Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Charles André Joseph Marie de Gaulle (22 Kasım 1890 - 9 Kasım 1970), Fransız asker ve siyasetçi.
| Charles de Gaulle | |
|---|---|
 | |
| 18. Fransa cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 8 Ocak 1959 - 28 Nisan 1969 | |
| Başbakan | Michel Debré Georges Pompidou Maurice Couve de Murville |
| Yerine geldiği | René Coty |
| Yerine gelen | Georges Pompidou |
| Fransa başbakanı | |
| Görev süresi 1 Haziran 1958 - 8 Ocak 1959 | |
| Cumhurbaşkanı | René Coty |
| Yerine geldiği | Pierre Pflimlin |
| Yerine gelen | Michel Debré |
| Fransa Geçici Hükümeti Başkanı | |
| Görev süresi 20 Ağustos 1944 - 20 Ocak 1946 | |
| Yerine geldiği | Philippe Pétain (Vichy Fransası Devlet Başkanı olarak) |
| Yerine gelen | Félix Gouin |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Charles André Joseph Marie de Gaulle 22 Kasım 1890 Lille, Fransa |
| Ölüm | 9 Kasım 1970 (79 yaşında) Colombey-les-deux-Églises, Fransa |
| Partisi | (1947-1955) (1958-1968) (1968-1970) |
| Evlilik(ler) | |
| Çocuk(lar) | Élisabeth |
| Mesleği | Asker ve siyasetçi |
| Dini | Roma Katoliği |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Fransa |
| Branşı | Fransa Kara Kuvvetleri |
| Hizmet yılları | 1912-1944 |
| Rütbesi | Tuğgeneral |
| Çatışma/savaşları | I. Dünya Savaşı II. Dünya Savaşı |
De Gaulle, II. Dünya Savaşı öncesinde zırhlı savaş teorisyeni olarak tanındı. II. Dünya Savaşı'nın başında tuğgeneralliğe terfi etti. Fransa'nın Almanya'ya yenilmesi ve çok ağır şartları kabul ederek savaştan çekilmesinin ardından Londra'ya giderek Alman işgaline karşı direnen Özgür Fransa kuvvetleri hareketini başlattı. 1940-1944 yıllarında Özgür Fransa Kuvvetleri'nin önderliğini, 1944 yılında Fransa'nın Alman işgalinden kurtulmasının ardından ise Fransız hükûmetinin başkanlığını yaptı. 1946 yılında kurulan Dördüncü Cumhuriyet anayasası parlamenter sistemi benimsediği için yürütmenin güçsüz olduğunu, çok partili yasama organının ülkeyi yönetemeyeceğini öne sürerek görevinden istifa etti ve 1958 yılına kadar yönetimden uzak kaldı.
Cezayir Bağımsızlık Savaşı ve Birinci Çinhindi Savaşı'ndaki başarısızlıkların Fransa'da yarattığı bunalımların ardından 1958 yılında siyasete döndü. Kurulmasını sağladığı Beşinci Fransız Cumhuriyeti'nin ilk başkanlığını yaptı. 1969 yılında görevinden istifa etti ve 1970'te öldü.
1890-1912: Çocukluk ve gençlik yılları
Charles de Gaulle, 1890 yılında, Lille'de yaşayan Katolik bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. De Gaulle'nin dedesi tarihçi, anneannesi yazar, babası Katolik okullarında öğretim görevlisiydi.
De Gaulle Paris'te ve Belçika'da eğitim gördü. 1908'de 'na girdi, eğitimi dört yıl sürdü. Oradayken, boyunun uzunluğu nedeniyle (1.96 cm) ve yüksek alnı ve burnu nedeni ile büyük kuşkonmaz takma adını aldı. 1912'de mezun olarak orduya katıldı.
1912-1940: Askerlik yılları
1914'te I. Dünya Savaşı başladığında, Fransız ordusunda piyade yüzbaşıydı. 1916 yılındaki Verdun Muharebesi sırasında yaralandı ve Almanlara esir düştü. Beş başarısız kaçma girişiminden sonra Ingolstadt Kalesi'ne yollandı. Burada, geleceğin mareşali, Rus teğmen Mihail Tuhaçevski ile tanıştı.
I. Dünya Savaşı sonrasında orduda kalan de Gaulle, Maxime Weygand ve Philippe Petain gibi döneminin bazı generallerinin kurmay heyetlerinde çalıştı. Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Fransa'dan Polonya'ya yardım olarak yollanan birliğe katılmak için gönüllü oldu ve savaş sırasında Polonya ordusunda piyade birliklerini eğitti. Savaşta gösterdiği başarılar nedeniyle Polonya tarafından Virtuti Militiari madalyasına layık görüldü.
I. Dünya Savaşı'ndakinden çok farklı olan Polonya-Sovyet Savaşı tecrübelerinin ardından birçok kitap yazdı. Fransa'da rağbet gören statik savunma doktrini yerine, mekanize ve zırhlı birliklerden oluşacak modern bir ordunun kurulması gerektiğini savundu. De Gaulle'nin bu görüşlerine benzer görüşler, Nazi Almanyası'nda Heinz Guderian, Birleşik Krallık'ta J.F.C. Fuller, Sovyetler'de Mihail Tuhaçevski ve Polonya'da Władysław Sikorski tarafından benimsenmişti. Fakat bu görüşler başta Petain olmak üzere dönemin askerî otoritelerince hoş karşılanmadı. Bu nedenle de Gaulle, savaş arası dönemde kariyerinde çok yavaş ilerledi. II. Dünya Savaşı başladığında henüz albay rütbesindeydi.
15 Mayıs 1940'ta, Almanya'nın Sedan Cephesi'ni yarmasının ardından, 4. Zırhlı Tümen'in komutanlığına getirildi. 17 Mayıs'ta emrindeki 200 tankla hava desteği olmadan Alman ordusuna karşı taarruza geçerek kısmen başarılı oldu. 28 Mayıs'ta ise Caumont'ta Alman piyadelerini geri çekilmeye zorladı. Fakat bu başarılar savaşın gidişatını değiştirmeye yetmedi.
6 Haziran'da Fransa başbakanı Paul Reynaud, De Gaulle'yi Savunma Bakanlığı müsteşarlığı görevine getirdi, burada Birleşik Krallık ile koordinasyondan sorumlu görevli oldu. Almanya'ya teslim olma görüşüne şiddetle karşı çıktı ve savaşa devam edilmesi gerektiğini savundu. Mareşal Petain'in iktidara gelmesi ve Almanya ile ateşkes görüşmelerine başlamasının ardından hayatının en önemli kararını aldı: Yasallığını kabul etmediği Petain hükûmetine ve bu hükûmetin Almanya ile yaptığı ateşkese karşı çıkarak savaşa devam etme çağrısında bulundu. 17 Haziran'da, Paul Reynaud'un verdiği parayı da alarak Londra'ya gitti ve ateşkesi kabul etmeyen diğer Fransızlarla birlikte 'ni kurdu.
1940-1945: Özgür Fransa'nın lideri
18 Haziran'da De Gaulle, BBC'den Fransa'ya seslendi. 18 Haziran Çağrısı olarak bilinen bu konuşmasında Fransa'nın henüz yenilmediğini ve savaşa devam etmesi gerektiğini vurguladı. Konuşma çok az Fransız tarafından dinlendi çünkü milyonlarca Fransız, yollarda mülteci durumundaydı. Ancak ertesi gün Fransa'nın henüz Almanlarca işgal edilmemiş bölgelerinde çıkan gazetelerde konuşma yayımlandı. Daha önce adı duyulmamış bir generalin yenilgiyi kabullenmeyerek Londra'ya gittiği ve savaşa devam ettiği haberi Fransa'da hızla yayıldı.
De Gaulle, Londra'da Özgür Fransa Kuvvetlerini kurdu. Amerika Birleşik Devletleri Alman kuklası olan Vichy hükûmetini uzun süre tanısa da, Churchill'in başbakan olduğu Birleşik Krallık da Gaulle'yi desteklemiştir.
4 Temmuz 1940'ta Toulon'daki askeri mahkemede Vichy hükûmeti de Gaulle'yi yargılayarak suçlu bulmuş ve dört yıl hapse mahkûm etmiştir. 2 Ağustos'ta yapılan diğer bir mahkemede ise gıyabında vatana ihanet suçundan idama mahkûm edilmiştir.
De Gaulle, Amerikan ve İngiliz ordularının Vichy kontrolündeki Kuzey Afrikayı işgal etmesinden sonra 1943'te karargâhını Londra'dan Cezayir'e taşıdı. Fransa'nın bağımsızlığı için çalışan Ulusal Kurtuluş Komitesi'nin, önce General Henri Giraud ile birlikte eşbaşkanı, sonra da tek başkanı oldu.
Müttefik kuvvetlerin 1944'te Normandiya Çıkarması'nı gerçekleştirip Fransa topraklarına girmesinin ardından Özgür Fransa Kuvvetleri hızla Fransa'ya hâkim oldu ve Vichy rejimini inkâr ederek geçici bir Fransız hükûmeti kurdu. 20 Ocak 1946'ya kadar bu hükûmetin başkanlığını yapan de Gaulle, kurulacak olan Dördüncü Cumhuriyet'in anayasasını uygun bulmadığından istifa etti.
1946-1969: Siyaset yılları
Ara yıllar
Charles de Gaulle, önerilen Dördüncü Cumhuriyet anayasasının devlet başkanına çok az, parlamentoya ise çok fazla yetki verdiğinden şikâyetçiydi. Ancak Fransa'daki sol partiler Vichy hükûmetindekine benzer bir diktatörlük yaratmamak için devlet başkanının gücünün sınırlandırılmasını istiyordu. Meclisin, "sorumlu ve saygın bir hükûmetin ihtiyaç duyduğu yetkileri" kendisine vermemesi üzerine Ocak 1946'da başbakanlıktan istifa etti. Ekim 1946'da yeni anayasa kabul edildi. De Gaulle'nin istifasının ardından Fransa 1951'e kadar sağ kanat koalisyonları, 1958'e kadar da sol kanat koalisyonları tarafından yönetildi.
1947'de siyasete dönüp istediği değişiklikleri yapmak amacıyla partisini kurdu, ancak başlattığı hareket başarılı olmadı. 1953'te siyasetten ayrıldı. 'deki evine çekildi ve savaş anılarını yazdı.
Dördüncü Cumhuriyet'in çöküşü ve Beşinci Fransa Cumhuriyeti'nin kurulması
Fransa'da Dördüncü Cumhuriyet (1946 - 1958), Hindiçini Savaşı'ndaki başarısızlıklar ve Cezayir sorununu çözmemesi nedeniyle siyasi bunalımlarla dolu bir dönemdi.
Fransız hükûmetinin Cezayir'deki Arap çoğunluğun bağımsızlık istekleri karşısında zayıflık gösterdiğine inanan Cezayir'deki Fransız vatandaşları (kolonlar) 13 Mayıs 1958'de isyan ederek Cezayir şehrindeki hükûmet binalarını işgal ettiler. Bu isyana Cezayir'deki Fransız askerleri de katıldı. Aynı gün General başkanlığında kurulan "Güvenlik Komitesi" Cezayir'e hâkim oldu ve Fransa'nın Cezayir'deki birliklerinin komutanı General "Ordu'nun geçici olarak Cezayir'in geleceğine karar verme sorumluluğunu üzerine aldığını" ilan etti.
Massu'nun baskısıyla Salan, Cezayir'den de Gaulle'e, siyasete dönmesi için çağrıda bulundu. Çağrıya cevap veren de Gaulle, "ülkesine hizmet etmeye hazır olduğunu" söyledi.
Kriz, Cezayir'deki Fransız paraşütçülerinin Korsika adasına çıkarma yapıp de Gaulle'nin başbakan yapılmaması halinde Paris'e inme tehdidiyle daha da büyüdü. Bunun üzerine Fransa Komünist Partisi haricindeki partilerin desteği ile Fransa başkanı René Coty, De Gaulle'yi başbakan olması için çağırdı.
De Gaulle, Fransa'nın politik zayıflığının Dördüncü Cumhuriyet'in anayasasından kaynaklandığını düşünüyordu. Siyasete geri dönmenin şartı olarak altı ay ile sınırlanmış geniş yetkiler istedi ve yeni bir anayasa hazırlanarak halkoyuna sunulmasını önerdi. 28 Eylül 1958'de halkoyuna sunulan anayasa % 79,2 oyla kabul edildi. Fransız kolonilerine yeni anayasayı kabul etmek ile hemen bağımsız olmak arasında bir seçim sunuldu. Gine dışındaki tüm koloniler yeni anayasayı seçti ve böylece Gine, bağımsız olan ilk Fransız kolonisi oldu.
Kasım 1958'de yapılan parlamento seçimlerinde de Gaulle'nin partisi UDR oyların çoğunluğunu aldı. De Gaulle Ocak 1959'da başkanlığa aday oldu ve parlamentonun % 78'inin kabul oyuyla başkan seçildi.
Ağustos 1962'de gerçekleşen, Gaulle'ye suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ve o zamanın başbakanına “Bu herifler ateş etmeyi bilmiyor” dedi.
Cezayir Sorunu
İktidara geldikten sonra De Gaulle'nin ilk ilgilendiği konulardan biri Cezayir Sorunu oldu. De Gaulle, Cezayir'deki savaşın askerî olarak kazanılabileceğini düşünse de, uluslararası ortamda bu durumun savunulamaz olduğunu düşünüyordu. Bu sebeple, bu koloninin bağımsız olmasına izin vererek kendisini iktidara getiren Fransız milliyetçilerini büyük düş kırıklığına uğrattı. Bu karar, Cezayir'deki Fransız vatandaşlarından ve Avrupa'daki destekçilerinden çok tepki gördü, hatta aşırı sağcı kolonların kurduğu Organisation armée secrète örgütü De Gaulle'yi öldürmeye çalıştı. Cezayir'deki Fransız asker, polis ve kolonların katıldığı ayaklanmalar, birçok kez zor kullanılarak bastırıldı. Fransa hükûmetinin, Cezayir'in bağımsızlığı için savaşan Ulusal Kurtuluş Cephesi ile görüşmelere başlamasının ardından Fransız ordusundaki bazı generaller askerî darbe yaparak bu durumu engellemeye çalışsalar da başarısız oldular.
Mart 1962'de Fransa ile Ulusal Kurtuluş Cephesi arasında ateşkes sağlandı. Aynı sene yapılan referandumda Cezayirlilerin neredeyse tamamının kabul oyu vermesiyle Cezayir Fransa'dan ayrıldı ve bağımsız oldu.
"Özgür Avrupa" ve Almanya ile gelişen ilişkiler
II. Dünya Savaşı sonrasında, geçmişte dünyanın mutlak hâkimi olan Avrupalı devletler, üstünlüklerini ABD ve Sovyetler Birliği'ne kaptırdılar. Geçmişte büyük bir imparatorluk olan Fransa, ABD ve İngiltere'nin çabalarıyla Alman işgalinden kurtulmuştu. Savaştan sonra ise toprak bütünlüğünü Sovyetler Birliği'ne karşı güvence altına alması için ABD'nin yardımına muhtaçtı. Bu durumu ortadan kaldırmak De Gaulle'nin ana amaçlarından biri olmuştur.
De Gaulle, bütünleşmiş bir Avrupa'nın Sovyetler ve ABD karşısında üçüncü bir kutup oluşturabileceğini düşünüyordu. 23 Kasım 1959'da Strazburg'da yaptığı konuşmada Avrupa'nın geleceği hakkındaki fikirlerini açıkladı: Oui, c'est l'Europe, depuis l'Atlantique jusqu'à l'Oural, c'est tout l'Europe, qui décidera du destin du monde. (Evet Avrupa, Atlantik'ten Urallar'a kadar uzanan Avrupa, birleşmiş bir Avrupa, dünyanın kaderini tayin edecektir.) Bu, ilerleyen yıllarda Avrupa'nın birleşmesini savunanların çok sık başvuracağı bir slogan olmuştur. Bu sözleriyle İngiltere'yi Avrupa'nın dışına itiyor, Avrupa vizyonuna dahil ettiği Sovyetler'e ise detant öneriyordu.
Bu amaca ulaşmak üzere Almanya ile diplomatik ve ticari ilişkilerin gelişmesi için çok çalıştı. Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun (şu anda Avrupa Birliği) gelişmesi için çok çaba harcadı. Almanya'yı ziyaret ederek Napolyon'dan beri Almanya'yı ziyaret eden ilk Fransa devlet başkanı oldu. De Gaulle'e göre İngiltere, ABD ve eski sömürgeleri ile çok sıkı ekonomik ilişkiler içindeydi ve AET'ye girmesi birliğin geleceği açısından sakıncalıydı. Ayrıca İngiltere'nin Avrupa'da etkin olmak isteyen ABD'nin "truva atı" olduğunu düşünüyordu. 1963 ve 1967'de olmak üzere iki kez İngiltere'nin Avrupa Birliği'ne giriş başvurusunu veto etti. İngiltere AET'ye ancak De Gaulle öldükten sonra girmiştir.
Ekonomi politikası
De Gaulle başa geçer geçmez ekonomiyi canlandıracak atılımlarda bulundu. 100 frank değerinde yeni bir frank basılması, bunlardan biridir. De Gaulle yönetiminin benimsediği dirijizm modeli, kapitalist ekonomik model ile devlet güdümlü ekonomik modelin benzerine az rastlanır bir karışımıydı. Çoğu başarılı olan dev devlet yatırımları gerçekleştirildi: Marsilya limanının büyütülerek Akdeniz'in en büyüğü haline getirilmesi, İngiltere ile birlikte Concorde uçaklarının üretilmesi, Fransız otomotiv sanayiinin büyütülmesi, Paris ile diğer bölgeler arasında otoyolların inşa edilmesi gibi.
Bu atılımlar sonucunda Fransız ekonomisi benzeri görülmemiş miktarda büyüme sağladı. Hatta 1964'te, 200 yıldan beri ilk kez Fransa'nın GSMH'si İngiltere'ninkini geçti. (1990'larda İngiltere tekrar öne geçecektir.)
Orta Doğu politikası
De Gaulle ile birlikte Fransa'nın Orta Doğu politikası da değişti. Daha önce Fransa, İsrail'e çok yakın bir müttefikti; hatta Süveyş Kanalı'nı ele geçirmek için 1956'da Mısır'a karşı beraber savaşmışlardı. Ancak İsrail'i şaşırtacak bir davranış sergileyen De Gaulle, Altı Gün Savaşı'nı başlatan İsrail'i kınamıştır. Bunu Fransa'nın ihaneti olarak gören İsrail, bu tarihten sonra ihtiyacı olan desteği Amerika Birleşik Devletleri'ne yaklaşarak sağlamıştır.
Dördüncü nükleer güç
Fransa'nın, De Gaulle'nin istediği gibi, ABD'den bağımsız bir dış politika izleyebilmesi için nükleer silahlara sahip olması gerekiyordu. Nükleer silahlara sahip olmayan İngiltere, İsrail ve Fransa'nın Süveyş kanalını Mısır'ın elinden almak için düzenlediği saldırı, Sovyetler Birliği'nin Paris ve Londra'ya nükleer saldırı yapma tehdidinden sonra başarısız olmuştu. Bu olayda, ABD'nin Fransa dış politikasının başarılı olması için nükleer silah kullanmayacağını gören de Gaulle, Fransa'nın Sovyetler'e karşı elini kuvvetlendirmek için nükleer silah geliştirilmesine önayak oldu. De Gaulle'nin nükleer silah geliştirilmesini istemesinin diğer bir nedeni ise, Cezayir'in kaybından sonra isyanın eşiğine gelen Fransız ordusunun meşgul tutulmasıydı.
Fransa ilk nükleer denemesini 1960'ta Cezayir çöllerinde gerçekleştirdi. 1965'te yörüngeye ilk uydusunu fırlatan Fransa, ABD ve Sovyetler'den sonra bunu yapmayı başaran üçüncü devlet oldu. 1968'de ise Amerika'nın yardımı olmadan ilk hidrojen bombasını üretti ve patlattı.
1968 Olayları
Bütün başarılarına rağmen De Gaulle, Fransa içinde ağır eleştirilere maruz kalıyordu. Bu eleştiriler, yönetimin fazla sert ve tutucu olduğu yönündeydi. Serbest seçimler ve basın özgürlüğü olsa da devlet televizyon ve radyo yayınlarındaki tekelini sürdürüyordu. Hükûmet bu yayınların düzenlenmesine karışıyor ve hükûmet yanlı yayınlar yapılmasını sağlıyordu. Toplum, özellikle kadının toplumdaki yeri konusunda tutucu davranmaya teşvik ediliyordu. Bu gibi durumlar özellikle üniversiteli gençler arasında hoşnutsuzluğa ve Mayıs 1968 olaylarına yol açtı.
Mayıs 1968'de gerçekleşen büyük gösteri ve grevler de Gaulle iktidarına meydan okuma niteliğindeydi. Üniversite ve lise öğrencileri ile işçiler polisle çatıştı, birçok kişi yaralandı. De Gaulle Almanya'ya giderek Almanya'daki Fransız birliklerinin komutanı General Massu ile olaylara askerin müdahale etmesi olasılığını görüştü. Daha sonra parlamentoyu feshetti ve yeni seçimler yapıldı. Bütün muhalefete rağmen De Gaulle'nin partisi UDR ve müttefikleri parlamentodaki 487 koltuktan 358'ini elde etti.
1970: Ölümü
28 Nisan 1969'da de Gaulle, Fransız senatosunun yetkilerini sınırlandırıp yerel meclislere daha çok yetki vermek isteyen değişikliğin referandumda reddedilmesinden sonra devlet başkanlığından istifa etti. Birçok kişi, bu referandumun 1968 olaylarından sonra istifa etmek isteyen de Gaulle'nin bilinçli politik intiharı olduğunu düşünmektedir.
Bir kez daha Colombey les Deux Églises'deki evine çekilen de Gaulle, 1970'te, 80. yaş gününden kısa bir süre önce evinde iskambil falı açarken öldü. Evinde otururken boyun ağrısından şikayet etti. Ağrının nedeni boyun damarındaki anevrizmaydı, dakikalar içinde öldü. Birçok politikacının aksine öldüğünde yoksul sayılabilecek durumdaydı ve ölümünden sonra ailesi evini satmak zorunda kaldı. Ev, bir vakıf tarafından müzeye çevrildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Charles de Gaulle ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisöz'de Charles de Gaulle ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Pierre Laval (Başbakan olarak) | Fransa Geçici Hükümeti Başkanı 1944-1946 | Sonra gelen Félix Gouin |
| Önce gelen Philippe Pétain (Devlet Başkanı olarak) | ||
1944-1946 ile birlikte | ||
| Önce gelen Pierre Pflimlin | Fransa başbakanı 1958-1959 | Sonra gelen Michel Debré |
| Önce gelen | 1958-1959 | Sonra gelen Pierre Guillaumat |
| Önce gelen René Coty | Fransa cumhurbaşkanı 1959-1969 | Sonra gelen Alain Poher |
1959-1969 ile birlikte | Sonra gelen Georges Pompidou | |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Charles Andre Joseph Marie de Gaulle 22 Kasim 1890 9 Kasim 1970 Fransiz asker ve siyasetci Charles de Gaulle18 Fransa cumhurbaskaniGorev suresi 8 Ocak 1959 28 Nisan 1969Basbakan Michel Debre Georges Pompidou Maurice Couve de MurvilleYerine geldigi Rene CotyYerine gelen Georges PompidouFransa basbakaniGorev suresi 1 Haziran 1958 8 Ocak 1959Cumhurbaskani Rene CotyYerine geldigi Pierre PflimlinYerine gelen Michel DebreFransa Gecici Hukumeti BaskaniGorev suresi 20 Agustos 1944 20 Ocak 1946Yerine geldigi Philippe Petain Vichy Fransasi Devlet Baskani olarak Yerine gelen Felix GouinKisisel bilgilerDogum Charles Andre Joseph Marie de Gaulle 22 Kasim 1890 1890 11 22 Lille FransaOlum 9 Kasim 1970 79 yasinda Colombey les deux Eglises FransaPartisi 1947 1955 1958 1968 1968 1970 Evlilik ler Cocuk lar ElisabethMeslegi Asker ve siyasetciDini Roma KatoligiImzasiAskeri hizmetiBagliligi FransaBransi Fransa Kara KuvvetleriHizmet yillari 1912 1944Rutbesi TuggeneralCatisma savaslari I Dunya Savasi II Dunya Savasi De Gaulle II Dunya Savasi oncesinde zirhli savas teorisyeni olarak tanindi II Dunya Savasi nin basinda tuggenerallige terfi etti Fransa nin Almanya ya yenilmesi ve cok agir sartlari kabul ederek savastan cekilmesinin ardindan Londra ya giderek Alman isgaline karsi direnen Ozgur Fransa kuvvetleri hareketini baslatti 1940 1944 yillarinda Ozgur Fransa Kuvvetleri nin onderligini 1944 yilinda Fransa nin Alman isgalinden kurtulmasinin ardindan ise Fransiz hukumetinin baskanligini yapti 1946 yilinda kurulan Dorduncu Cumhuriyet anayasasi parlamenter sistemi benimsedigi icin yurutmenin gucsuz oldugunu cok partili yasama organinin ulkeyi yonetemeyecegini one surerek gorevinden istifa etti ve 1958 yilina kadar yonetimden uzak kaldi Cezayir Bagimsizlik Savasi ve Birinci Cinhindi Savasi ndaki basarisizliklarin Fransa da yarattigi bunalimlarin ardindan 1958 yilinda siyasete dondu Kurulmasini sagladigi Besinci Fransiz Cumhuriyeti nin ilk baskanligini yapti 1969 yilinda gorevinden istifa etti ve 1970 te oldu 1890 1912 Cocukluk ve genclik yillariDe Gaulle nin ebeveynleri Jeanne Maillot ve Henri de GaulleArtik ulusal bir muze olan De Gaulle nin Lille deki dogdugu ev1897 de 7 yasindayken De Gaulle Charles de Gaulle 1890 yilinda Lille de yasayan Katolik bir ailenin ikinci cocugu olarak dunyaya geldi De Gaulle nin dedesi tarihci anneannesi yazar babasi Katolik okullarinda ogretim gorevlisiydi De Gaulle arka sira soldan ucuncu College Stanislas de Paris te okurken 1908 De Gaulle Paris te ve Belcika da egitim gordu 1908 de na girdi egitimi dort yil surdu Oradayken boyunun uzunlugu nedeniyle 1 96 cm ve yuksek alni ve burnu nedeni ile buyuk kuskonmaz takma adini aldi 1912 de mezun olarak orduya katildi De Gaulle Ecole Speciale Militaire de Saint Cyr da ogrenci iken 19101912 1940 Askerlik yillariDinant ta o zamanlar piyade tegmeni olan Charles de Gaulle nin 1914 te yaralandigi yerin anisina bir plaket 1914 te I Dunya Savasi basladiginda Fransiz ordusunda piyade yuzbasiydi 1916 yilindaki Verdun Muharebesi sirasinda yaralandi ve Almanlara esir dustu Bes basarisiz kacma girisiminden sonra Ingolstadt Kalesi ne yollandi Burada gelecegin maresali Rus tegmen Mihail Tuhacevski ile tanisti Yuzbasi De Gaulle I Dunya Savasinda Polonya da baska bir Fransiz savas esiri ile birlikte 1916 I Dunya Savasi sonrasinda orduda kalan de Gaulle Maxime Weygand ve Philippe Petain gibi doneminin bazi generallerinin kurmay heyetlerinde calisti Sovyet Polonya Savasi sirasinda Fransa dan Polonya ya yardim olarak yollanan birlige katilmak icin gonullu oldu ve savas sirasinda Polonya ordusunda piyade birliklerini egitti Savasta gosterdigi basarilar nedeniyle Polonya tarafindan Virtuti Militiari madalyasina layik goruldu De Gaulle Polonya gorevi sirasinda y 1920De Gaulle Ecole superieure de guerre de 1922 ile 1924 arasinda I Dunya Savasi ndakinden cok farkli olan Polonya Sovyet Savasi tecrubelerinin ardindan bircok kitap yazdi Fransa da ragbet goren statik savunma doktrini yerine mekanize ve zirhli birliklerden olusacak modern bir ordunun kurulmasi gerektigini savundu De Gaulle nin bu goruslerine benzer gorusler Nazi Almanyasi nda Heinz Guderian Birlesik Krallik ta J F C Fuller Sovyetler de Mihail Tuhacevski ve Polonya da Wladyslaw Sikorski tarafindan benimsenmisti Fakat bu gorusler basta Petain olmak uzere donemin askeri otoritelerince hos karsilanmadi Bu nedenle de Gaulle savas arasi donemde kariyerinde cok yavas ilerledi II Dunya Savasi basladiginda henuz albay rutbesindeydi 15 Mayis 1940 ta Almanya nin Sedan Cephesi ni yarmasinin ardindan 4 Zirhli Tumen in komutanligina getirildi 17 Mayis ta emrindeki 200 tankla hava destegi olmadan Alman ordusuna karsi taarruza gecerek kismen basarili oldu 28 Mayis ta ise Caumont ta Alman piyadelerini geri cekilmeye zorladi Fakat bu basarilar savasin gidisatini degistirmeye yetmedi 6 Haziran da Fransa basbakani Paul Reynaud De Gaulle yi Savunma Bakanligi mustesarligi gorevine getirdi burada Birlesik Krallik ile koordinasyondan sorumlu gorevli oldu Almanya ya teslim olma gorusune siddetle karsi cikti ve savasa devam edilmesi gerektigini savundu Maresal Petain in iktidara gelmesi ve Almanya ile ateskes gorusmelerine baslamasinin ardindan hayatinin en onemli kararini aldi Yasalligini kabul etmedigi Petain hukumetine ve bu hukumetin Almanya ile yaptigi ateskese karsi cikarak savasa devam etme cagrisinda bulundu 17 Haziran da Paul Reynaud un verdigi parayi da alarak Londra ya gitti ve ateskesi kabul etmeyen diger Fransizlarla birlikte ni kurdu 1940 1945 Ozgur Fransa nin lideri18 Haziran da De Gaulle BBC den Fransa ya seslendi 18 Haziran Cagrisi olarak bilinen bu konusmasinda Fransa nin henuz yenilmedigini ve savasa devam etmesi gerektigini vurguladi Konusma cok az Fransiz tarafindan dinlendi cunku milyonlarca Fransiz yollarda multeci durumundaydi Ancak ertesi gun Fransa nin henuz Almanlarca isgal edilmemis bolgelerinde cikan gazetelerde konusma yayimlandi Daha once adi duyulmamis bir generalin yenilgiyi kabullenmeyerek Londra ya gittigi ve savasa devam ettigi haberi Fransa da hizla yayildi De Gaulle Londra da Ozgur Fransa Kuvvetlerini kurdu Amerika Birlesik Devletleri Alman kuklasi olan Vichy hukumetini uzun sure tanisa da Churchill in basbakan oldugu Birlesik Krallik da Gaulle yi desteklemistir 4 Temmuz 1940 ta Toulon daki askeri mahkemede Vichy hukumeti de Gaulle yi yargilayarak suclu bulmus ve dort yil hapse mahkum etmistir 2 Agustos ta yapilan diger bir mahkemede ise giyabinda vatana ihanet sucundan idama mahkum edilmistir De Gaulle Amerikan ve Ingiliz ordularinin Vichy kontrolundeki Kuzey Afrikayi isgal etmesinden sonra 1943 te karargahini Londra dan Cezayir e tasidi Fransa nin bagimsizligi icin calisan Ulusal Kurtulus Komitesi nin once General Henri Giraud ile birlikte esbaskani sonra da tek baskani oldu Muttefik kuvvetlerin 1944 te Normandiya Cikarmasi ni gerceklestirip Fransa topraklarina girmesinin ardindan Ozgur Fransa Kuvvetleri hizla Fransa ya hakim oldu ve Vichy rejimini inkar ederek gecici bir Fransiz hukumeti kurdu 20 Ocak 1946 ya kadar bu hukumetin baskanligini yapan de Gaulle kurulacak olan Dorduncu Cumhuriyet in anayasasini uygun bulmadigindan istifa etti 1946 1969 Siyaset yillariAra yillar Charles de Gaulle onerilen Dorduncu Cumhuriyet anayasasinin devlet baskanina cok az parlamentoya ise cok fazla yetki verdiginden sikayetciydi Ancak Fransa daki sol partiler Vichy hukumetindekine benzer bir diktatorluk yaratmamak icin devlet baskaninin gucunun sinirlandirilmasini istiyordu Meclisin sorumlu ve saygin bir hukumetin ihtiyac duydugu yetkileri kendisine vermemesi uzerine Ocak 1946 da basbakanliktan istifa etti Ekim 1946 da yeni anayasa kabul edildi De Gaulle nin istifasinin ardindan Fransa 1951 e kadar sag kanat koalisyonlari 1958 e kadar da sol kanat koalisyonlari tarafindan yonetildi 1947 de siyasete donup istedigi degisiklikleri yapmak amaciyla partisini kurdu ancak baslattigi hareket basarili olmadi 1953 te siyasetten ayrildi deki evine cekildi ve savas anilarini yazdi Dorduncu Cumhuriyet in cokusu ve Besinci Fransa Cumhuriyeti nin kurulmasi Fransa da Dorduncu Cumhuriyet 1946 1958 Hindicini Savasi ndaki basarisizliklar ve Cezayir sorununu cozmemesi nedeniyle siyasi bunalimlarla dolu bir donemdi Fransiz hukumetinin Cezayir deki Arap cogunlugun bagimsizlik istekleri karsisinda zayiflik gosterdigine inanan Cezayir deki Fransiz vatandaslari kolonlar 13 Mayis 1958 de isyan ederek Cezayir sehrindeki hukumet binalarini isgal ettiler Bu isyana Cezayir deki Fransiz askerleri de katildi Ayni gun General baskanliginda kurulan Guvenlik Komitesi Cezayir e hakim oldu ve Fransa nin Cezayir deki birliklerinin komutani General Ordu nun gecici olarak Cezayir in gelecegine karar verme sorumlulugunu uzerine aldigini ilan etti Massu nun baskisiyla Salan Cezayir den de Gaulle e siyasete donmesi icin cagrida bulundu Cagriya cevap veren de Gaulle ulkesine hizmet etmeye hazir oldugunu soyledi Kriz Cezayir deki Fransiz parasutculerinin Korsika adasina cikarma yapip de Gaulle nin basbakan yapilmamasi halinde Paris e inme tehdidiyle daha da buyudu Bunun uzerine Fransa Komunist Partisi haricindeki partilerin destegi ile Fransa baskani Rene Coty De Gaulle yi basbakan olmasi icin cagirdi De Gaulle Fransa nin politik zayifliginin Dorduncu Cumhuriyet in anayasasindan kaynaklandigini dusunuyordu Siyasete geri donmenin sarti olarak alti ay ile sinirlanmis genis yetkiler istedi ve yeni bir anayasa hazirlanarak halkoyuna sunulmasini onerdi 28 Eylul 1958 de halkoyuna sunulan anayasa 79 2 oyla kabul edildi Fransiz kolonilerine yeni anayasayi kabul etmek ile hemen bagimsiz olmak arasinda bir secim sunuldu Gine disindaki tum koloniler yeni anayasayi secti ve boylece Gine bagimsiz olan ilk Fransiz kolonisi oldu Kasim 1958 de yapilan parlamento secimlerinde de Gaulle nin partisi UDR oylarin cogunlugunu aldi De Gaulle Ocak 1959 da baskanliga aday oldu ve parlamentonun 78 inin kabul oyuyla baskan secildi Agustos 1962 de gerceklesen Gaulle ye suikast girisimi basarisizlikla sonuclandi ve o zamanin basbakanina Bu herifler ates etmeyi bilmiyor dedi Cezayir Sorunu De Gaulle nin Cezayir in bagimsiz olmasi dusuncesini ihanet olarak algilayan kolonlar Fransiz askerleri ve polisler isyan ederek Cezayir de hukumet binalarini ele geciriyor ve barikat kuruyor Iktidara geldikten sonra De Gaulle nin ilk ilgilendigi konulardan biri Cezayir Sorunu oldu De Gaulle Cezayir deki savasin askeri olarak kazanilabilecegini dusunse de uluslararasi ortamda bu durumun savunulamaz oldugunu dusunuyordu Bu sebeple bu koloninin bagimsiz olmasina izin vererek kendisini iktidara getiren Fransiz milliyetcilerini buyuk dus kirikligina ugratti Bu karar Cezayir deki Fransiz vatandaslarindan ve Avrupa daki destekcilerinden cok tepki gordu hatta asiri sagci kolonlarin kurdugu Organisation armee secrete orgutu De Gaulle yi oldurmeye calisti Cezayir deki Fransiz asker polis ve kolonlarin katildigi ayaklanmalar bircok kez zor kullanilarak bastirildi Fransa hukumetinin Cezayir in bagimsizligi icin savasan Ulusal Kurtulus Cephesi ile gorusmelere baslamasinin ardindan Fransiz ordusundaki bazi generaller askeri darbe yaparak bu durumu engellemeye calissalar da basarisiz oldular Mart 1962 de Fransa ile Ulusal Kurtulus Cephesi arasinda ateskes saglandi Ayni sene yapilan referandumda Cezayirlilerin neredeyse tamaminin kabul oyu vermesiyle Cezayir Fransa dan ayrildi ve bagimsiz oldu Ozgur Avrupa ve Almanya ile gelisen iliskiler II Dunya Savasi sonrasinda gecmiste dunyanin mutlak hakimi olan Avrupali devletler ustunluklerini ABD ve Sovyetler Birligi ne kaptirdilar Gecmiste buyuk bir imparatorluk olan Fransa ABD ve Ingiltere nin cabalariyla Alman isgalinden kurtulmustu Savastan sonra ise toprak butunlugunu Sovyetler Birligi ne karsi guvence altina almasi icin ABD nin yardimina muhtacti Bu durumu ortadan kaldirmak De Gaulle nin ana amaclarindan biri olmustur De Gaulle butunlesmis bir Avrupa nin Sovyetler ve ABD karsisinda ucuncu bir kutup olusturabilecegini dusunuyordu 23 Kasim 1959 da Strazburg da yaptigi konusmada Avrupa nin gelecegi hakkindaki fikirlerini acikladi Oui c est l Europe depuis l Atlantique jusqu a l Oural c est tout l Europe qui decidera du destin du monde Evet Avrupa Atlantik ten Urallar a kadar uzanan Avrupa birlesmis bir Avrupa dunyanin kaderini tayin edecektir Bu ilerleyen yillarda Avrupa nin birlesmesini savunanlarin cok sik basvuracagi bir slogan olmustur Bu sozleriyle Ingiltere yi Avrupa nin disina itiyor Avrupa vizyonuna dahil ettigi Sovyetler e ise detant oneriyordu Bu amaca ulasmak uzere Almanya ile diplomatik ve ticari iliskilerin gelismesi icin cok calisti Avrupa Ekonomik Toplulugu nun su anda Avrupa Birligi gelismesi icin cok caba harcadi Almanya yi ziyaret ederek Napolyon dan beri Almanya yi ziyaret eden ilk Fransa devlet baskani oldu De Gaulle e gore Ingiltere ABD ve eski somurgeleri ile cok siki ekonomik iliskiler icindeydi ve AET ye girmesi birligin gelecegi acisindan sakincaliydi Ayrica Ingiltere nin Avrupa da etkin olmak isteyen ABD nin truva ati oldugunu dusunuyordu 1963 ve 1967 de olmak uzere iki kez Ingiltere nin Avrupa Birligi ne giris basvurusunu veto etti Ingiltere AET ye ancak De Gaulle oldukten sonra girmistir Ekonomi politikasi De Gaulle basa gecer gecmez ekonomiyi canlandiracak atilimlarda bulundu 100 frank degerinde yeni bir frank basilmasi bunlardan biridir De Gaulle yonetiminin benimsedigi dirijizm modeli kapitalist ekonomik model ile devlet gudumlu ekonomik modelin benzerine az rastlanir bir karisimiydi Cogu basarili olan dev devlet yatirimlari gerceklestirildi Marsilya limaninin buyutulerek Akdeniz in en buyugu haline getirilmesi Ingiltere ile birlikte Concorde ucaklarinin uretilmesi Fransiz otomotiv sanayiinin buyutulmesi Paris ile diger bolgeler arasinda otoyollarin insa edilmesi gibi Bu atilimlar sonucunda Fransiz ekonomisi benzeri gorulmemis miktarda buyume sagladi Hatta 1964 te 200 yildan beri ilk kez Fransa nin GSMH si Ingiltere ninkini gecti 1990 larda Ingiltere tekrar one gececektir Orta Dogu politikasi De Gaulle ile birlikte Fransa nin Orta Dogu politikasi da degisti Daha once Fransa Israil e cok yakin bir muttefikti hatta Suveys Kanali ni ele gecirmek icin 1956 da Misir a karsi beraber savasmislardi Ancak Israil i sasirtacak bir davranis sergileyen De Gaulle Alti Gun Savasi ni baslatan Israil i kinamistir Bunu Fransa nin ihaneti olarak goren Israil bu tarihten sonra ihtiyaci olan destegi Amerika Birlesik Devletleri ne yaklasarak saglamistir Dorduncu nukleer guc Fransa nin De Gaulle nin istedigi gibi ABD den bagimsiz bir dis politika izleyebilmesi icin nukleer silahlara sahip olmasi gerekiyordu Nukleer silahlara sahip olmayan Ingiltere Israil ve Fransa nin Suveys kanalini Misir in elinden almak icin duzenledigi saldiri Sovyetler Birligi nin Paris ve Londra ya nukleer saldiri yapma tehdidinden sonra basarisiz olmustu Bu olayda ABD nin Fransa dis politikasinin basarili olmasi icin nukleer silah kullanmayacagini goren de Gaulle Fransa nin Sovyetler e karsi elini kuvvetlendirmek icin nukleer silah gelistirilmesine onayak oldu De Gaulle nin nukleer silah gelistirilmesini istemesinin diger bir nedeni ise Cezayir in kaybindan sonra isyanin esigine gelen Fransiz ordusunun mesgul tutulmasiydi Fransa ilk nukleer denemesini 1960 ta Cezayir collerinde gerceklestirdi 1965 te yorungeye ilk uydusunu firlatan Fransa ABD ve Sovyetler den sonra bunu yapmayi basaran ucuncu devlet oldu 1968 de ise Amerika nin yardimi olmadan ilk hidrojen bombasini uretti ve patlatti 1968 Olaylari Butun basarilarina ragmen De Gaulle Fransa icinde agir elestirilere maruz kaliyordu Bu elestiriler yonetimin fazla sert ve tutucu oldugu yonundeydi Serbest secimler ve basin ozgurlugu olsa da devlet televizyon ve radyo yayinlarindaki tekelini surduruyordu Hukumet bu yayinlarin duzenlenmesine karisiyor ve hukumet yanli yayinlar yapilmasini sagliyordu Toplum ozellikle kadinin toplumdaki yeri konusunda tutucu davranmaya tesvik ediliyordu Bu gibi durumlar ozellikle universiteli gencler arasinda hosnutsuzluga ve Mayis 1968 olaylarina yol acti Mayis 1968 de gerceklesen buyuk gosteri ve grevler de Gaulle iktidarina meydan okuma niteligindeydi Universite ve lise ogrencileri ile isciler polisle catisti bircok kisi yaralandi De Gaulle Almanya ya giderek Almanya daki Fransiz birliklerinin komutani General Massu ile olaylara askerin mudahale etmesi olasiligini gorustu Daha sonra parlamentoyu feshetti ve yeni secimler yapildi Butun muhalefete ragmen De Gaulle nin partisi UDR ve muttefikleri parlamentodaki 487 koltuktan 358 ini elde etti 1970 Olumu28 Nisan 1969 da de Gaulle Fransiz senatosunun yetkilerini sinirlandirip yerel meclislere daha cok yetki vermek isteyen degisikligin referandumda reddedilmesinden sonra devlet baskanligindan istifa etti Bircok kisi bu referandumun 1968 olaylarindan sonra istifa etmek isteyen de Gaulle nin bilincli politik intihari oldugunu dusunmektedir Bir kez daha Colombey les Deux Eglises deki evine cekilen de Gaulle 1970 te 80 yas gununden kisa bir sure once evinde iskambil fali acarken oldu Evinde otururken boyun agrisindan sikayet etti Agrinin nedeni boyun damarindaki anevrizmaydi dakikalar icinde oldu Bircok politikacinin aksine oldugunde yoksul sayilabilecek durumdaydi ve olumunden sonra ailesi evini satmak zorunda kaldi Ev bir vakif tarafindan muzeye cevrildi Ayrica bakinizFransiz milliyetciligiKaynakca Dallas Gregor 2005 1945 The War That Never Ended New Haven Conn Yale University Press s 90 ISBN 0 300 10980 6 Savasta Liderlik Kronik Kitap s 142 Wikimedia Commons ta Charles de Gaulle ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Charles de Gaulle ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Siyasi goreviOnce gelen Pierre Laval Basbakan olarak Fransa Gecici Hukumeti Baskani 1944 1946 Sonra gelen Felix GouinOnce gelen Philippe Petain Devlet Baskani olarak 1944 1946 ile birlikteOnce gelen Pierre Pflimlin Fransa basbakani 1958 1959 Sonra gelen Michel DebreOnce gelen 1958 1959 Sonra gelen Pierre GuillaumatOnce gelen Rene Coty Fransa cumhurbaskani 1959 1969 Sonra gelen Alain Poher1959 1969 ile birlikte Sonra gelen Georges Pompidou