Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harun Reşid (Arapça: هارون الرشيد; d. 17 Mart 763 - ö. 24 Mart 809), beşinci ve en tanınmış Abbasi halifesi. 763'te babası Mehdi'nin o zaman bulunduğu İran'da (modern Tahran yakınlarında) bulunan Rey şehrinde doğdu. 786'da halife olan kardeşi Hâdî'nin ölmesi üzerine halifeliğe geçti. Hayatının çoğunu Bağdat'ta ve hilafetinin sonlarında yerleştiği Rakka şehrinde geçirdi. 24 Mart 809'da Horasan'ın Tus şehrinde öldü ve orada toprağa verildi. Harun Reşid'in halifelik döneminde Abbasiler çok büyük askerî, siyasal, kültürel ve bilimsel gelişmeler kaydettiler.
| Hârûn Reşîd Ebû Ca'fer Hârûn er-Reşîd هارون الرشيد | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Hârûn Reşîd'in tasvir edildiği bir çizim. | |||||
| 5. Abbâsî Hâlifesi | |||||
| Hüküm süresi | 14 Eylül 786 – 24 Mart 809 | ||||
| Önce gelen | Hâdî | ||||
| Sonra gelen | Emîn | ||||
| Doğum | 20 Mart 763 Rey, Abbâsî Hâlifeliği (bugünkü Tahran, İran) | ||||
| Ölüm | 24 Mart 809 (46 yaşında) Tus, Abbâsî Hâlifeliği (bugünkü Razavi Horasan, İran) | ||||
| Defin | Harun Reşid Türbesi, İmam Rıza Camii, Meşhed, İran | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Mehdi | ||||
| Annesi | el-Hayzüran bint Ata | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Harun Reşid ve halifeliği döneminde kendi yaşamı ve saray hayatı hakkında birçok söylentiler, hikâyeler ve masallar yazıya kaydedilmiş ve bunlar halk arasında popülerleşip yaygınlaşınca zamanımıza kadar gelmiştir. Bunlardan bazılarının temelinde gerçekler yatmakla beraber büyük ölçüde hayal mahsulleridir.
Gençlik yaşamı
Harun Reşid İran'da Rey şehrinde 763'te doğmuştur. 775-785 döneminde üçüncü Abbasi halifesi olarak hüküm süren babası Mehdi'nin üçüncü oğludur. Annesi adında Yemen asıllı bir cariyedir. Fakat annesi, çok güçlü karakteri ile kocasının ve sonra oğullarının halifelik dönemlerinde Abbasi devlet politikasında büyük etkisi olmuştur. Annesi ve babasının en çok sevdikleri oğulları olan Harun'un çocukluğu Bağdat'taki Abbasi sarayında büyük bir lüks içinde geçmiştir. Hocası, ailesinin Abbasiler zamanında çok önemli mevkilere geçmesini sağlayan Yahya bin Halid Bermaki idi. Harun, Yahya bin Halid'in üç oğlu olan Fadıl, Cafer ve Muhammed'in çocukluk arkadaşı idi. Fadıl ile Harun süt kardeşi idiler ve Cafer'de Harun'un çok yakın arkadaşı idi.
Harun babası Mehdi'nin halifelik döneminde sırasında 781 ve 782'de açılan seferlerde Abbasi ordularına komutanlık etmiştir. 782'deki seferde Abbasi ordusunun büyük kısmı ile Boğaziçi kıyılarına Hrisopolis'e (modern Üsküdar) kadar gelmiştir. Bu seferde ordusunun Batı Anadolu'ya gönderilen bir kısmı Trakya Theması askeri valisi olan 'un komuta ettiği bir Bizans ordusuna karşı yenilgiye uğramıştır. Harun ve komutasındaki ordu ile büyük ganimetle geri dönmekte iken Bizans imparatoru naibi olan İrini temsilcileri ile Abbasilerin lehinde bir barış anlaşması yapılmasını sağlamıştır.
