Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çeşme Deniz Muharebesi, 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında Rus donanması ve Osmanlı Donanması arasında Çeşme Körfezi açıklarında yapılmıştır. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın bir parçası olan bu çatışmanın sonucunda Osmanlı Donanması Ruslar tarafından tamamen yok edilmiştir.
| Çeşme Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Çeşme Deniz Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsameddin Paşa Hasan Paşa Cafer Bey | Kont Aleksey Orlov | ||||||
| Güçler | |||||||
| 14-16 kalyon 6 fırkateyn 6 mahon 13 kadırga 32 daha küçük çapta gemi | 9 kalyon 3 firkateyn 4 kundak gemisi 4 nakliye gemis 1 bomba gemisi. | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 15 kalyon, 4 fırkateyn ve 40 parça ufak gemi yanmış ve batmıştır. "Rodos" adlı kalyon ve 6 kadırga Rusların eline geçmiştir. Yaklaşık 11.000 ölü | 1 kalyon (Sv. Evstafii). 700 ölü | ||||||
Savaş öncesi
1768 yılında Osmanlı-Rus Savaşı başladığında Rusya'nın Karadeniz'de savaş gemisi olarak sadece 6 kalyonu bulunmaktaydı. Rus donanmasının büyük bir bölümü Baltık Denizi'nde üslenmisti. 1769 yılının Kasım ayında Rusya, Baltık Denizi'ndeki donanmasından iki filo gemiyi değişik rotalarla Atlantik Okyanusu ve Cebelitarık Boğazı yoluyla Akdeniz'e gonderdi. Rus donanmasının komutanlığını Kont Aleksey Grigoryeviç Orlov üstlenmişti. Amaç Osmanlı Devleti'ni zayıflatmak için Mora Yarımadasındaki Yunanlar arasında bir isyan çıkartmak ve Rusya yanlısı bir Yunan Devleti kurulmasını sağlamaktı. İki filo Akdeniz'de birleşti ve Mora Yarımadasına çıkartma yaptı. 50 Rus askerinin yardımıyla Mani bölgesindeki Yunanlar arasında bir isyan çıkartmayı başardı ama isyan bütün Yunanistan'a yayılmadan Osmanlılar tarafından bastırıldı. Bu isyana Orlov isyanı (Yunanca: Ορλωφικά) denilmektedir. Yunanlar tarafından Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın çekirdeği olarak kabul edilmektedir.
Kaptanpaşa Mandalzade Hüsameddin Paşa'nın komutasındaki Osmanlı donanması ilk önce Yunan isyanını bastırmak için Mora Yarımadasında Mora Yenişehri (simdiki Nafplion) önünde bulunuyordu. Hüsameddin Paşa, Rus filotilasının uzun yolda levazım ve erzak sağlayamayacağını ve bu nedenle hiç savaş yapmadan teslim olacağını düşündüğünden Ege Denizi'ne yelken açmaya karar verdi. Ege Denizi'ne ulaştıktan sonra Sakız Adası ve Karaburun arasında Çeşme limanına yakın açıklarda demirledi.
Osmanlı donanması ile Rus filosu karşılaşması
Osmanlı donanmasının Ege Denizi'ne doğru yelken açtığını haber alan iki Rus filosu Akdeniz'de Osmanlı donanmasını aramaya koyuldu. İki filonun komutanları Rus Amiral Grigori Spiridov ve İngiliz danışman Amiral John Elphinstone'du. Bu iki Rus filosunda 21 tane gemi bulunmaktaydı: Bunlardan 9 tanesi 66-68 toplu kalyon, 3 tanesi 38-32 toplu fırkateyn, 1 tanesi 12 havan taşıyan bomba, 4 tanesi ateş gemisi, 4 tanesi de nakliye gemisiydi.
Osmanlı donanmasının mevcudu bütün ayrıntılarıyla bilinmemektedir. Fakat 14-16 büyük kalyon bulunduğu ve bunlardan Burc-u Zafer'in 84 topluRodosun 60 toplu ve Kaptanpaşa'nın Kapudane kalyonunun 100 toplu olduğu biliniyor. Ayrıca 6 fırkateyn, 6 mahon, 13 kadırga ve 32 daha küçük çapta gemi bulunmaktaydı. Toplam top adedi yaklaşık 1.300 idi.
Osmanlı donanması üç sıra olarak demir atmıştı. Birinci sırada 70-100 topla 10 kalyon bulunmaktaydı. Bunlardan kuzeyden dördüncü kalyonda Osmanlı donanmasının komutanı Kaptanpaşa Mandalzade Hüsameddin Paşa bulunmakta; kuzeyden ilk kalyon Burc-u Zafer olup kaptanı Cezayirli Hasan Bey idi ve kuzeyden yedinci kalyonun kaptanı Rodos sancak beyi Cafer Bey idi. Donanmada bulunan diğer 2 kalyon bir önceki akşam Midilli'ye gitmişti. İkinci sırada yaklaşık 6 tane daha kalyon bulunmaktaydı ve birinci sıra kalyonlar aralarında açıklık bırakılarak bu ikinci sıra gemilerin ileri ateş etmeleri sağlanmıştı. Bunların arkasında üçüncü sırada fırkateynler, mahonlar, kadırgalar ve diğer ufak parça gemiler bulunmaktaydı.
5 Temmuz 1770'te Osmanlı donanmasını Karaburun yarımadası ile Sakız adası arasında Çeşme Körfezi'nin hemen kuzey açıklarında demir atmış olarak buldu. 6 Temmuz'da öğleyin Osmanlı donanması saat 11.45'te ateş açıp savaşa başladı ve Rus filoları da hemen karşı ateş açtılar. Büyük Rus kalyonları planlanan taktik sırasını koruyamadılar. Evropa, Rostislav'ın arkasında kaldı; Trech Svyatitelai bir Osmanlı kalyonu etrafında döndükten sonra yanlışlıkla Trech İerarchov tarafından ateşe maruz kaldıktan sonra ancak taktik sırasına geri gelebildi; Sv. Ianuarii ise bir müddet ters yöne gittikten sonra taktik sıraya geri döndürüldü.
Çok geçmeden Osmanlı donanmasının sol yanında bulunan Cezayirli Hasan Bey komutasındaki "Burc-u Zafer" üç-ambarlı kalyonu ile Rus Kaputane amirali Spiritov komutasındaki Sv. Evstafii üç-ambarlı kalyonu arasında bir çatışma başladı. "Burc-u Zafer", üzerine gelmekte olan "Sv. Evstafii" büyük kalyonu üzerine gülle yağdırarak Rus kalyonunun bütün armalarını budadı ve bir gülle isabeti ile kalyonun dümenini parçaladı. Rus kalyonu akıntı dolayısıyla "Burc-u Zafer" üzerine düştü ve iki kalyon birbirine yanaștılar. Hasan Bey 30 kişi ile derhal Rus kalyonuna atlayıp dövüşe girişti ama yaralanarak; kendi kalyonuna geri dönmek zorunda kaldı. Bu sırada Rus kalyonunun cephaneleği ateş aldı ve bir yangın başladı; bu yangın Burc-u Zafer'e de sirayet etti ve iki kalyon da yanarak sonunda battılar. Gemisini kaybeden yaralı Kapudane Hasan Bey denize atlayarak sahile çıkmayı başardı. Rus kalyonu "Sv. Evstafii"'nden ise Filo Komutanı Aleski Orlov'un kardeşi Feodor Orlov, kalyon kaptanı Kruse, bazı süvariler ve 10 kadar asker canlarını kurtarabildiler. İngiliz kaynakları ise "Burc-u Zafer"'de yangın çıktığını ve geminin ana direğinin kırılarak "Sv. Evstafii" üzerine düşüp o gemide büyük bir patlama ortaya çıkartıp batmasına neden olduğunu bildiriler. Rus filosunun İngiliz başdanışmanı "Amiral Elphiston"'un Rusların hiç işe yaramaz olmasından şikayet ettiği bildirilir. Bu çatışma öğleden sonra 2 de son erdi.
Osmanlı donanması akşam karanlığından faydalandı. Önce Rodos sancak beyi Cafer Bey filosu ve sonra da çapa halatlarını kesen diğer Osmanlı gemileri güneye Çeşme Körfezi'ne çekildi. Burada 8 büyük kalyondan bir ilk savunma sırası ve diğer gemilerden 2 sıra kurarak beklemeye başladılar. Osmanlı donanmasının sol koluna hücum etmeyi planlayan İngiliz Amiral Elphistone ise yanan ve batan gemiler nedeniyle bu planından vazgeçip geriye açıldı.
Osmanlı gemileri Çeşme kalesi önünde manevra yapamayacak bir şekilde üst üste demirlenmişti. Yaralı olan Cezayirli Hasan Bey kaptan-ı derya Hüsamettin Paşa'ya bu durumun tehlikeli olduğunu bildirdiyse de; kaptan paşa körfez ağzına ve kale ile sahil arasına konulan kara toplarının donanmayı koruyabileceğini söyleyip bu tavsiyeleri kabul etmedi.
6 Temmuz'u 7 Temmuz'a bağlayan gece Rus filosu 00:30'da harekete geçti. İngiliz amiralı Grieg'in komutasında 4 kalyon ve 2 fırkateyn ve 1 humbara gemisi karanlıktan faydalanarak Çeşme Körfezi ağzında nöbet tutan 4 Osmanlı kalyonu üzerine top ateşi açıp hücuma geçtiler. Bu savunma kargaşalığı içinde nöbetçi Osmanlı kalyonları körfeze girişleri kontrol edememekteydi. İngiliz Amiralı planıyla Rus filosu 4 kundak gemisi hazırlamıştı. Bu kundak gemisi filosunu bir İngiliz gemi kaptanı komuta etmekteydi. Körfez ağzında top dumanları ve çatışmalar arasında bu 4 gemiden oluşan kundak gemisi filosu limana girmeyi başardı. Filonun kaptanı kundak gemisinin birisini kendi eliyle demirli bekleyen bir Osmanlı gemisine bağladı. Hücum eden Rus gemileri humbara ve yağlı paçavara ile dolu top ateşiyle ateş gemilerinde yangın başlattılar. Önce tek bir Osmanlı kalyonu yanmaya başladı. Ama gemiler üst üste ve manevra edemeyecek şekilde demirlendikleri için bu yangın diğer Osmanlı gemilerine hemen sirayet etti. Saat 2:00'de iki Osmanlı gemisi batmış, diğerleri ateş almıştı. Gece saat 4'te Osmanlılar daha yangın çıkmamış olan iki büyük üç-ambarlı kalyonu kurtarmak için yardım ekipleri gönderdiler. Ama bu kalyonlardan biri sahile çekilmekte iken yanmaya başlayıp battı. Diğeri, Rodos kalyonu ve 5 kadırga yanmadılarsa da Rusların ellerine geçtiler. Sabaha karşı 8:00 civarında savaş sona erdi.
11.000 civarında Osmanlı denizcisi ölmüştü. Rusların kayıpları ise 700 civarındaydı. Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsameddin Paşa baştardesi ile 7 Temmuz'da Sakız'a kaçıp kurtuldu. Cezayirli Hasan Bey ve Rodos Sancak Beyi Cafer Bey kurtuldular. İzmir'de bulunan Cezayirli Hasan Bey İstanbul'a çağrıldı.
Hüsameddin Paşa görevinden alındı. Yerine Rodos Sancak Beyi Cafer bey getirildi. Cezayirli Hasan Paşa, Kaptanpaşa görevine getirildi.
Sonuçları
Rus donanmasının Çanakkale Boğazı'nı geçip İstanbul'a hücum etmesini önlemek için İstanbul'da tersanede kızakta bulunan 6 eski kalyon ile birkaç perakende, 4 Cezayir gemisi ve diğer gemiler tedarik edildikten sonra Çanakkale'ye gönderildiler. Venediklilere bedeli ödenerek gemi satın alınma teklifi verildiyse de Venedik Cumhuriyeti bu isteği kabul etmedi.
Rus donanması komutanı Orlov, Çanakkale Bağazı'nı kapatmak suretiyle İstanbul'u abluka almaya karar verdi ve bu uğraşa üs olarak Limni adası seçildi. Rus komutanı danışmanı olan İngiliz Amiralı'nın Boğazı zorlayarak Marmara'ya girip İstanbul'a hücum etme teklifini reddetti. 10 Temmuz 1770'te Rus donanması Limni'yi işgale başladı. Ama Limni kalesine sığınan Türk erkek kadın çocuk yaklaşık 3.5 ay kadar Rus kuşatması altında kaleyi savundular.
Çeşme Deniz Savaşı Osmanlıların İnebahtı Savaşı'ndan sonra denizlerde aldığı ilk büyük yenilgiydi. Osmanlı Devleti bu savaştan sonra bir süre efektif donanmasız kaldı.
Osmanlı-Rus Savaşı'nın 1774 yılında bitmesine kadar Rus donanması Çeşme'ye defalarca geri gelerek limanı top ateşine tuttu.
Kısa bir süre sonra yapılan Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti Karadeniz'i Ruslarla paylaşmak durumunda kaldı ve Kırım'ı ele geçiren Rusya Akdeniz'de de donanma bulundurmaya başladı.
Kaynakça
- ^ İşipek, Ali Rıza ve Aydemir, Oğuz (2006). 1770 Çeşme Deniz Savaşı: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşları. Denizler Kitabevi. .
- ^ . 23 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2009.
- ^ a b c d Uzunçarsılı, İsmail Hakkı (1956), Osmanlı Tarihi IV. Cilt I. Bölüm Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu (6. basım 2007). Say. 400-401.
- ^ a b İngiliz kaynakları bu kapudane kalyonuna "Real Mustafa" adı vermektedirler. Anderson, Roger Charles (1952 yeni ed. 2006) Naval wars ın the Levant 1559—1853 (İngilizce)
- ^ Chesma Battle, Victor Dygalo, Rear Admiral, Candidate of Naval Sciences, Professor[](İngilizce)
- ^ Uzunçarşılı, İ.Hakkı (1942). . Türkiyat Mecmuası. 7 (Cüz.I). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü. s. 20. ISSN 0085-7432. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2014.
... Hüsameddin Paşa'nm muvaffak olamaması üzerine, kaptan paşalık Cafer Bey'e verilmiş, fakat bu zat Çeşme vak'asının birinci müsebbibi olduğundan dolayı, yerine vezaretle Hasan Paşa tayin edilmiştir. Hasan Bey kaptan paşa olmadan evvel, Boğazhisar'ın, yani Çanakkale boğazının, muhafazasına memur olmuştu.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Çeşme Deniz Muharebesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1956), Osmanlı Tarihi IV. Cilt I. Bölüm Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu (6. basım 2007). , Say. 400-401.
- İşipek, Ali Rıza ve Aydemir, Oğuz (2006) 1770 Çeşme Deniz Savaşı: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşları, Istanbul:Denizler Kitabevi,
- Anderson, Roger Charles (1952) Naval wars ın the Levant 1559—1853 Londra:Martino Publishing (Yeni basim 2006) (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cesme Deniz Muharebesi 5 7 Temmuz 1770 tarihleri arasinda Rus donanmasi ve Osmanli Donanmasi arasinda Cesme Korfezi aciklarinda yapilmistir 1768 1774 Osmanli Rus Savasi nin bir parcasi olan bu catismanin sonucunda Osmanli Donanmasi Ruslar tarafindan tamamen yok edilmistir Cesme Deniz Muharebesi1768 1774 Osmanli Rus SavasiCesme Deniz SavasiTarih5 7 Temmuz 1770BolgeCesme aciklariSonucOsmanli donanmasi tamamen yakildi TaraflarOsmanli ImparatorluguRus ImparatorluguKomutanlar ve liderlerKaptan i Derya Mandalzade Husameddin Pasa Hasan Pasa Cafer BeyKont Aleksey OrlovGucler14 16 kalyon 6 firkateyn 6 mahon 13 kadirga 32 daha kucuk capta gemi9 kalyon 3 firkateyn 4 kundak gemisi 4 nakliye gemis 1 bomba gemisi Kayiplar15 kalyon 4 firkateyn ve 40 parca ufak gemi yanmis ve batmistir Rodos adli kalyon ve 6 kadirga Ruslarin eline gecmistir Yaklasik 11 000 olu1 kalyon Sv Evstafii 700 oluVladimir Kosov 1770 Chesme savasiSavas oncesi1768 yilinda Osmanli Rus Savasi basladiginda Rusya nin Karadeniz de savas gemisi olarak sadece 6 kalyonu bulunmaktaydi Rus donanmasinin buyuk bir bolumu Baltik Denizi nde uslenmisti 1769 yilinin Kasim ayinda Rusya Baltik Denizi ndeki donanmasindan iki filo gemiyi degisik rotalarla Atlantik Okyanusu ve Cebelitarik Bogazi yoluyla Akdeniz e gonderdi Rus donanmasinin komutanligini Kont Aleksey Grigoryevic Orlov ustlenmisti Amac Osmanli Devleti ni zayiflatmak icin Mora Yarimadasindaki Yunanlar arasinda bir isyan cikartmak ve Rusya yanlisi bir Yunan Devleti kurulmasini saglamakti Iki filo Akdeniz de birlesti ve Mora Yarimadasina cikartma yapti 50 Rus askerinin yardimiyla Mani bolgesindeki Yunanlar arasinda bir isyan cikartmayi basardi ama isyan butun Yunanistan a yayilmadan Osmanlilar tarafindan bastirildi Bu isyana Orlov isyani Yunanca Orlwfika denilmektedir Yunanlar tarafindan Yunan Bagimsizlik Savasi nin cekirdegi olarak kabul edilmektedir Kaptanpasa Mandalzade Husameddin Pasa nin komutasindaki Osmanli donanmasi ilk once Yunan isyanini bastirmak icin Mora Yarimadasinda Mora Yenisehri simdiki Nafplion onunde bulunuyordu Husameddin Pasa Rus filotilasinin uzun yolda levazim ve erzak saglayamayacagini ve bu nedenle hic savas yapmadan teslim olacagini dusundugunden Ege Denizi ne yelken acmaya karar verdi Ege Denizi ne ulastiktan sonra Sakiz Adasi ve Karaburun arasinda Cesme limanina yakin aciklarda demirledi Osmanli donanmasi ile Rus filosu karsilasmasiOsmanli donanmasinin Ege Denizi ne dogru yelken actigini haber alan iki Rus filosu Akdeniz de Osmanli donanmasini aramaya koyuldu Iki filonun komutanlari Rus Amiral Grigori Spiridov ve Ingiliz danisman Amiral John Elphinstone du Bu iki Rus filosunda 21 tane gemi bulunmaktaydi Bunlardan 9 tanesi 66 68 toplu kalyon 3 tanesi 38 32 toplu firkateyn 1 tanesi 12 havan tasiyan bomba 4 tanesi ates gemisi 4 tanesi de nakliye gemisiydi Osmanli donanmasinin mevcudu butun ayrintilariyla bilinmemektedir Fakat 14 16 buyuk kalyon bulundugu ve bunlardan Burc u Zafer in 84 topluRodosun 60 toplu ve Kaptanpasa nin Kapudane kalyonunun 100 toplu oldugu biliniyor Ayrica 6 firkateyn 6 mahon 13 kadirga ve 32 daha kucuk capta gemi bulunmaktaydi Toplam top adedi yaklasik 1 300 idi Osmanli donanmasi uc sira olarak demir atmisti Birinci sirada 70 100 topla 10 kalyon bulunmaktaydi Bunlardan kuzeyden dorduncu kalyonda Osmanli donanmasinin komutani Kaptanpasa Mandalzade Husameddin Pasa bulunmakta kuzeyden ilk kalyon Burc u Zafer olup kaptani Cezayirli Hasan Bey idi ve kuzeyden yedinci kalyonun kaptani Rodos sancak beyi Cafer Bey idi Donanmada bulunan diger 2 kalyon bir onceki aksam Midilli ye gitmisti Ikinci sirada yaklasik 6 tane daha kalyon bulunmaktaydi ve birinci sira kalyonlar aralarinda aciklik birakilarak bu ikinci sira gemilerin ileri ates etmeleri saglanmisti Bunlarin arkasinda ucuncu sirada firkateynler mahonlar kadirgalar ve diger ufak parca gemiler bulunmaktaydi 5 Temmuz 1770 te Osmanli donanmasini Karaburun yarimadasi ile Sakiz adasi arasinda Cesme Korfezi nin hemen kuzey aciklarinda demir atmis olarak buldu 6 Temmuz da ogleyin Osmanli donanmasi saat 11 45 te ates acip savasa basladi ve Rus filolari da hemen karsi ates actilar Buyuk Rus kalyonlari planlanan taktik sirasini koruyamadilar Evropa Rostislav in arkasinda kaldi Trech Svyatitelai bir Osmanli kalyonu etrafinda dondukten sonra yanlislikla Trech Ierarchov tarafindan atese maruz kaldiktan sonra ancak taktik sirasina geri gelebildi Sv Ianuarii ise bir muddet ters yone gittikten sonra taktik siraya geri donduruldu Cok gecmeden Osmanli donanmasinin sol yaninda bulunan Cezayirli Hasan Bey komutasindaki Burc u Zafer uc ambarli kalyonu ile Rus Kaputane amirali Spiritov komutasindaki Sv Evstafii uc ambarli kalyonu arasinda bir catisma basladi Burc u Zafer uzerine gelmekte olan Sv Evstafii buyuk kalyonu uzerine gulle yagdirarak Rus kalyonunun butun armalarini budadi ve bir gulle isabeti ile kalyonun dumenini parcaladi Rus kalyonu akinti dolayisiyla Burc u Zafer uzerine dustu ve iki kalyon birbirine yanaștilar Hasan Bey 30 kisi ile derhal Rus kalyonuna atlayip dovuse giristi ama yaralanarak kendi kalyonuna geri donmek zorunda kaldi Bu sirada Rus kalyonunun cephanelegi ates aldi ve bir yangin basladi bu yangin Burc u Zafer e de sirayet etti ve iki kalyon da yanarak sonunda battilar Gemisini kaybeden yarali Kapudane Hasan Bey denize atlayarak sahile cikmayi basardi Rus kalyonu Sv Evstafii nden ise Filo Komutani Aleski Orlov un kardesi Feodor Orlov kalyon kaptani Kruse bazi suvariler ve 10 kadar asker canlarini kurtarabildiler Ingiliz kaynaklari ise Burc u Zafer de yangin ciktigini ve geminin ana direginin kirilarak Sv Evstafii uzerine dusup o gemide buyuk bir patlama ortaya cikartip batmasina neden oldugunu bildiriler Rus filosunun Ingiliz basdanismani Amiral Elphiston un Ruslarin hic ise yaramaz olmasindan sikayet ettigi bildirilir Bu catisma ogleden sonra 2 de son erdi Osmanli donanmasi aksam karanligindan faydalandi Once Rodos sancak beyi Cafer Bey filosu ve sonra da capa halatlarini kesen diger Osmanli gemileri guneye Cesme Korfezi ne cekildi Burada 8 buyuk kalyondan bir ilk savunma sirasi ve diger gemilerden 2 sira kurarak beklemeye basladilar Osmanli donanmasinin sol koluna hucum etmeyi planlayan Ingiliz Amiral Elphistone ise yanan ve batan gemiler nedeniyle bu planindan vazgecip geriye acildi Osmanli gemileri Cesme kalesi onunde manevra yapamayacak bir sekilde ust uste demirlenmisti Yarali olan Cezayirli Hasan Bey kaptan i derya Husamettin Pasa ya bu durumun tehlikeli oldugunu bildirdiyse de kaptan pasa korfez agzina ve kale ile sahil arasina konulan kara toplarinin donanmayi koruyabilecegini soyleyip bu tavsiyeleri kabul etmedi 6 Temmuz u 7 Temmuz a baglayan gece Rus filosu 00 30 da harekete gecti Ingiliz amirali Grieg in komutasinda 4 kalyon ve 2 firkateyn ve 1 humbara gemisi karanliktan faydalanarak Cesme Korfezi agzinda nobet tutan 4 Osmanli kalyonu uzerine top atesi acip hucuma gectiler Bu savunma kargasaligi icinde nobetci Osmanli kalyonlari korfeze girisleri kontrol edememekteydi Ingiliz Amirali planiyla Rus filosu 4 kundak gemisi hazirlamisti Bu kundak gemisi filosunu bir Ingiliz gemi kaptani komuta etmekteydi Korfez agzinda top dumanlari ve catismalar arasinda bu 4 gemiden olusan kundak gemisi filosu limana girmeyi basardi Filonun kaptani kundak gemisinin birisini kendi eliyle demirli bekleyen bir Osmanli gemisine bagladi Hucum eden Rus gemileri humbara ve yagli pacavara ile dolu top atesiyle ates gemilerinde yangin baslattilar Once tek bir Osmanli kalyonu yanmaya basladi Ama gemiler ust uste ve manevra edemeyecek sekilde demirlendikleri icin bu yangin diger Osmanli gemilerine hemen sirayet etti Saat 2 00 de iki Osmanli gemisi batmis digerleri ates almisti Gece saat 4 te Osmanlilar daha yangin cikmamis olan iki buyuk uc ambarli kalyonu kurtarmak icin yardim ekipleri gonderdiler Ama bu kalyonlardan biri sahile cekilmekte iken yanmaya baslayip batti Digeri Rodos kalyonu ve 5 kadirga yanmadilarsa da Ruslarin ellerine gectiler Sabaha karsi 8 00 civarinda savas sona erdi 11 000 civarinda Osmanli denizcisi olmustu Ruslarin kayiplari ise 700 civarindaydi Kaptan i Derya Mandalzade Husameddin Pasa bastardesi ile 7 Temmuz da Sakiz a kacip kurtuldu Cezayirli Hasan Bey ve Rodos Sancak Beyi Cafer Bey kurtuldular Izmir de bulunan Cezayirli Hasan Bey Istanbul a cagrildi Husameddin Pasa gorevinden alindi Yerine Rodos Sancak Beyi Cafer bey getirildi Cezayirli Hasan Pasa Kaptanpasa gorevine getirildi SonuclariSavastan sonra II Katerina tarafindan Sankt Peterburg daki Tsarskoye Selo da yaptirilmis Cesme aniti Rus donanmasinin Canakkale Bogazi ni gecip Istanbul a hucum etmesini onlemek icin Istanbul da tersanede kizakta bulunan 6 eski kalyon ile birkac perakende 4 Cezayir gemisi ve diger gemiler tedarik edildikten sonra Canakkale ye gonderildiler Venediklilere bedeli odenerek gemi satin alinma teklifi verildiyse de Venedik Cumhuriyeti bu istegi kabul etmedi Rus donanmasi komutani Orlov Canakkale Bagazi ni kapatmak suretiyle Istanbul u abluka almaya karar verdi ve bu ugrasa us olarak Limni adasi secildi Rus komutani danismani olan Ingiliz Amirali nin Bogazi zorlayarak Marmara ya girip Istanbul a hucum etme teklifini reddetti 10 Temmuz 1770 te Rus donanmasi Limni yi isgale basladi Ama Limni kalesine siginan Turk erkek kadin cocuk yaklasik 3 5 ay kadar Rus kusatmasi altinda kaleyi savundular Cesme Deniz Savasi Osmanlilarin Inebahti Savasi ndan sonra denizlerde aldigi ilk buyuk yenilgiydi Osmanli Devleti bu savastan sonra bir sure efektif donanmasiz kaldi Osmanli Rus Savasi nin 1774 yilinda bitmesine kadar Rus donanmasi Cesme ye defalarca geri gelerek limani top atesine tuttu Kisa bir sure sonra yapilan Kucuk Kaynarca Antlasmasiyla Osmanli Devleti Karadeniz i Ruslarla paylasmak durumunda kaldi ve Kirim i ele geciren Rusya Akdeniz de de donanma bulundurmaya basladi Kaynakca Isipek Ali Riza ve Aydemir Oguz 2006 1770 Cesme Deniz Savasi 1768 1774 Osmanli Rus Savaslari Denizler Kitabevi ISBN 975 00051 4 7 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link 23 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Temmuz 2009 a b c d Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 Osmanli Tarihi IV Cilt I Bolum Karlofca Anlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu 6 basim 2007 Say 400 401 a b Ingiliz kaynaklari bu kapudane kalyonuna Real Mustafa adi vermektedirler Anderson Roger Charles 1952 yeni ed 2006 Naval wars in the Levant 1559 1853 ISBN 1 57898 538 2 Ingilizce Chesma Battle Victor Dygalo Rear Admiral Candidate of Naval Sciences Professor olu kirik baglanti Ingilizce Uzuncarsili I Hakki 1942 Turkiyat Mecmuasi 7 Cuz I Istanbul Istanbul Universitesi Turkiyat Enstitusu s 20 ISSN 0085 7432 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2014 Husameddin Pasa nm muvaffak olamamasi uzerine kaptan pasalik Cafer Bey e verilmis fakat bu zat Cesme vak asinin birinci musebbibi oldugundan dolayi yerine vezaretle Hasan Pasa tayin edilmistir Hasan Bey kaptan pasa olmadan evvel Bogazhisar in yani Canakkale bogazinin muhafazasina memur olmustu Dis baglantilarWikimedia Commons ta Cesme Deniz Muharebesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 Osmanli Tarihi IV Cilt I Bolum Karlofca Anlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu 6 basim 2007 ISBN 975 16 0010 3 Say 400 401 Isipek Ali Riza ve Aydemir Oguz 2006 1770 Cesme Deniz Savasi 1768 1774 Osmanli Rus Savaslari Istanbul Denizler Kitabevi ISBN 975 00051 4 7 Anderson Roger Charles 1952 Naval wars in the Levant 1559 1853 Londra Martino Publishing Yeni basim 2006 ISBN 1 57898 538 2 Ingilizce