Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menkul kıymetler borsası, hisse senedi komisyoncuları ve tüccarların hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetleri satın alıp satabildiği borsalardır.
Bir menkul kıymetin belirli bir borsada alınıp satılabilmesi için menkul kıymetin orada listelenmiş olması gerekir. Genellikle en azından kayıt tutmak için merkezi bir konumu vardır ancak modern pazarlar elektronik iletişim ağlarını kullandığından ticaret giderek daha az fiziksel yere bağlıdır. Elektronik iletişim ağları pazarlara hız ve az işlem maliyeti sağlar. Borsada ticaret, borsaya üye olan komisyoncularla (ing:brokerler) sınırlıdır. Son yıllarda elektronik iletişim ağları, alternatif ticaret sistemlerleri ve "karanlık havuz'lar gibi çeşitli diğer ticaret mekanları ticari faaliyetlerin çoğunu geleneksel borsalardan uzaklaştırdı.
Yatırımcılara ilk halka arzlarda hisse senedi ve tahvil, birincil piyasada ve müteakip alım satım ise ikincil piyasada yapılır. Borsa genellikle hisse senedi piyasasının en önemli bileşenidir. Hisse senedi piyasalarında arz ve talep, tüm serbest piyasalarda olduğu gibi hisse senetlerinin fiyatını etkileyen çeşitli faktörlerce yönlendirilir.
Genellikle borsanın kendisi aracılığıyla hisse senedi ihraç etme zorunluluğu yoktur ve hisse senetleri daha sonra bir borsada işlem görmemelidir. Bu tür ticaret, "değişim dışı" veya tezgah üstü olabilir. Türevler ve tahviller'in alışılagelmiş yöntemi budur. Borsalar giderek artan şekilde küresel menkul kıymetler piyasasının parçası oldu. Borsalar ayrıca, hisselerin elden çıkarılması için etkin bir araç sağlamada hissedarlara likidite sağlamada ekonomik bir amaca da hizmet eder.
Tarihçe
Borsaya dayalı ekonomiler M.Ö. Fenike'nin geniş ticaret ağıyla başladı. Borç verme Orta Çağ'ın sonlarında İtalya'da başladı.
1300'lerde Venedikli borç verenler bugün bir komisyoncunun yaptığı gibi, satılık çeşitli konular hakkında bilgi içeren listeler taşır ve müşterilerle buluşurlardı. Venedik'in Gerçek Tüccarları, tefeciler arasında borç değiş tokuş ilkesini getirdi; yüksek riskli, yüksek faizli bir krediyi boşaltmak isteyen bir borç veren, başka bir borç verenden farklı bir borçla takas edebilir. Bu borç verenler aynı zamanda devlet tahvillerini de satın aldılar. İşlerinin doğal gelişimi devam ederken borç verenler 1900'lerin sonlarında ilk bireysel yatırımcılara borç ihraçları satmaya başladılar.
Venedikliler bu alanda liderdi ve diğer hükûmetlerden menkul kıymetler alıp satmaya başlayan ilk kişilerdi ancak henüz Hindistan ile özel ticarete başlamadılar. İtalyanlar da karada Çin İpek Yolu ile bağlantı kurmadı. Potansiyel kara ticaret yolu boyunca, Habsburg (Avusturya) imparatoru II. Frederick), 1241'de Moğol Batu Han (Altın Orda Devleti) ilerleyişini püskürttü. Kurumsal hisse senetlerinin ilk ne zaman alınıp satıldığı konusunda akademisyenler arasında çok az fikir birliği vardır. Bazıları kilit olayı Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nin 1602'de kuruluşu olarak görürken, diğerleri 1531'de Bruges, Antwerp ve 1548'de Liyon gibi çok daha eski gelişmelere işaret eder.
Menkul kıymetler borsası tarihindeki ilk kitap olan Karışıklıkların Kargaşası, Hollandalı-Yahudi tüccar Joseph de la Vega tarafından yazılmış olup Amsterdam Borsası genellikle dünyanın en eski "modern" menkul kıymetler piyasası olarak kabul edilir. Öte yandan Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley) ekonomisti Ulrike Malmendier, Etrüsk "Argentari"sinden türeyen antik Roma kadar eski bir hisse senedi piyasasının var olduğunu savunur.
İmparatorluğun kurulmasından yüzyıllar önceki Roma Cumhuriyeti'nde, hükümet için tapınak inşası ve diğer hizmetleri gerçekleştiren societates publicanorum, müteahhitler veya kiracı örgütleri vardı. Böyle bir hizmet, MÖ 390'da bir Galya istilası konusunda uyarıda bulunduktan sonra kuşlara ödül olarak Capitoline Tepesi'nde kazların beslenmesiydi. Bu tür organizasyonlara katılanların, devlet adamı ve hatip Cicero tarafından çeşitli zamanlarda bahsedilen "paylar" veya hisseler kavramı vardı. Cicero bir konuşmasında "o zamanlar fiyatı çok yüksek olan hisselerden" bahseder. Malmendier'e göre bu tür kanıtlar, bir kuruluşun başarısına bağlı olarak dalgalanan değerlerle enstrümanların takas edilebilir olduğunu gösterir. "Societas", hizmetlerinin çoğu devletin doğrudan görevlileri tarafından devralındığından, imparatorlar zamanında belirsizliğe gömüldü.
Ticarete konu tahviller, geç ortaçağ ve erken Rönesans dönemlerinin İtalyan şehir devletlerinin öncülüğünü yaptığı daha yeni bir yenilikti.
Joseph Penso de la Vega da denilen, Joseph de la Vega, İspanyol Yahudi bir aileden gelen Amsterdamlı bir tüccardı. Kendisi 17. yüzyıl Amsterdam'ında üretken bir yazar ve başarılı bir iş adamıydı. 1688 tarihli kitabı Confusion of Confusions şehir borsasının işleyişini açıkladı. Tüccar, hissedar ve filozof arasındaki diyalog biçimini alan bu kitap hisse senedi ticareti ve borsanın iç işleyişi hakkındaki en eski kitaptır. Kitap karmaşık ama aynı zamanda aşırılıklara eğilimli bir piyasayı anlatır ve de la Vega okuyucularına piyasa değişimlerinin öngörülemezliği ve yatırımda sabrın önemi gibi konularda tavsiyelerde bulunur.
İngiltere'de, Hollanda Kralı III. William, savaş masraflarını ödemek için krallığın mali durumunu modernleştirmeye çalıştı böylece 1693'te ilk devlet tahvili ihraç edildi ve ertesi yıl Bank of England kuruldu. Kısa bir süre sonra İngiliz anonim şirketleri halka açılmaya başladı. Ancak Londra'nın ilk borsa simsarları, bildirildiğine göre kaba tavırları nedeniyle Royal Exchange olarak bilinen eski ticaret merkezinden men edildi. Bunun yerine, yeni ticaret Exchange Alley'deki kahvehanelerde yapıldı. 1698'de, Jonathan's Coffee House'da faaliyet gösteren John Castaing adlı bir komisyoncu, düzenli olarak hisse senedi ve emtia fiyatları listeleri yayınlıyordu. Bu listeler Londra Borsası'nın başlangıcını işaret ederler.
Roller
Borsaların ekonomide birçok rolü vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:
İşletmeler için sermaye artırımı
Bankacılık sistemi tarafından bireye veya firmaya kredi veya borç şeklinde sağlanan borçlanma kapasitesinin yanı sıra borsa şirketler'e yatırım yapan halka hisse satarak büyümek için sermaye artırma imkanı sağlar.
Sermaye yoğun şirketler, özellikle yüksek teknoloji şirketleri, tipik olarak ilk aşamalarında büyük miktarlı sermaye artırmaya ihtiyaç duyar. Bu nedenle borsaların sağladığı halka açık piyasa, birçok sermaye yoğun girişimi için önemli finansman kaynaklarından biri olmuştur. 1990'larda ve 2000'lerin başında, yüksek teknoloji borsasına kote şirketler dünyanın belli başlı borsalarında patlama ve düşüş yaşadı. O zamandan beri, yüksek teknoloji girişimcisinin şirketini halka açması, şirket zaten satış ve kazanç elde etmiyorsa veya şirket klinik deneyler, pazar araştırma, patent tescilleri vb. gibi başarılı sonuçlardan güvenilirliğini ve potansiyelini kanıtlamamışsa çok daha talepkar oldu. Bu, 1990'lardan 2000'lerin başına kadar olan dönemdeki durumdan oldukça farklıdır; birçok şirket (özellikle internet patlaması ve biyoteknoloji şirketleri), satış, kazanç veya her türlü iyi belgelenmiş umut verici sonuç elde etmeden dünyanın dört bir yanındaki en önemli borsalarda halka açıldı.
O kadar yaygın olmasa da son derece spekülatif ve finansal olarak öngörülemeyen yüksek teknoloji girişimlerinin ilk kez büyük bir borsada listelendiği olur. Ayrıca, bu tür şirketler için performanslarını takip eden hisse senedi endekslerine sahip daha küçük, uzmanlaşmış giriş pazarları vardır (Alternext, CAC Small, SDAX, TecDAX bunların bazı örnekleridir.).
Sermaye artırmak için borsalara alternatifler
Alternatif yatırım fonları, risk fonları, risk sermayesi, özel sermaye, melek fonları, gayrimenkul, emtia, koleksiyon, yapılandırılmış ürünler' vb. içeren fonları ifade eder. Alternatif yatırım fonları, geleneksel yatırım seçeneklerine (hisse senetleri, bonolar ve nakit) bir alternatiftir.
Araştırma ve Geliştirme sınırlı ortaklıkları
Şirketler ayrıca Ar-Ge sınırlı ortaklıkları aracılığıyla önemli miktarlarda sermaye topladı. 1987'de Amerika Birleşik Devletleri'nde yürürlüğe giren vergi kanunu değişiklikleri, Ar-Ge limited ortaklıklarındaki yatırımların vergiden düşülebilirliğini değiştirdi. Bugün bir ortaklığın yatırımcıların ilgisini çekebilmesi için, nakit getirisindeki nakit yatırımcıları cezbedecek kadar yüksek olmalıdır.
Girişim sermayesi
Başlangıç şirketleri için genel sermaye kaynağı risk sermayesidir. Bu kaynak bugün büyük ölçüde erişilebilir durumdadır ancak risk şirketi firmalarının toplamda herhangi bir şirkete yatırım yapacakları maksimum istatistiksel miktar sınırlıdır (2001'de sınır biyoteknoloji şirketi için yaklaşık 15 milyon dolardı).
Kurumsal ortaklar
Özel şirket için başka bir alternatif nakit kaynağı, daha küçük şirkete pazarlama hakları, patent hakları veya öz sermaye karşılığında sermaye sağlayan, genellikle yerleşik çok uluslu bir şirket olan kurumsal ortaktır. Kurumsal ortaklıklar çok sayıda durumda başarıyla kullanılmıştır.
Tasarrufları yatırım için seferber etme
İnsanlar birikimlerini çekip hisse senetlerine yatırım yaptıklarında (ilk halka arz veya halihazırda borsada işlem görmüş bir şirketin dönemli özsermaye arzı yoluyla), bu genellikle rasyonel kaynak tahsisine yol açar çünkü bankalar nezdinde tüketilebilecek veya atıl mevduat olarak tutulabilecek fonlar şirketlerin yönetim kurullarının kuruluşlarını finanse etmesine yardımcı olmak için seferber edilir ve yeniden yönlendirilir. Bu, tarım, ticaret ve sanayi gibi çeşitli ekonomik sektörler için fayda sağlayan ticari faaliyetleri teşvik edebilir, bu da daha güçlü ekonomik büyüme ve firmaların daha yüksek verimlilik seviyeleri ile sonuçlanır.
Satın almayı kolaylaştırmak
Şirketler satın almaları ürün yelpazesini büyütmek, dağıtım kanallarını artırmak, oynaklığa karşı korunmak, pazar payını artırmak veya diğer gerekli işleri varlığı satın almada fırsat olarak görür. Borsa aracılığıyla devralma teklifi veya birleşme ve satın almalar, bir şirketin satın alma veya füzyon yoluyla büyümesinin en basit ve en yaygın yollarındandır.
Kar paylaşımı
Kurumsal yatırımcılar kadar büyük veya sıradan bir orta sınıf aile kadar küçük, hem geçici hem de profesyonel hisse senedi yatırımcıları, sermaye kazancıyla sonuçlanabilecek temettüler ve hisse senedi fiyat artışları yoluyla kârlı işletmelerin servetinden pay alırlar. Kârsız ve sorunlu işler, hissedarlar için sermaye kayıplarına neden olabilir.
Kurumsal Yönetim
Bol ve çeşitli sahipleri olan şirketler, genellikle bu hissedarların taleplerini ve halka açık borsalar ve hükûmet tarafından halka açık şirketler için uygulamaya konulan daha katı kuralları karşılamak için yönetim standartlarını ve verimliliği iyileştirme eğilimindedir. Bu gelişme, bazı durumlarda, hisse senetleri aracılığıyla uygulanan fiyat mekanizmasına atfedilebilir; burada hisse senedi fiyatı, yönetimin zayıf olduğu düşünüldüğünde düşer (firmayı yeni yönetimin devralmasına karşı savunmasız hale getirir) veya yönetim iyi durumdayken yükselir (firmayı bir devralmaya karşı daha savunulabilir yapar). Ayrıca, halka açık hisse senetleri, yatırımcıların satın alma hakkında bilinçli kararlar verebilmeleri için daha fazla şeffaflığa tabidir. Sonuçta, halka açık şirketlerin (halkın üyeleri olan hissedarların sahip olduğu ve hisseleri halka açık borsalarda işlem gören şirketler) özel şirketlerden (hisselerin halka açık olmadığı şirketler, genellikle şirket kurucuları, aileleri ve mirasçıları veya başka bir şekilde küçük bir yatırımcı grubuna aittir) daha iyi yönetim kayıtlarına sahip olma eğiliminde olduğu iddia edilir. Bu iddiaya rağmen, özellikle muhasebe skandalları vakalarında, bazı halka açık şirketler tarafında kurumsal yönetimde önemli sapmalar olduğunun iddia edildiği bazı iyi belgeli vakalar bilinmektedir. 1990'ların sonlarında dot-com balonuna ve 2007-08'de yüksek faizli mortgage krizine yol açan politikalar da kurumsal kötü yönetim örnekleridir.
Pets.com (2000), Enron (2001), One.Tel (2001), Sunbeam Products (2001), Webvan (2001), Adelphia Communications Corporation (2002), MCI WorldCom (2002), Parmalat (2003), American International Group (2008), Bear Stearns (2008), Lehman Brothers (2008), General Motors (2009) ve Satyam Computer Services (2009) gibi şirketlerin kötü yönetimi medyanın büyük ilgisini çekmiştir.
Dünya çapında birçok banka ve şirket, hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetlerini benzersiz şekilde tanımlamak için Uluslararası Menkul Kıymetler Kimlik Numarası (ISIN) kullanırlar. ISIN kodu eklemek, menkul kıymetlerin belirgin bir şekilde tanımlanmasına yardımcı olur ve ISIN sistemi dünya çapında fonlar, şirketler ve hükûmetler tarafından kullanılır. Ancak zayıf mali, etik veya yönetimsel kayıtlar halka açık olduğunda, hisse senedi yatırımcıları para kaybetme eğilimindedir çünkü hisse senedi ve şirket değer kaybetme eğilimindedir. Borsalarda, kötü performans gösteren firmaların hissedarları genellikle hisse fiyatlarındaki önemli düşüşle cezalandırılır ve aynı zamanda yetersiz yönetim ekiplerini işten çıkarabilir.
| Sıra | Borsa | Ülke | Merkez | Piyasa değeri (USD bn) | Aylık ticaret hacmi (USD bn) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | New York Menkul Kıymetler Borsası |  ABD | New York | 19.223 | 1.520 |
| 2 | NASDAQ | ABD | New York | 6.831 | 1.183 |
| 3 | Londra Borsası |  Birleşik Krallık /  İtalya | Londra | 6.187 | 165 |
| 4 | – Tokyo |  Japonya | Tokyo | 4.485 | 402 |
| 5 | Şanghay Menkul Kıymetler Borsası |  Çin | Şanghay | 3.986 | 1.278 |
| 6 | Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası |  Hong Kong | Hong Kong | 3.325 | 155 |
| 7 | Euronext |  Avrupa Birliği | Amsterdam Brüksel Lizbon Londra Paris | 3.321 | 184 |
| 8 | Shenzhen Menkul Kıymetler Borsası | Çin | Shenzhen | 2.285 | 800 |
| 9 |  Kanada | Toronto | 1.939 | 120 | |
| 10 | Deutsche Börse |  Almanya | Frankfurt | 1.762 | 142 |
Dış bağlantılar
 | Finans ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ (PDF). World Federation of Exchanges. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016.
- ^ Lemke and Lins, Soft Dollars and Other Trading Activities, §§2.25 - 2.30 (Thomson West, 2013-2014 ed.).
- ^ Sommer, Michael (2013). "Networks of commerce and knowledge in the Iron Age: the case of the Phoenicians". Greek and Roman Networks in the Mediterranean (94-108). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2023 – Taylor & Francis Group vasıtasıyla.
- ^ The Venetian Money Market: Banks, Panics, and the Public Debt, 1200-1500. Johns Hopkins University Press. 2019. ISBN . 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2023.
- ^ . 26 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Letter of Güyük Khan to Pope Innocent IV". Vatican Secret Archives, Vatican City, Inv. No. A. A. (Arm. I-XVIII.). 1245.
- ^ BEATTIE, ANDREW (13 Aralık 2017). . . 8 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Braudel, Fernand (1983). Wheels of Commerce: Civilization & Capitalism 15th-18th Century. New York: Harper & Row. ISBN .
- ^ Stringham, Edward Peter; Curott, Nicholas A.: On the Origins of Stock Markets [Part IV: Institutions and Organizations; Chapter 14], pp. 324-344, in The Oxford Handbook of Austrian Economics, edited by and Christopher J. Coyne. (Oxford University Press, 2015, ). & Nicholas A. Curott: "Business ventures with multiple shareholders became popular with commenda contracts in medieval Italy (, 2006, p. 286), and (2009) provides evidence that shareholder companies date back to ancient Rome. Yet the title of the world's first stock market deservedly goes to that of seventeenth-century Amsterdam, where an active secondary market in company shares emerged. The two major companies were the and the , founded in 1602 and 1621. Other companies existed, but they were not as large and constituted a small portion of the stock market (Israel [1989] 1991, 109–112; Dehing and 't Hart 1997, 54; dela Vega [1688] 1996, 173)."
- ^ , Confusion de Confusiones (1688), Portions Descriptive of the Amsterdam Stock Exchange, introduction by Hermann Kellenbenz, Baker Library, Harvard Graduate School of Business Administration (1957)
- ^ . Stockbroker 101. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019.
- ^ Diamond, Peter A. (1967). "The Role of a Stock Market in a General Equilibrium Model with Technological Uncertainty". . 57 (4): 759-776. JSTOR 1815367.
