Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Sistani (4 Ağustos 1930, Meşhed) ya da dinî adıyla Büyük Ayetullah Seyyid Ali el-Hüseyni el-Sistani (Arapça: السيد علي الحسيني السيستاني, Farsça:سید علی حسینی سیستانی), Irak'ta yaşayan en önemli Şii dini liderdir.
Ali Sistani | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | علی حسينی سيستانی |
| Doğum | 4 Ağustos 1930 Meşhed, İran |
| Etnik köken | İranlı |
| Hareket | Caferi (Usûlî) |
| Din | İslam (Şii) |
| Resmî site | Resmi site |
| İmza | |
 | |
İran'da doğmuştur ve 1951 yılından bu yana Irak'ta yaşamaktadır. Irak'ın Necef kentindeki Havza'nın kurucusudur ve İmamiye Şiası'nda taklit mercii olarak kabul edilen bir müçtehittir. Irak'ta olduğu kadar dünya genelinde de Şiiler için önemli bir dinsel kişidir.
Siyaset üstü olarak kabul edilen kimliği sayesinde Irak siyasetinde zaman zaman önemli rol oynamaktadır.
Özgeçmişi
Gençlik yılları
Sistani İran'ın Meşhed kentinde, geleneksel olarak din alimlerini yetiştiren bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kendisine adını veren dedesi, Necef'te okumuş, tanınmış bir din bilginiydi. Sistani'nin ailesinin kökeni İsfahan'a dayanmaktadır. Safevi döneminde, atalarından olan Seyyid Muhammed, Safevi Şahı Hüseyin tarafından Sistan Eyaletinde Şeyhülislam görevine getirilmişti. Sistan'a seyahat edip ailesi ve çocukları ile birlikte günümüz İran'ın Sistan ve Belucistan Eyaleti'ne yerleşti. Torununun "El-Sistani" lakabı buradan gelmektedir.
Sistani dini eğitimine çocuk yaşta Meşhed'de başlamış ve daha sonra 1949 yılında Şiiler arasında kutsal sayılan İran'ın Kum şehrine göç etmiştir. Burada birkaç yıl geçirdikten sonra, 1951 yılında Ayetullah Ebu'l-Kasım Hoyî'nin yanında okumak üzere Irak'ın Necef kentine gitmiştir. Sistani, Irak Cumhurbaşkanı Abdülkerim Kasım yönetimindeki askerî cunta rejimi döneminde 1960 yılında Merci-i taklid unvanına ulaşmıştır. Sistani henüz 31 yaşındayken (1961 yılında), dinî eğitimin son seviyesi olan müçtehidlik derecesine ulaşarak, fetva verme yetkisine sahip olmuştur.
Ayetullah el-Uzma
Ayetullah Hoy 1992 yılında ölünce, Sistani geleneksel yöntemle, yani ilmi derecesinin diğer ulema tarafından tanınması yoluyla, Ayetullah el-Uzma derecesine terfi etmiştir. Ayetullah Hoy'un yerine halef olarak rolü, son derece saygın olan hocasının cenaze namazını kıldırması ile kesinleşmiştir. Böylece Ayetullah Hoy'un geriye bıraktığı geniş teşkilatı ve yandaşlarını miras alacağı da belli olmuştu. Başta olmak üzere Iraklı diğer önde gelen ayetullahların ölümü ile, Sistani Irak'ta en yüksek Şii din adamı olmuştur. Necef'teki önde gelen Ayetullah olarak, milyonlarca dollarla ifade edilen geliri olan bir teşkilata öncülük etmektedir. Sistani, takipçilerinin gelirlerinden vergi olarak ayırdıkları hums bedellerini, eğitim ve hayır amaçlarla kullanmaktadır. Sistani karargâhının verdiği bilgiye göre, İran'ın Kum kentinde 35 bin, Meşhed'de 10 bin, İsfahan'da 4 bin üniversite talebesi burs verilmektedir. Ayrıca onun görüşlerini Kerkük'ten Basra'ya kadar büyük ve küçük çapta, semt arasında, cami ve pazarlarda savunan vekillerden oluşan bir teşkilat yapısı vardır.
Şii İmamiye mezhebinde sahip olduğu 'Naib el-İmam' (İmam'ın vekili) unvanıyla tüm dünyadaki Şiilerin arasında hatırı sayılır bir takipçi kitlesine sahiptir. Özellikle Irak'ın Necef ve Kerbela şehirlerindeki kutsal türbelerin işgal sonrası İranlılara açılması nedeniyle, İran'da Kum şehrinin esnaf sınıfı 'Bazariler' arasında "büyük popülarite ve etkinliğe" sahiptir. Birçok İranlının Irak'taki kutsal yerleri ziyaretleri dönüşünde Sistani mukallidi oldukları söylenmektedir.
Baas Partisi dönemi ve 2. Körfez Savaşı sonrası
Sistani, Irak'ta Baas partisi yönetimi altında birçok Şii din adamının ölümüyle sonuçlanan işkencelerden sağ kurtulmayı başarmıştır. Camii 1994 yılında kapatılmış ve Baas Yönetiminin yıkılmasına neden olan Amerikan işgaline kadar bir daha açılmamıştır. Bu süre zarfında genellikle Necef'teki evinde kalmayı tercih etmiştir. Onun bu davranışı, birçok kişi tarafından işkenceye karşı bir protesto hareketi olarak kabul ederken, başkaları onun Baas partisinin ev hapsi düzenlemelerinden kaynaklandığını ileriye sürmektedir.[]
Halktan uzak yaşamasına rağmen, Sistani'nin başta Irak, İran ve Lübnan olmak üzere, öğretilerini yayan genç din adamlarına dayanarak Şii Müslümanlar arasında büyük bir etkinliğe sahiptir. Sistani birçok Şii vakfın lideridir ve Şii dünyasındaki çoğu dini okul, medrese ve camiye para maddi destek sağlamaktadır. Etkinliği sayesinde, Irak siyasetinde sessiz ama bir o kada önmeli bir rol oynamıştır. Körfez savaşı sonrasında, Geçici Koalisyon Yönetimini anayasal süreçte uzlaşmaya çağırması ve özellikle kadınlar olmak üzere tüm Şii seçmenleri oy vermeye zorlayan bir fetva vermesi ile ünlü olmuştur. Diğer bir Şii lider olan Mukteda el-Sadr 2004 yılının Ağustos ayında ile birlikte Necef'teki İmam Ali Camii'nde karargâh kurup işgal kuvvetleri ile silahlı çatışmalara girdiğinde, ateşkes için arabuluculuk yapan yine Sistani idi.
2004 yılının Ağustos ayının başlarında, uzun süredir kalp hastası olan Sistani ciddi sağlık problemleri yaşayınca, tıbbi müdahale için İngiltere'nin başkenti Londra'ya seyahat etmiştir. Bu seyahati, daha önce Necef'ten yıllardan beri ayrılmamış olması nedeniyle, sağlık durumunun gerçekten ciddi olduğu şeklinde yorumlanmıştır.
Günümüzde Irak'taki Rolü
2003 yılında başlayan ABD'nın Irak'ı işgali ile birlikte, Sistani'nin Irak siyasetindeki rolü git gide artmıştır. Yaygın batı medyası kendisini işgal sonrası Irak'ın "en çok sözü geçen kişi" olarak görmektedir.
Sistani'den 43 yaş küçük ve bağımsız silahlı Mehdi Milislerinin lideri olan Mukteda El Sadr, 2004 yılında Sistani'nin saygınlığını hiçe sayarak birtakım silahlı çatışmalara girmesi ile ün kazanmıştır. Mukteda el-Sadr, Sistani'nin ülke dışında bulunduğu bir sırada,kutsal şehir Necef'te "zalim yabancı güçler" olarak tanımladığı kuvvetlere karşı savaş ilan etmişti.
Sistani, Amerikan işgalinden kısa süre sonra, kitleleri "net kararlar" vermeye ve "medya propagandası"nın galeyanına gelmemeye yönlendirmeyi amaçlayan, Şii din adamlarının siyasete katılmaya çağıran bir fetva vermiştir.
2003 yazına kadar, siyasi gündeme daha çok katılım göstermişse de, bu katılım daima temsilciler vasıtasıyla olup, asla bizzat olmamıştır. Genel anlamda reformcu ve arabulucu bir tavır takınmıştır. Anayasayal bir düzenin oluşturulmasına çağırmış ve daha sonra geçici bir Irak yönetiminin kurulmasını talep etmiştir. Bu şekilde Irak nüfusunun %60'ını teşkil eden Şia toplumunun Irak Hükûmetini ele geçireceğini düşününüyordu. Daha sonra Sistani ABD'nin Irak Hükûmeti planlarını yeterince demokratik olmadığı yönünde tenkit etmiştir. Sistani'nin fetvaları ve hükümleri birçok Şii Iraklı'nın 2005 Genel Seçimlerine katılmalarını sağlamıştır. 1 Ekim 2004'te yaptığı bir konuşmada seçimin "önemli bir mesele" olduğunu vurgulamış ve "tüm Iraklıların katılımıyla özgür ve adil" gerçekleşeceğine dair umudunu dile getirmişti. Kocaları yasaklasa bile kadınların oy vermelerinin dini bir vecibe olduğunu ifade eden bir fetva vermiştir. "Şüphesiz, seçim gününde oy vermeye giden kadınların durumu, Kerbela'ya giden 'in durumu gibidir."
Şiilerin, Irak'ın Bağdat'ın güneyindeki gibi Sünnilerin halkın çoğunluğunu teşkil ettiği bölgelerde Sünnî Selefiler tarafından Şii Iraklılara karşı sık sık düzenlenen saldırılara karşılık vermemeye çağırmıştır. 2006 yılının Şubat ayında Şiilerce kutsal sayılan İmam Hasan Askeri ile 'nin Samarra'daki türbelerinin Sünnilerce tahrip edilmesinden sonra bile, kendisine bağlı molla ve din adamları "bunu yapanlar Sünni komşularınız değildi, yapanlar dışarıdan gelen Vahhabi'lerdi sükûneti korumaya çağırmıştır.
29 Ocak 2007 tarihinde Sistani'nin makamının yakınındaki bir otelde üç silahlı kişi yakalanarak kendisine karşı planlanan bir suikast girişimi önlenebildi. Bu suikast girişiminin Necef'teki birkaç hedefe yönelik gerçekleşen daha büyük bir saldırı dizisinin bir parçası olduğuna inanılmaktadır.
Eleştiriler
El-Cezire TV kanalının Sistani'ye karşı suçlamaları
Mayıs 2007'de, Basra ve Necef'te yüzlerce kızgın Şii vatandaş, TV sunucusu Ahmed Mansur ve Katar merkezli 'nın Ayetullah Sistani'ye karşı iftirada bulundukları gerekçesiyle gösteri yaptı. "Sınırsız" (Bilâ Hudûd) TV şovunda sunucu Ahmed Mansur Sistani'nin liderlik yetenekleri hakkında şüphe edercesine konuşmalar yapmış ve İran doğumlu din adamı konuğu olan Şii Cevad El-Halsi'ye sorular yönetirken aşağılayıcı bir tavır takınmıştı.
Ahmed Mansur, yaşı 80'e yaklaşan Sistani'nin Irak'ta olup bitenlerden bihaber olduğunu ve fetvalarının yardımcıları tarafından yazılıp yayınlandığını ileri sürdü. Diğer bir konuyla ilgili, ABD'nin Irak'taki çıkarlarını gütmek için Sistani dahil olmak üzere Iraklı siyasetçileri kullanıp kullanmadığını sordu.
Sistani'nin İnternet Sitesinin Hacklenmesi
18 Eylül 2008 tarihinde, bir grup hacker aralarında Şii İslam'ın en popüler sitesi olan Sistani'nin internet sitesinin de bulunduğu dünya çapında yüzlerce Şii internet sitesine saldırılar düzenledi. Birleşik Arap Emirlikleri kökenli 'group-xp' adlı hackçı grubu katı bir Sünnî İslamı savunan Selefi Müslümanlara bağlıdır. 300 internet sitesinin hacklendiği bu saldırıda Sistani'ye bağlı Küresel Ehl-i Beyt Bilgi Merkezi vakfının sitesi de hack edildi.
Hack edilen siteyi ziyaret edenler, kırmızı "group-xp" ibaresinin yanında Arap dilinde Şii inançlarını ve temsilcilerini yeren yazılar görmekteydi. Sistani'nin vaazını gösteren videonun yerine, Sistani'den ve Şiilere yaptığı liderlikle dalga geçen, Bill Maher adlı komedyene ait bir videoyu yerleştirdiler.
Görüşleri
Velayet-i Fakih
Selefi Ayetullah El-Hoî gibi, Sistani müteveffa Ayetullah Humeyinî ve İran İslam Cumhuriyeti'nin şimdiki manevi lideri tarafından desteklenen, Velayet-i Fakih adı verilen, fakihlerin velayeti, yani fıkıh alimlerinin öncülüğü prensibini kabul etmemektedir. Yine de Velayet-i Fakih makamı hakkındaki görüşleri El-Hoî'den daha kapsamlıdır. Sistani ile İran'ın manevi rehberliğini yapan iki Ayetullah el-Uzmanın Velayet-i fakih hakkındaki görüşleri arasındaki tek fark, bir Ayetulllah el-Uzmanın İslam toplumunun yönetiminde sahip olcağı iktidar konusundur. Kişisel intrnet sitesinde verilen bilgiye göre, bir Ayetullah el-Uzmanın El-Hoî'ye göre daha fazla, ancak Humeynî'ye daha az yetkiye sahip olması gerektiğini savunuyor:
Soru: Ayetullah el-Uzma El-Sistanî'nin Velayet-i Fakih hakkındaki görüşleri nelerdir?
Cevap: Her Fakih, ihtilaflara konu olmayacak hususlarda velayet sahibidir. İhtilaflara konu olmayan hususlara 'el-umur ul-hesbiyye' denir. Toplumsal düzenle ilgili genel hususlarda, fakihin velayeti belli başlı koşullara bağlıdır ki, bunlardan birisi fakihin inananların çoğu tarafından kabul edilebilir olmasıdır.
İslam alimlerinin "Kuran Anayasası" terimine karşılık, Sistani'nin İslam'ın toplumdaki rolü konusunda Kuran'ın toplumsal düzenin genel değer ve yargılarını sağlayan bir "nizam el-mucema" anlayışını benimsediği ifade edilmektedir.
İran'ı yöneten ruhani liderlerle olan fikir ayrılıklarına rağmen hiçbir zaman Irak'ın dini merkezi Necef ile İran'ın dini Merkezi Kum şehri arasında bir rekabete girmemiş olması, siyasete müdahil olmak konusundaki çekintilerinin bir tezahürü sayılabilir. Kum'daki reformcu ve muhafazakâr sesler ya da Lübnan'daki mullahların arasındaki çekişmelkeri daima yorumsuz bırakmıştır.
Eserleri
Kitapları
- Güncel Fıkıh Mes'eleleri
- Batı'da Yaşayan Müslümanlar için Yaşam Rehberi
- Hacc Amelleri (Türkçe)
- Tam İlmihal (Tevzih ul-Mesail) (Türkçe)
- Kolay Fıkıh
- Şii Fıkhında Güncel Fıkhî Meseleler
- Ayrıca çevrilmemiş 32 tane kitabı daha vardır.
İnternet
, (Küresel Ehl-i Beyt (a.s.) Bilgilendirme Merkezi) kurulması ile beraber, Sistani için 'dijital Ayetullah' yakıştırmaları kullanılmaya başlandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, (2006), p.171
- ^ http://atimes01.atimes.com/atimes/Middle_East/GB10Ak02.html%7CComing[] to terms with Sistani - Asia Times Online, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ http://al-huda.al-khoei.org/news/124/ARTICLE/1075/2005-04-30.html%7CWhen 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Grand Ayatullah Sistani Speaks, Millions Obey: Says Time, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ http://www.geocities.com/martinkramerorg/2003_04_04.htm%7C[] The Ayatollah Who Spared Najaf, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, (2006), p.177
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, (2006), s. 221
- ^ http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2006/09/03/wirq03.xml%7CI no longer have power to save Iraq from civil war, warns Shia leader - The Telegraph, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ http://www.foxnews.com/story/0,2933,104263,00.html%7CShiite 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Cleric Seen as Iraq's Most Influential Leader, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ Rod Nordland, "The Cities Were Not Bathed in Blood", Newsweek, February 9, 2005, www.msnbc.com/id/6887461/site/newsweek.
- ^ Ahmed H. al-Rahim, "The Sistani Factor", Journal of Democracy, 16, 3 (July 2005), p.51
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, (2006), p.178
- ^ http://www.iraqslogger.com/index.php/post/3052/Messianic_Shia_Cult_Emerges_in_Southern_Iraq%7CMessianic[] Shia Cult Emerges in Southern Iraq, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ http://www.iht.com/articles/ap/2007/05/04/africa/ME-GEN-Iraq-Al-Jazeera.php%7CIraqi[] Shiites protest against Al-Jazeera's "insults" against top cleric - International Herald Tribune, 21.08.2007 tarihli erişim
- ^ http://latimesblogs.latimes.com/babylonbeyond/2008/09/iraq-the-ayatol.html%7CIRAQ: The ayatollah gets hacked - Los Angeles Times 20.09.2008 tarihli erişim
- ^ . 22 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, 2006, S.173
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, 2006, p.172
- ^ . 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.
- ^ http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/GH31Ak03.html%7C[] Sistani.Qom: Şiiliğin kablolu kalbinde - Asian Times Online, 21.08.2007 tarihli erişim
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Ali Sistani ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Al-Khoei Benevolent Foundation27 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Sistani 4 Agustos 1930 Meshed ya da dini adiyla Buyuk Ayetullah Seyyid Ali el Huseyni el Sistani Arapca السيد علي الحسيني السيستاني Farsca سید علی حسینی سیستانی Irak ta yasayan en onemli Sii dini liderdir Buyuk Ayetullah Ali SistaniKendi dilinde adiعلی حسينی سيستانیDogum4 Agustos 1930 93 yasinda Meshed IranEtnik kokenIranliHareketCaferi Usuli DinIslam Sii Resmi siteResmi siteImza Iran da dogmustur ve 1951 yilindan bu yana Irak ta yasamaktadir Irak in Necef kentindeki Havza nin kurucusudur ve Imamiye Siasi nda taklit mercii olarak kabul edilen bir muctehittir Irak ta oldugu kadar dunya genelinde de Siiler icin onemli bir dinsel kisidir Siyaset ustu olarak kabul edilen kimligi sayesinde Irak siyasetinde zaman zaman onemli rol oynamaktadir OzgecmisiGenclik yillari Sistani Iran in Meshed kentinde geleneksel olarak din alimlerini yetistiren bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Kendisine adini veren dedesi Necef te okumus taninmis bir din bilginiydi Sistani nin ailesinin kokeni Isfahan a dayanmaktadir Safevi doneminde atalarindan olan Seyyid Muhammed Safevi Sahi Huseyin tarafindan Sistan Eyaletinde Seyhulislam gorevine getirilmisti Sistan a seyahat edip ailesi ve cocuklari ile birlikte gunumuz Iran in Sistan ve Belucistan Eyaleti ne yerlesti Torununun El Sistani lakabi buradan gelmektedir Sistani dini egitimine cocuk yasta Meshed de baslamis ve daha sonra 1949 yilinda Siiler arasinda kutsal sayilan Iran in Kum sehrine goc etmistir Burada birkac yil gecirdikten sonra 1951 yilinda Ayetullah Ebu l Kasim Hoyi nin yaninda okumak uzere Irak in Necef kentine gitmistir Sistani Irak Cumhurbaskani Abdulkerim Kasim yonetimindeki askeri cunta rejimi doneminde 1960 yilinda Merci i taklid unvanina ulasmistir Sistani henuz 31 yasindayken 1961 yilinda dini egitimin son seviyesi olan muctehidlik derecesine ulasarak fetva verme yetkisine sahip olmustur Ayetullah el Uzma Ayetullah Hoy 1992 yilinda olunce Sistani geleneksel yontemle yani ilmi derecesinin diger ulema tarafindan taninmasi yoluyla Ayetullah el Uzma derecesine terfi etmistir Ayetullah Hoy un yerine halef olarak rolu son derece saygin olan hocasinin cenaze namazini kildirmasi ile kesinlesmistir Boylece Ayetullah Hoy un geriye biraktigi genis teskilati ve yandaslarini miras alacagi da belli olmustu Basta olmak uzere Irakli diger onde gelen ayetullahlarin olumu ile Sistani Irak ta en yuksek Sii din adami olmustur Necef teki onde gelen Ayetullah olarak milyonlarca dollarla ifade edilen geliri olan bir teskilata onculuk etmektedir Sistani takipcilerinin gelirlerinden vergi olarak ayirdiklari hums bedellerini egitim ve hayir amaclarla kullanmaktadir Sistani karargahinin verdigi bilgiye gore Iran in Kum kentinde 35 bin Meshed de 10 bin Isfahan da 4 bin universite talebesi burs verilmektedir Ayrica onun goruslerini Kerkuk ten Basra ya kadar buyuk ve kucuk capta semt arasinda cami ve pazarlarda savunan vekillerden olusan bir teskilat yapisi vardir Sii Imamiye mezhebinde sahip oldugu Naib el Imam Imam in vekili unvaniyla tum dunyadaki Siilerin arasinda hatiri sayilir bir takipci kitlesine sahiptir Ozellikle Irak in Necef ve Kerbela sehirlerindeki kutsal turbelerin isgal sonrasi Iranlilara acilmasi nedeniyle Iran da Kum sehrinin esnaf sinifi Bazariler arasinda buyuk popularite ve etkinlige sahiptir Bircok Iranlinin Irak taki kutsal yerleri ziyaretleri donusunde Sistani mukallidi olduklari soylenmektedir Baas Partisi donemi ve 2 Korfez Savasi sonrasi Sistani Irak ta Baas partisi yonetimi altinda bircok Sii din adaminin olumuyle sonuclanan iskencelerden sag kurtulmayi basarmistir Camii 1994 yilinda kapatilmis ve Baas Yonetiminin yikilmasina neden olan Amerikan isgaline kadar bir daha acilmamistir Bu sure zarfinda genellikle Necef teki evinde kalmayi tercih etmistir Onun bu davranisi bircok kisi tarafindan iskenceye karsi bir protesto hareketi olarak kabul ederken baskalari onun Baas partisinin ev hapsi duzenlemelerinden kaynaklandigini ileriye surmektedir kaynak belirtilmeli Halktan uzak yasamasina ragmen Sistani nin basta Irak Iran ve Lubnan olmak uzere ogretilerini yayan genc din adamlarina dayanarak Sii Muslumanlar arasinda buyuk bir etkinlige sahiptir Sistani bircok Sii vakfin lideridir ve Sii dunyasindaki cogu dini okul medrese ve camiye para maddi destek saglamaktadir Etkinligi sayesinde Irak siyasetinde sessiz ama bir o kada onmeli bir rol oynamistir Korfez savasi sonrasinda Gecici Koalisyon Yonetimini anayasal surecte uzlasmaya cagirmasi ve ozellikle kadinlar olmak uzere tum Sii secmenleri oy vermeye zorlayan bir fetva vermesi ile unlu olmustur Diger bir Sii lider olan Mukteda el Sadr 2004 yilinin Agustos ayinda ile birlikte Necef teki Imam Ali Camii nde karargah kurup isgal kuvvetleri ile silahli catismalara girdiginde ateskes icin arabuluculuk yapan yine Sistani idi 2004 yilinin Agustos ayinin baslarinda uzun suredir kalp hastasi olan Sistani ciddi saglik problemleri yasayinca tibbi mudahale icin Ingiltere nin baskenti Londra ya seyahat etmistir Bu seyahati daha once Necef ten yillardan beri ayrilmamis olmasi nedeniyle saglik durumunun gercekten ciddi oldugu seklinde yorumlanmistir Gunumuzde Irak taki Rolu 2003 yilinda baslayan ABD nin Irak i isgali ile birlikte Sistani nin Irak siyasetindeki rolu git gide artmistir Yaygin bati medyasi kendisini isgal sonrasi Irak in en cok sozu gecen kisi olarak gormektedir Sistani den 43 yas kucuk ve bagimsiz silahli Mehdi Milislerinin lideri olan Mukteda El Sadr 2004 yilinda Sistani nin sayginligini hice sayarak birtakim silahli catismalara girmesi ile un kazanmistir Mukteda el Sadr Sistani nin ulke disinda bulundugu bir sirada kutsal sehir Necef te zalim yabanci gucler olarak tanimladigi kuvvetlere karsi savas ilan etmisti Sistani Amerikan isgalinden kisa sure sonra kitleleri net kararlar vermeye ve medya propagandasi nin galeyanina gelmemeye yonlendirmeyi amaclayan Sii din adamlarinin siyasete katilmaya cagiran bir fetva vermistir 2003 yazina kadar siyasi gundeme daha cok katilim gostermisse de bu katilim daima temsilciler vasitasiyla olup asla bizzat olmamistir Genel anlamda reformcu ve arabulucu bir tavir takinmistir Anayasayal bir duzenin olusturulmasina cagirmis ve daha sonra gecici bir Irak yonetiminin kurulmasini talep etmistir Bu sekilde Irak nufusunun 60 ini teskil eden Sia toplumunun Irak Hukumetini ele gecirecegini dusununuyordu Daha sonra Sistani ABD nin Irak Hukumeti planlarini yeterince demokratik olmadigi yonunde tenkit etmistir Sistani nin fetvalari ve hukumleri bircok Sii Irakli nin 2005 Genel Secimlerine katilmalarini saglamistir 1 Ekim 2004 te yaptigi bir konusmada secimin onemli bir mesele oldugunu vurgulamis ve tum Iraklilarin katilimiyla ozgur ve adil gerceklesecegine dair umudunu dile getirmisti Kocalari yasaklasa bile kadinlarin oy vermelerinin dini bir vecibe oldugunu ifade eden bir fetva vermistir Suphesiz secim gununde oy vermeye giden kadinlarin durumu Kerbela ya giden in durumu gibidir Siilerin Irak in Bagdat in guneyindeki gibi Sunnilerin halkin cogunlugunu teskil ettigi bolgelerde Sunni Selefiler tarafindan Sii Iraklilara karsi sik sik duzenlenen saldirilara karsilik vermemeye cagirmistir 2006 yilinin Subat ayinda Siilerce kutsal sayilan Imam Hasan Askeri ile nin Samarra daki turbelerinin Sunnilerce tahrip edilmesinden sonra bile kendisine bagli molla ve din adamlari bunu yapanlar Sunni komsulariniz degildi yapanlar disaridan gelen Vahhabi lerdi sukuneti korumaya cagirmistir 29 Ocak 2007 tarihinde Sistani nin makaminin yakinindaki bir otelde uc silahli kisi yakalanarak kendisine karsi planlanan bir suikast girisimi onlenebildi Bu suikast girisiminin Necef teki birkac hedefe yonelik gerceklesen daha buyuk bir saldiri dizisinin bir parcasi olduguna inanilmaktadir ElestirilerEl Cezire TV kanalinin Sistani ye karsi suclamalari Mayis 2007 de Basra ve Necef te yuzlerce kizgin Sii vatandas TV sunucusu Ahmed Mansur ve Katar merkezli nin Ayetullah Sistani ye karsi iftirada bulunduklari gerekcesiyle gosteri yapti Sinirsiz Bila Hudud TV sovunda sunucu Ahmed Mansur Sistani nin liderlik yetenekleri hakkinda suphe edercesine konusmalar yapmis ve Iran dogumlu din adami konugu olan Sii Cevad El Halsi ye sorular yonetirken asagilayici bir tavir takinmisti Ahmed Mansur yasi 80 e yaklasan Sistani nin Irak ta olup bitenlerden bihaber oldugunu ve fetvalarinin yardimcilari tarafindan yazilip yayinlandigini ileri surdu Diger bir konuyla ilgili ABD nin Irak taki cikarlarini gutmek icin Sistani dahil olmak uzere Irakli siyasetcileri kullanip kullanmadigini sordu Sistani nin Internet Sitesinin Hacklenmesi 18 Eylul 2008 tarihinde bir grup hacker aralarinda Sii Islam in en populer sitesi olan Sistani nin internet sitesinin de bulundugu dunya capinda yuzlerce Sii internet sitesine saldirilar duzenledi Birlesik Arap Emirlikleri kokenli group xp adli hackci grubu kati bir Sunni Islami savunan Selefi Muslumanlara baglidir 300 internet sitesinin hacklendigi bu saldirida Sistani ye bagli Kuresel Ehl i Beyt Bilgi Merkezi vakfinin sitesi de hack edildi Hack edilen siteyi ziyaret edenler kirmizi group xp ibaresinin yaninda Arap dilinde Sii inanclarini ve temsilcilerini yeren yazilar gormekteydi Sistani nin vaazini gosteren videonun yerine Sistani den ve Siilere yaptigi liderlikle dalga gecen Bill Maher adli komedyene ait bir videoyu yerlestirdiler GorusleriVelayet i Fakih Selefi Ayetullah El Hoi gibi Sistani muteveffa Ayetullah Humeyini ve Iran Islam Cumhuriyeti nin simdiki manevi lideri tarafindan desteklenen Velayet i Fakih adi verilen fakihlerin velayeti yani fikih alimlerinin onculugu prensibini kabul etmemektedir Yine de Velayet i Fakih makami hakkindaki gorusleri El Hoi den daha kapsamlidir Sistani ile Iran in manevi rehberligini yapan iki Ayetullah el Uzmanin Velayet i fakih hakkindaki gorusleri arasindaki tek fark bir Ayetulllah el Uzmanin Islam toplumunun yonetiminde sahip olcagi iktidar konusundur Kisisel intrnet sitesinde verilen bilgiye gore bir Ayetullah el Uzmanin El Hoi ye gore daha fazla ancak Humeyni ye daha az yetkiye sahip olmasi gerektigini savunuyor Soru Ayetullah el Uzma El Sistani nin Velayet i Fakih hakkindaki gorusleri nelerdir Cevap Her Fakih ihtilaflara konu olmayacak hususlarda velayet sahibidir Ihtilaflara konu olmayan hususlara el umur ul hesbiyye denir Toplumsal duzenle ilgili genel hususlarda fakihin velayeti belli basli kosullara baglidir ki bunlardan birisi fakihin inananlarin cogu tarafindan kabul edilebilir olmasidir Islam alimlerinin Kuran Anayasasi terimine karsilik Sistani nin Islam in toplumdaki rolu konusunda Kuran in toplumsal duzenin genel deger ve yargilarini saglayan bir nizam el mucema anlayisini benimsedigi ifade edilmektedir Iran i yoneten ruhani liderlerle olan fikir ayriliklarina ragmen hicbir zaman Irak in dini merkezi Necef ile Iran in dini Merkezi Kum sehri arasinda bir rekabete girmemis olmasi siyasete mudahil olmak konusundaki cekintilerinin bir tezahuru sayilabilir Kum daki reformcu ve muhafazakar sesler ya da Lubnan daki mullahlarin arasindaki cekismelkeri daima yorumsuz birakmistir EserleriKitaplari Guncel Fikih Mes eleleri Bati da Yasayan Muslumanlar icin Yasam Rehberi Hacc Amelleri Turkce Tam Ilmihal Tevzih ul Mesail Turkce Kolay Fikih Sii Fikhinda Guncel Fikhi Meseleler Ayrica cevrilmemis 32 tane kitabi daha vardir Internet Kuresel Ehl i Beyt a s Bilgilendirme Merkezi kurulmasi ile beraber Sistani icin dijital Ayetullah yakistirmalari kullanilmaya baslandi Ayrica bakinizSii mezhebi Buyuk Ayetullah listesiKaynakca Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 p 171 http atimes01 atimes com atimes Middle East GB10Ak02 html 7CComing olu kirik baglanti to terms with Sistani Asia Times Online 21 08 2007 tarihli erisim http al huda al khoei org news 124 ARTICLE 1075 2005 04 30 html 7CWhen 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Grand Ayatullah Sistani Speaks Millions Obey Says Time 21 08 2007 tarihli erisim http www geocities com martinkramerorg 2003 04 04 htm 7C olu kirik baglanti The Ayatollah Who Spared Najaf 21 08 2007 tarihli erisim Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 p 177 Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 s 221 http www telegraph co uk news main jhtml xml news 2006 09 03 wirq03 xml 7CI no longer have power to save Iraq from civil war warns Shia leader The Telegraph 21 08 2007 tarihli erisim http www foxnews com story 0 2933 104263 00 html 7CShiite 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cleric Seen as Iraq s Most Influential Leader 21 08 2007 tarihli erisim Rod Nordland The Cities Were Not Bathed in Blood Newsweek February 9 2005 www msnbc com id 6887461 site newsweek Ahmed H al Rahim The Sistani Factor Journal of Democracy 16 3 July 2005 p 51 Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 p 178 http www iraqslogger com index php post 3052 Messianic Shia Cult Emerges in Southern Iraq 7CMessianic olu kirik baglanti Shia Cult Emerges in Southern Iraq 21 08 2007 tarihli erisim http www iht com articles ap 2007 05 04 africa ME GEN Iraq Al Jazeera php 7CIraqi olu kirik baglanti Shiites protest against Al Jazeera s insults against top cleric International Herald Tribune 21 08 2007 tarihli erisim http latimesblogs latimes com babylonbeyond 2008 09 iraq the ayatol html 7CIRAQ The ayatollah gets hacked Los Angeles Times 20 09 2008 tarihli erisim 22 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2009 Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 S 173 Nasr Vali The Shia Revival Norton 2006 p 172 13 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2009 http www atimes com atimes Middle East GH31Ak03 html 7C olu kirik baglanti Sistani Qom Siiligin kablolu kalbinde Asian Times Online 21 08 2007 tarihli erisimDis baglantilarWikimedia Commons ta Ali Sistani ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Al Khoei Benevolent Foundation27 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde