Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dalak, hemen hemen tüm omurgalılarda bulunan bir organdır. Yapısında büyük bir lenf noduna (lenf düğümü) benzer şekilde, öncelikle bir kan filtresi görevi görür. Dalak kelimesi Eski Türkçe 'sevda, melankoli' ve 'bir organ, dalak' anlamlarına gelen talak kelimesinden türemiştir.
| Dalak | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | splen |
| Sistem | bağışıklık sistemi |
| Arter | |
| Toplardamar | |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | splenic-diseases |
| Microsoft Academic | 2780931953 |
| MeSH | D013154 |
| TA | 5159 |
| FMA | 7196 |
Dalak, kırmızı kan hücreleri (eritrositler) ve bağışıklık sistemi açısından önemli roller oynar. Bu eski kırmızı kan hücrelerini çıkarır ve hemorajik şok durumunda değerli olabilecek kan rezervini tutar ve aynı zamanda . Mononükleer fagosit sisteminin bir parçası olarak, yaşlanan kırmızı kan hücrelerinden (eritrositler) alınan hemoglobini metabolize eder. Hemoglobinin kısmı, oluşturucu amino asitlerine indirgenir ve hem kısmı, karaciğerde çıkan bilirübine metabolize edilir.
Ömrünü doldurmuş kırmızı kan hücrelerini ortadan kaldırarak, içlerindeki demiri yeniden kullanıma verir. Görevlerinin birçoğunu, aslında başka organlar da görmektedir.
Eskiden, dalağın melankolinin kaynağı olduğuna inanılırdı.
Diyaframın altında, karın boşluğunda, yaklaşık bir yumruk büyüklüğünde yumuşak bir organdır. Dalak, dolaşım sistemine bağlı bir çıkmaz sokağa benzetilebilir. Kan, dalak içerisindeki geniş kanallar ve damarlar sisteminde yol alırken, dalak hücreleri ile muhatap olur. Dalak, kan fizyolojisi ile yakından alakalıdır. Dalağın vücut savunmasında aldığı rol büyüktür. Dalağı alınan bir insan normal yaşantısına devam edebilir.
Dalağın bilinen işlevleri
- Kırmızı kan hücreleri yapımı
- Anne karnındaki fetusda alyuvarların yapıldığı yer dalaktır. Normalde doğumdan sonra kemik iliği bu görevi dalaktan devralır. Kemik iliğinin çalışmadığı veya başka dokularla (kanser dokusu) istila edildiği durumlarda dalakta yeniden alyuvar yapım görevi başlayabilir.
- Kan temizleyicisi olarak dalak
- Vücudun savunma sisteminin işine paralel olarak dalak da vücudun mikroplara karşı koymasında rol oynayan hücreler yapar. Ayrıca mikroorganizmalara karşı koyacak özel maddelerin, yani antikorların yapımında da dalağın vazifeleri vardır.
- Akyuvar yapımı
- Dalak, akyuvarların bir çeşidi olan lenfositleri yapar. Ayrıca dalak akyuvar yapımını akşamları yapamaz.
- Kırmızı hücrelerin yıkımı
- Yaşlanan alyuvarlar ve şekilleri normalin dışında olanlar, büyük dalak hücreleri tarafından alınır ve parçalanır.
- Kan deposu olarak dalak
- Kediler, köpekler ve diğer memelilerde dalak, kırmızı kan hücrelerini depolar. Büyük enerji gerektiren durumlarda, büyük kanamalarda dalak kasılarak dolaşım sistemine bol miktarda kan verilir. İnsanlarda da dalağın bu görevi yaptığı yıllarca söylenmiş olmasına rağmen bugün bunun gerçek olmadığı bilinmektedir.
- Hastalıklarda dalak
- Büyük bir dalak birçok hastalığın seyrinde görülür. , doğum metabolizma hastalıkları, sıtma gibi bazı enfeksiyon hastalıkları ve daha birçok hastalık dalağı büyütür. Sıtmada dalak büyüklüğü o derece karakteristiktir ki, bir bölgede sıtma yaygınlığını ölçmede dalak büyüklüğü ölçü olarak kullanılabilir.
Dalak çıkarılırsa kişi ölmemektedir, yani dalaksızlık hayatla bağdaşan bir durumdur. Kan hücrelerinin aşırı derecede azaldığı durumlarda, büyüyen dalağın hastayı çok rahatsız ettiği bazı hastalıklarda dalak çıkarılarak hastanın rahatlaması sağlanabilir.
Kaynakça
- ^ Dalak 16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sevan Nişanyan, Nişanyan Sözlük
- ^ Darling, David. . www.daviddarling.info. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2019.
- ^ Mebius, RE; Kraal, G (2005). "Structure and function of the spleen". Nature Reviews. Immunology. 5 (8). ss. 606-16. doi:10.1038/nri1669. (PMID) 16056254.
