaki kutuda dizideki konumu Latin rakamlari ve Romen rakamlariyla ve Hint Arap rakamlariyla gosterilen degeriyle Fibonacci dizisini gostermektedir Liber Abacide 1202 Fibonacci bugun Hint Arap rakam sistemi olarak bilinen modus Indorumu Hintlerin yontemi tanitti El yazmasi sifir ve rakamlarin dahil olmak uzere on basamakli numaralandirmayi desteklemekteydi Kitap ticari agirlik ve olculeri donusturme faiz hesaplama para degistirme ve diger uygulamalara uygulayarak bu rakamlarin pratik kullanimini ve degerini gosterdi Kitap tahsilli Avrupa da iyi karsilandi ve Avrupa dusuncesi Avrupa nin muspet bilimde ilerlemesi uzerinde derin bir etkisi oldu yontemi olan Roma rakamlarini degistirmek ve hesaplamalar icin abakus kullanmak is hesaplamalarini daha kolay ve daha hizli hale getirmede bir ilerlemeydi ve bu da Avrupa da bankacilik ve muhasebe nin buyumesine yardimci oldu Orijinal 1202 el yazmasinin var oldugu bilinmemektedir El yazmasinin 1228 lik bir kopyasinda ilk bolum sayi sistemini tanitir ve onu Roma rakamlari gibi digerleriyle ve sayilari ona donusturme yontemleriyle karsilastirir Ikinci bolum ornegin farkli para birimlerini donusturmek ve buyuyen bankacilik sektoru icin onemli olan kar ve faizi hesaplamak gibi is dunyasindaki kullanimlari aciklar Kitap ayrica irrasyonel sayilar ve asal sayilar konusunu da tartisir Liber Abaci de ayrica kapali bir ortamdaki bir tavsan ailesinin artisini her tavsan ciftinin bir ay sonra bir yavru yapip onun da 1 ay sonra 1 yavru yapacagi gibi ideal varsayimlar altinda hesaplanmasini gosterir Bu problemin cozumunde tavsan ciftlerinin sayisinin artisini gosteren sayi dizisi Fibonacci sayilari diziye de Fibonacci dizisi denir Bu sayi dizisi 6 yuzyildan beridir Hint matematikciler tarafindan bilinmekteydi ancak Avrupa ya ilk olarak Fibonacci tarafindan tanitilmistir Fibonacci sayi dizisiLeonardo Pisano olarak da bilinen Leonardo Fibonacci nin portresi Liber Abaci idealize edilmis varsayimlara dayali olarak bir tavsan populasyonunun buyumesini iceren bir problem ortaya koydu ve cozdu Nesilden nesle cozum daha sonra Fibonacci sayilari olarak bilinen bir sayi dizisiydi Fibonacci nin eseri Liber Abaci dizi hakkinda Hindistan disinda bilinen en eski aciklamayi icermesine ragmen dizi altinci yuzyilda Hint matematikciler tarafindan tanimlanmisti Fibonacci dizisinde her sayi kendinden onceki iki sayinin toplamidir Fibonacci bugun dahil edilen 0 ve ilk 1 i atladi ve diziye 1 2 3 ile basladi Her ardisik elemani da onceki iki elemanin degerinin toplami alinarak bulunur ve bu halde 0 1 1 1 0 2 1 1 3 2 1 5 3 2 8 5 3 13 8 5 21 13 8 seklinde artar Hesaplamayi on ucuncu siraya 233 degerine kadar tasidi ancak baska bir el yazmasi onu bir sonraki yere 377 degerine tasidigi gorulmektedir Fibonacci bu dizideki ardisik sayilarin oraninin limiti olan altin oran hakkinda hicbir sey belirtmemistir Fn 0if n 0 1if n 1 Fn 1 Fn 2if n gt 1 displaystyle F n begin cases 0 amp mbox if n 0 1 amp mbox if n 1 F n 1 F n 2 amp mbox if n gt 1 end cases Altin oranBu dizinin ileri elemanlarinda bir sonraki elemanin bir oncekine orani Altin oran adi verilen ve yaklasik 1 618 1 0 618 degerine esit bir sayiyi verir Altin oran matematikte genellikle f displaystyle varphi harfi ile gosterilir Tabiattaki canlilarda uzuvlarin orani altin oran adi verilen 1 618 sayisina uygunluk gosterir Antik mimari eserler ve bazi modern mimari eserler bu orana uygun tasarlanirlar Altin orana uygun olculerdeki nesnelerin ve canlilarin daha estetik oldugu ve guzel gorundugu savunulur Ayciceginin merkezinden disariya dogru sagdan