Geçiş fosili veya ara geçiş fosili hem atalarıyla hem de torunlarıyla ortak özellikler paylaşan bir canlının f

Geçiş fosili veya ara geçiş fosili, hem atalarıyla hem de torunlarıyla ortak özellikler paylaşan bir canlının fosilleşmiş kalıntısıdır. Özellikle bir canlı grubunun, yaşam tarzı ve topografik anatomisi bakımından atalarından keskin bir şekilde farklılaştığı durumlarda önem kazanır. Bu fosiller esasen taksonomik ayrımların insan aklının bir ürünü olduğunun hatırlatıcısıdır. Çünkü fosil kayıtlarının eksik olması sebebiyle geçiş fosilinin ayrımın yaşandığı noktaya tam olarak ne kadar yakın olduğunu bilebilmenin genellikle bir yolu yoktur. Öyleyse geçiş fosillerinin kendilerinden çok daha sonra yaşamış grupların doğrudan atası olduğu varsayılamaz ancak yakın akraba olduklarından ata canlının neye benzediğini tahmin etmek için model olarak kullanılırlar.

Charles Darwin'in Türlerin Kökeni kitabı ilk kez 1859'da yayımlandığında, fosil kayıtları hakkında bilinenler oldukça azdı. Darwin geçiş fosillerinin eksikliğinin öne sürülmesini "kuramıma yöneltilebilecek en belirgin ve ciddi itiraz" olarak görmüş ancak bunu jeolojik kayıtların son derece yetersiz olmasına bağlamıştır. O dönemde mevcut olan sınırlı koleksiyonlara dikkat çekti ancak mevcut bilginin doğal seçilim yoluyla evrim teorisini desteklediğini açıklamıştır. Aslına Archaeopteryx yalnızca iki yıl sonra, 1861 yılında keşfedildi ve bu cins, kuş olmayan dinozorlar ile kuşlar arasında klasikleşmiş bir ara geçiş formudur. O zamandan bu yana çok daha fazla geçiş fosili bulundu ve artık tüm omurgalı sınıflarının akraba olduklarına dair bol miktarda kanıt mevcut. Sınıf düzeyinde geçişlerin kimi spesifik örnekleri şunlardır: tetrapodlar ve balıklar, kuşlar ve dinozorlar ve memeliler ve "memeli benzeri sürüngenler".

"Kayıp halka" terimi insan evrimine dair popüler bilim yazılarında, hominidlerin evrimindeki bir boşluğa atıfta bulunmak için yaygın olarak kullanılagelmiştir. Daha çok herhangi bir yeni geçiş fosili bulgusunu ifade etmek için kullanılır. Ancak doğanın evrimden önceki yorumuna gönderme yaptığı için bu terim bilim insanları tarafından kullanılmıyor.

Popüler örnekler

Archaeopteryx

Archaeopteryx, kuşlarla yakın akraba olan bir teropod dinozor cinsidir. 19. yüzyılın sonlarından itibaren, bilinen en eski kuş olduğu paleontologlar tarafından kabul görmüş ve referans kitaplarında yer almıştır. Ancak 2011 yılında yapılan bir çalışma bu düşünceyi sarsmış ve Archaeopteryx'in kuşların ortak atasına yakın ancak kuş olmayan bir dinozor olabileceğini iddia etmiştir.

Bugün Güney Almanya olarak bilinen yerde, 150 milyon yıl önce Geç Jura döneminde yaşamıştır. O vakitler Avrupa sıcak ve sığ bir tropikal denizin çevrelediği bir takımadaydı ve ekvatora şimdi olduğundan daha yakındı. Şekil olarak Avrupa saksağanına benzeyen ve muhtemelen en irileri bir kunduz kadar olanArchaeopteryx'in uzunluğu yaklaşık 0,5 metreydi. Küçük boyutuna, geniş kanatlarına ve uçma veya süzülme yeteneğine rağmen Archaeopteryx'in diğer küçük Mezozoyik dinozorlarıyla olan ortak noktaları kuşlarla paylaştıklarından daha fazladır. Özellikle deinonychosaurlarla (dromaeosaurlar ve troodontidler) şu özellikleri paylaşır: keskin dişlerle dolu bir çene, üç parmaklı bir pençe, kemikli uzun bir kuyruk, oldukça uzayabilen ikinci ayak parmağı ("ölümcül pençe"), tüyler (homeotermiyi düşündürür) ve çeşitli iskelet özellikleri. Bu özellikleri dikkate alındığında Archaeopteryx apaçık bir şekilde dinozorlar ve kuşlar arasında bir geçiş fosili adayıdır ve bu nedenle hem dinozorlara hem de kuşların kökenine dair yapılan araştırmalarda önemli bir role sahiptir.

İlk bütün fosil örneği 1861'de duyurulmuş ve o zamandan bu yana on fosil örneği daha ortaya çıkarılmıştır. Bu on bir fosilin çoğunda tüy izleri bulunmaktadır (bu tarz yapıların en eski doğrudan kanıtlarından biridir). Üstelik gelişmiş bir formuna sahip olduklarından Archaeopteryx fosilleri, tüy evriminin Geç Jura'dan önce başladığının kanıtıdır.

Australopithecus afarensis

Hominid Australopithecus afarensis, modern bipedal (iki ayaklı) insanlar ve onların dört ayaklı insansı ataları arasında yer alan bir evrimsel geçiş noktasıdır. A. afarensis iskeletinin bazı özellikleri iki ayaklı olduklarına dair güçlü kanıtlar sunmaktadır. Öyle ki bazı araştırmacılar iki ayaklılığın A. afarensis'ten çok önce evrimleştiğini öne sürmektedir. Pelvisleri insansılardan ziyade insanlarınkine daha çok benzemektedir. İlyak kanatlar kısa ve geniştir. Sakrum da yine geniş olup doğrudan kalça ekleminin arkasında yer alır. güçlü bir bağlanma olduğuna dair net bir kanıt dik duruşa işaret etmektedir.^:122

Pelvisleri tamamen insanlarınkine benzemese de iki ayaklılığa önemli ölçüde uyum sağlamak için radikal bir şekilde yeniden biçimlendirilmiştir. Femur kalçadan dize doğru açı yapar. Bu özellik ayağın vücudun orta çizgisine daha yakın düşmesini sağlar ve alışılmış iki ayaklı hareketi güçlü bir şekilde gösterir. Günümüz insanları, şempanzeleri ve örümcek maymunları aynı özelliğe sahiptir. Büyük ayak parmakları öne doğru çekilmiştir ve bu da arka bacaklarla dalları kavramayı imkansız hale getirmese de zorlaştırmıştır. Hareket kabiliyetinin yanı sıra A. afarensis, günümüz şempanzelerinden (insanın yaşayan en yakın akrabası) biraz daha büyük bir beyne ve maymunlardan ziyade insanınkine benzeyen dişlere sahipti.

Pakicetidler, Ambulocetus

Pakicetus rekonstrüksiyonu

Ambulocetus natans iskeleti

Balinalar, kara memelilerinin soyundan gelen deniz memelileridir. Pakicetidler soyu tükenmiş bir toynaklı familyasıdır ve en erken balinaları içeren bu grup Raoellidae familyasından Indohyus'un en yakın kardeş grubudur. Bundan 53 milyon yıl önce, Erken Eosen devrinde yaşamıştır. İlk fosil örnekleri 1979 yılında Pakistan'da, eski Tetis Denizi'nin kıyılarından çok da uzak olmayan bir nehirde bulundu. Pakicetidler su altında duyabiliyordu ve ses iletimi çoğu kara memelisinde olduğu gibi kulak zarıyla değil gelişmiş kemik iletimiyle sağlanıyordu. Bu farklılık su altındayken yönlü işitmeye engel olur.

Ambulocetus natans bundan 49 milyon yıl önce yaşadı ve 1994 yılında Pakistan'da keşfedildi. Muhtemelen hem suda hem de karada yaşıyordu ve timsah gibi görünüyordu. Eosende, ambulocetidler, koylarda ve Kuzey Pakistan'daki Tetis Okyanusu'nun haliçlerinde yaşıyordu. Ambulocetid fosilleri her zaman kıyıya yakın sığ deniz yataklarında, bol miktarda deniz bitkisi fosili ve yumuşakçalarıyla birlikte bulunur. Her ne kadar ambulocetidlerin fosilleri sadece deniz yataklarında bulunuyor olsa da oksijen izotop değerleri gösteriyor ki çeşitli tuzluluk derecelerinde su tüketiyorlardı. Bazı örneklerde deniz suyu tüketimine dair herhangi bir kanıt bulunmazken diğerlerinin ise dişlerinin fosilleştiği dönemde tatlı su tükettiğine dair bir kanıt bulunmuyor. Ambulocetidlerin geniş aralıklardaki tuz yoğunluklarını tolere edebildikleri açıktır. Diyetleri arasında su içmek için kıyıya yanaşan kara hayvanları veya nehirlerde yaşayan tatlı su canlıları yer alıyordu. Bu nedenle ambulocetidler, balinaların tatlı sularda ve denizlerde yaşayan ataları arasında bir geçişi temsil eder.

Tiktaalik

Tiktaalik, Geç Devoniyen dönemde yaşamış, soyu tükenmiş bir Sarcopterygii cinsidir ve tetrapodlarla (dört ayaklılar) benzer birçok özelliğe sahiptir. Zamanında, oksijen fakiri sığ su habitatlarına uyum sağlayacak şekilde gelişmiş birçok antik sarcopterygii soyundan biridir. Bu adaptasyonlar tetrapodların evrimine yol açmıştır. İyi korunmuş fosilleri, 2004 yılında Kanada'nın Ellesmere Adası'ndaki Nunavut'ta bulundu.

Tiktaalik yaklaşık olarak 375 milyon yıl önce yaşadı. Paleontologlara göre bu canlı, 380 milyon yıllık fosillerinden bilinen gibi tetrapod olmayan omurgalılar ile 365 milyon yıllık fosillerinden bilinen Acanthostega ve Ichthyostega gibi erken tetrapodlar arasında bir geçiş fosilidir. Tetrapod benzeri özelliklere sahip ilkel bir balık gibi görünmesi sebebiyle kaşifi Neil Shubin, Tiktaalik'e "fishapod" (balıkpod - pod: ayak) lakabını taktı. Daha önce birçok kez keşfedilmiş daha balık benzeri geçiş fosillerinden farklı olarak Tiktaalik'in yüzgeçlerinde, ilkel bilek kemikleri ve parmakları anımsatan ilkel ışınlar var. işlev görüyor olabilirler. Tüm modern tetrapodlar gibi kaburga kemikleri, ayrık pektoral kemere sahip bağımsız şekilde hareket edebilen bir boynu ve akciğerleri vardı ancak bir balık gibi de pulları, solungaçları ve yüzgeçleri vardı.

Amphistium

Modern yassı balıklar asimetriktir ve her iki gözü de başın aynı tarafındadır.

Başın üst orta kısmında tek gözü olan fosili

Pleuronectiformes (yassı balıklar) ışın yüzgeçli balıkların bir takımıdır. Modern yassı balıkların en bariz özelliği asimetrik olmasıdır ve yetişkin balıklarda gözler kafanın aynı tarafındadır. Kimi familyalarda gözler daima kafanın sağ tarafındayken (dekstral veya sağ gözlü yassı balık) kimilerinde daima sol tarafta (sinistral veya sol göz yassı balık) yer alır. İlkel psettodes cinsi her iki tip balıktan da eşit miktarda içerir ve genellikle diğer familyalara göre daha az asimetriktir. Takım diğer ayırt edici özellikleri ise çıkıntılı gözler, deniz tabanında yaşamaya (bentos) adapte olmak ve sırt yüzgecinin kafaya doğru ilerlemiş olması.

50 milyon yıl önce yaşamış ilkel bir yassı balıktır ve geçiş fosili olarak bilinir. Amphistium'un başı tipik omurgalı kafatası ile modern yassı balıklar arasındaki geçişi gösterir öyle ki gözler ne modern yassı balıklarda olduğu gibi kafanın tek bir tarafındadır ne de birçok omurgalıda olduğu gibi her iki tarafta yer alır. Gözlerden biri kafatasının orta üst kısmına yakın bir yerdedir. Bunun üzerine paleontologlar şu sonucu vardı: "bu değişim kademeli bir şekilde, doğal seçilim yoluyla evrimle tutarlı bir şekilde gerçekleşti—tabi araştırmacıların vakti zamanında buna inanmaktan başka seçeneği olmadığı için aniden değil."

Devoniyen dönemde yaşamış , tohum benzeri bir yapıya sahiptir ancak katı bir tohum kabuğundan ve poleni ovüle gönderecek bir sistemden yoksundu.

Amphistium Lütesiyen İtalya'nın 'sinden çıkarılan birçok balık fosili türünden biridir. Amphistium'un akrabası Heteronectes ise Fransa'nın biraz daha eski katmanlarından gelen oldukça benzer durumda bir fosildir.

Runcaria

Tohumlu bitkilerin Orta Devoniyen dönemine ait bir öncüsü Belçika'da tanımlandı ve en eski tohumlu bitkilerden 20 milyon önce yaşadı. Küçük ve radyal simetrik olan Runcaria, bir kupula ile çevrelenmiş, kabuklu bir . Megasporangium, çok loblu üzerinde çıkıntı yapan, açılmamış bir distal uzantıya sahiptir. Uzantının sebep olabileceği düşünülmektedir. Runcaria, sert bir tohum kabuğu ve poleni ovüle gönderecek bir sistem hariç tohumlu bitkilerin tüm niteliklerine sahipti.

Fosil kaydı

Her geçiş fosili fosil kayıtlarında görünmez çünkü bunlar tam değildir. Organizmalar ancak en uygun koşullar bir araya geldiğinde nadiren fosilleşir ve bunların da sadece çok küçük bir kısmı keşfedilebilmiştir. Paleontolog , fosil kayıtlarının verdiği sonuçlara isnaden bilinen tür sayısının, toplamda bilinen canlı türlerinin %5'inden daha az olmasının bu gerçeği açıkladığını ifade ediyor ve buna ek olarak fosiller aracılığıyla bilinen tür sayısının şimdiye kadar yaşamış tüm türlerin %1'inden çok daha az olması gerektiğini öne sürüyor.

Bir biyolojik yapının fosilleşmesi için özel ve nadir koşullar gerektiğinden mantıken bilinen fosiller yaşamış tüm canlıların yalnızca küçük bir yüzdesini teşkil eder ve her keşif evrime dair anlık bir görüntü sağlar. Türler arasındaki geçiş ancak geçiş fosilleri tarafından gösterilebilir ve desteklenebilir.

Fosil kayıtları oldukça düzensizdir ve birkaç istisna dışında sert dokulara sahip organizmaların korunma ihtimali göre daha yüksektir öyle ki bu canlılar fosil kayıtlarında ya çok az görülür ya da hiç görülmez. Fosilleşme ihtimali yüksek görülen gruplar: omurgalılar, derisidikenliler, dallıbacaklılar ve eklem bacaklıların kimi gruplarıdır.

Tarihi

Darwin sonrası

Hayvan ve bitki türlerinin sabit olmadığı ve zamanla değiştiği düşüncesi 18. yüzyıla kadar uzanır. Darwin'in 1859 yılında yayınlanan Türlerin Kökeni kitabı buna düşünceye sağlam bir bilimsel temel kazandırdı. Ancak Darwin'in çalışmasının bir zayıf yönü de Darwin'in de bizzat belirttiği üzere paleontolojik kanıtların eksikliğiydi. Doğal seçilimin cins ve familyalarda görülen çeşitliliğe sebep olması kolayca görülebilse de daha yüksek taksonomik gruplar arasındaki dönüşümü çıkarabilmek daha zordu. Darwin çalışmasını yayınladıktan yalnızca iki yıl sonra, 1861 yılında keşfedilen Archaeopteryx'in Londra örneği ilk kez yüksek taksonomik gruplar arasında, kuşlar sınıfıyla daha bazal sürüngenler arasında bir bağlantı olduğunu ortaya çıkardı. Böylece, Archaeopteryx gibi geçiş fosilleri yalnızca Darwin'in teorisini doğrulamakla kalmadı ayrıca kendi başlarına evrimin ikonları haline geldiler. Örneğin 1904 tarihli İsveççe bir olan Nordisk familjebok'te Archaeopteryx'in hatalı bir rekonstriksüyonu yer almış (görselde görülebilir) ve şu şekilde tanımlanmıştı: "ett af de betydelsefullaste paleontologiska fynd, som någonsin gjorts" ("şimdiye kadar yapılmış en önemli paleontolojik keşiflerden biri").

Bitkilerin yükselişi

Ara fosiller yalnızca hayvanlardan ibaret değildir. 20. yüzyılın başlarında bitki şubelerinin haritalanmasının artmasıyla birlikte damarlı bitkilerin ataları araştırılmaya başlandı. 1917'de ve , İskoçya'nın Aberdeenshire kentindeki içinde oldukça ilkel bir bitkinin fosilleşmiş kalıntılarını buldular ve ona adını verdiler.

Rhynia bitkisi küçük ve çubuk şeklindeydi. Her birinin ucu ile kaplı, yapraksız, şekilde basitçe dallanan gövdelere sahipti.

Kaynakça

Özel

^ Freeman & Herron 2004, s. 816
^ Prothero 2007, ss. 133–135
^ Darwin, Charles. On the Origin of Species [Türlerin Kökeni]. Kılıç, Bahar tarafından çevrildi. Alfa Yayınları. s. 264. ISBN .
^ (1 Mart 2008). "Evolution: What missing link?". New Scientist. 197 (2645): 35-41. doi:10.1016/s0262-4079(08)60548-5. ISSN 0262-4079. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
^ ; Hailu You; Kai Du; Fenglu Han (28 Temmuz 2011). "An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae". Nature. 475 (7357): 465-470. doi:10.1038/nature10288. ISSN 0028-0836. (PMID) 21796204.
^ ; Rauhut, Oliver W. M.; ; Turner, Alan H.; Inouye, Brian D.; Dongyu Hu; Norell, Mark A. (9 Ekim 2009). "Was Dinosaurian Physiology Inherited by Birds? Reconciling Slow Growth in Archaeopteryx". . 4 (10): e7390. Bibcode:2009PLoSO...4.7390E. doi:10.1371/journal.pone.0007390. ISSN 1545-7885. (PMC) 2756958 $2. (PMID) 19816582.
^ (September 1984). "What size was Archaeopteryx?". . 82 (1–2): 177-188. doi:10.1111/j.1096-3642.1984.tb00541.x. ISSN 0024-4082.
^ "Archaeopteryx: An Early Bird". . Berkeley, CA: University of California, Berkeley. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2006.
^ Wellnhofer 2004, ss. 282–300
^ ^a ^b (November 1988). "Evolution of Human walking" (PDF). Scientific American. 259 (5): 82-89. Bibcode:1988SciAm.259e.118L. doi:10.1038/scientificamerican1188-118. ISSN 0036-8733. (PMID) 3212438. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
^ "Australopithecus afarensis". Human Evolution. Washington, D.C.: Smithsonian Institution's Human Origins Program. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.
^ ; Suwa, Gen; Simpson, Scott; (January 2000). "Jaws and teeth of Australopithecus afarensis from Maka, Middle Awash, Ethiopia". . 111 (1): 45-68. doi:10.1002/(SICI)1096-8644(200001)111:1<45::AID-AJPA4>3.0.CO;2-I. ISSN 0002-9483. (PMID) 10618588.
^ (21 Aralık 2007). "Whales Descended From Tiny Deer-like Ancestors". Science Daily. Rockville, MD: ScienceDaily, LLC. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.
^ Gingerich & Russell 1981
^ Castro & Huber 2003
^ Nummela, Sirpa; Thewissen, J. G. M.; Bajpai, Sunil; Hussain, S. Taseer; Kumar, Kishor (12 Ağustos 2004). "Eocene evolution of whale hearing". Nature. 430 (7001): 776-778. Bibcode:2004Natur.430..776N. doi:10.1038/nature02720. ISSN 0028-0836. (PMID) 15306808.
^ Thewissen, J. G. M.; Williams, Ellen M.; Roe, Lois J.; Hussain, S. Taseer (20 Eylül 2001). "Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls". Nature. 413 (6853): 277-281. Bibcode:2001Natur.413..277T. doi:10.1038/35095005. ISSN 0028-0836. (PMID) 11565023.
^ ^a ^b Thewissen, J. G. M.; Williams, Ellen M. (November 2002). "The Early Radiations of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations". . 33: 73-90. doi:10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426. ISSN 1545-2069.
^ Thewissen, J. G. M.; Bajpai, Sunil (December 2001). "Whale Origins as a Poster Child for Macroevolution". . 51 (12): 1037-1049. doi:10.1641/0006-3568(2001)051[1037:WOAAPC]2.0.CO;2. ISSN 0006-3568.
^ ^a ^b ; Shubin, Neil H.; (6 Nisan 2006). "A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of the tetrapod body plan". Nature. 440 (7085): 757-763. Bibcode:2006Natur.440..757D. doi:10.1038/nature04639. ISSN 0028-0836. (PMID) 16598249.
^ (December 2005). "Getting a Leg Up on Land". Scientific American. 293 (6): 100-107. Bibcode:2005SciAm.293f.100C. doi:10.1038/scientificamerican1205-100. ISSN 0036-8733. (PMID) 16323697.
^ Easton, John (23 Ekim 2008). "Tiktaalik's internal anatomy explains evolutionary shift from water to land". University of Chicago Chronicle. 28 (3). ISSN 1095-1237. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2012.
^ (5 Nisan 2006). "Scientists Call Fish Fossil the 'Missing Link'". The New York Times. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015.
^ Shubin 2008
^ Chapleau & Amaoka 1998, ss. 223–226
^ ^a ^b Minard, Anne (9 Temmuz 2008). . National Geographic News. Washington, D.C.: National Geographic Society. 4 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.
^ ^a ^b Friedman, Matt (10 Temmuz 2008). "The evolutionary origin of flatfish asymmetry". Nature. 454 (7201): 209-212. Bibcode:2008Natur.454..209F. doi:10.1038/nature07108. ISSN 0028-0836. (PMID) 18615083.
^ Gerrienne, Philippe; Meyer-Berthaud, Brigitte; Fairon-Demaret, Muriel; Streel, Maurice; Steemans, Philippe (29 Ekim 2004). "Runcaria, a Middle Devonian Seed Plant Precursor". Science. 306 (5697): 856-858. Bibcode:2004Sci...306..856G. doi:10.1126/science.1102491. ISSN 0036-8075. (PMID) 15514154.
^ ^a ^b Prothero 2007, ss. 50–53
^ Isaak, Mark, (Ed.) (5 Kasım 2006). "Claim CC200: Transitional fossils". TalkOrigins Archive. Houston, TX: The TalkOrigins Foundation, Inc. 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2009.
^ Donovan & Paul 1998
^ Archibald, J. David (August 2009). "Edward Hitchcock's Pre-Darwinian (1840) 'Tree of Life'" (PDF). . 42 (3): 561-592. CiteSeerX 10.1.1.688.7842 $2. doi:10.1007/s10739-008-9163-y. ISSN 0022-5010. (PMID) 20027787. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
^ Darwin 1859, Chapter 10.
^ Wellnhofer 2009
^ Leche 1904, ss. 1379–1380
^ ; (27 Şubat 1917). "XXIV.—On Old Red Sandstone Plants showing Structure, from the Rhynie Chert Bed, Aberdeenshire. Part I. Rhynia Gwynne-Vaughanii, Kidston and Lang". Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 51 (3): 761-784. doi:10.1017/S0263593300006805. ISSN 0080-4568. OCLC 704166643. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015.

Genel

Andrews, Henry N. Jr. (1967). Studies in Paleobotany. Chapter on palynology by Charles J. Felix (Reprint bas.). New York: . LCCN 61006768. OCLC 12877482.
Benton, Michael J. (1997). (2.2başlık=Vertebrate Palaeontology bas.). Londra: . ISBN . OCLC 37378512. Eksik ya da boş |başlık= ()
Browne, Janet (2003). Charles Darwin: The Power of Place. 2. Londra: . ISBN . OCLC 806284755.
Castro, Peter; Huber, Michael E. (2003). Marine Biology. Original art work by William Ober and Claire Garrison (4.4yer=New York bas.). . ISBN . LCCN 2002190248. OCLC 49259996.
Chapleau, François; Amaoka, Kunio (1998). "Flatfishes". Paxton, John R.; Eschmeyer, William M. (Ed.). Encyclopedia of Fishes. Illustrations by David Kirshner (2.2yer=San Diego, CA bas.). Academic Press. ISBN . LCCN 98088228. OCLC 39641701.
Darwin, Charles (1859). On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (1.1yer=Londra bas.). . LCCN 06017473. OCLC 741260650. The book is available from The Complete Work of Charles Darwin Online. Retrieved 2015-05-13.
; Paul, Christopher R. C., (Ed.) (1998). The Adequacy of the Fossil Record. Chichester; New York: John Wiley & Sons. ISBN . LCCN 98010110. OCLC 38281286.
; Gould, Stephen Jay (1972). "Punctuated equilibria: an alternative to phyletic gradualism". Schopf, Thomas J. M. (Ed.). Models in Paleobiology. San Francisco, CA: Freeman, Cooper. ISBN . LCCN 72078387. OCLC 572084.
Freeman, Scott; Herron, Jon C. (2004). Evolutionary Analysis (3.3yer=Upper Saddle River, NJ bas.). Pearson Education. ISBN . LCCN 2003054833. OCLC 52386174.
; Russell, Donald E. (1981). Pakicetus inachus, a New Archaeocete (Mammalia, Cetacea) From the Early-Middle Eocene Kuldana Formation of Kohat (Pakistan) (PDF) (Research report). Contributions from the Museum of Paleontology. 25. Ann Arbor, MI: . ss. 235-246. ISSN 0097-3556. LCCN 82621252. OCLC 8263404.
Gould, Stephen Jay (1980). The Panda's Thumb: More Reflections in Natural History (1.1yer=New York bas.). . ISBN . LCCN 80015952. OCLC 6331415.
Haeckel, Ernst (2011). The Evolution of Man. 1. Translated from the German by (5th enlarged bas.). Hamburg, Germany: Tredition Classics. ISBN . OCLC 830523724.
Lamarck, Jean-Baptiste (1815–1822). Histoire naturelle des animaux sans vertèbres (Fransızca). Paris: Verdière. LCCN 07018340. OCLC 5269931.
(1936). The Great Chain of Being: A Study of the History of an Idea. William James Lectures, 1933. Cambridge, MA: Harvard University Press. LCCN 36014264. OCLC 192226.
Leche, V. (1904). "Archæopteryx". Meijer, Bernhard (Ed.). (İsveççe) (New, revised and richly illustrated bas.). Stockholm: Nordisk familjeboks förlags aktiebolag. LCCN 15023737. OCLC 23562281.
(2007). Evolution: What the Fossils Say and Why it Matters. Original illustrations by Carl Buell. New York: Columbia University Press. ISBN . LCCN 2007028804. OCLC 154711166.
Reader, John (2011). Missing Links: In Search of Human Origins. Foreword by Andrew Hill (Enlarged and updated bas.). Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN . LCCN 2011934689. OCLC 707267298.
Shubin, Neil (2008). Your Inner Fish: A Journey into the 3.5-Billion-Year History of the Human Body. New York: . ISBN . LCCN 2007024699. OCLC 144598195.
Swisher, Carl C. III; ; (2001). Java Man: How Two Geologists Changed Our Understanding of Human Evolution. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN . LCCN 2001037337. OCLC 48066180.
(2004). "The Plumage of Archaeopteryx: Feathers of a Dinosaur?". ; Koppelhus, Eva B.; Shugar, Martin A.; Wright, Joanna L. (Ed.). Feathered Dragons: Studies on the Transition from Dinosaurs to Birds. Life of the Past. Bloomington, IN: . ISBN . LCCN 2003019035. OCLC 52942941.
Wellnhofer, Peter (2009). Archaeopteryx: The Icon of Evolution. Translated by Frank Haase; foreword by (Revised English edition of the 1st German bas.). München: Verlag Dr. Friedrich Pfeil. ISBN . OCLC 501736379.

[Freeman-1] Freeman & Herron 2004, s. 816

[Prothero-2] Prothero 2007, ss. 133–135

[3] Darwin, Charles. On the Origin of Species [Türlerin Kökeni]. Kılıç, Bahar tarafından çevrildi. Alfa Yayınları. s. 264. ISBN .

[NS2645-4] (1 Mart 2008). "Evolution: What missing link?". New Scientist. 197 (2645): 35-41. doi:10.1016/s0262-4079(08)60548-5. ISSN 0262-4079. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.

[Xiaotingia-5] ; Hailu You; Kai Du; Fenglu Han (28 Temmuz 2011). "An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae". Nature. 475 (7357): 465-470. doi:10.1038/nature10288. ISSN 0028-0836. (PMID) 21796204.

[Erickson_etal_2009-6] ; Rauhut, Oliver W. M.; ; Turner, Alan H.; Inouye, Brian D.; Dongyu Hu; Norell, Mark A. (9 Ekim 2009). "Was Dinosaurian Physiology Inherited by Birds? Reconciling Slow Growth in Archaeopteryx". . 4 (10): e7390. Bibcode:2009PLoSO...4.7390E. doi:10.1371/journal.pone.0007390. ISSN 1545-7885. (PMC) 2756958 $2. (PMID) 19816582.

[Yalden_1-7] (September 1984). "What size was Archaeopteryx?". . 82 (1–2): 177-188. doi:10.1111/j.1096-3642.1984.tb00541.x. ISSN 0024-4082.

[UCal_MoP-8] "Archaeopteryx: An Early Bird". . Berkeley, CA: University of California, Berkeley. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2006.

[9] Wellnhofer 2004, ss. 282–300

[Lovejoy1988-10] (November 1988). "Evolution of Human walking" (PDF). Scientific American. 259 (5): 82-89. Bibcode:1988SciAm.259e.118L. doi:10.1038/scientificamerican1188-118. ISSN 0036-8733. (PMID) 3212438. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.

[SmithsonianHuman-11] "Australopithecus afarensis". Human Evolution. Washington, D.C.: Smithsonian Institution's Human Origins Program. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.

[12] ; Suwa, Gen; Simpson, Scott; (January 2000). "Jaws and teeth of Australopithecus afarensis from Maka, Middle Awash, Ethiopia". . 111 (1): 45-68. doi:10.1002/(SICI)1096-8644(200001)111:1<45::AID-AJPA4>3.0.CO;2-I. ISSN 0002-9483. (PMID) 10618588.

[science_news_2-13] (21 Aralık 2007). "Whales Descended From Tiny Deer-like Ancestors". Science Daily. Rockville, MD: ScienceDaily, LLC. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.

[14] Gingerich & Russell 1981

[15] Castro & Huber 2003

[hearing-16] Nummela, Sirpa; Thewissen, J. G. M.; Bajpai, Sunil; Hussain, S. Taseer; Kumar, Kishor (12 Ağustos 2004). "Eocene evolution of whale hearing". Nature. 430 (7001): 776-778. Bibcode:2004Natur.430..776N. doi:10.1038/nature02720. ISSN 0028-0836. (PMID) 15306808.

[skeleton-17] Thewissen, J. G. M.; Williams, Ellen M.; Roe, Lois J.; Hussain, S. Taseer (20 Eylül 2001). "Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls". Nature. 413 (6853): 277-281. Bibcode:2001Natur.413..277T. doi:10.1038/35095005. ISSN 0028-0836. (PMID) 11565023.

[radiations-18] Thewissen, J. G. M.; Williams, Ellen M. (November 2002). "The Early Radiations of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations". . 33: 73-90. doi:10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426. ISSN 1545-2069.

[poster-19] Thewissen, J. G. M.; Bajpai, Sunil (December 2001). "Whale Origins as a Poster Child for Macroevolution". . 51 (12): 1037-1049. doi:10.1641/0006-3568(2001)051[1037:WOAAPC]2.0.CO;2. ISSN 0006-3568.

[Nature-20] ; Shubin, Neil H.; (6 Nisan 2006). "A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of the tetrapod body plan". Nature. 440 (7085): 757-763. Bibcode:2006Natur.440..757D. doi:10.1038/nature04639. ISSN 0028-0836. (PMID) 16598249.

[scientificamerican-21] (December 2005). "Getting a Leg Up on Land". Scientific American. 293 (6): 100-107. Bibcode:2005SciAm.293f.100C. doi:10.1038/scientificamerican1205-100. ISSN 0036-8733. (PMID) 16323697.

[22] Easton, John (23 Ekim 2008). "Tiktaalik's internal anatomy explains evolutionary shift from water to land". University of Chicago Chronicle. 28 (3). ISSN 1095-1237. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2012.

[23] (5 Nisan 2006). "Scientists Call Fish Fossil the 'Missing Link'". The New York Times. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015.

[24] Shubin 2008

[25] Chapleau & Amaoka 1998, ss. 223–226

[NaEvo-26] Minard, Anne (9 Temmuz 2008). . National Geographic News. Washington, D.C.: National Geographic Society. 4 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.

[FriedmanFlatfish-27] Friedman, Matt (10 Temmuz 2008). "The evolutionary origin of flatfish asymmetry". Nature. 454 (7201): 209-212. Bibcode:2008Natur.454..209F. doi:10.1038/nature07108. ISSN 0028-0836. (PMID) 18615083.

[28] Gerrienne, Philippe; Meyer-Berthaud, Brigitte; Fairon-Demaret, Muriel; Streel, Maurice; Steemans, Philippe (29 Ekim 2004). "Runcaria, a Middle Devonian Seed Plant Precursor". Science. 306 (5697): 856-858. Bibcode:2004Sci...306..856G. doi:10.1126/science.1102491. ISSN 0036-8075. (PMID) 15514154.

[Prothero2007pp5053-29] Prothero 2007, ss. 50–53

[CC200-30] Isaak, Mark, (Ed.) (5 Kasım 2006). "Claim CC200: Transitional fossils". TalkOrigins Archive. Houston, TX: The TalkOrigins Foundation, Inc. 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2009.

[31] Donovan & Paul 1998

[32] Archibald, J. David (August 2009). "Edward Hitchcock's Pre-Darwinian (1840) 'Tree of Life'" (PDF). . 42 (3): 561-592. CiteSeerX 10.1.1.688.7842 $2. doi:10.1007/s10739-008-9163-y. ISSN 0022-5010. (PMID) 20027787. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.

[FOOTNOTEDarwin1859[httpwwwreadprintcomchapter-2217Charles-Darwin_Chapter_10]-33] Darwin 1859, Chapter 10.

[34] Wellnhofer 2009

[35] Leche 1904, ss. 1379–1380

[Kidston1917-36] ; (27 Şubat 1917). "XXIV.—On Old Red Sandstone Plants showing Structure, from the Rhynie Chert Bed, Aberdeenshire. Part I. Rhynia Gwynne-Vaughanii, Kidston and Lang". Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 51 (3): 761-784. doi:10.1017/S0263593300006805. ISSN 0080-4568. OCLC 704166643. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015.