- ^ Sahin, Sahin (10 Ocak 2022). "A study on the correlation between spleen volume estimated via cavalieri principle on computed tomography images with basic hemogram and biochemical blood parameters". Anatomy & cell biology. doi:10.5115/acb.21.177. (PMID) 35000931.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dalak hemen hemen tum omurgalilarda bulunan bir organdir Yapisinda buyuk bir lenf noduna lenf dugumu benzer sekilde oncelikle bir kan filtresi gorevi gorur Dalak kelimesi Eski Turkce sevda melankoli ve bir organ dalak anlamlarina gelen talak kelimesinden turemistir DalakLatince isimsplenSistembagisiklik sistemiArterToplardamarTanimlayicilarJSTORsplenic diseasesMicrosoft Academic2780931953MeSHD013154TA5159FMA7196 Dalak kirmizi kan hucreleri eritrositler ve bagisiklik sistemi acisindan onemli roller oynar Bu eski kirmizi kan hucrelerini cikarir ve hemorajik sok durumunda degerli olabilecek kan rezervini tutar ve ayni zamanda Mononukleer fagosit sisteminin bir parcasi olarak yaslanan kirmizi kan hucrelerinden eritrositler alinan hemoglobini metabolize eder Hemoglobinin kismi olusturucu amino asitlerine indirgenir ve hem kismi karacigerde cikan bilirubine metabolize edilir Omrunu doldurmus kirmizi kan hucrelerini ortadan kaldirarak iclerindeki demiri yeniden kullanima verir Gorevlerinin bircogunu aslinda baska organlar da gormektedir Eskiden dalagin melankolinin kaynagi olduguna inanilirdi Diyaframin altinda karin boslugunda yaklasik bir yumruk buyuklugunde yumusak bir organdir Dalak dolasim sistemine bagli bir cikmaz sokaga benzetilebilir Kan dalak icerisindeki genis kanallar ve damarlar sisteminde yol alirken dalak hucreleri ile muhatap olur Dalak kan fizyolojisi ile yakindan alakalidir Dalagin vucut savunmasinda aldigi rol buyuktur Dalagi alinan bir insan normal yasantisina devam edebilir Dalagin bilinen islevleriDalagin sonogragik goruntusuKirmizi kan hucreleri yapimi Anne karnindaki fetusda alyuvarlarin yapildigi yer dalaktir Normalde dogumdan sonra kemik iligi bu gorevi dalaktan devralir Kemik iliginin calismadigi veya baska dokularla kanser dokusu istila edildigi durumlarda dalakta yeniden alyuvar yapim gorevi baslayabilir Kan temizleyicisi olarak dalak Vucudun savunma sisteminin isine paralel olarak dalak da vucudun mikroplara karsi koymasinda rol oynayan hucreler yapar Ayrica mikroorganizmalara karsi koyacak ozel maddelerin yani antikorlarin yapiminda da dalagin vazifeleri vardir Akyuvar yapimi Dalak akyuvarlarin bir cesidi olan lenfositleri yapar Ayrica dalak akyuvar yapimini aksamlari yapamaz Kirmizi hucrelerin yikimi Yaslanan alyuvarlar ve sekilleri normalin disinda olanlar buyuk dalak hucreleri tarafindan alinir ve parcalanir Kan deposu olarak dalak Kediler kopekler ve diger memelilerde dalak kirmizi kan hucrelerini depolar Buyuk enerji gerektiren durumlarda buyuk kanamalarda dalak kasilarak dolasim sistemine bol miktarda kan verilir Insanlarda da dalagin bu gorevi yaptigi yillarca soylenmis olmasina ragmen bugun bunun gercek olmadigi bilinmektedir Hastaliklarda dalak Buyuk bir dalak bircok hastaligin seyrinde gorulur dogum metabolizma hastaliklari sitma gibi bazi enfeksiyon hastaliklari ve daha bircok hastalik dalagi buyutur Sitmada dalak buyuklugu o derece karakteristiktir ki bir bolgede sitma yayginligini olcmede dalak buyuklugu olcu olarak kullanilabilir Dalak cikarilirsa kisi olmemektedir yani dalaksizlik hayatla bagdasan bir durumdur Kan hucrelerinin asiri derecede azaldigi durumlarda buyuyen dalagin hastayi cok rahatsiz ettigi bazi hastaliklarda dalak cikarilarak hastanin rahatlamasi saglanabilir Kaynakca Dalak 16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sevan Nisanyan Nisanyan Sozluk Darling David www daviddarling info 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2019 Mebius RE Kraal G 2005 Structure and function of the spleen Nature Reviews Immunology 5 8 ss 606 16 doi 10 1038 nri1669 PMID 16056254 Sahin Sahin 10 Ocak 2022 A study on the correlation between spleen volume estimated via cavalieri principle on computed tomography images with basic hemogram and biochemical blood parameters Anatomy amp cell biology doi 10 5115 acb 21 177 PMID 35000931