Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bar Kohba Ayaklanması (132-136) (İbranice: מרד בר כוכבא mered bar kokhba), Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşlarının sonuncusudur. Bu ayaklanma ayrıca İkinci Yahudi-Roma savaşı, İkinci Yahudi ayaklanması, 115-117 yılları arasında gerçekleşen Kitos Savaşı dikkate alındığında Üçüncü Yahudi-Roma savaşı veya Üçüncü Yahudi ayaklanması olarak da bilinir.
| Bar Kohba Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 İsyan öncesi ortadoğudaki Roma eyatlerinin haritası. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
| ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
 Q. Lollius Urbicus | Akiva ben Josef | ||||||
| Güçler | |||||||
| Legio X Fretensis legio VI Ferrata Legio III Gallica Legio III Cyrenaica Legio XXII Deiotariana Legio X Gamina Toplam 12 Lejyon 60.000-120.000 | 400.000 Yahudi isyancı ve gönüllü | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Çok büyük kayıp. XXII Deiotariana lejyonu imha edildi. | 580.000 Yahudi öldürüldü. 50 Yahudi kalesi yıkıldı. 1.000 kadar Yahudi köyü yerle bir edildi. Kalan Yahudiler idam ve sürgün edildi. | ||||||
| Yahudiye adı Suriye Filistini olarak değiştirildi. Simon bar Kohba kılıçtan geçirildi. İsyan liderleri kazıklara oturtuldu veya yakılarak idam edildi. Geri kalan esirler Roma'ya ve Britanya'nın çeşitli bölgelerinde hapishanelere gönderildi. | |||||||
Dönemin Yahudilerince "mesihvari özellikleri bulunan" Şimon Bar Kohba bu ayaklanmanın lideriydi. Ayaklanma sonucunda Yahudiye'nin bazı bölümlerinde iki yıl süreyle bağımsız bir ülke kurulması başarılmasına rağmen en nihayetinde Roma 12 birlikli ana ve yedek ordularıyla bu devleti yıktı. Roma, Yahudilerin (9 Av bayramı hariç) Kudüs'e girmesini yasakladı.
İsa'yı mesih olarak kabul eden Yahudiler (İlk Hristiyanlar) Bar Kohba ayaklanmasını desteklemedi; buna rağmen bu Yahudilerin de Kudüs'e girişi yasaklandı.[] Savaşın sonunda Hristiyanlıkla Yahudilik arasında belirgin farklılıklar oluşmaya başladı.
Öncesi
70'te gerçekleşen Büyük İsyan'ın ardından, Roma İmparatorluğu bölgeyi kontrol altında tutan şövalyelerini geri çekip onun yerine bölgeye olarak bilinen ordu birliklerini yerleştirdi.
130'da İmparator Hadrianus, Kudüs'ü ziyaret ettikten sonra Yahudilere sıcak davranıp şehri tekrar kurma sözü verdi. Önceleri bu duruma sevinen bölgedeki Yahudiler, İmparatorun kutsal tapınağın olduğu yere Jüpiter tapınağını inşa etmek istediğini öğrenince ihanete uğradıklarını hissettiler.
Bölgeye birliği ilave edildi. 131'de bölgenin valisi , Kudüs'ün bulunduğu yere Aelia Capitolina isimli şehri kurma projesine başladı. "Tapınağı sabanlamak" günah olduğundan Yahudiler Roma'ya sırt çevirdi. Helenistik felsefeye göre vücudu bozmak yanlış olduğundan Romalılar sünneti yasaklayınca Yahudilerle Roma İmparatorluğu arasındaki gerginlik daha da arttı.
Ayaklanma
Yahudi bilge Rabbi Akiva Sayılar 24:17'ye dayanarak ("Yakup'un soyundan yıldız gelsin") Şimon Bar Kohba'nın mesih olabileceğini savundu. ("Bar Kohba", Aramice "Yıldız'in oğlu" demektir.)
Bar Kohba yerine İsa'yı kendilerine mesih seçen Yahudilerin bu dönemde (dini açıdan) Yahudilerden kopup Hristiyanlığı başlattıkları düşünülür.
Yahudi liderler Birinci Yahudi-Roma savaşında yapılan hataları tekrarlamamak için bu ayaklanmayı özenle tasarladı. 132'de Bar Kohba önderliğinde 'de başlayan ayaklanma tüm yurtta yayıldı ve Kudüs'teki Roma garnizonu püskürtüldü.
"İsrail'in kurtuluş çağı"
İki buçuk yıl bağımsız bir devlet olmayı başaran bu devletin hükümdarlığını Şimon Bar Kohba yaptı ve devlet başkanı unvanına sahip oldu. "İsrail'in kurtuluş çağı" ilan edildi, belgeler imzalanıp yüklü miktarda gümüş ve bakır paralar basıldı.
Bu dönemde Sanhedrin'in başkanlığını Rabbi Akiva yapıyordu ve Tanrı'ya kurban adakları tekrar başladı.
Roma Tepkisi
Bu ayaklanma Roma'yı hazırlıksız yakaladı. Hadrianus, Roma Britanyası'ndan general ve ordularını çağırttı. Bu ordu, 60 yıl öncesinde ayaklanmaları bastıran Titus'un ordusundan çok daha büyüktü. Roma büyük kayıplar verdi ve birliği dağıtıldı.
Üç senelik bir mücadelenin ardından Kudüs'ü Roma'ya kaybeden Bar Kohba Betar kalesine çekildi ve kısa bir zaman sonra bu kale de kuşatma altına alındı. Kudüs Talmud'unda anlatıldığına göre can kaybı yüklü miktardaydı: "kanlar atlarının burunlarına yükselene kadar öldürmeye devam ettiler". Ayrıca Talmud'da Roma'nın Yahudilerin ölülerini Betar'a gömme yasağının 17 sene sürdüğünü anlatır.
Sonrası
Cassius Dio'ya göre 580.000 Yahudi öldürülüp 50 kale ve 985 köy yerle bir edildi. Talmud ise ölüleri milyonlarla açıklar. Talmud'da adı geçen rakamlar zamanında o kadar Yahudi olmadığı için gerçekçi değildir. Cassius Dio ayrıca birçok Romalı askerden haber alınamadığını belirtip Hadrianus'un senato açılışında her zaman söylediği "Siz ve çocuklarınız sağlıklıysa, ben ve ordumuz da sağlıklıdır" cümlesini sarfetmediğinden bahseder.
Yahudileri ayaklanmaların kaynağı olarak gören Hadrianus, Yahudiliği kökten silmeye çalıştı. Tora kanunlarını ve İbrani takvimini yasakladı ve dini liderleri öldürttü. Yahudilerin kutsal yazıtlarını Tapınak Dağı'nda törenlerle yaktı. Tapınağın olduğu yere biri kendisi ve biri Jüpiter olmak üzere iki heykel diktirdi. Yahudiliği hafızalardan silmek için bölgenin adını haritadan sildi. Bölgenin adını Yahudiye'den, zamanında Yahudilerin azılı düşmanları olan Filistlerden esinlenerek Suriye Filistini koydu, ve Filistin adı bugüne kadar devam etti. Kudüs'ü pagan şehrine çevirip Yahudilerin girmesini yasakladı.
Uzun vadede etkileri ve Tarihi önemi
I. Konstantin savaşın yasını Ağlama Duvarı'nda tutmak için senede bir defaya mahsus olmak üzere (9 Av'da) Kudüs'ün kapılarını Yahudilere açtı. Yahudiler, yaklaşık 2000 yıl dağınık halde yaşarken, bölgedeki Yahudi nüfusu dönemden döneme farklılıklar gösterdi.
Modern tarihçilere göre, Bar Kohba isyanı, Yahudi tarihini etkileyen önemli bir unsurdur; büyük kayıplar yüzünden bu yıldan başlayarak Yahudi diasporası başlamıştır. Aynı tarihçiler, Birinci Yahudi-Roma savaşı'na kıyasla bu ayaklanma sonrasında daha çok Yahudi'nin öldürüldüğünü, sürüldüğünü veya köle olarak satıldığını belirtilir. Bu olaylardan sonra Yahudiliğin dini merkezi bu bölgeden Babil'e kaydı. Celile'de 2-4. yy arasında Kudüs Talmudu derlendi ve Safed Yahudiliğin (özellikle 15. yüzyılda Kabbala konusunda) dini merkezlerinden biri oldu.
Ayaklanmadan yenilgiyle çıkan Yahudilerin dini öğretilerinde değişiklikler görülmeye başlandı. Daha tutucu olmaya başlayan Yahudiler mesihlik kavramını daha soyut ve ruhani algılamaya başladılar. Talmud çağlarında Bar Kohba için sahte mesih deyip aşağılamalarına rağmen modern çağda Bar Kohba gelenekçilik ve milliyetçilikte önemli ikonlardan biri haline geldi.
Sonraki Roma'ya karşı ayaklanmalar
- 351'de ayaklanan Yahudiler ağır hasarla yenilgiye uğradılar.
- 438'de İmparatoriçe Eudocia Yahudilerin tapınak bölgesine girmesini yasaklayınca, Celile'deki Yahudi cemaati Yahudileri sürgün hayatına son vermeye çağırdı.
- Yahudiler, Sasani İmparatorluğu ile birlik olup 614'te Kudüs'ü beş yıl süreyle Bizans İmparatorluğu'ndan geri aldılar.
Kaynakça
- ^ 22 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20150222041753/http://www.livius.org/le-lh/legio/ix_hispana.html arşivlendi. [1]]
- ^ a b Cassius Dio, The Roman History
- ^ Çölde Sayım 24:17: ‘Onu görüyorum, ama şimdilik değil, Ona bakıyorum, ama yakından değil. Yakup soyundan bir yıldız çıkacak, İsrail’den bir önder yükselecek. Moavlılar’ın alınlarını, Şetoğulları’nın başlarını ezecek.
- ^ L. J. F. Keppie (2000) Legions and veterans: Roman army papers 1971-2000 Franz Steiner Verlag, s 228-229
- ^ livius.org account 17 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(Legio XXII Deiotariana)
- ^ (Ta'anit 4:5)
- ^ The 'Five Good Emperors' 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (roman-empire.net)
- ^ Mosaic or mosaic?—The Genesis of the Israeli Language 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Zuckermann, Gilad
- ^ Erwin Fahlbusch, Geoffrey William Bromiley (2005). The encyclopedia of Christianity, Volume 4. Wm. B. Eerdmans Publishing,. ISBN . 30 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2010.
This is the first time that the land of hte Bible was called Palestine. (İncil topraklarının Filistin olarak adlandırılması ilk bu zaman oldu)
- ^ "History of the Term Palestine". 30 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2011.
- ^ a b Katz, Shmuel, Battleground, (1974), page 96
- ^ Avraham Yaari, Igrot Eretz Yisrael (Tel Aviv, 1943), p. 46.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bar Kohba Ayaklanmasi 132 136 Ibranice מרד בר כוכבא mered bar kokhba Yahudiye topraklarinda Roma Imparatorlugu na karsi yapilmis ucuncu buyuk ayaklanmasi ve Yahudi Roma savaslarinin sonuncusudur Bu ayaklanma ayrica Ikinci Yahudi Roma savasi Ikinci Yahudi ayaklanmasi 115 117 yillari arasinda gerceklesen Kitos Savasi dikkate alindiginda Ucuncu Yahudi Roma savasi veya Ucuncu Yahudi ayaklanmasi olarak da bilinir Bar Kohba AyaklanmasiIsyan oncesi ortadogudaki Roma eyatlerinin haritasi Tarih132 136BolgeYahudiyeSonucRoma Imparatorlugu nun kesin zaferi Yahudiler katledildi kole edildi suruldu Yahudilerin Kudus e girmesi yasaklandi Yahudiye adi Suriye Filistini olarak degistirildi TaraflarRoma Imparatorlugu Roma Ordusu Suriye FilistiniYahudiye Yahudiler Yahudi Isyancilar Yahudi GonullulerKomutanlar ve liderlerHadrianus Tineius Rufus Sextus Julius Severus Publicius Marcellus T Haterius Nepos Q Lollius UrbicusSimon bar Kohba Akiva ben JosefGuclerLegio X Fretensis legio VI Ferrata Legio III Gallica Legio III Cyrenaica Legio XXII Deiotariana Legio X Gamina Toplam 12 Lejyon 60 000 120 000400 000 Yahudi isyanci ve gonulluKayiplarCok buyuk kayip XXII Deiotariana lejyonu imha edildi 580 000 Yahudi olduruldu 50 Yahudi kalesi yikildi 1 000 kadar Yahudi koyu yerle bir edildi Kalan Yahudiler idam ve surgun edildi Yahudiye adi Suriye Filistini olarak degistirildi Simon bar Kohba kilictan gecirildi Isyan liderleri kaziklara oturtuldu veya yakilarak idam edildi Geri kalan esirler Roma ya ve Britanya nin cesitli bolgelerinde hapishanelere gonderildi Donemin Yahudilerince mesihvari ozellikleri bulunan Simon Bar Kohba bu ayaklanmanin lideriydi Ayaklanma sonucunda Yahudiye nin bazi bolumlerinde iki yil sureyle bagimsiz bir ulke kurulmasi basarilmasina ragmen en nihayetinde Roma 12 birlikli ana ve yedek ordulariyla bu devleti yikti Roma Yahudilerin 9 Av bayrami haric Kudus e girmesini yasakladi Isa yi mesih olarak kabul eden Yahudiler Ilk Hristiyanlar Bar Kohba ayaklanmasini desteklemedi buna ragmen bu Yahudilerin de Kudus e girisi yasaklandi kaynak belirtilmeli Savasin sonunda Hristiyanlikla Yahudilik arasinda belirgin farkliliklar olusmaya basladi Oncesi70 te gerceklesen Buyuk Isyan in ardindan Roma Imparatorlugu bolgeyi kontrol altinda tutan sovalyelerini geri cekip onun yerine bolgeye olarak bilinen ordu birliklerini yerlestirdi 130 da Imparator Hadrianus Kudus u ziyaret ettikten sonra Yahudilere sicak davranip sehri tekrar kurma sozu verdi Onceleri bu duruma sevinen bolgedeki Yahudiler Imparatorun kutsal tapinagin oldugu yere Jupiter tapinagini insa etmek istedigini ogrenince ihanete ugradiklarini hissettiler Bolgeye birligi ilave edildi 131 de bolgenin valisi Kudus un bulundugu yere Aelia Capitolina isimli sehri kurma projesine basladi Tapinagi sabanlamak gunah oldugundan Yahudiler Roma ya sirt cevirdi Helenistik felsefeye gore vucudu bozmak yanlis oldugundan Romalilar sunneti yasaklayinca Yahudilerle Roma Imparatorlugu arasindaki gerginlik daha da artti AyaklanmaBar Kohba Isyani zamanina ait bir gumus sikke Yahudi bilge Rabbi Akiva Sayilar 24 17 ye dayanarak Yakup un soyundan yildiz gelsin Simon Bar Kohba nin mesih olabilecegini savundu Bar Kohba Aramice Yildiz in oglu demektir Bar Kohba yerine Isa yi kendilerine mesih secen Yahudilerin bu donemde dini acidan Yahudilerden kopup Hristiyanligi baslattiklari dusunulur Yahudi liderler Birinci Yahudi Roma savasinda yapilan hatalari tekrarlamamak icin bu ayaklanmayi ozenle tasarladi 132 de Bar Kohba onderliginde de baslayan ayaklanma tum yurtta yayildi ve Kudus teki Roma garnizonu puskurtuldu Israil in kurtulus cagi Iki bucuk yil bagimsiz bir devlet olmayi basaran bu devletin hukumdarligini Simon Bar Kohba yapti ve devlet baskani unvanina sahip oldu Israil in kurtulus cagi ilan edildi belgeler imzalanip yuklu miktarda gumus ve bakir paralar basildi Bu donemde Sanhedrin in baskanligini Rabbi Akiva yapiyordu ve Tanri ya kurban adaklari tekrar basladi Roma Tepkisi Bu ayaklanma Roma yi hazirliksiz yakaladi Hadrianus Roma Britanyasi ndan general ve ordularini cagirtti Bu ordu 60 yil oncesinde ayaklanmalari bastiran Titus un ordusundan cok daha buyuktu Roma buyuk kayiplar verdi ve birligi dagitildi Uc senelik bir mucadelenin ardindan Kudus u Roma ya kaybeden Bar Kohba Betar kalesine cekildi ve kisa bir zaman sonra bu kale de kusatma altina alindi Kudus Talmud unda anlatildigina gore can kaybi yuklu miktardaydi kanlar atlarinin burunlarina yukselene kadar oldurmeye devam ettiler Ayrica Talmud da Roma nin Yahudilerin olulerini Betar a gomme yasaginin 17 sene surdugunu anlatir SonrasiCassius Dio ya gore 580 000 Yahudi oldurulup 50 kale ve 985 koy yerle bir edildi Talmud ise oluleri milyonlarla aciklar Talmud da adi gecen rakamlar zamaninda o kadar Yahudi olmadigi icin gercekci degildir Cassius Dio ayrica bircok Romali askerden haber alinamadigini belirtip Hadrianus un senato acilisinda her zaman soyledigi Siz ve cocuklariniz saglikliysa ben ve ordumuz da sagliklidir cumlesini sarfetmediginden bahseder Yahudileri ayaklanmalarin kaynagi olarak goren Hadrianus Yahudiligi kokten silmeye calisti Tora kanunlarini ve Ibrani takvimini yasakladi ve dini liderleri oldurttu Yahudilerin kutsal yazitlarini Tapinak Dagi nda torenlerle yakti Tapinagin oldugu yere biri kendisi ve biri Jupiter olmak uzere iki heykel diktirdi Yahudiligi hafizalardan silmek icin bolgenin adini haritadan sildi Bolgenin adini Yahudiye den zamaninda Yahudilerin azili dusmanlari olan Filistlerden esinlenerek Suriye Filistini koydu ve Filistin adi bugune kadar devam etti Kudus u pagan sehrine cevirip Yahudilerin girmesini yasakladi Uzun vadede etkileri ve Tarihi onemiI Konstantin savasin yasini Aglama Duvari nda tutmak icin senede bir defaya mahsus olmak uzere 9 Av da Kudus un kapilarini Yahudilere acti Yahudiler yaklasik 2000 yil daginik halde yasarken bolgedeki Yahudi nufusu donemden doneme farkliliklar gosterdi Modern tarihcilere gore Bar Kohba isyani Yahudi tarihini etkileyen onemli bir unsurdur buyuk kayiplar yuzunden bu yildan baslayarak Yahudi diasporasi baslamistir Ayni tarihciler Birinci Yahudi Roma savasi na kiyasla bu ayaklanma sonrasinda daha cok Yahudi nin olduruldugunu suruldugunu veya kole olarak satildigini belirtilir Bu olaylardan sonra Yahudiligin dini merkezi bu bolgeden Babil e kaydi Celile de 2 4 yy arasinda Kudus Talmudu derlendi ve Safed Yahudiligin ozellikle 15 yuzyilda Kabbala konusunda dini merkezlerinden biri oldu Ayaklanmadan yenilgiyle cikan Yahudilerin dini ogretilerinde degisiklikler gorulmeye baslandi Daha tutucu olmaya baslayan Yahudiler mesihlik kavramini daha soyut ve ruhani algilamaya basladilar Talmud caglarinda Bar Kohba icin sahte mesih deyip asagilamalarina ragmen modern cagda Bar Kohba gelenekcilik ve milliyetcilikte onemli ikonlardan biri haline geldi Sonraki Roma ya karsi ayaklanmalar351 de ayaklanan Yahudiler agir hasarla yenilgiye ugradilar 438 de Imparatorice Eudocia Yahudilerin tapinak bolgesine girmesini yasaklayinca Celile deki Yahudi cemaati Yahudileri surgun hayatina son vermeye cagirdi Yahudiler Sasani Imparatorlugu ile birlik olup 614 te Kudus u bes yil sureyle Bizans Imparatorlugu ndan geri aldilar Kaynakca 22 Subat 2015 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20150222041753 http www livius org le lh legio ix hispana html arsivlendi 1 a b Cassius Dio The Roman History Colde Sayim 24 17 Onu goruyorum ama simdilik degil Ona bakiyorum ama yakindan degil Yakup soyundan bir yildiz cikacak Israil den bir onder yukselecek Moavlilar in alinlarini Setogullari nin baslarini ezecek L J F Keppie 2000 Legions and veterans Roman army papers 1971 2000 Franz Steiner Verlag ISBN 3 515 07744 8 s 228 229 livius org account 17 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Legio XXII Deiotariana Ta anit 4 5 The Five Good Emperors 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde roman empire net Mosaic or mosaic The Genesis of the Israeli Language 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Zuckermann Gilad Erwin Fahlbusch Geoffrey William Bromiley 2005 The encyclopedia of Christianity Volume 4 Wm B Eerdmans Publishing ISBN 9780802824165 30 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Aralik 2010 This is the first time that the land of hte Bible was called Palestine Incil topraklarinin Filistin olarak adlandirilmasi ilk bu zaman oldu History of the Term Palestine 30 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2011 a b Katz Shmuel Battleground 1974 page 96 Avraham Yaari Igrot Eretz Yisrael Tel Aviv 1943 p 46 Ayrica bakinizYahudi Roma savaslari Birinci Yahudi Roma savasi Kitos Savasi Tarihteki Yahudi devletleri