Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sigara katranı veya Türkçede yaygın kullanılan İngilizcesi tar, sigaranın kısmî yanması sonucu dumanı oluşturan katı kısımdır. Sigaradaki katran miktarı sigaranın kanser yapma potansiyeli ile orantılı olduğu için, çoğu ülkede satılan sigaralarda bulunan katran miktarının (nikotin ve karbon monoksit miktarlarıyla beraber) belirtilmesini zorunlu kılan kanunlar vardır.
Etimoloji
Tar sözcüğü, bir iddiaya göre İngilizce Total Aerosol Residue (toplam aerosol artık)'dan kısaltmadır. Bu, muhtemelen sözcüğün kullanıma girmesinden sonra türetilmiş bir kısaltmadır, çünkü tar'ın İngilizce katran anlamıyla ilk kullanımı, 1932'ye rastlar. Sigara şirketleri sigaradaki "tar"ın yolları kaplamakta kullanılan katrandan (ziftten) farklı olduğunu belirtmek için İngilizcede sözcüğü tırnak içinde kullanırlar. Aslında kimyasal anlamıyla katran, bitkisel ürünlerin sonucu oluşan bir maddedir, bu bakımdan sigara için kullanımı yerindedir.
Kanserle ilişkisi
Laboratuvar farelerinin sırtlarına sigara katranı ekstresi sürüldükten sonra bu hayvanlarda sürülen katran miktarı ile orantılı sıklıkta kanser görülmesi üzerine sigaralarda ne kadar az katran olursa o kadar daha az tehlikeli olacakları kanısı yerleşti. Örneğin Avrupa Birliği, sigaralardaki katran miktarını 10 mg'da sınırlanmıştır.
Sigaradaki katran miktarını belirlemek için kullanılan düzenekte bir sigaradan düzenli aralıklarla belli bir hacim hava, belli bir hızda duman çekilir. Duman bir filtreden geçirildikten sonra, filtrede biriken nem ve nikotin bir çözücü ile çıkartılır, kalan malzemenin miktarı tartılır. ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından standartlaştırılmış yöntemlerle sigaralardaki katran, nikotin ve karbon monoksit ölçülmüş, ISO tarafından geliştirilen benzer bir yöntem Avrupa'da ve diğer ülkelerde de kabul görmüştür.
Ancak, sigara katran ölçüm makinalarının belirlediği katran miktarının bir insanın içine çektiği katran oranına karşılık gelmediği bulunmuştur. Sigara endüstrisi sigaraların tasarımını değiştirerek bu ölçüm yöntemiyle belirlenen katran miktarından daha fazlasının vücuda girebilmesini sağladılar. Filtrede bulunan delikler sayesinde makinanın içine çekilen dumanın havayla karışması sağlanırken, sigara içen insanların bu delikleri dudakları veya parmakları ile kapatarak dumanı daha yoğun bir şekilde içlerine çektikleri bulundu. Ayrıca, insanların sigara içme biçimleri kişiden kişiye çeşitlilik göstermekte, herkesin dumanı çekme süresi ve hızı makinanınkine uymamakta ve bunun sonucu bazı kişilerin çektikleri miktar, makinanın belirlediği miktarın iki katını bulabilmektedir. Bir sigaradaki nikotin oranının azalmasının sadece insanların daha çok sayıda sigara içerek bu eksikliği telafi etmelerine neden olduğu bulundu. Derin çekme sonucunda duman akciğerde daha derine nüfuz eder. Bu nedenlerden dolayı bir sigaranın katran seviyesi onun karsinojenik potansiyeline karşılık gelmemektedir.
Sigara katranı oluşturan maddelerin bir kısmı doğrudan tütünde bulunan maddelerin ısınma sonucu buharlaşmasından kaynaklanır. Diğer maddeler ise tütünde bulunan maddelerin yüksek sıcaklıkta oksijenle reaksiyona girmeden veya kısmen girerek oluşturdukları piroliz ürünleridir. Başka maddeler ise ısının neden olduğu sentez (pirosentez) reaksiyonlarıyla ortaya çıkar. Katranı meydana getiren bileşiklerin bir kısmı tütün bitkisine aittir, bir kısmı ise tarım ilaçları (arsenik, DDT, endrin) veya sigara imalatında kullanılan çeşitli katık maddelerdir (şekerler, , vd). Tütünün kaynağına bağlı olarak toprakta bulunan bazı ağır metaller (nikel) ve radyoaktif elementlerin de seviyesi fark edebilir.
Sigara katranında en az 69 karsinojen ve çeşitli toksinler bulunur. Bunlarına arasında polisiklik aromatik hidrokarbonlar (örneğin ), N- (örneğin 4-(metilnitrosamino)-1-(3-piridil)-1-butanon) sayılabilir. Toksik maddeler arasında kurşun, arsenik ve diğer ağır metaller, formaldehit, amonyak ve karbon monoksit de vardır. Poliaromatik hidrokarbonlar arasında N-nitrosaminler, aromatik aminler, , , benzopirenler, , , , karsinojenik ( ve gibi) bulunur. Ayrıca katranda basit ve karmaşık fenoller, kresoller, , alken ve alkanlar, benzenler ve naftalenler, karboksilik asitler, metal iyonları ve radyoaktif elementlerden potasyum-40, kurşun-210, polonyum-210 ve radyum-226 bulunmaktadır.
Sigara katranında bulunan çok ornatıklı fenol türevleri; lignin, selüloz ve diğer bitki pigmentlerinin pirolizinden kaynaklanır. Bu bileşikler hidrojen peroksit yaratarak DNA (ve diğer biyomoleküllerin) hasarına yol açarlar. o- and p-benzosemikuinon radikalleri de stabil serbest radikaller oluşturup DNA'ya hasar verebilirler.<ref>{{Dergi kaynağı| yazarlar=William A. Pryor, Koni Stone, Lun-Yi Zang, & Eliezer Bermúdez | yıl= 1998 | başlık= Fractionation of Aqueous Cigarette Tar Extracts: Fractions That Contain the Tar Radical Cause DNA Damage | dergi= Chem. Res. Toxicol.| cilt=11
Kaynakça
- ^ . 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ "The tar of cigarette smoke contains nicotine, phenolic bodies, pyridine bases, and ammonia". Amer. Jrnl. Cancer. Cilt XVI. 1932. s. 1513. Oxford English Dictionary'de belirtilmiştir [1]
- ^ Wynder EL, Graham EA, Croninger AB. "Experimental production of carcinoma with cigarette tar". Cancer Res. Cilt 13. ss. 855-64. (PMID) 13116124.
- ^ US Department of Health and Human Services. (1981). The health consequences of smoking: the changing cigarette. a report of the surgeon general. Rockville, MD: US Department of Health and Human Services, Public Health Services, Office on Smoking and Health.
- ^ . 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ National Institutes of Health, National Cancer Institute. The FTC cigarette test method for determining tar, nicotine, and carbon monoxide yields of US cigarettes . Report of the NCI Expert Committee. Monograph 7. NIH Publication No 96-4028. Bethesda, MD: NIH, 1996:275
- ^ International Organization for Standardization. Routine analytical cigarette-smoking machine—definitions and standard conditions. ISO Standard 3308, 4th ed. ISO, 2000.
- ^ "SACTob Conclusions on Health Claims Derived from ISO/FTC Method to Measure Cigarette Yield" (PDF). 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ a b US Department of Health and Human Services. (2001). US Department of Health and Human Services. Risks associated with smoking cigarettes with low machine-measured yields of tar and nicotine. Rockville, MD: US Department of Health and Human Services, National Institutes of Health; National Cancer Institute.
- ^ Fischer, Spiegelhalder & Preussmann (1989) Tar alone is not a sufficient index for carcinogenic potential of cigarette smoke. Carcinogenesis 10: 169=173
- ^ US Department of Health, Education and Welfare. Smoking and Health: A report of the Surgeon General. Rockville, MD: United States. Public Health Service. Office on Smoking and Health. 1979.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sigara katrani veya Turkcede yaygin kullanilan Ingilizcesi tar sigaranin kismi yanmasi sonucu dumani olusturan kati kisimdir Sigaradaki katran miktari sigaranin kanser yapma potansiyeli ile orantili oldugu icin cogu ulkede satilan sigaralarda bulunan katran miktarinin nikotin ve karbon monoksit miktarlariyla beraber belirtilmesini zorunlu kilan kanunlar vardir Sigara katraniEtimolojiTar sozcugu bir iddiaya gore Ingilizce Total Aerosol Residue toplam aerosol artik dan kisaltmadir Bu muhtemelen sozcugun kullanima girmesinden sonra turetilmis bir kisaltmadir cunku tar in Ingilizce katran anlamiyla ilk kullanimi 1932 ye rastlar Sigara sirketleri sigaradaki tar in yollari kaplamakta kullanilan katrandan ziftten farkli oldugunu belirtmek icin Ingilizcede sozcugu tirnak icinde kullanirlar Aslinda kimyasal anlamiyla katran bitkisel urunlerin sonucu olusan bir maddedir bu bakimdan sigara icin kullanimi yerindedir Kanserle iliskisiLaboratuvar farelerinin sirtlarina sigara katrani ekstresi suruldukten sonra bu hayvanlarda surulen katran miktari ile orantili siklikta kanser gorulmesi uzerine sigaralarda ne kadar az katran olursa o kadar daha az tehlikeli olacaklari kanisi yerlesti Ornegin Avrupa Birligi sigaralardaki katran miktarini 10 mg da sinirlanmistir Sigaradaki katran miktarini belirlemek icin kullanilan duzenekte bir sigaradan duzenli araliklarla belli bir hacim hava belli bir hizda duman cekilir Duman bir filtreden gecirildikten sonra filtrede biriken nem ve nikotin bir cozucu ile cikartilir kalan malzemenin miktari tartilir ABD Federal Ticaret Komisyonu FTC tarafindan standartlastirilmis yontemlerle sigaralardaki katran nikotin ve karbon monoksit olculmus ISO tarafindan gelistirilen benzer bir yontem Avrupa da ve diger ulkelerde de kabul gormustur Ancak sigara katran olcum makinalarinin belirledigi katran miktarinin bir insanin icine cektigi katran oranina karsilik gelmedigi bulunmustur Sigara endustrisi sigaralarin tasarimini degistirerek bu olcum yontemiyle belirlenen katran miktarindan daha fazlasinin vucuda girebilmesini sagladilar Filtrede bulunan delikler sayesinde makinanin icine cekilen dumanin havayla karismasi saglanirken sigara icen insanlarin bu delikleri dudaklari veya parmaklari ile kapatarak dumani daha yogun bir sekilde iclerine cektikleri bulundu Ayrica insanlarin sigara icme bicimleri kisiden kisiye cesitlilik gostermekte herkesin dumani cekme suresi ve hizi makinaninkine uymamakta ve bunun sonucu bazi kisilerin cektikleri miktar makinanin belirledigi miktarin iki katini bulabilmektedir Bir sigaradaki nikotin oraninin azalmasinin sadece insanlarin daha cok sayida sigara icerek bu eksikligi telafi etmelerine neden oldugu bulundu Derin cekme sonucunda duman akcigerde daha derine nufuz eder Bu nedenlerden dolayi bir sigaranin katran seviyesi onun karsinojenik potansiyeline karsilik gelmemektedir Sigara katrani olusturan maddelerin bir kismi dogrudan tutunde bulunan maddelerin isinma sonucu buharlasmasindan kaynaklanir Diger maddeler ise tutunde bulunan maddelerin yuksek sicaklikta oksijenle reaksiyona girmeden veya kismen girerek olusturduklari piroliz urunleridir Baska maddeler ise isinin neden oldugu sentez pirosentez reaksiyonlariyla ortaya cikar Katrani meydana getiren bilesiklerin bir kismi tutun bitkisine aittir bir kismi ise tarim ilaclari arsenik DDT endrin veya sigara imalatinda kullanilan cesitli katik maddelerdir sekerler vd Tutunun kaynagina bagli olarak toprakta bulunan bazi agir metaller nikel ve radyoaktif elementlerin de seviyesi fark edebilir Sigara katraninda en az 69 karsinojen ve cesitli toksinler bulunur Bunlarina arasinda polisiklik aromatik hidrokarbonlar ornegin N ornegin 4 metilnitrosamino 1 3 piridil 1 butanon sayilabilir Toksik maddeler arasinda kursun arsenik ve diger agir metaller formaldehit amonyak ve karbon monoksit de vardir Poliaromatik hidrokarbonlar arasinda N nitrosaminler aromatik aminler benzopirenler karsinojenik ve gibi bulunur Ayrica katranda basit ve karmasik fenoller kresoller alken ve alkanlar benzenler ve naftalenler karboksilik asitler metal iyonlari ve radyoaktif elementlerden potasyum 40 kursun 210 polonyum 210 ve radyum 226 bulunmaktadir Sigara katraninda bulunan cok ornatikli fenol turevleri lignin seluloz ve diger bitki pigmentlerinin pirolizinden kaynaklanir Bu bilesikler hidrojen peroksit yaratarak DNA ve diger biyomolekullerin hasarina yol acarlar o and p benzosemikuinon radikalleri de stabil serbest radikaller olusturup DNA ya hasar verebilirler lt ref gt Dergi kaynagi yazarlar William A Pryor Koni Stone Lun Yi Zang amp Eliezer Bermudez yil 1998 baslik Fractionation of Aqueous Cigarette Tar Extracts Fractions That Contain the Tar Radical Cause DNA Damage dergi Chem Res Toxicol cilt 11Kaynakca 23 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2008 The tar of cigarette smoke contains nicotine phenolic bodies pyridine bases and ammonia Amer Jrnl Cancer Cilt XVI 1932 s 1513 Oxford English Dictionary de belirtilmistir 1 Wynder EL Graham EA Croninger AB Experimental production of carcinoma with cigarette tar Cancer Res Cilt 13 ss 855 64 PMID 13116124 US Department of Health and Human Services 1981 The health consequences of smoking the changing cigarette a report of the surgeon general Rockville MD US Department of Health and Human Services Public Health Services Office on Smoking and Health 11 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2008 National Institutes of Health National Cancer Institute The FTC cigarette test method for determining tar nicotine and carbon monoxide yields of US cigarettes Report of the NCI Expert Committee Monograph 7 NIH Publication No 96 4028 Bethesda MD NIH 1996 275 International Organization for Standardization Routine analytical cigarette smoking machine definitions and standard conditions ISO Standard 3308 4th ed ISO 2000 SACTob Conclusions on Health Claims Derived from ISO FTC Method to Measure Cigarette Yield PDF 20 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Aralik 2008 a b US Department of Health and Human Services 2001 US Department of Health and Human Services Risks associated with smoking cigarettes with low machine measured yields of tar and nicotine Rockville MD US Department of Health and Human Services National Institutes of Health National Cancer Institute Fischer Spiegelhalder amp Preussmann 1989 Tar alone is not a sufficient index for carcinogenic potential of cigarette smoke Carcinogenesis 10 169 173 US Department of Health Education and Welfare Smoking and Health A report of the Surgeon General Rockville MD United States Public Health Service Office on Smoking and Health 1979