Bundan sonra Harun'a Mısır, Suriye ve Güney Kafkasya ve Azerbaycan eyaletlerinden oluşan Batı bölgelerinin genel valiliği verilmiştir. Genel valilik yapmakta iken en yakın danışmanı ve bu büyük bölgenin gerçek idarecisi ise eski hocası, Yahya bin Halid Bermaki olmuştur.
Babası 784'te öldükten sonra halifelik, ağabeyi olan Hadi'ye geçmiştir. Hadi ile Harun'un iyi geçinemedikleri bildirilir. Örneğin babalarının halifeliği sırasında iki kardeşin Dicle'yi dar bir köprüden geçmeleri gerekince Hadi'nin yaveri olan emir, Harun'un ilk olarak geçmesini önlemek için "Veliahtın senden önce geçmesini bekle" diye Harun'a sert bir emir vermiş; Harun "Başüstüne emir senin" diye yanıt vermiş ama Halife olduktan sonra bu yaveri idam ettirmiştir.
Hadi, kendi öldükten sonra halifeliğin kardeşi Harun'a değil de kendi genç oğluna geçmesi için istişarelere geçti. Bağdat'taki bütün Abbasi bürokratları, zamanının halifesine Hadi'ye dalkavukluk etmeleri nedeniyle, kabule hazır olduklarını bildirmişlerdir. Fakat Bermakiler Harun'un veliahtlıktan atılmasını kabul etmediler. Başvezir olan Yahya Bermaki Halife Hadi'ye bu kararın akla uygun olmadığını ve ortaya fitne çıkarabileceğini söyleyerek onu uyardı. Hadi bir müddet düşündükten sonra bu konuda kendisinin haklı olduğunu telkin eden bürokratlara uyarak küçük oğlunu vârisi olarak ilan etmiştir. Kendini uyaran Yahya Bermaki'yi de hapse attırmıştır. Bu haberi alan Harun, Abbasi devleti batı eyaletleri genel valiliği görevini bırakarak yarı emekli bir hayat yaşamaya başlamıştır.
Hadi ancak 784-786 döneminde halifelik yapmıştır. 786'da Musul civarında bir bağ köşkünde iken hastalanmış ve ölmüştür. Bu beklenmedik ölümün üzerine çeşitli söylentiler çıkmıştır.
Halifelik yaşamı
Halifeliğe geçişi
Önceki halife ve Harun Reşid'in ağabeyi olan Hâdî, halefi olarak oğlu Cafer'in veliahtlığını ilan etmiş ve bunu Harun Reşid'e kabul ettirip onun Abbasi devleti batı eyaletleri genel valiliğinden ayrılmasına neden olmuştu. Harun Reşid, ağabeyinin 786'da ölümünden sonra halifeliğe gelir gelmez, yeğeni Cafer'i kendisine biat etmeye zorlamış ve oğlu Memun'u veliaht şehzade olarak tayin etmiştir.
Tahta geçtiği gün, bir Fars kölesi olan cariyesi Meracil'den olma ilk oğlu Abdullah dünyaya gelmiştir. Halife Reşid bu doğumu iyi bir işaret olarak nitelendirerek Abdullah'a, El-Memun lakabını vermiş ve oğlu Memun'u veliaht şehzade olarak ilan etmiştir. Bunun sonucunda kardeşi Hadi'nin oğlu Cafer sanki siyaset sahnesinden çekilmiştir. Bir süre sonra hanımlarından Zübeyde Bint Cafer'den ikinci oğlu Muhammed El-Emin doğmuştur. Fakat Memun'un annesinin bir cariye iken, Emin'in annesinin (Zübeyde) Farslı asilzade kızı olması dolayısıyla ve bundan annesi ve yandaşlarının hoşnut olmaması sebebi ile fikrini değiştirerek 802'de henüz beş yaşını tamamlamamış olan El-Emin'i veliaht tayin etti. Daha sonra iki oğlu arasında şöyle bir paylaşım yaptı: Emin, veliahd olarak İmparatorluğun batısına (Irak ve Suriye) genel vali olarak hükmedecek, Memun ise tertipte ikinci sırada gelerek Abbasi ülkesinin doğusuna (Horasan)'a genel vali olacaktı.
İmparatorlukta durum
Hükümdarlık idaresi
Bermaki'lerin tasviyesi
Harun'a etkili diğer kişiler
(Divane) adıyla bilinen büyük bir zat ise Halife Harun Reşid zamanında yaşamış, halifenin hep yanında olmuştur.
Zübeyde bint Cafer Harun Reşid'le 781 yılında evlendi. Zamanının politik alanda en güçlü kadını olarak ün yaptı. Zübeyde, halife 'un torunu ve Harun Reşid'in kuzeni idi.
Hicri 148 yılının Zilkade ayının 11. günü Medine'de İmam Musa al-Kazim'ın evinde doğmuştur. İmamlığı babasından devralmıştır.
Ehlullahtan Behlûl Dânâ, bir gün halife Harun Reşit ile karşılaşır. Kendisini tanıyan hükümdar, bu zata: "–Ey Behlûl! Nereden geliyorsun böyle?” diye sorar. O, hiç düşünmeden: "–Cehennemden geliyorum” cevabını verir. Harun Reşit, şaşırarak tekrar sorar: "–Ne işin vardı orada?" Behlûl Dânâ anlatır: "–Efendim; ateş lâzım olmuştu. Cehenneme gideyim de biraz isteyim dedim. Fakat oradaki memur bana "–Burada ateş yoktur” dedi. "–Nasıl olur, Cehennem ateş yeri değil mi?” diye sorunca: "–Evet; gerçekten burada ateş yoktur. Her gelen, ateşini Dünyadan getirir» cevabını verdi.” Dehşete kapılan Harun Reşit büyük bir üzüntüyle sordu: "–Behlûl! Ne yapayım ki, oraya ateş götürmeyeyim?” Behlûl Dânâ, hızla uzaklaşırken haykırdı: "–Adâlet! Adâlet! Adâlet!
Ailesi ve vârisleri
Harun Reşid iki defa evlilik yapmıştir. Eşlerinin isimleri :
- Zübeyde bint Cafer
- 'Umm-ul-Aziz'dir.
Hareminde yaklaşık 2.000 sayıda kadın cariye bulunduğu bildirilir.
Harun Reşid'in onbiri cariyelerden olan, on üç oğlu ve dört kızı bulunmaktaydıı. Tabari bunlardan şunların adını vermektedir:
- Ebu Abbâs Abdallah: 813-833 döneminde Memun adı ile Abbasi Halifesi.
- Ebû Abdallah Muhammed: Eşi "Zübeyde"'nin tek oğlu ve 809-813 döneminde Emin adı ile Abbasi Halifesi.
- Kasım Muteman: Halife Memun tarafından vâris ve veliaht seçilmiştir.
- Alî: 'Umm-ul-Aziz'in tek oğlu.
- Sâlih
- Ebu İshak Muhammed: 833-842 döneminde Mutasım adı ile Abbasi halifesi.
- Ebu İsa Muhammed
- Ebu Yakub Muhammed
- Ebu Abbas Muhammed
- Ebu Süleyman Muhammed
- Ebu Ali Muhammed
- Ebu Ahmed Muhammed
- ?
Kronoloji
- 763: 17 Mart'ta Harun'un doğumu; babası Halife Mehdi ve annesi bir Yemenli cariye Hayzuran.
- 780: Harun Bizans İmparatorluğu'na yapılan bir askerî seferin komutanı.
- 782: Harun Bizans İmparatorluğu'na yapılan ve ta Boğaziçi kıyılarına erişen bir askerî seferin komutanı. Bizans ile Abbasiler arasında bir barış antlaşması imzalanması. Bunun şartları Abbasiler lehine. Harun bir şeref unvanı olan "Reşid" lakabını alması. Tunus, Mısır, Suriye, Ermenistan ve Azerbaycan eyaletlerine vali tayin edilmesi. Halifelik tahtı vârisi olarak ikinci sıra verilmesi ve görevlerden çekilmesi.
- 786: 14 Eylül'de Harun'un ağabeyi olan Halife Hadi'nin Musul'da gizemli bir şekilde ölmesi. Bu ölüme anneleri Hayzuran'ın neden olduğu söylentilerinin yayılması. Harun'un halifelik tahtına geçmesi. Yahya Bermaki'nin Başvezir olarak atanması. Annesi Hayruzan'ın devlet politikasında etkili olması.
- 789: Annesi Hayruzan'ın ölmesi. Harun'un daha fazla iktidar gücü eline geçirmesi.
- 791: Harun'un Bizans İmparatorluğu üzerine savaş açıp askerî sefer başlatması.
- 795: Şiilerin isyanlarını önlemek amacıyla, günün Şii imamı 'ın tutuklanması.
- 796: Harun'un halifelik ikematgahının ve devlet bürokrasisinin Bağdat'tan alıp, Rakka şehrine yerleştirmesi.
- 799: Harun'un Sindi bin Sahik adlı bir suikastçıya verdiği emirle, dört yıldır tutuklu bulunan Şiilerin 7. İmamı olan Musa el-Kazım'ı tutuklu bulunduğu hapishanede zehirletip öldürtmesi.
- 800: Harun'un "İbrahim bin Aglebi"yi Tunus'a vali olarak ataması. Merkezî devlete büyük kazançlar sağlaması karşılığı onu Tunus'ta yarı-özerk hükümdar olarak kabul etmesi.
- 802: Harun Şarlman'a bir diplomatik hediye olarak iki tane beyaz fil (albino) göndermesi.
- 803: Harun'un Arap orduları Bizans İmparatoru I. Nikeforos'u "Krasos Savaşı"nda yenilgiye uğratması.
- 805: Harun'un Arap donanması ile ordusunun Kıbrıs'a çıkıp adayı işgal etmeleri.
- 809: Kıbrıs'ta isyan eden "Abdurrahman ad-Dakil"e karşı donanma ve ordu ile 5 sefer tertip edilmesi. Mescid-i Nebevi'de namaz kılmakta iken suikastçı "Ali an-Zabun" tarafından hücuma uğrayıp gözlerinden yara alması. 30 Kasım'da, bu suikasttan bir gün sonra, yaraları dolayısıyla ölmesi.
Değerlendirme
Fen ve teknik
Binbir gece masalları
Popüler kültür ve Harun Reşid
Batı edebiyatında Harun Reşid
Çizgiromanlar
Bilgisayar oyunları
- adlı bilgisayar oyununda adlı oyun kahramanını evlat olarak kabul eden sultanın adı Hārūn ar-Rasīd'dir. Harun cok kere Shaeipir sokaklarında "Şair Ömer" adı ile hitabet/kehanet yapar olarak görülmektedir.
- Civilization V adlı strateji oyununda Arap halkının lideridir.
Kaynakça
- ^ Bozkurt, Nahide (1988-2013). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 16.Cilt (PDF). Üsküdar, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü. ss. 258-261. ISBN . 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ a b Muir, William (1924), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall [1] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Bölüm LXIV s.476 (İngilizce) (Erişim tarihi: 30
- ^ Bu uğraşında babası Mehdi'nin önce kardeşi İsa'yı vâris ve ve veliaht olarak kabul etmesi; ama sonradan bu sözünden dönmesi ve Hadi'yi vâris olarak kabul etmesi durumuna çok benzemektedir.
- ^ Teyit edilmesi imkânsız ama zamanında yazılmış bir söylentiye göre Hadi ve Harun'un annesi olan Hayzuran önce Arap eyaletlerinin valilerini Harun'un vâris olmasını kabul ettirmiş ve sonra da Hadi'nin bir cariyesini bularak oğlu Hadi'nin uykusunda öldürülmesini sağlamıştır.
- ^ Tabari
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Harun Reşid ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, William (1924), ''The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall [2] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Chapter LXIV :al-Hadi and Harun ar-Rachid (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
- al-Masudi (Ing. cev. Paul Lunde ve Caroline Stone) (1989), The Meadows of Gold, The Abbasids, Londra:Kegan Paul 1989 (İngilizce)
- Muhammad ibn Jarir al-Tabari (Ing. cev. C.E. Bosworth) (1989) "The History of al-Tabari" volume XXX "The 'Abbasid Caliphate in Equilibrium" Albany:SUNY. (İngilizce)
- ar-Rachid Fransızca Wikipedia Haroun ar-Rachid maddesi (Fransızca) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
- al-Rashid 13 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İngilizce Wikipedia Harun al-Rashid maddesi (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
Harun Reşid Doğumu: 763 Ölümü: 809 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Hâdî | Abbâsî Halifesi 786 - 809 | Sonra gelen Emîn |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Harun Resid Arapca هارون الرشيد d 17 Mart 763 o 24 Mart 809 besinci ve en taninmis Abbasi halifesi 763 te babasi Mehdi nin o zaman bulundugu Iran da modern Tahran yakinlarinda bulunan Rey sehrinde dogdu 786 da halife olan kardesi Hadi nin olmesi uzerine halifelige gecti Hayatinin cogunu Bagdat ta ve hilafetinin sonlarinda yerlestigi Rakka sehrinde gecirdi 24 Mart 809 da Horasan in Tus sehrinde oldu ve orada topraga verildi Harun Resid in halifelik doneminde Abbasiler cok buyuk askeri siyasal kulturel ve bilimsel gelismeler kaydettiler Harun Resid Ebu Ca fer Harun er Resid هارون الرشيدHarun Resid in tasvir edildigi bir cizim 5 Abbasi HalifesiHukum suresi14 Eylul 786 24 Mart 809Once gelenHadiSonra gelenEminDogum20 Mart 763 763 03 20 Rey Abbasi Halifeligi bugunku Tahran Iran Olum24 Mart 809 46 yasinda Tus Abbasi Halifeligi bugunku Razavi Horasan Iran DefinHarun Resid Turbesi Imam Riza Camii Meshed IranTam adiEbu Cafer Harun er Resid bin Muhammed el Mehdi Billah bin Abdullah el MansurHanedanAbbasi HanedaniBabasiMehdiAnnesiel Hayzuran bint AtaDiniSunni Islam Harun Resid ve halifeligi doneminde kendi yasami ve saray hayati hakkinda bircok soylentiler hikayeler ve masallar yaziya kaydedilmis ve bunlar halk arasinda populerlesip yayginlasinca zamanimiza kadar gelmistir Bunlardan bazilarinin temelinde gercekler yatmakla beraber buyuk olcude hayal mahsulleridir Genclik yasamiHarun Resid Iran da Rey sehrinde 763 te dogmustur 775 785 doneminde ucuncu Abbasi halifesi olarak hukum suren babasi Mehdi nin ucuncu ogludur Annesi adinda Yemen asilli bir cariyedir Fakat annesi cok guclu karakteri ile kocasinin ve sonra ogullarinin halifelik donemlerinde Abbasi devlet politikasinda buyuk etkisi olmustur Annesi ve babasinin en cok sevdikleri ogullari olan Harun un cocuklugu Bagdat taki Abbasi sarayinda buyuk bir luks icinde gecmistir Hocasi ailesinin Abbasiler zamaninda cok onemli mevkilere gecmesini saglayan Yahya bin Halid Bermaki idi Harun Yahya bin Halid in uc oglu olan Fadil Cafer ve Muhammed in cocukluk arkadasi idi Fadil ile Harun sut kardesi idiler ve Cafer de Harun un cok yakin arkadasi idi Harun babasi Mehdi nin halifelik doneminde sirasinda 781 ve 782 de acilan seferlerde Abbasi ordularina komutanlik etmistir 782 deki seferde Abbasi ordusunun buyuk kismi ile Bogazici kiyilarina Hrisopolis e modern Uskudar kadar gelmistir Bu seferde ordusunun Bati Anadolu ya gonderilen bir kismi Trakya Themasi askeri valisi olan un komuta ettigi bir Bizans ordusuna karsi yenilgiye ugramistir Harun ve komutasindaki ordu ile buyuk ganimetle geri donmekte iken Bizans imparatoru naibi olan Irini temsilcileri ile Abbasilerin lehinde bir baris anlasmasi yapilmasini saglamistir Bundan sonra Harun a Misir Suriye ve Guney Kafkasya ve Azerbaycan eyaletlerinden olusan Bati bolgelerinin genel valiligi verilmistir Genel valilik yapmakta iken en yakin danismani ve bu buyuk bolgenin gercek idarecisi ise eski hocasi Yahya bin Halid Bermaki olmustur Babasi 784 te oldukten sonra halifelik agabeyi olan Hadi ye gecmistir Hadi ile Harun un iyi gecinemedikleri bildirilir Ornegin babalarinin halifeligi sirasinda iki kardesin Dicle yi dar bir kopruden gecmeleri gerekince Hadi nin yaveri olan emir Harun un ilk olarak gecmesini onlemek icin Veliahtin senden once gecmesini bekle diye Harun a sert bir emir vermis Harun Basustune emir senin diye yanit vermis ama Halife olduktan sonra bu yaveri idam ettirmistir Hadi kendi oldukten sonra halifeligin kardesi Harun a degil de kendi genc ogluna gecmesi icin istisarelere gecti Bagdat taki butun Abbasi burokratlari zamaninin halifesine Hadi ye dalkavukluk etmeleri nedeniyle kabule hazir olduklarini bildirmislerdir Fakat Bermakiler Harun un veliahtliktan atilmasini kabul etmediler Basvezir olan Yahya Bermaki Halife Hadi ye bu kararin akla uygun olmadigini ve ortaya fitne cikarabilecegini soyleyerek onu uyardi Hadi bir muddet dusundukten sonra bu konuda kendisinin hakli oldugunu telkin eden burokratlara uyarak kucuk oglunu varisi olarak ilan etmistir Kendini uyaran Yahya Bermaki yi de hapse attirmistir Bu haberi alan Harun Abbasi devleti bati eyaletleri genel valiligi gorevini birakarak yari emekli bir hayat yasamaya baslamistir Hadi ancak 784 786 doneminde halifelik yapmistir 786 da Musul civarinda bir bag koskunde iken hastalanmis ve olmustur Bu beklenmedik olumun uzerine cesitli soylentiler cikmistir Halifelik yasamiHalifelige gecisi Onceki halife ve Harun Resid in agabeyi olan Hadi halefi olarak oglu Cafer in veliahtligini ilan etmis ve bunu Harun Resid e kabul ettirip onun Abbasi devleti bati eyaletleri genel valiliginden ayrilmasina neden olmustu Harun Resid agabeyinin 786 da olumunden sonra halifelige gelir gelmez yegeni Cafer i kendisine biat etmeye zorlamis ve oglu Memun u veliaht sehzade olarak tayin etmistir Tahta gectigi gun bir Fars kolesi olan cariyesi Meracil den olma ilk oglu Abdullah dunyaya gelmistir Halife Resid bu dogumu iyi bir isaret olarak nitelendirerek Abdullah a El Memun lakabini vermis ve oglu Memun u veliaht sehzade olarak ilan etmistir Bunun sonucunda kardesi Hadi nin oglu Cafer sanki siyaset sahnesinden cekilmistir Bir sure sonra hanimlarindan Zubeyde Bint Cafer den ikinci oglu Muhammed El Emin dogmustur Fakat Memun un annesinin bir cariye iken Emin in annesinin Zubeyde Farsli asilzade kizi olmasi dolayisiyla ve bundan annesi ve yandaslarinin hosnut olmamasi sebebi ile fikrini degistirerek 802 de henuz bes yasini tamamlamamis olan El Emin i veliaht tayin etti Daha sonra iki oglu arasinda soyle bir paylasim yapti Emin veliahd olarak Imparatorlugun batisina Irak ve Suriye genel vali olarak hukmedecek Memun ise tertipte ikinci sirada gelerek Abbasi ulkesinin dogusuna Horasan a genel vali olacakti Imparatorlukta durum Hukumdarlik idaresi Harun Resid in Sarlman elcilerini kabulu Ressam Julius KockertBermaki lerin tasviyesi Harun a etkili diger kisiler Divane adiyla bilinen buyuk bir zat ise Halife Harun Resid zamaninda yasamis halifenin hep yaninda olmustur Zubeyde bint Cafer Harun Resid le 781 yilinda evlendi Zamaninin politik alanda en guclu kadini olarak un yapti Zubeyde halife un torunu ve Harun Resid in kuzeni idi Hicri 148 yilinin Zilkade ayinin 11 gunu Medine de Imam Musa al Kazim in evinde dogmustur Imamligi babasindan devralmistir Ehlullahtan Behlul Dana bir gun halife Harun Resit ile karsilasir Kendisini taniyan hukumdar bu zata Ey Behlul Nereden geliyorsun boyle diye sorar O hic dusunmeden Cehennemden geliyorum cevabini verir Harun Resit sasirarak tekrar sorar Ne isin vardi orada Behlul Dana anlatir Efendim ates lazim olmustu Cehenneme gideyim de biraz isteyim dedim Fakat oradaki memur bana Burada ates yoktur dedi Nasil olur Cehennem ates yeri degil mi diye sorunca Evet gercekten burada ates yoktur Her gelen atesini Dunyadan getirir cevabini verdi Dehsete kapilan Harun Resit buyuk bir uzuntuyle sordu Behlul Ne yapayim ki oraya ates goturmeyeyim Behlul Dana hizla uzaklasirken haykirdi Adalet Adalet Adalet Ailesi ve varisleri Harun Resid iki defa evlilik yapmistir Eslerinin isimleri Zubeyde bint Cafer Umm ul Aziz dir Hareminde yaklasik 2 000 sayida kadin cariye bulundugu bildirilir Harun Resid in onbiri cariyelerden olan on uc oglu ve dort kizi bulunmaktaydii Tabari bunlardan sunlarin adini vermektedir Ebu Abbas Abdallah 813 833 doneminde Memun adi ile Abbasi Halifesi Ebu Abdallah Muhammed Esi Zubeyde nin tek oglu ve 809 813 doneminde Emin adi ile Abbasi Halifesi Kasim Muteman Halife Memun tarafindan varis ve veliaht secilmistir Ali Umm ul Aziz in tek oglu Salih Ebu Ishak Muhammed 833 842 doneminde Mutasim adi ile Abbasi halifesi Ebu Isa Muhammed Ebu Yakub Muhammed Ebu Abbas Muhammed Ebu Suleyman Muhammed Ebu Ali Muhammed Ebu Ahmed Muhammed Kronoloji 763 17 Mart ta Harun un dogumu babasi Halife Mehdi ve annesi bir Yemenli cariye Hayzuran 780 Harun Bizans Imparatorlugu na yapilan bir askeri seferin komutani 782 Harun Bizans Imparatorlugu na yapilan ve ta Bogazici kiyilarina erisen bir askeri seferin komutani Bizans ile Abbasiler arasinda bir baris antlasmasi imzalanmasi Bunun sartlari Abbasiler lehine Harun bir seref unvani olan Resid lakabini almasi Tunus Misir Suriye Ermenistan ve Azerbaycan eyaletlerine vali tayin edilmesi Halifelik tahti varisi olarak ikinci sira verilmesi ve gorevlerden cekilmesi 786 14 Eylul de Harun un agabeyi olan Halife Hadi nin Musul da gizemli bir sekilde olmesi Bu olume anneleri Hayzuran in neden oldugu soylentilerinin yayilmasi Harun un halifelik tahtina gecmesi Yahya Bermaki nin Basvezir olarak atanmasi Annesi Hayruzan in devlet politikasinda etkili olmasi 789 Annesi Hayruzan in olmesi Harun un daha fazla iktidar gucu eline gecirmesi 791 Harun un Bizans Imparatorlugu uzerine savas acip askeri sefer baslatmasi 795 Siilerin isyanlarini onlemek amaciyla gunun Sii imami in tutuklanmasi 796 Harun un halifelik ikematgahinin ve devlet burokrasisinin Bagdat tan alip Rakka sehrine yerlestirmesi 799 Harun un Sindi bin Sahik adli bir suikastciya verdigi emirle dort yildir tutuklu bulunan Siilerin 7 Imami olan Musa el Kazim i tutuklu bulundugu hapishanede zehirletip oldurtmesi 800 Harun un Ibrahim bin Aglebi yi Tunus a vali olarak atamasi Merkezi devlete buyuk kazanclar saglamasi karsiligi onu Tunus ta yari ozerk hukumdar olarak kabul etmesi 802 Harun Sarlman a bir diplomatik hediye olarak iki tane beyaz fil albino gondermesi 803 Harun un Arap ordulari Bizans Imparatoru I Nikeforos u Krasos Savasi nda yenilgiye ugratmasi 805 Harun un Arap donanmasi ile ordusunun Kibris a cikip adayi isgal etmeleri 809 Kibris ta isyan eden Abdurrahman ad Dakil e karsi donanma ve ordu ile 5 sefer tertip edilmesi Mescid i Nebevi de namaz kilmakta iken suikastci Ali an Zabun tarafindan hucuma ugrayip gozlerinden yara almasi 30 Kasim da bu suikasttan bir gun sonra yaralari dolayisiyla olmesi DegerlendirmeFen ve teknik Binbir gece masallariPopuler kultur ve Harun ResidBati edebiyatinda Harun Resid Cizgiromanlar Bilgisayar oyunlari adli bilgisayar oyununda adli oyun kahramanini evlat olarak kabul eden sultanin adi Harun ar Rasid dir Harun cok kere Shaeipir sokaklarinda Sair Omer adi ile hitabet kehanet yapar olarak gorulmektedir Civilization V adli strateji oyununda Arap halkinin lideridir Kaynakca Bozkurt Nahide 1988 2013 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi 16 Cilt PDF Uskudar Istanbul Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Genel Mudurlugu ss 258 261 ISBN 978 975 389 427 2 21 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Ekim 2022 a b Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall 1 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bolum LXIV s 476 Ingilizce Erisim tarihi 30 Bu ugrasinda babasi Mehdi nin once kardesi Isa yi varis ve ve veliaht olarak kabul etmesi ama sonradan bu sozunden donmesi ve Hadi yi varis olarak kabul etmesi durumuna cok benzemektedir Teyit edilmesi imkansiz ama zamaninda yazilmis bir soylentiye gore Hadi ve Harun un annesi olan Hayzuran once Arap eyaletlerinin valilerini Harun un varis olmasini kabul ettirmis ve sonra da Hadi nin bir cariyesini bularak oglu Hadi nin uykusunda oldurulmesini saglamistir TabariAyrica bakinizWikimedia Commons ta Harun Resid ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Abbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriDis baglantilarHitti Philip H cev Salih Tug 1968 Siyasi ve Kulturel Islam Tarihi IV Cilt Istanbul Bogazici Yayinlari Ucok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall 2 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter LXIV al Hadi and Harun ar Rachid Ingilizce Erisim tarihi 30 8 2009 al Masudi Ing cev Paul Lunde ve Caroline Stone 1989 The Meadows of Gold The Abbasids Londra Kegan Paul 1989 Ingilizce Muhammad ibn Jarir al Tabari Ing cev C E Bosworth 1989 The History of al Tabari volume XXX The Abbasid Caliphate in Equilibrium Albany SUNY Ingilizce ar Rachid Fransizca Wikipedia Haroun ar Rachid maddesi Fransizca Erisim tarihi 30 8 2009 al Rashid 13 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Wikipedia Harun al Rashid maddesi Ingilizce Erisim tarihi 30 8 2009 Harun ResidAbbasiDogumu 763 Olumu 809Sunni Islam unvanlariOnce gelen Hadi Abbasi Halifesi 786 809 Sonra gelen Emin