Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Karbonmonoksit | |
|---|---|
 | |
| Kimyasal Adı | Karbonmonoksit |
| Kimyasal formül | CO |
| Molekül ağırlığı | 28,01 g/mol |
| CAS numarası | 630-08-0 |
| Yoğunluk | 1,2506 kg/m³ |
| Erime noktası | |
| Kaynama noktası | |
| SMILES | |
Karbonmonoksit, CO formülüne sahip sadece bir karbon ve bir oksijen atomundan oluşan inorganik bileşiktir Karbonmonoksitte karbon ve oksijen arasında üçlü bağ vardır. Endüstride jeneratör gazı, su gazı, kuvvet gazı ve hava gazı içinde kullanılır. Yakıt olarak da kullanılmaktadır.[]
Renksiz, kokusuz, tatsız bir gaz olduğu için "Sessiz katil" olarak adlandırılır.[] Atmosfere emisyonu üzerine karbon monoksit, iklim değişikliğine katkıda bulunan çeşitli süreçleri etkiler.
En yaygın karbon monoksit kaynağı, karbon içeren bileşiklerin kısmi yanmasıdır. Çok sayıda çevresel ve biyolojik kaynak karbon monoksit üretir. Endüstride karbon monoksit, ilaçlar, parfümler ve yakıtlar da dâhil olmak üzere birçok bileşiğin üretiminde önemlidir.
Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Karbon monoksit en basit ve siyanür anyonu, katyonu, ve moleküler azot dâhil olmak üzere 10 değerlik elektrona sahip diğer üçlü bağlı diatomik türlerle izoelektroniktir. İdeal gaz yasasına göre, ortalama molar kütlesi 28,8 olan havadan biraz daha az yoğunluğa sahip olan 28,0 molar kütlesine sahiptir.
Tarihçe
Tarih öncesi çağlar
İnsanlar, ateşi kontrol etmeyi ilk kez MÖ 800.000 civarında öğrendiklerinden bu yana karbon monoksit ile karmaşık bir ilişki sürdürmüşlerdir. İlk insanlar muhtemelen karbon monoksit zehirlenmesinin toksisitesini evlerine ateş yaktıklarında keşfettiler. MÖ 6.000'den Bronz Çağı'na kadar ortaya çıkan metalurji ve eritme teknolojilerinin ilk gelişimi de aynı şekilde insanoğlunu karbon monoksit maruziyetinden rahatsız etti. Karbon monoksitin toksisitesinin yanı sıra, Amerikan yerlileri, şamanistik ocakbaşı ritüelleri yoluyla karbon monoksitin nöroaktif özelliklerini deneyimlemiş olabilirler.
Antik çağ
İlk uygarlıklar, ateşi insanlarla paylaşan Yunan mitolojisindeki Prometheus gibi, ateşin kökenini açıklamak için mitolojik hikâyeler uydurdular.
Aristoteles (MÖ 384-322) yanan kömürlerin zehirli dumanlar ürettiğini ilk kez kaydetti. Yunan doktor Galen (MS 129-199), havanın bileşiminde, solunduğunda zarara neden olan bir değişiklik olduğunu öne sürdü ve dönemin pek çok başkası, kömür dumanı toksisitesi bağlamında karbon monoksit hakkında bir bilgi temeli geliştirdi.
Kleopatra, karbon monoksit zehirlenmesinden ölmüş olabilir.
Sanayi devrimi öncesi
, 1697'de karbon monoksit olduğu düşünülen zehirli buharlara atıfta bulunarak carbonarii halitustan bahsetti. Friedrich Hoffmann, 1716'da kömürden kaynaklanan karbon monoksit zehirlenmesine ilişkin ilk modern bilimsel araştırmayı gerçekleştirdi. Herman Boerhaave, 1730'larda karbon monoksitin (kömür dumanı) hayvanlar üzerindeki etkisine ilişkin ilk bilimsel deneyleri gerçekleştirdi.
Joseph Priestley'nin karbon monoksiti ilk kez 1772'de sentezlediği düşünülüyor. Carl Wilhelm Scheele de benzer şekilde 1773'te kömürden karbon monoksiti izole etti ve bunun dumanları zehirli hâle getiren karbonik varlık olabileceğini düşündü. , 1775 yılında oksalik asitten karbon monoksiti izole etti. Daha sonra 1776'da Fransız kimyager deLassone, çinko oksidi kok ile ısıtarak CO üretti, ancak mavi bir alevle yandığı için yanlışlıkla gaz hâlindeki ürünün hidrojen olduğu sonucuna vardı.
Atmosferdeki konsantrasyonlar da dâhil olmak üzere oksijenin varlığında, karbon monoksit mavi bir alevle yanarak karbondioksit üretir. Antoine Lavoisier, 1777'de deLassone ile benzer sonuçsuz deneyler gerçekleştirdi. Gaz, 1800 yılında tarafından karbon ve oksijen içeren bir bileşik olarak tanımlandı.
ve James Watt, 1793 yılında karbon monoksitin ("hidrokarbonat" olarak) kanın rengini parlattığını fark etti. Watt, kömür dumanının kanda fazla oksijene karşı panzehir görevi görebileceğini öne sürdü. 1796'da Beddoes ve Watt da benzer şekilde "hidrokarbonat"ın hayvan liflerine oksijenden daha fazla ilgi gösterdiğini öne sürdü. 1854'te benzer şekilde karbon monoksitin kandaki oksijeni uzaklaştırmasını ve daha sonra vücut tarafından karbondioksite oksitlendiğini önerdi.
Karbon monoksit zehirlenmesinin mekanizması, 1846'da başlayan ve 1857'de yayınlanan yazıları olan Claude Bernard'a büyük ölçüde atfedilmektedir. ertesi yıl bağımsız olarak benzer sonuçlar yayınladı.
Toksisite
Solunan havada konsantrasyonu artarsa, kana geçer ve oksijenin taşındığı hemoglobine O2'den daha kolay bağlanır. Yani bütün CO'lar bitmeden O2 bağlanamaz. Bu bakımdan oksihemoglobin meydana gelemez ve kanda karboksihemoglobin artar, dokulara oksijen taşınamaz ve hücre ölümü meydana gelir. CO, kanın hemoglobininin merkez atomu demire bağlanarak ölüme sebep olur. Zehirlenme tablosunda başağrısı, görme bozuklukları, uyku hali, zihni bulanıklık ve koma vardır. Yargı kabiliyeti bozulur ve sezgi kaybolur. Sonuçta kalıcı beyin hasarı meydana gelebilir. Ayrıca nevrasteni, depresyon görülebilir. Belirgin iyileşme durumunu oksijensizliğe ikincil gelişen ansefalopati takip edebilir. Organik psikozlar aylarca sürebilir, fakat sonu nispeten iyi biter. Tedavisi basınç altında oksijen solutma olan hiperbarik oksijen tedavisidir.
Dış bağlantılar
- Karbon monoksit zehirlenmeleri 19 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Voiland, Adam. . Climate Change: Vital Signs of the Planet. 8 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022.
- ^ Bierhals, Jürgen (2001). "Carbon Monoxide". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. doi:10.1002/14356007.a05_203. ISBN .
- ^ a b c d e f Hopper, Christopher P.; Zambrana, Paige N.; Goebel, Ulrich; Wollborn, Jakob (1 Haziran 2021). "A brief history of carbon monoxide and its therapeutic origins". Nitric Oxide (İngilizce). 111-112: 45-63. doi:10.1016/j.niox.2021.04.001. ISSN 1089-8603. (PMID) 33838343. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2023.
- ^ Stromeyer, Friedrich (1808). Grundriß der theoretischen Chemie: zum Behuf seiner Vorlesungen entworfen (Almanca). Röwer. ss. 1-18.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
KarbonmonoksitKimyasal Adi KarbonmonoksitKimyasal formul COMolekul agirligi 28 01 g molCAS numarasi 630 08 0Yogunluk 1 2506 kg m Erime noktasiKaynama noktasiSMILES Karbonmonoksit CO formulune sahip sadece bir karbon ve bir oksijen atomundan olusan inorganik bilesiktir Karbonmonoksitte karbon ve oksijen arasinda uclu bag vardir Endustride jenerator gazi su gazi kuvvet gazi ve hava gazi icinde kullanilir Yakit olarak da kullanilmaktadir kaynak belirtilmeli Renksiz kokusuz tatsiz bir gaz oldugu icin Sessiz katil olarak adlandirilir kaynak belirtilmeli Atmosfere emisyonu uzerine karbon monoksit iklim degisikligine katkida bulunan cesitli surecleri etkiler En yaygin karbon monoksit kaynagi karbon iceren bilesiklerin kismi yanmasidir Cok sayida cevresel ve biyolojik kaynak karbon monoksit uretir Endustride karbon monoksit ilaclar parfumler ve yakitlar da dahil olmak uzere bircok bilesigin uretiminde onemlidir Fiziksel ve kimyasal ozellikleriKarbon monoksit en basit ve siyanur anyonu katyonu ve molekuler azot dahil olmak uzere 10 degerlik elektrona sahip diger uclu bagli diatomik turlerle izoelektroniktir Ideal gaz yasasina gore ortalama molar kutlesi 28 8 olan havadan biraz daha az yogunluga sahip olan 28 0 molar kutlesine sahiptir TarihceTarih oncesi caglar Insanlar atesi kontrol etmeyi ilk kez MO 800 000 civarinda ogrendiklerinden bu yana karbon monoksit ile karmasik bir iliski surdurmuslerdir Ilk insanlar muhtemelen karbon monoksit zehirlenmesinin toksisitesini evlerine ates yaktiklarinda kesfettiler MO 6 000 den Bronz Cagi na kadar ortaya cikan metalurji ve eritme teknolojilerinin ilk gelisimi de ayni sekilde insanoglunu karbon monoksit maruziyetinden rahatsiz etti Karbon monoksitin toksisitesinin yani sira Amerikan yerlileri samanistik ocakbasi rituelleri yoluyla karbon monoksitin noroaktif ozelliklerini deneyimlemis olabilirler Antik cag Ilk uygarliklar atesi insanlarla paylasan Yunan mitolojisindeki Prometheus gibi atesin kokenini aciklamak icin mitolojik hikayeler uydurdular Aristoteles MO 384 322 yanan komurlerin zehirli dumanlar urettigini ilk kez kaydetti Yunan doktor Galen MS 129 199 havanin bilesiminde solundugunda zarara neden olan bir degisiklik oldugunu one surdu ve donemin pek cok baskasi komur dumani toksisitesi baglaminda karbon monoksit hakkinda bir bilgi temeli gelistirdi Kleopatra karbon monoksit zehirlenmesinden olmus olabilir Sanayi devrimi oncesi 1697 de karbon monoksit oldugu dusunulen zehirli buharlara atifta bulunarak carbonarii halitustan bahsetti Friedrich Hoffmann 1716 da komurden kaynaklanan karbon monoksit zehirlenmesine iliskin ilk modern bilimsel arastirmayi gerceklestirdi Herman Boerhaave 1730 larda karbon monoksitin komur dumani hayvanlar uzerindeki etkisine iliskin ilk bilimsel deneyleri gerceklestirdi Joseph Priestley nin karbon monoksiti ilk kez 1772 de sentezledigi dusunuluyor Carl Wilhelm Scheele de benzer sekilde 1773 te komurden karbon monoksiti izole etti ve bunun dumanlari zehirli hale getiren karbonik varlik olabilecegini dusundu 1775 yilinda oksalik asitten karbon monoksiti izole etti Daha sonra 1776 da Fransiz kimyager deLassone cinko oksidi kok ile isitarak CO uretti ancak mavi bir alevle yandigi icin yanlislikla gaz halindeki urunun hidrojen oldugu sonucuna vardi Atmosferdeki konsantrasyonlar da dahil olmak uzere oksijenin varliginda karbon monoksit mavi bir alevle yanarak karbondioksit uretir Antoine Lavoisier 1777 de deLassone ile benzer sonucsuz deneyler gerceklestirdi Gaz 1800 yilinda tarafindan karbon ve oksijen iceren bir bilesik olarak tanimlandi ve James Watt 1793 yilinda karbon monoksitin hidrokarbonat olarak kanin rengini parlattigini fark etti Watt komur dumaninin kanda fazla oksijene karsi panzehir gorevi gorebilecegini one surdu 1796 da Beddoes ve Watt da benzer sekilde hidrokarbonat in hayvan liflerine oksijenden daha fazla ilgi gosterdigini one surdu 1854 te benzer sekilde karbon monoksitin kandaki oksijeni uzaklastirmasini ve daha sonra vucut tarafindan karbondioksite oksitlendigini onerdi Karbon monoksit zehirlenmesinin mekanizmasi 1846 da baslayan ve 1857 de yayinlanan yazilari olan Claude Bernard a buyuk olcude atfedilmektedir ertesi yil bagimsiz olarak benzer sonuclar yayinladi ToksisiteSolunan havada konsantrasyonu artarsa kana gecer ve oksijenin tasindigi hemoglobine O2 den daha kolay baglanir Yani butun CO lar bitmeden O2 baglanamaz Bu bakimdan oksihemoglobin meydana gelemez ve kanda karboksihemoglobin artar dokulara oksijen tasinamaz ve hucre olumu meydana gelir CO kanin hemoglobininin merkez atomu demire baglanarak olume sebep olur Zehirlenme tablosunda basagrisi gorme bozukluklari uyku hali zihni bulaniklik ve koma vardir Yargi kabiliyeti bozulur ve sezgi kaybolur Sonucta kalici beyin hasari meydana gelebilir Ayrica nevrasteni depresyon gorulebilir Belirgin iyilesme durumunu oksijensizlige ikincil gelisen ansefalopati takip edebilir Organik psikozlar aylarca surebilir fakat sonu nispeten iyi biter Tedavisi basinc altinda oksijen solutma olan hiperbarik oksijen tedavisidir Dis baglantilarKarbon monoksit zehirlenmeleri 19 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Voiland Adam Climate Change Vital Signs of the Planet 8 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2022 Bierhals Jurgen 2001 Carbon Monoxide Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry doi 10 1002 14356007 a05 203 ISBN 3527306730 a b c d e f Hopper Christopher P Zambrana Paige N Goebel Ulrich Wollborn Jakob 1 Haziran 2021 A brief history of carbon monoxide and its therapeutic origins Nitric Oxide Ingilizce 111 112 45 63 doi 10 1016 j niox 2021 04 001 ISSN 1089 8603 PMID 33838343 27 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2023 Stromeyer Friedrich 1808 Grundriss der theoretischen Chemie zum Behuf seiner Vorlesungen entworfen Almanca Rower ss 1 18