sola ve soldan saga dogru taneler sayildiginda cikan sayilar Fibonacci Dizisinin ardisik terimleridir Papatya Ciceginde de ayciceginde oldugu gibi bir Fibonacci Dizisi mevcuttur Fibonacci dizisinde ardisik elemanlar bir onceki elamanin oranindaki ardisik terimlerin farkiyla olusan dizi de Fibonacci dizisidir Omer Hayyam ucgenindeki tum katsayilar veya terimler yazilip capraz toplamlari alindiginda Fibonacci Dizisi ortaya cikar Cam kozalagindaki taneler kozalagin altindaki sabit bir noktadan kozalagin tepesindeki baska bir sabit noktaya dogru spiraller egriler olusturarak cikarlar Iste bu taneler soldan saga ve sagdan sola sayildiginda cikan sayilar Fibonacci Dizisi nin ardisik terimleridir Bitkilerin yapraklarinin dizilisinde bir Fibonacci Dizisi soz konusudur yani yapraklarin diziliminde bu dizi mevcuttur Mimar Sinan in da bircok eserinde Fibonacci dizisi gorulmektedir Mesela Suleymaniye ve Selimiye Camileri nin minarelerinde bu dizi mevcuttur kaynak belirtilmeli Mirasi19 yuzyilda Pisa da bir Fibonacci heykeli yapilmis ve buraya dikilmistir Heykel bugun Piazza dei Miracoli uzerindeki tarihi mezarligin bati galerisinde yer almaktadir Fibonacci sayilariyla bir baglantilari nedeniyle bircok matematiksel kavram vardir Ornekler arasinda ve sayilabilir Matematigin otesinde Fibonacci nin adini tasiyan seyler arasinda asteroit ve art rock grubu de bulunur Calismalari 1202 hesaplamalar uzerine bir kitap 2002 de Laurence Sigler tarafindan Ingilizceye cevrildi 1220 teknikleri olcme ve alanlar ile hacimlerin bolunmesi ve diger pratik geometri konularinin bir ozeti 2008 de Barnabas Hughes tarafindan Ingilizceye cevrildi ve Springer tarafindan yayinlandi Flos 1225 Johannes of Palermo nun ortaya koydugu problemlere cozumler Diophantine denklemler hakkinda olup Imparator II Frederick e adanmistir Ozellikle bkz ve Di minor guisa ticari aritmetik uzerine kayip Commentary on Book X of Euclid s Elements Oklid in Elementleri 10 Kitap hakkinda yorum kayip Ayrica bakinizPisa CumhuriyetiNotlar Fibonacci nin gercek gorunumu bilinmiyor Bonacci kelimesinin etimolojisi iyi huylu dur bu nedenle tam adi iyi huylu bir aileden gelen ogul anlamina gelir Kaynakca a b Epsilones com 22 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2010 Smith David Eugene Karpinski Louis Charles 1911 The Hindu Arabic Numerals Boston and London Ginn and Company s 128 18 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 21 Agustos 2021 Fibonacci Leonardo Ifade hatasi Beklenmedik lt operatoru UK Dictionary Oxford University Press Erisim tarihi 23 Haziran 2019 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 23 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi ve HarperCollins 12 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2019 Fibonacci number Merriam Webster Dictionary Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c O Connor John J Robertson Edmund F Leonardo Fibonacci MacTutor Matematik Tarihi arsivi a b c 2003 2002 The Golden Ratio The Story of Phi the World s Most Astonishing Number First trade paperback bas New York City Broadway Books ss 92 93 ISBN 0 7679 0816 3 31 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2018 An Introduction to the History of Mathematics Brooks Cole 1990 0 03 029558 0 6th ed p 261 Devlin Keith 2017 Finding Fibonacci The Quest to Rediscover the Forgotten Mathematical Genius Who Changed the World Princeton University Press s 24 Colin Pask 7 Temmuz 2015 Great Calculations A Surprising Look Behind 50 Scientific Inquiries Prometheus Books s 35 ISBN 978 1 63388 029 0 18 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Keith Devlin The Man of Numbers Fibonacci s Arithmetic Revolution A amp C Black 2012 p 13 Drozdyuk Andriy Drozdyuk Denys 2010 Fibonacci his numbers and his rabbits Toronto Choven Pub s 18 ISBN 978 0 9866300 1 9 OCLC 813281753 17 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Ian Stewart 2018 Matematigin Kisa Tarihi Alfa Yayinlari cev Sibel Sevinc s 56 www halexandria org 30 Mayis 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Encyclopaedia Britannica Online 2006 s 3 17 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Eylul 2006 17 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Encyclopaedia Britannica Online 2006 Accessed 18 September 2006 Parmanand Singh Acharya Hemachandra and the so called Fibonacci Numbers Math Ed Siwan 20 1 28 30 1986 ISSN 0047 6269 Liber abbaci Prologus 28 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Latince Wikikaynaktaki Liber Abaci Incipit liber Abaci Compositus a leonardo filio Bonacij Pisano bu sekilde gecmektedir G Germano PDF Reti medievali rivista 14 2 ss 157 173 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Thomas F Glick Steven Livesey Faith Wallis 2014 Medieval Science Technology and Medicine An Encyclopedia Routledge s 172 ISBN 978 1 135 45932 1 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Liber abaci nin Prologunda sunlari soyledi Orada bu sanatla Hintlerin dokuz figuru araciligiyla inanilmaz bir ogretim yontemiyle tanistirildiktan sonra onun bilgisini sevdim Boyle bir sanat diger tum sanatlardan o kadar fazlaydi ve aklimla kendimi ona o kadar adadim ki daha sonra ticaret amaciyla ziyaret ettigim yerler olan Misir da Suriye de Yunanistan da Sicilya da ve Provence ta kullanilan cesitli yontemlerle ve onunla ilgili calisilacak her seyi cok ciddi bir uygulama ve celiski teknigi ile ogrendim G Germano tarafindan cevrildi PDF Reti medievali rivista 14 2 ss 157 173 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi The English edition of the Liber abaci was published by L E Sigler Leonardo Pisano s book of calculation New York Springer Verlag 2003 See the incipit of Flos Incipit flos Leonardi bigolli pisani quoted in the MS Word document by David Singmaster 18 March 2004 emphasis added in English Here starts the flower by Leonardo the wanderer of Pisa The basic meanings of bigollo appear to be bilingual or traveller A F Horadam contends a connotation of bigollo is absent minded 19 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi kaynaginin ilk dipnotuna bakiniz which is also one of the connotations of the English word wandering The translation the wanderer in the quote above tries to combine the various connotations of the word bigollo in a single English word Keith Devlin 7 Kasim 2002 A man to count on The Guardian 17 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2016 Considerantes nostre civitatis et civium honorem atque profectum qui eis tam per doctrinam quam per sedula obsequia discreti et sapientis viri magistri Leonardi Bigolli in abbacandis estimationibus et rationibus civitatis eiusque officialium et aliis quoties expedit conferuntur ut eidem Leonardo merito dilectionis et gratie atque scientie sue prerogativa in recompensationem laboris sui quem substinet in audiendis et consolidandis estimationibus et rationibus supradictis a Comuni et camerariis publicis de Comuni et pro Comuni mercede sive salario suo annis singulis libre xx denariorum et amisceria consueta dari debeant ipseque pisano Comuni et eius officialibus in abbacatione de cetero more solito serviat presenti constitutione firmamus F Bonaini Memoria unica sincrona di Leonardo Fibonacci novamente scoperta Giornale storico degli archivi toscani 1 4 1857 pp 239 246 Koshy Thomas 2011 Fibonacci and Lucas Numbers with Applications John Wiley amp Sons s 3 ISBN 9781118031315 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 21 Agustos 2021 Tanton James Stuart 2005 Encyclopedia of Mathematics Infobase Publishing s 192 ISBN 9780816051243 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 21 Agustos 2021 a b Fibonacci s Liber Abaci Sigler Laurence E tarafindan cevrildi Springer Verlag 2002 ISBN 0 387 95419 8 Grimm 1973 a b NPR org 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2015 a b Devlin Keith 18 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2015 a b 23 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2015 Parmanand Singh Acharya Hemachandra and the so called Fibonacci Numbers Math Ed Siwan 20 1 28 30 1986 ISSN 0047 6269 Parmanand Singh The So called Fibonacci numbers in ancient and medieval India Historia Mathematica 12 3 229 44 1985 Singh Pamanand 1985 The so called fibonacci numbers in ancient and medieval India Historia Mathematica 12 3 229 244 doi 10 1016 0315 0860 85 90021 7 Goonatilake Susantha 1998 Toward a Global Science Indiana University Press s 126 ISBN 978 0 253 33388 9 Virahanka Fibonacci Knuth Donald 2006 The Art of Computer Programming Generating All Trees History of Combinatorial Generation Volume 4 Addison Wesley s 50 ISBN 978 0 321 33570 8 22 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Hall Rachel W 2008 PDF Math Horizons cilt 15 ss 10 11 12 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Sloane s A000045 The OEIS Foundation Pisanus Leonardus Boncompagni Baldassarre 1 Ocak 1857 Scritti Il Liber Abbaci Tip delle Scienze Fisiche e Matematiche s 231 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Google Books vasitasiyla Devlin Keith 2010 PDF Mathematical Association of America ss 21 28 7 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 2 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2008 6765 Fibonacci AsteroidiKonuyla ilgili yayinlarDevlin Keith 2012 The Man of Numbers Fibonacci s Arithmetic Revolution Walker Books ISBN 978 0802779083 Goetzmann William N Rouwenhorst K Geert 2005 The Origins of Value The Financial Innovations That Created Modern Capital Markets Oxford University Press Inc US ISBN 0 19 517571 9 Goetzmann William N 23 Ekim 2003 Fibonacci and the Financial Revolution International Center for Finance Working Paper No 03 28 Grimm R E Subat 1973 PDF 11 1 ss 99 104 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Horadam A F 1975 Eight hundred years young The Australian Mathematics Teacher 31 ss 123 134 Gavin J Scharlig A 14 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kaynak sayfa uzerindeki Liber Abaci nin cevrimici alintilarini ve analizlerini icerir Dis baglantilarVikikaynak the 1911 Encyclopaedia Britannica ansiklopedisinde maddesine sahiptir Fibonacci Leonardo or Leonardo of Pisa Complete Dictionary of Scientific Biography encyclopedia com 2008 27 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 20 Nisan 2015 Convergence MAA 15 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi O Connor John J Robertson Edmund F Leonardo Pisano Fibonacci MacTutor Matematik Tarihi arsivi Fibonacci 2 vol 1857 amp 1862 Il liber abaciandPractica Geometriae 8 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 21 Agustos 2021 digital facsimile from the 17 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi