Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mavi dil ya da Blue tongue, Culicoides cinsi sokucu sinekler ile nakledilen, sığır, koyun, keçi ve deve gibi evcil hayvanlar ile bazı yabani gevişgetirenlerde görülen ve , ödem, hemoraji ile karakterize bir enfeksiyondur. Hastalığa yol açan patojen ailesinin cinsinden olup olarak isimlendirilir.
| Mavi dil hastalığı | |
|---|---|
 | |
| Mavi dil virusu | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları, veteriner tıp  |
BT virusu (BTV)'nun 24 serotipi bildirilmiştir. ve diğer culicoid'ler tarafından nakledilir.
Etken
Hastalığın etkeni, familyasından bir virüs olup dünyada 24 antijenik serotipi tespit edilmiştir. Türkiye'de iki tip tespit edilmiştir.
Epidemiyoloji ve epizootiyoloji
Hastalık tüm gevişenlerde görülebilir.
Bulaşma
Etken “Tatarcık” olarak bilinen sokucu sineklerin (Culicoides) hasta hayvandan emerek aldıkları kanda bulunur ve aynı sineğin sağlıklı bir hayvandan kan emmesi sonucu sağlam hayvana geçer. Bu sinekler özellikle yağmurlu yaz günlerinin ardındaki rutubetli gecelerde aktiftirler. Hasta boğaların spermalarıyla da virüs sağlıklı ineklere bulaşabilmektedir ki bulaşmada dikkat edilmesi gereken önemli yollardan biridir. Sığırlar belirgin bir hastalık belirtisi göstermeksizin virüsü kanlarında taşırlar ve hastalığın koyunlara bulaşmasında önemli rol oynarlar. Etken sokucu sineklerin olmadığı zamanlarda dahi sığır kanında 14 hafta aktif olarak kalabilmektedir.
Patogenez ve klinik bulgular
Hastalık ateş, dolaşım bozuklukları, oral ve nasal mukozalarda hiperemi, dudaklarda ödem, daha sonra gangrenöz bir ve mukoza ülserasyonları ile karakterizedir.
Hastalığın görüldüğü bölgelerde en çok anormal doğumlar belirgindir.Bunlar da genellikler; , hidrosefalus ve üyelerde deformasyonlar (arkür vb)'dır.
Belirtiler
Sokucu sinek tarafından kan emme sırasında etkeni alan hayvanda ilk belirtiler 7 gün sonra görülmeye başlar. Bu süre hayvanın ırkına ve bireysel direncine göre uzayıp kısalabilir. Örneğin merinoslar diğer koyun ırklarına göre çok daha duyarlıdır ve çok daha fazla etkilenir. Kuzular da koyunlardan daha duyarlıdır.
Tipik bulguları şunlardır:
- Aniden 40-42 o C ye varan ateş,
- Ateşin başlamasından hemen sonra görülen dudak emme hareketleri,
- Dil ve dudak ödemleri dilde mavileşme,
- Önce sulu sonra irinli burun akıntısı,
- Ağızda ve burun girişinde ülser ve kabuklu yaralar, bunun sonucu solunum güçlüğü ve yem alınımının durması,
- Ağızdaki ve burundaki yaraların iyileşmesinden sonra ayakta tırnak aralarında yaralar,
- Deride kırmızılıklar, yapağıda kırılma dökülme,
- Genç hayvanlarda ishal ve bulguların görülmeye başlanmasından 2-8 gün sonra ölüm.
- Bazı durumlarda ölüm çok daha uzun zaman sonra görülebilir. Kuzularda ölüm oranı % 95 e varabilir.
- Sığırlarda benzer belirtiler görülmekle birlikte belirtiler çok daha hafiftir, bazen fark edilmeyebilir. Ancak gebe ineklerde AH sendromu denilen anomalili buzağı doğumları ve ölü doğumlar da görülebilir.
Teşhis ve ayırıcı teşhiş
Klinik bulgular yani hastalığın belirtileri ve otopsi bulguları yol gösterici olsa da kesin teşhis ancak laboratuvar muayeneleri ile konabilir. Bunun için laboratuvara marazi madde (hastalıktan ölen ya da ölmeden kesilen hayvanlardan alınan iç organ parçaları) gönderilmelidir. Bunlar, dalak, lenf yumrusu, karaciğer, tonsil, dil ve dudak parçalarıdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, virolojik muayene için gönderilen materyalin herhangi bir kimyasal koruyucu konmadan buz içinde soğuk zincirde, patolojik muayene için ise gönderilen materyalin %10’luk içinde, tamamı formole batacak şekilde gönderilmesidir. Hastalığın ateşli döneminde ve/veya EDTA adı verilen sıvı içerisine alınarak gönderilen kan en önemli teşhis materyalidir. İyileşen hayvanlardan alınan kan serumları da hastalığın teşhisinde önemlidir.Ayırıcı teşhiste Mavi Dil hastalığı, koyunlarda Şap, çiçek grubu hastalıklar, zehirlenmeler ile sığırlarda sığır vebası, şap ve ishalle seyreden viral hastalıklarla (Bovine viral diyare gibi) karışır.
Mücadele
Hastalıkla mücadelenin esasını, karantina, hasta hayvanların imhası ve sokucu sineklerle mücadele ile birlikte aşılamalar teşkil eder.
Aşılar ilkbaharda ve kırkımdan 3-6 hafta önce uygulandığında daha fazla bağışıklık sağlar. Ancak aşının koçlarda geçici kısırlık yapması nedeniyle koçlar, koç katımından sonra aşılanmalıdır. Mavi dil aşısı gebe hayvanlarda da yavru atmalara ve anomalili kuzu doğumlarına neden olduğundan gebe hayvanlara da aşı uygulaması tavsiye edilmez.
Hastalığı geçiren hayvanlar 2 yıl kadar bağışıklık kazanır. Bu hayvanlar ağız sütü (kolostrum) vasıtasıyla bağışıklığı sağlayan antikorlarını yavrularına da geçirebilirler. Bu yavrular 6 ay kadar bağışık kalırlar. Bu sebeple hastalığa karşı yapılan aşıların 6 aylıktan küçük kuzulara yapılmaması gerekir. Damızlıkta kullanılan boğa ve koçların özellikle suni tohumlamada kullanılanların belli zaman aralıklarıyla muayenelerinin yapılması ve Mavi Dil yönünden negatif olan hayvanların kullanılması gereklidir. Aksi takdirde hastalığın çok geniş sahalara yayılması önlenemeyecektir. Hastalığın tamamen ortadan kalkması, başka bir deyişle hastalığın eradikasyonu için hasta hayvanların kesime gönderilmesi de uygun bir çözümdür.
Türkiye'de Mavi dil hastalığı
Türkiye'de de son yıllarda görülmeye başlanan bu hastalık 2014 Eylül ayında Kocaeli yöresinde görülmüştür ve 10 mahalle karantina altına alınmıştır. 2014 Ekim ayında ise Çanakkale de görülmüş ve 160 köy karantinaya alınmıştır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2012.
- ^ Murphy FA, Gibbs EPJ, Horzinek MG, Studdert MJ (1999): Veterinary Virology. Third Edition, Academic Press, New York.
- ^ Roy P (2002): Reoviridae (Orbivirus). 957-963. In: CA Tidone, Darai G (Ed), The Springer Index of Viruses, Springer, Berlin.
- ^ Roy P (2008). "Molecular Dissection of Bluetongue Virus". Animal Viruses: Molecular Biology. Caister Academic Press. pp. 305–354.
- ^ Rolle, M. und Mayr, A. (1978): Mikrobiologie InJektions und Seuehenlehre. Ferdinand Enke Verlag Stuttgart, 395-398.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
Dış bağlantılar
- http://www.milliyet.com.tr/canakkale-de-mavi-dil-hastaligi-tedbirleri-canakkale-yerelhaber-422685/21 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.yenisafak.com.tr/saglik/dikkat-kocaelide-karantina-baslatildi-6818583 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Sınıflandırma | D
|
|---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mavi dil ya da Blue tongue Culicoides cinsi sokucu sinekler ile nakledilen sigir koyun keci ve deve gibi evcil hayvanlar ile bazi yabani gevisgetirenlerde gorulen ve odem hemoraji ile karakterize bir enfeksiyondur Hastaliga yol acan patojen ailesinin cinsinden olup olarak isimlendirilir Mavi dil hastaligiMavi dil virusuUzmanlikEnfeksiyon hastaliklari veteriner tip BT virusu BTV nun 24 serotipi bildirilmistir ve diger culicoid ler tarafindan nakledilir EtkenHastaligin etkeni familyasindan bir virus olup dunyada 24 antijenik serotipi tespit edilmistir Turkiye de iki tip tespit edilmistir Epidemiyoloji ve epizootiyolojiHastalik tum gevisenlerde gorulebilir BulasmaEtken Tatarcik olarak bilinen sokucu sineklerin Culicoides hasta hayvandan emerek aldiklari kanda bulunur ve ayni sinegin saglikli bir hayvandan kan emmesi sonucu saglam hayvana gecer Bu sinekler ozellikle yagmurlu yaz gunlerinin ardindaki rutubetli gecelerde aktiftirler Hasta bogalarin spermalariyla da virus saglikli ineklere bulasabilmektedir ki bulasmada dikkat edilmesi gereken onemli yollardan biridir Sigirlar belirgin bir hastalik belirtisi gostermeksizin virusu kanlarinda tasirlar ve hastaligin koyunlara bulasmasinda onemli rol oynarlar Etken sokucu sineklerin olmadigi zamanlarda dahi sigir kaninda 14 hafta aktif olarak kalabilmektedir Patogenez ve klinik bulgularHastalik ates dolasim bozukluklari oral ve nasal mukozalarda hiperemi dudaklarda odem daha sonra gangrenoz bir ve mukoza ulserasyonlari ile karakterizedir Hastaligin goruldugu bolgelerde en cok anormal dogumlar belirgindir Bunlar da genellikler hidrosefalus ve uyelerde deformasyonlar arkur vb dir BelirtilerSokucu sinek tarafindan kan emme sirasinda etkeni alan hayvanda ilk belirtiler 7 gun sonra gorulmeye baslar Bu sure hayvanin irkina ve bireysel direncine gore uzayip kisalabilir Ornegin merinoslar diger koyun irklarina gore cok daha duyarlidir ve cok daha fazla etkilenir Kuzular da koyunlardan daha duyarlidir Tipik bulgulari sunlardir Aniden 40 42 o C ye varan ates Atesin baslamasindan hemen sonra gorulen dudak emme hareketleri Dil ve dudak odemleri dilde mavilesme Once sulu sonra irinli burun akintisi Agizda ve burun girisinde ulser ve kabuklu yaralar bunun sonucu solunum guclugu ve yem aliniminin durmasi Agizdaki ve burundaki yaralarin iyilesmesinden sonra ayakta tirnak aralarinda yaralar Deride kirmiziliklar yapagida kirilma dokulme Genc hayvanlarda ishal ve bulgularin gorulmeye baslanmasindan 2 8 gun sonra olum Bazi durumlarda olum cok daha uzun zaman sonra gorulebilir Kuzularda olum orani 95 e varabilir Sigirlarda benzer belirtiler gorulmekle birlikte belirtiler cok daha hafiftir bazen fark edilmeyebilir Ancak gebe ineklerde AH sendromu denilen anomalili buzagi dogumlari ve olu dogumlar da gorulebilir Teshis ve ayirici teshisKlinik bulgular yani hastaligin belirtileri ve otopsi bulgulari yol gosterici olsa da kesin teshis ancak laboratuvar muayeneleri ile konabilir Bunun icin laboratuvara marazi madde hastaliktan olen ya da olmeden kesilen hayvanlardan alinan ic organ parcalari gonderilmelidir Bunlar dalak lenf yumrusu karaciger tonsil dil ve dudak parcalaridir Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus virolojik muayene icin gonderilen materyalin herhangi bir kimyasal koruyucu konmadan buz icinde soguk zincirde patolojik muayene icin ise gonderilen materyalin 10 luk icinde tamami formole batacak sekilde gonderilmesidir Hastaligin atesli doneminde ve veya EDTA adi verilen sivi icerisine alinarak gonderilen kan en onemli teshis materyalidir Iyilesen hayvanlardan alinan kan serumlari da hastaligin teshisinde onemlidir Ayirici teshiste Mavi Dil hastaligi koyunlarda Sap cicek grubu hastaliklar zehirlenmeler ile sigirlarda sigir vebasi sap ve ishalle seyreden viral hastaliklarla Bovine viral diyare gibi karisir MucadeleHastalikla mucadelenin esasini karantina hasta hayvanlarin imhasi ve sokucu sineklerle mucadele ile birlikte asilamalar teskil eder Asilar ilkbaharda ve kirkimdan 3 6 hafta once uygulandiginda daha fazla bagisiklik saglar Ancak asinin koclarda gecici kisirlik yapmasi nedeniyle koclar koc katimindan sonra asilanmalidir Mavi dil asisi gebe hayvanlarda da yavru atmalara ve anomalili kuzu dogumlarina neden oldugundan gebe hayvanlara da asi uygulamasi tavsiye edilmez Hastaligi geciren hayvanlar 2 yil kadar bagisiklik kazanir Bu hayvanlar agiz sutu kolostrum vasitasiyla bagisikligi saglayan antikorlarini yavrularina da gecirebilirler Bu yavrular 6 ay kadar bagisik kalirlar Bu sebeple hastaliga karsi yapilan asilarin 6 ayliktan kucuk kuzulara yapilmamasi gerekir Damizlikta kullanilan boga ve koclarin ozellikle suni tohumlamada kullanilanlarin belli zaman araliklariyla muayenelerinin yapilmasi ve Mavi Dil yonunden negatif olan hayvanlarin kullanilmasi gereklidir Aksi takdirde hastaligin cok genis sahalara yayilmasi onlenemeyecektir Hastaligin tamamen ortadan kalkmasi baska bir deyisle hastaligin eradikasyonu icin hasta hayvanlarin kesime gonderilmesi de uygun bir cozumdur Turkiye de Mavi dil hastaligi Turkiye de de son yillarda gorulmeye baslanan bu hastalik 2014 Eylul ayinda Kocaeli yoresinde gorulmustur ve 10 mahalle karantina altina alinmistir 2014 Ekim ayinda ise Canakkale de gorulmus ve 160 koy karantinaya alinmistir Kaynakca Arsivlenmis kopya 18 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2012 Murphy FA Gibbs EPJ Horzinek MG Studdert MJ 1999 Veterinary Virology Third Edition Academic Press New York Roy P 2002 Reoviridae Orbivirus 957 963 In CA Tidone Darai G Ed The Springer Index of Viruses Springer Berlin Roy P 2008 Molecular Dissection of Bluetongue Virus Animal Viruses Molecular Biology Caister Academic Press pp 305 354 ISBN 978 1 904455 22 6 Rolle M und Mayr A 1978 Mikrobiologie InJektions und Seuehenlehre Ferdinand Enke Verlag Stuttgart 395 398 Arsivlenmis kopya 21 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2014 Dis baglantilarhttp www milliyet com tr canakkale de mavi dil hastaligi tedbirleri canakkale yerelhaber 422685 21 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www yenisafak com tr saglik dikkat kocaelide karantina baslatildi 6818583 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde SiniflandirmaDMeSH D001819