Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Temmuz 2016) () |
Sarı kantaron (Hypericum perforatum), Kılıç otu, Mayasıl otu ve Koyunkıran adlarıyla da bilinir. Sarı kantarongiller (Hypericaceae) familya’sındaki Hypericum cinsinin çiçekli bitki tip türüdür.
| Sarı kantaron | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Hypericum perforatum L. |
Dünyanın birçok yerinde bulunan bir bitkidir. Avrupa'da tarla, yol ve orman kenarlarında kendiliğinden yetişen bitki Kuzey Amerika'ya da uyum sağlamış ve doğal olarak kırlarda yetişmeye başlamıştır. Muhtemelen Hypericum maculatum ve Hypericum attenuatum arasındaki bir melez tür Avrasya'nın ılıman bölgelerinde ve istilacı bir ot olarak Kuzey ve Güney Amerika'nın yanı sıra Güney Afrika ve Avustralya'nın çoğunda yetişir.
Tür, çiftlik hayvanları için zararlı olmasına ve reçeteli ilaçlarla etkileşmesine rağmen yüzyıllar boyunca halk tıbbında kullanılmış ve 21. yüzyılda ticari olarak da ekilmeye devam etmektedir. Türün bileşeni olan , olası biyolojik özellikleri için temel araştırma altındadır.
Kullanılan kısımları
Çiçeklenme döneminde bitkinin çiçek ve tomurcukları veya tüm toprak üstü kısımları toplanarak hemen kurutulduktan sonra kullanılır. Avrupa'da uzun süredir ruhsal bozuklukların tedavisinde kullanılan Amerika'da da oldukça popüler bir bitki türüdür. Geçmiş tarihlerde sarı çiçekleri toplanarak güneş ışığı alan bir yerde zeytinyağında bekletilirdi. Bu yağ kırmızı renk aldıktan sonra oluşan merhem yara iyileştirici olarak ve özellikle de yanık yaraları ile yatalak hastalarda oluşan yaralarda tedavi edici olarak kullanılırdı. Bitki eski Yunan ve Roma medeniyetleri zamanında kötü büyülere karşı koruyucu olarak ünlenmişti.
Özellikleri
- Hiperisin ve psödohiperisin gibi bileşikler bitkinin %0.05-0.3 ünü oluşturan karakteristik bileşenleridir. Bunun yanında bitkide %0.9-5.0 oranında hiperforin ve adhiperforin ile yaklaşık %4 kadar çeşitli flavonoid türevi bileşikler bulunmaktadır.
- Çay şeklinde ve hazır tablet veya kapsül halinde preparatları mevcuttur.
Kullanım alanları
- Hafif ve orta şiddette depresyonlarda alternatif bir antidepresan ilaç olarak önerilmektedir. Bu konudaki birçok otorite bu bitkiyi özellikle menopozun oluşturduğu ruhsal bozuklukları önlemek için uygun bir bitki olarak görmektedir. Antidepresan özelliği hayvan deneylerinde ve çeşitli klinik deneylerde kanıtlanmıştır. Ayrıca, alkol, sigara, nikotin ve kafein gibi maddelerle oluşan bağımlılıkların tedavisinde yararlı olabileceğini gösteren deneysel kanıtlar bulunmaktadır.
- Bitkinin gece beynin pineal bezinden melatonin salınımını artırarak uykuyu güçlendirdiği bildirilmiştir
- Bir çalışma bitkinin düşünsel yoğunlaşmayı artırdığı, kavrama yeteneğini geliştirdiğini rapor etmiştir.Ancak bu etki kuramsaldır.
- Antiviral ve antibakteriyel etkileri vardır. Bileşenlerinden olan hiperisinin AIDS hastalığının etkeni olan HIV virüsünün de aralarında olduğu çeşitli virüslere karşı etkinliği deneysel olarak kanıtlanmıştır.
- Yapılan araştırmalar sonucu cilt hastalıklarına faydalı etkisi olduğu kanıtlanmıştır.
- Antienflamatuvar etkisi vardır.
- Derinin melanin kaybı ile birlikte giden ve kısmi renk bozuklukları ile karakterize vitiligonun tedavisinde yardımcıdır.
- Birçok antienflamatuvar ilaçtan farklı olarak mide üzerinde olumsuz etkilerinin bulunmadığı, hatta ülser tedavisinde de etkili olduğu rapor edilmiştir.
- Halk arasında ishal tedavisinde, romatizmal ağrıların tedavisinde, çocukların gece işemelerinde, gut hastalığının tedavisinde kullanılmıştır.
- Halk arasında sarılık hastalığına karşı ve yara iyileştirici olarak kullanılmıştır, bu etkileri deneysel olarak da kanıtlanmıştır.
- Bitki hakkındaki yoğun araştırmalar hala sürmektedir.
Yan etkiler ve etkileşimleri
- Hamilelerde kullanılması yeterli klinik çalışma olmadığı için önerilmez.
- Antidepressan kullananların bu bitkisel desteği almadan önce doktora danışmaları gerekmektedir.
- İçeriği, kan basıncını etkileyen bir madde olan "tyramine"'i yok eden/azaltan monoamine oxidase proteinini bloke edebildiği için "tyramine" bir anda çok fazlalaşabilir, bu da yüksek tansiyona yol açabilir. Yani yüksek tansiyon sorunu olanlar kesinlikle kullanmasınlar.
- Açık tenli kişilerde bitki kullanımı sırasında ışığa karşı hassasiyet oluştuğu için ışıklı ortamlardan sakınmaları önerilir.
- Veterinerlikle ilgili kaynaklar bitkiyi ışığa karşı duyarlılık oluşturduğu için zehirli otlar sınıfına koyarlar.
- Bazı hastalarda sindirim bozukluklarına neden olmuştur.
- Bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara sebep olabilmektedir.
- Çeşitli ilaçlar ile olumlu ya da olumsuz etkileşimleri olabilmektedir. Bu nedenle ilaç tedavisi altındaki hastaların hekimlerine danışmadan bu bitkiyi içeren preparatlar kullanılmamalıdır.
- Yan etki ve/veya etkileşim durumlarında kullanımı kesmek gerekir.
- HIV ilaçlarındaki bazı etken maddeler özellikle " efaviranz" sarı kantoron la etkileşime girerek kandaki proteaz inhibitorlerinin seviyesini değiştirebilir. Bu sebeple HIV ilaçları kullananların sarı kantoron kullanmaları sakıncalı olabilir.
- Doğum kontrol haplarını etkisizleştirdiği ve istenmeyen gebeliklere sebep olduğundan doğum kontrol hapı kullananlar tarafından kullanılması sakıncalıdır.
- Organ nakli yapmak isteyenler için doku reddine sebep olabilir.
Kaynakça
- ^ (PDF). 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
Baytop T. Geçmişte ve Günümüzde Türkiye'de Bitkilerle Tedavi, Nobel Kitabevi, İstanbul, 1999.
[2] Ernst E. Hypericum: The Genus Hypericum, Taylor & Francis, London, 2003
[3]22 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Öztürk Y. Testing the antidepressive effects on animal models with the special reference of Hypericum. Pharmacopsychiatry 30(Suppl), 125-128, 1997.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Temmuz 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Sari kantaron Hypericum perforatum Kilic otu Mayasil otu ve Koyunkiran adlariyla da bilinir Sari kantarongiller Hypericaceae familya sindaki Hypericum cinsinin cicekli bitki tip turudur Sari kantaronBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliophyta Kapali tohumlular Sinif Magnoliopsida Iki cenekliler Takim MalpighialesFamilya Hypericaceae Sari kantarongiller Cins Tur H perforatumIkili adlandirmaHypericum perforatum L Dunyanin bircok yerinde bulunan bir bitkidir Avrupa da tarla yol ve orman kenarlarinda kendiliginden yetisen bitki Kuzey Amerika ya da uyum saglamis ve dogal olarak kirlarda yetismeye baslamistir Muhtemelen Hypericum maculatum ve Hypericum attenuatum arasindaki bir melez tur Avrasya nin iliman bolgelerinde ve istilaci bir ot olarak Kuzey ve Guney Amerika nin yani sira Guney Afrika ve Avustralya nin cogunda yetisir Tur ciftlik hayvanlari icin zararli olmasina ve receteli ilaclarla etkilesmesine ragmen yuzyillar boyunca halk tibbinda kullanilmis ve 21 yuzyilda ticari olarak da ekilmeye devam etmektedir Turun bileseni olan olasi biyolojik ozellikleri icin temel arastirma altindadir Kullanilan kisimlariSari Kantaron Hypericum perforatum Ciceklenme doneminde bitkinin cicek ve tomurcuklari veya tum toprak ustu kisimlari toplanarak hemen kurutulduktan sonra kullanilir Avrupa da uzun suredir ruhsal bozukluklarin tedavisinde kullanilan Amerika da da oldukca populer bir bitki turudur Gecmis tarihlerde sari cicekleri toplanarak gunes isigi alan bir yerde zeytinyaginda bekletilirdi Bu yag kirmizi renk aldiktan sonra olusan merhem yara iyilestirici olarak ve ozellikle de yanik yaralari ile yatalak hastalarda olusan yaralarda tedavi edici olarak kullanilirdi Bitki eski Yunan ve Roma medeniyetleri zamaninda kotu buyulere karsi koruyucu olarak unlenmisti OzellikleriHiperisin ve psodohiperisin gibi bilesikler bitkinin 0 05 0 3 unu olusturan karakteristik bilesenleridir Bunun yaninda bitkide 0 9 5 0 oraninda hiperforin ve adhiperforin ile yaklasik 4 kadar cesitli flavonoid turevi bilesikler bulunmaktadir Cay seklinde ve hazir tablet veya kapsul halinde preparatlari mevcuttur Kullanim alanlariHafif ve orta siddette depresyonlarda alternatif bir antidepresan ilac olarak onerilmektedir Bu konudaki bircok otorite bu bitkiyi ozellikle menopozun olusturdugu ruhsal bozukluklari onlemek icin uygun bir bitki olarak gormektedir Antidepresan ozelligi hayvan deneylerinde ve cesitli klinik deneylerde kanitlanmistir Ayrica alkol sigara nikotin ve kafein gibi maddelerle olusan bagimliliklarin tedavisinde yararli olabilecegini gosteren deneysel kanitlar bulunmaktadir Bitkinin gece beynin pineal bezinden melatonin salinimini artirarak uykuyu guclendirdigi bildirilmistir Bir calisma bitkinin dusunsel yogunlasmayi artirdigi kavrama yetenegini gelistirdigini rapor etmistir Ancak bu etki kuramsaldir Antiviral ve antibakteriyel etkileri vardir Bilesenlerinden olan hiperisinin AIDS hastaliginin etkeni olan HIV virusunun de aralarinda oldugu cesitli viruslere karsi etkinligi deneysel olarak kanitlanmistir Yapilan arastirmalar sonucu cilt hastaliklarina faydali etkisi oldugu kanitlanmistir Antienflamatuvar etkisi vardir Derinin melanin kaybi ile birlikte giden ve kismi renk bozukluklari ile karakterize vitiligonun tedavisinde yardimcidir Bircok antienflamatuvar ilactan farkli olarak mide uzerinde olumsuz etkilerinin bulunmadigi hatta ulser tedavisinde de etkili oldugu rapor edilmistir Halk arasinda ishal tedavisinde romatizmal agrilarin tedavisinde cocuklarin gece isemelerinde gut hastaliginin tedavisinde kullanilmistir Halk arasinda sarilik hastaligina karsi ve yara iyilestirici olarak kullanilmistir bu etkileri deneysel olarak da kanitlanmistir Bitki hakkindaki yogun arastirmalar hala surmektedir Yan etkiler ve etkilesimleriHamilelerde kullanilmasi yeterli klinik calisma olmadigi icin onerilmez Antidepressan kullananlarin bu bitkisel destegi almadan once doktora danismalari gerekmektedir Icerigi kan basincini etkileyen bir madde olan tyramine i yok eden azaltan monoamine oxidase proteinini bloke edebildigi icin tyramine bir anda cok fazlalasabilir bu da yuksek tansiyona yol acabilir Yani yuksek tansiyon sorunu olanlar kesinlikle kullanmasinlar Acik tenli kisilerde bitki kullanimi sirasinda isiga karsi hassasiyet olustugu icin isikli ortamlardan sakinmalari onerilir Veterinerlikle ilgili kaynaklar bitkiyi isiga karsi duyarlilik olusturdugu icin zehirli otlar sinifina koyarlar Bazi hastalarda sindirim bozukluklarina neden olmustur Bazi kisilerde alerjik reaksiyonlara sebep olabilmektedir Cesitli ilaclar ile olumlu ya da olumsuz etkilesimleri olabilmektedir Bu nedenle ilac tedavisi altindaki hastalarin hekimlerine danismadan bu bitkiyi iceren preparatlar kullanilmamalidir Yan etki ve veya etkilesim durumlarinda kullanimi kesmek gerekir HIV ilaclarindaki bazi etken maddeler ozellikle efaviranz sari kantoron la etkilesime girerek kandaki proteaz inhibitorlerinin seviyesini degistirebilir Bu sebeple HIV ilaclari kullananlarin sari kantoron kullanmalari sakincali olabilir Dogum kontrol haplarini etkisizlestirdigi ve istenmeyen gebeliklere sebep oldugundan dogum kontrol hapi kullananlar tarafindan kullanilmasi sakincalidir Organ nakli yapmak isteyenler icin doku reddine sebep olabilir Kaynakca PDF 15 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2016 Baytop T Gecmiste ve Gunumuzde Turkiye de Bitkilerle Tedavi Nobel Kitabevi Istanbul 1999 2 Ernst E Hypericum The Genus Hypericum Taylor amp Francis London 2003 3 22 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozturk Y Testing the antidepressive effects on animal models with the special reference of Hypericum Pharmacopsychiatry 30 Suppl 125 128 1997