- ^ Gilson, Ronald J.; Black, Bernard S. (1998). "Venture Capital and the Structure of Capital Markets: Banks Versus Stock Markets". Journal of Financial Economics. 47. doi:10.2139/ssrn.46909. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Menkul kiymetler borsasi hisse senedi komisyonculari ve tuccarlarin hisse senedi tahvil ve diger menkul kiymetleri satin alip satabildigi borsalardir New York Wall Street te yer alan New York Menkul Kiymetler Borsasi market cap bakimindan dunyanin en buyuk menkul kiymetler borsasidir Bir menkul kiymetin belirli bir borsada alinip satilabilmesi icin menkul kiymetin orada listelenmis olmasi gerekir Genellikle en azindan kayit tutmak icin merkezi bir konumu vardir ancak modern pazarlar elektronik iletisim aglarini kullandigindan ticaret giderek daha az fiziksel yere baglidir Elektronik iletisim aglari pazarlara hiz ve az islem maliyeti saglar Borsada ticaret borsaya uye olan komisyoncularla ing brokerler sinirlidir Son yillarda elektronik iletisim aglari alternatif ticaret sistemlerleri ve karanlik havuz lar gibi cesitli diger ticaret mekanlari ticari faaliyetlerin cogunu geleneksel borsalardan uzaklastirdi Yatirimcilara ilk halka arzlarda hisse senedi ve tahvil birincil piyasada ve muteakip alim satim ise ikincil piyasada yapilir Borsa genellikle hisse senedi piyasasinin en onemli bilesenidir Hisse senedi piyasalarinda arz ve talep tum serbest piyasalarda oldugu gibi hisse senetlerinin fiyatini etkileyen cesitli faktorlerce yonlendirilir Genellikle borsanin kendisi araciligiyla hisse senedi ihrac etme zorunlulugu yoktur ve hisse senetleri daha sonra bir borsada islem gormemelidir Bu tur ticaret degisim disi veya tezgah ustu olabilir Turevler ve tahviller in alisilagelmis yontemi budur Borsalar giderek artan sekilde kuresel menkul kiymetler piyasasinin parcasi oldu Borsalar ayrica hisselerin elden cikarilmasi icin etkin bir arac saglamada hissedarlara likidite saglamada ekonomik bir amaca da hizmet eder TarihceBorsaya dayali ekonomiler M O Fenike nin genis ticaret agiyla basladi Borc verme Orta Cag in sonlarinda Italya da basladi 1300 lerde Venedikli borc verenler bugun bir komisyoncunun yaptigi gibi satilik cesitli konular hakkinda bilgi iceren listeler tasir ve musterilerle bulusurlardi Venedik in Gercek Tuccarlari tefeciler arasinda borc degis tokus ilkesini getirdi yuksek riskli yuksek faizli bir krediyi bosaltmak isteyen bir borc veren baska bir borc verenden farkli bir borcla takas edebilir Bu borc verenler ayni zamanda devlet tahvillerini de satin aldilar Islerinin dogal gelisimi devam ederken borc verenler 1900 lerin sonlarinda ilk bireysel yatirimcilara borc ihraclari satmaya basladilar Venedikliler bu alanda liderdi ve diger hukumetlerden menkul kiymetler alip satmaya baslayan ilk kisilerdi ancak henuz Hindistan ile ozel ticarete baslamadilar Italyanlar da karada Cin Ipek Yolu ile baglanti kurmadi Potansiyel kara ticaret yolu boyunca Habsburg Avusturya imparatoru II Frederick 1241 de Mogol Batu Han Altin Orda Devleti ilerleyisini puskurttu Kurumsal hisse senetlerinin ilk ne zaman alinip satildigi konusunda akademisyenler arasinda cok az fikir birligi vardir Bazilari kilit olayi Hollanda Dogu Hindistan Sirketi nin 1602 de kurulusu olarak gorurken digerleri 1531 de Bruges Antwerp ve 1548 de Liyon gibi cok daha eski gelismelere isaret eder Menkul kiymetler borsasi tarihindeki ilk kitap olan Karisikliklarin Kargasasi Hollandali Yahudi tuccar Joseph de la Vega tarafindan yazilmis olup Amsterdam Borsasi genellikle dunyanin en eski modern menkul kiymetler piyasasi olarak kabul edilir Ote yandan Kaliforniya Universitesi Berkeley ekonomisti Ulrike Malmendier Etrusk Argentari sinden tureyen antik Roma kadar eski bir hisse senedi piyasasinin var oldugunu savunur Imparatorlugun kurulmasindan yuzyillar onceki Roma Cumhuriyeti nde hukumet icin tapinak insasi ve diger hizmetleri gerceklestiren societates publicanorum muteahhitler veya kiraci orgutleri vardi Boyle bir hizmet MO 390 da bir Galya istilasi konusunda uyarida bulunduktan sonra kuslara odul olarak Capitoline Tepesi nde kazlarin beslenmesiydi Bu tur organizasyonlara katilanlarin devlet adami ve hatip Cicero tarafindan cesitli zamanlarda bahsedilen paylar veya hisseler kavrami vardi Cicero bir konusmasinda o zamanlar fiyati cok yuksek olan hisselerden bahseder Malmendier e gore bu tur kanitlar bir kurulusun basarisina bagli olarak dalgalanan degerlerle enstrumanlarin takas edilebilir oldugunu gosterir Societas hizmetlerinin cogu devletin dogrudan gorevlileri tarafindan devralindigindan imparatorlar zamaninda belirsizlige gomuldu Ticarete konu tahviller gec ortacag ve erken Ronesans donemlerinin Italyan sehir devletlerinin onculugunu yaptigi daha yeni bir yenilikti Amsterdam Menkul Kiymetler Borsasini tasvir eden 17 yuzyildan kalma gravur Joseph Penso de la Vega da denilen Joseph de la Vega Ispanyol Yahudi bir aileden gelen Amsterdamli bir tuccardi Kendisi 17 yuzyil Amsterdam inda uretken bir yazar ve basarili bir is adamiydi 1688 tarihli kitabi Confusion of Confusions sehir borsasinin isleyisini acikladi Tuccar hissedar ve filozof arasindaki diyalog bicimini alan bu kitap hisse senedi ticareti ve borsanin ic isleyisi hakkindaki en eski kitaptir Kitap karmasik ama ayni zamanda asiriliklara egilimli bir piyasayi anlatir ve de la Vega okuyucularina piyasa degisimlerinin ongorulemezligi ve yatirimda sabrin onemi gibi konularda tavsiyelerde bulunur Londra Borsasi 1810 Ingiltere de Hollanda Krali III William savas masraflarini odemek icin kralligin mali durumunu modernlestirmeye calisti boylece 1693 te ilk devlet tahvili ihrac edildi ve ertesi yil Bank of England kuruldu Kisa bir sure sonra Ingiliz anonim sirketleri halka acilmaya basladi Ancak Londra nin ilk borsa simsarlari bildirildigine gore kaba tavirlari nedeniyle Royal Exchange olarak bilinen eski ticaret merkezinden men edildi Bunun yerine yeni ticaret Exchange Alley deki kahvehanelerde yapildi 1698 de Jonathan s Coffee House da faaliyet gosteren John Castaing adli bir komisyoncu duzenli olarak hisse senedi ve emtia fiyatlari listeleri yayinliyordu Bu listeler Londra Borsasi nin baslangicini isaret ederler RollerNew York Borsasi New York ABD dunyanin en buyuk borsasidir Nasdaq New York ABD dunyanin en buyuk ikinci borsasidir Sanghay Menkul Kiymetler Borsasi Sanghay Cin dunyanin ucuncu buyuk borsasidir Euronext in Amsterdam Hollanda da Avrupa Birligi adina tescilli binasi dunyanin dorduncu buyuk borsasidir Japonya Tokyo daki Tokyo Menkul Kiymetler Borsasi dunyanin en buyuk besinci ve Asya nin en buyuk ikinci borsasidir Hong Kong daki Hong Kong Menkul Kiymetler Borsasi dunyanin altinci en buyuk borsasi sehir devletindeki en buyuk borsa ve Asya daki en buyuk ucuncu borsadir Cin in Shenzhen kentindeki Shenzhen Menkul Kiymetler Borsasi dunyanin yedinci Asya nin dorduncu ve Cin in ikinci en buyuk borsasidir Birlesik Krallik ta Londra da bulunan Londra Borsasi dunyanin en buyuk sekizinci AB disi Avrupa nin en buyuk borsasi ve Avrupa nin en buyuk ikinci borsasidir Mumbai Hindistan daki Bombay Borsasi dunyanin en buyuk dokuzuncu Asya nin en eski ve besinci Hindistan in en buyuk borsasidir Dunyanin en hizli borsasidir Hindistan Mumbai daki Ulusal Borsa dunyanin en buyuk onuncu Asya nin altinci ve Hindistan in ikinci en buyuk borsasidir Sidney Avustralya daki Avustralya Menkul Kiymetler BorsasiOkyanusya daki en buyuk borsadir Sao Paulo Brezilya daki Guney Amerika daki en buyuk borsadir Johannesburg Guney Afrika daki JSE Limited Afrika daki en buyuk borsadir Borsalarin ekonomide bircok rolu vardir Bunlar asagidakileri icerir Isletmeler icin sermaye artirimi Bankacilik sistemi tarafindan bireye veya firmaya kredi veya borc seklinde saglanan borclanma kapasitesinin yani sira borsa sirketler e yatirim yapan halka hisse satarak buyumek icin sermaye artirma imkani saglar Sermaye yogun sirketler ozellikle yuksek teknoloji sirketleri tipik olarak ilk asamalarinda buyuk miktarli sermaye artirmaya ihtiyac duyar Bu nedenle borsalarin sagladigi halka acik piyasa bircok sermaye yogun girisimi icin onemli finansman kaynaklarindan biri olmustur 1990 larda ve 2000 lerin basinda yuksek teknoloji borsasina kote sirketler dunyanin belli basli borsalarinda patlama ve dusus yasadi O zamandan beri yuksek teknoloji girisimcisinin sirketini halka acmasi sirket zaten satis ve kazanc elde etmiyorsa veya sirket klinik deneyler pazar arastirma patent tescilleri vb gibi basarili sonuclardan guvenilirligini ve potansiyelini kanitlamamissa cok daha talepkar oldu Bu 1990 lardan 2000 lerin basina kadar olan donemdeki durumdan oldukca farklidir bircok sirket ozellikle internet patlamasi ve biyoteknoloji sirketleri satis kazanc veya her turlu iyi belgelenmis umut verici sonuc elde etmeden dunyanin dort bir yanindaki en onemli borsalarda halka acildi O kadar yaygin olmasa da son derece spekulatif ve finansal olarak ongorulemeyen yuksek teknoloji girisimlerinin ilk kez buyuk bir borsada listelendigi olur Ayrica bu tur sirketler icin performanslarini takip eden hisse senedi endekslerine sahip daha kucuk uzmanlasmis giris pazarlari vardir Alternext CAC Small SDAX TecDAX bunlarin bazi ornekleridir Sermaye artirmak icin borsalara alternatifler Alternatif yatirim fonlari risk fonlari risk sermayesi ozel sermaye melek fonlari gayrimenkul emtia koleksiyon yapilandirilmis urunler vb iceren fonlari ifade eder Alternatif yatirim fonlari geleneksel yatirim seceneklerine hisse senetleri bonolar ve nakit bir alternatiftir Arastirma ve Gelistirme sinirli ortakliklari Sirketler ayrica Ar Ge sinirli ortakliklari araciligiyla onemli miktarlarda sermaye topladi 1987 de Amerika Birlesik Devletleri nde yururluge giren vergi kanunu degisiklikleri Ar Ge limited ortakliklarindaki yatirimlarin vergiden dusulebilirligini degistirdi Bugun bir ortakligin yatirimcilarin ilgisini cekebilmesi icin nakit getirisindeki nakit yatirimcilari cezbedecek kadar yuksek olmalidir Girisim sermayesi Baslangic sirketleri icin genel sermaye kaynagi risk sermayesidir Bu kaynak bugun buyuk olcude erisilebilir durumdadir ancak risk sirketi firmalarinin toplamda herhangi bir sirkete yatirim yapacaklari maksimum istatistiksel miktar sinirlidir 2001 de sinir biyoteknoloji sirketi icin yaklasik 15 milyon dolardi Kurumsal ortaklar Ozel sirket icin baska bir alternatif nakit kaynagi daha kucuk sirkete pazarlama haklari patent haklari veya oz sermaye karsiliginda sermaye saglayan genellikle yerlesik cok uluslu bir sirket olan kurumsal ortaktir Kurumsal ortakliklar cok sayida durumda basariyla kullanilmistir Tasarruflari yatirim icin seferber etme Insanlar birikimlerini cekip hisse senetlerine yatirim yaptiklarinda ilk halka arz veya halihazirda borsada islem gormus bir sirketin donemli ozsermaye arzi yoluyla bu genellikle rasyonel kaynak tahsisine yol acar cunku bankalar nezdinde tuketilebilecek veya atil mevduat olarak tutulabilecek fonlar sirketlerin yonetim kurullarinin kuruluslarini finanse etmesine yardimci olmak icin seferber edilir ve yeniden yonlendirilir Bu tarim ticaret ve sanayi gibi cesitli ekonomik sektorler icin fayda saglayan ticari faaliyetleri tesvik edebilir bu da daha guclu ekonomik buyume ve firmalarin daha yuksek verimlilik seviyeleri ile sonuclanir Satin almayi kolaylastirmak Sirketler satin almalari urun yelpazesini buyutmek dagitim kanallarini artirmak oynakliga karsi korunmak pazar payini artirmak veya diger gerekli isleri varligi satin almada firsat olarak gorur Borsa araciligiyla devralma teklifi veya birlesme ve satin almalar bir sirketin satin alma veya fuzyon yoluyla buyumesinin en basit ve en yaygin yollarindandir Kar paylasimi Kurumsal yatirimcilar kadar buyuk veya siradan bir orta sinif aile kadar kucuk hem gecici hem de profesyonel hisse senedi yatirimcilari sermaye kazanciyla sonuclanabilecek temettuler ve hisse senedi fiyat artislari yoluyla karli isletmelerin servetinden pay alirlar Karsiz ve sorunlu isler hissedarlar icin sermaye kayiplarina neden olabilir Kurumsal Yonetim Bol ve cesitli sahipleri olan sirketler genellikle bu hissedarlarin taleplerini ve halka acik borsalar ve hukumet tarafindan halka acik sirketler icin uygulamaya konulan daha kati kurallari karsilamak icin yonetim standartlarini ve verimliligi iyilestirme egilimindedir Bu gelisme bazi durumlarda hisse senetleri araciligiyla uygulanan fiyat mekanizmasina atfedilebilir burada hisse senedi fiyati yonetimin zayif oldugu dusunuldugunde duser firmayi yeni yonetimin devralmasina karsi savunmasiz hale getirir veya yonetim iyi durumdayken yukselir firmayi bir devralmaya karsi daha savunulabilir yapar Ayrica halka acik hisse senetleri yatirimcilarin satin alma hakkinda bilincli kararlar verebilmeleri icin daha fazla seffafliga tabidir Sonucta halka acik sirketlerin halkin uyeleri olan hissedarlarin sahip oldugu ve hisseleri halka acik borsalarda islem goren sirketler ozel sirketlerden hisselerin halka acik olmadigi sirketler genellikle sirket kuruculari aileleri ve mirascilari veya baska bir sekilde kucuk bir yatirimci grubuna aittir daha iyi yonetim kayitlarina sahip olma egiliminde oldugu iddia edilir Bu iddiaya ragmen ozellikle muhasebe skandallari vakalarinda bazi halka acik sirketler tarafinda kurumsal yonetimde onemli sapmalar oldugunun iddia edildigi bazi iyi belgeli vakalar bilinmektedir 1990 larin sonlarinda dot com balonuna ve 2007 08 de yuksek faizli mortgage krizine yol acan politikalar da kurumsal kotu yonetim ornekleridir Pets com 2000 Enron 2001 One Tel 2001 Sunbeam Products 2001 Webvan 2001 Adelphia Communications Corporation 2002 MCI WorldCom 2002 Parmalat 2003 American International Group 2008 Bear Stearns 2008 Lehman Brothers 2008 General Motors 2009 ve Satyam Computer Services 2009 gibi sirketlerin kotu yonetimi medyanin buyuk ilgisini cekmistir Dunya capinda bircok banka ve sirket hisse senedi tahvil ve diger menkul kiymetlerini benzersiz sekilde tanimlamak icin Uluslararasi Menkul Kiymetler Kimlik Numarasi ISIN kullanirlar ISIN kodu eklemek menkul kiymetlerin belirgin bir sekilde tanimlanmasina yardimci olur ve ISIN sistemi dunya capinda fonlar sirketler ve hukumetler tarafindan kullanilir Ancak zayif mali etik veya yonetimsel kayitlar halka acik oldugunda hisse senedi yatirimcilari para kaybetme egilimindedir cunku hisse senedi ve sirket deger kaybetme egilimindedir Borsalarda kotu performans gosteren firmalarin hissedarlari genellikle hisse fiyatlarindaki onemli dususle cezalandirilir ve ayni zamanda yetersiz yonetim ekiplerini isten cikarabilir 31 Ocak 2015 tarihi itibari ile Piyasa degeri bakimindan en buyuk menkul kiymetler borsalari Sira Borsa Ulke Merkez Piyasa degeri USD bn Aylik ticaret hacmi USD bn 1 New York Menkul Kiymetler Borsasi ABD New York 19 223 1 5202 NASDAQ ABD New York 6 831 1 1833 Londra Borsasi Birlesik Krallik Italya Londra 6 187 1654 Tokyo Japonya Tokyo 4 485 4025 Sanghay Menkul Kiymetler Borsasi Cin Sanghay 3 986 1 2786 Hong Kong Menkul Kiymetler Borsasi Hong Kong Hong Kong 3 325 1557 Euronext Avrupa Birligi Amsterdam Bruksel Lizbon Londra Paris 3 321 1848 Shenzhen Menkul Kiymetler Borsasi Cin Shenzhen 2 285 8009 Kanada Toronto 1 939 12010 Deutsche Borse Almanya Frankfurt 1 762 142Dis baglantilarCurlie de Menkul kiymetler borsasi DMOZ tabanli Finans ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca PDF World Federation of Exchanges 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2016 Lemke and Lins Soft Dollars and Other Trading Activities 2 25 2 30 Thomson West 2013 2014 ed Sommer Michael 2013 Networks of commerce and knowledge in the Iron Age the case of the Phoenicians Greek and Roman Networks in the Mediterranean 94 108 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2023 Taylor amp Francis Group vasitasiyla The Venetian Money Market Banks Panics and the Public Debt 1200 1500 Johns Hopkins University Press 2019 ISBN 9781421431444 20 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2023 26 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Letter of Guyuk Khan to Pope Innocent IV Vatican Secret Archives Vatican City Inv No A A Arm I XVIII 1245 BEATTIE ANDREW 13 Aralik 2017 8 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Braudel Fernand 1983 Wheels of Commerce Civilization amp Capitalism 15th 18th Century New York Harper amp Row ISBN 0060150912 Stringham Edward Peter Curott Nicholas A On the Origins of Stock Markets Part IV Institutions and Organizations Chapter 14 pp 324 344 in The Oxford Handbook of Austrian Economics edited by and Christopher J Coyne Oxford University Press 2015 978 0199811762 amp Nicholas A Curott Business ventures with multiple shareholders became popular with commenda contracts in medieval Italy 2006 p 286 and 2009 provides evidence that shareholder companies date back to ancient Rome Yet the title of the world s first stock market deservedly goes to that of seventeenth century Amsterdam where an active secondary market in company shares emerged The two major companies were the and the founded in 1602 and 1621 Other companies existed but they were not as large and constituted a small portion of the stock market Israel 1989 1991 109 112 Dehing and t Hart 1997 54 dela Vega 1688 1996 173 Confusion de Confusiones 1688 Portions Descriptive of the Amsterdam Stock Exchange introduction by Hermann Kellenbenz Baker Library Harvard Graduate School of Business Administration 1957 Stockbroker 101 22 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2019 Diamond Peter A 1967 The Role of a Stock Market in a General Equilibrium Model with Technological Uncertainty 57 4 759 776 JSTOR 1815367 Gilson Ronald J Black Bernard S 1998 Venture Capital and the Structure of Capital Markets Banks Versus Stock Markets Journal of Financial Economics 47 doi 10 2139 ssrn 46909 9 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2023