Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Armazi (Gürcüce: არმაზი) Mtsheta'nin 4 km güneybatısında ve Tiflis'in 22 km kuzeybatısında konumlanmış, Gürcistan'daki tarihi bir bölgedir. Tarihi Büyük Mtsheta'nın sınırlarında ve aynı adı taşıyan antik kentin bulunduğu yerdedir. İlk Gürcü krallıkları olan Kartli veya İberya'nın ilk başkenti de burada konumlanmıştır. Armazi, özellikle millattan sonraki ilk yüzyıllarda gelişti ve 730'lardaki Arap işgaliyle beraber yok edildi.
არმაზი | |
 | |
| Konum | Kartli, Gürcistan |
|---|---|
| Koordinatlar | 41°49′K 44°40′D / 41.817°K 44.667°D |
| Tür | Yerleşim |
| Sit ayrıntıları | |
| Durum | Harabe |
Arkeoloji
1890'da Armazi topraklarında yapılan küçük kazılar, kaidenin üzerine inşa edilen kerpiç surları, taş basamaklarla beraber ortaya koydu. Ayrıca MS 1. yüzyıla ait bir kadın bedeninin parçalarının bulunduğu iki odalı yapıyı açığa çıkardı. 1943'ten 1948'e kadar Gürcü Bilimler Akademisi'nden Andria Apakidze'nin yönetiminde büyük çapta kazı yapıldı. 1985 yılında yeniden başlatılan kazı, günümüzde devam ediyor. Kazı çalışmaları, MS 1. yüzyılın ilk yarısında kerpiçten yapılma duvarların ve kulelerin, kesme taştan bir kaidenin üzerine inşa edildiğini ve bu surların tepenin üstünü sardığını ve nehre doğru eğimli bir şekilde devam ederek 30 hektarlık bir alanı kapladığını ortaya koydu. Duvarların içindeki arazi teraslanmış ve terasların üzerine çeşitli binalar yerleştirilmiştir.
Üç ana kültürel katman tanımlanmıştır: en eski katmandaki yapılar MÖ 4. ve MÖ 3. yüzyıllar arasında yapılmıştır (Armazi I), ortanca katman ise MÖ 3 ve MÖ 1. yüzyıllar arasında yapılmış yapılardan oluşmaktadır (Armazi II) ve nispeten yeni olan yapılar, MS 1 - 7. yüzyıl arasına aittir (Armazi III). Armazi I, geçilmez bir taban oluşturan masif taş bloklardan inşa edilmiştir, ancak daha az dayanıklı kerpiç ile bitirilmiştir. Ayrıca kiremit çatılı ve altı sütunlu büyük bir salon içermektedir. Armazi II, apsisi olan bir tapınak ile dikkat çekmektedir. Armazi III, zarif kesilmiş taş bloklarla inşa edilmiş en zengin katmandır. Bloklar birbirine kireç harcı ve metal kıskaçlarla birleştirilmiştir. Günümüze kadar gelen yapılar arasında kraliyet sarayı, zengin bir şekilde dekore edilmiş birkaç mezar, bir hamam ve küçük bir taş türbe bulunmaktadır.
Bölge günümüzde Ulusal Arkeoloji Müzesi-Büyük Mtsheta Rezervinin bir parçası olarak idare edilen devlet korumalı bir alan müzesidir.
Tarihi
Arkeolojik kanıtlar, antik Armazi'nin bugün olduğundan çok daha geniş bir alana yayıldığını kanıtlamaktadır. Armazi stratejik olarak önemli bir noktadadır. Büyük Kafkas Dağları üzerindeki ana yol olan Daryal Geçidi'ne hazır erişimi vardır. İskitler, Yakın Doğuyu işgal etmek için bu geçidi kullanmışlardır.
Kentin adı ve baskın akropolisi, Armaz-Tsihe (anlamı, "Armazi Kalesi"; არმაზციხე), İberyalı Paganların baş Tanrısı olan Armazi'den gelmektedir. Bu addan ilk olarak Orta Çağ'dan kalma Gürcü belgelerinde bahsedilmesine rağmen, kesinlikle daha eski addır. Klasik dönem yazarları olan Strabon, Büyük Plinius, Batlamyus ve Cassius Dio burayı Armastika veya Harmozika olarak tanımlamıştır. Orta Çağ Gürcü kroniklerinden oluşan koleksiyona göre, Armaztsihe, MÖ 3. yüzyılda, kral I. Parnavaz tarafından günümüzde Kartli olarak bilinen yerde kurulmuştur. Bu kale, Bagineti Dağı'nda ve Mtkvari Nehri'nin (Kura) Aragvi Nehri ile birleştiği yerin sağ kıyısında kurulmuştur. Diğer kale olan Tsitsamuri (წიწამური) veya Klasik dönem yazarlarının deyimiyle Sevsamora, Aragvi Nehri'nin sol kıyısında ve Kazbek Dağına giden yolu kontrol eden bir noktada kurulmuştur.
Mtsheta'nın bir İberya'nın başkenti olarak yükselişinden sonra bile, Armazi, İberyalı Paganların şehri ve Mtsheta'nın savunmalarından biri olarak kalmaya devam etti. Kale, MÖ 65 yılında Romalı general Gnaeus Pompeius Magnus'un İberya kralı Artag'a karşı yaptığı seferde ele geçirildi. Mtkvari Nehri üzerindeki yıkık yapı o zamandan kalmadır ve hala "Pompeius'un köprüsü" olarak adlandırılmaktadır. Armazi'nin altın çağı, Romalı imparatorların İberyalılar ile ittifak yapmasıyla başlamıştır. Vespasianlı Armazi steli 1867'de keşfedilmiştir. Stelide yazdığına göre, Roma imparatoru Vespasianus Armazi'yi Kral I. Mithridates için MS 75 yılında güçlendirmiştir. Bu savunma duvarı, Daryal Geçidi'nin güney çıkışını engellemek için eşsiz bir konumda inşa edilmiştir. Bu savunma duvarı, Kafkasya'dan Roma sınırlarına sıkça saldırı yapan Alanlara karşı önleyici bir tedbirdi.
Bu dönemde Armazi, genel vali veya satrap ile benzer bir mevkide olduğu düşünülen ve nesilden nesile aktarılan "pitiahş" tarafından yönetiliyordu. Pitiahşlar, İberya hiyeraşisinde kraldan sonraki en yüksek rütbeye sahiptiler. Hanedanın kalıtsal nekropolünün kazılarında, bu iki valinin (muhtemelen Roma imparatorunun Hadrianus'un çağdaşı, MS 117-138.) portrelerinin kazındığı taşlar ortaya çıkmıştır. Ayrıca Zevah'ın (fl. MS 150), otantik, Hristiyanlık öncesi Gürcü portreleriyle ilgili nadir bir örnek olan portresine de rastlanmıştır. Armazi'de bulunan Aramice yazıtlar aynı zamanda kraliyet mimarından ve epitropostan ("Lord Chamberlain") bahsetmektedir.
Armazi, Gürcü alfabesinin 5. yüzyılda icat edilmesinden önce, eski Gürcü kültürel yaşamında ve Gürcistan'daki yerel epigrafinin gelişiminde merkezi bir rol oynamıştır. Armazi'de bulunan çok sayıda ilginç yazıt arasında en önemlisi, iki dilli (Yunanca ve Aramice) mezar taşı yazıtıdır. Bu mezar taşı, genç yaşta ölen Serapita'yı ve onun soylu soyunu anmak için dikilmiştir. Mezar taşının bir diğer özelliği de, "Armazi alfabesi" olarak bilinen ve Aram alfabesinin değişik bir versiyonu olan alfabeyle yazılmasıdır. Armazi alfabesi, bununla beraber Gürcistan'ın diğer yerlerinde de görülmüştür.
Gürcistan'ın başkentinin 5. veya 6. yüzyılın başlarında Tiflis'e devredilmesiyle, Armazi kenti kademeli olarak düşüşe geçmiştir. Yine de MS 545'te yazılmış bir yazıta göre, şehrin yüksek rütbeli bir komutanı vardı. Şehir, 736 yılında Arap komutan II. Mervân (gelecekte Emevî Halifesi olmuştur) tarafından yerle bir edilmiştir.
Armazi şehri o zamandan beri hiç canlanmamıştır, ancak Azize Nino Gürcü Ortodoks manastırı 1150-1178 yılları arasında orada inşa edilmiştir. Altı katlı olan bu kilise ve çevresindeki yapılar günümüzde harabe durumundadır, sadece 12. yüzyılda yapılmış bazı duvar resimleri günümüze kadar gelmiştir.
Galeri
-
![image]()
Pompeius Köprüsünün kalıntıları -
![image]()
Armazi'nin kurucusu I. Parnavaz'ın kabartması -
![image]()
Azize Nino Manastırının kalıntıları -
![image]()
Kaynakça
- ^ a b c Lang, David Marshall. "Armazi". 8 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Encyclopædia Iranica Online Edition. Accessed on September 13, 2007.
- ^ Georgian Museums: National Archaeology Museum-Reserve of Greater Mtskheta.[]Ministry of Culture, Monuments Protection and Sports of Georgia. Accessed on September 13, 2007.
- ^ Sherk, Robert K. (1988), The Roman Empire: Augustus to Hadrian, p. 128-9. Cambridge University Press, .
- ^ Lang, David Marshall. "Asparukh" 12 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Encyclopædia Iranica Online Edition. Accessed on September 13, 2007.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Armazi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- (Gürcüce) . Mtsheta-Mtianeti Bölgesel yönetimi
- Armazi Projesi. Açık Toplum Enstitüsü
- . "Udabno" Fonu.
- Mt. Bagineti(25 Ekim 2009 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi 2009-10-25). Revaz Zhghenti'nin çektiği fotoğraflar.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Armazi Gurcuce არმაზი Mtsheta nin 4 km guneybatisinda ve Tiflis in 22 km kuzeybatisinda konumlanmis Gurcistan daki tarihi bir bolgedir Tarihi Buyuk Mtsheta nin sinirlarinda ve ayni adi tasiyan antik kentin bulundugu yerdedir Ilk Gurcu kralliklari olan Kartli veya Iberya nin ilk baskenti de burada konumlanmistir Armazi ozellikle millattan sonraki ilk yuzyillarda gelisti ve 730 lardaki Arap isgaliyle beraber yok edildi ArmaziარმაზიKonumKartli GurcistanKoordinatlar41 49 K 44 40 D 41 817 K 44 667 D 41 817 44 667TurYerlesimSit ayrintilariDurumHarabeArkeoloji1890 da Armazi topraklarinda yapilan kucuk kazilar kaidenin uzerine insa edilen kerpic surlari tas basamaklarla beraber ortaya koydu Ayrica MS 1 yuzyila ait bir kadin bedeninin parcalarinin bulundugu iki odali yapiyi aciga cikardi 1943 ten 1948 e kadar Gurcu Bilimler Akademisi nden Andria Apakidze nin yonetiminde buyuk capta kazi yapildi 1985 yilinda yeniden baslatilan kazi gunumuzde devam ediyor Kazi calismalari MS 1 yuzyilin ilk yarisinda kerpicten yapilma duvarlarin ve kulelerin kesme tastan bir kaidenin uzerine insa edildigini ve bu surlarin tepenin ustunu sardigini ve nehre dogru egimli bir sekilde devam ederek 30 hektarlik bir alani kapladigini ortaya koydu Duvarlarin icindeki arazi teraslanmis ve teraslarin uzerine cesitli binalar yerlestirilmistir Uc ana kulturel katman tanimlanmistir en eski katmandaki yapilar MO 4 ve MO 3 yuzyillar arasinda yapilmistir Armazi I ortanca katman ise MO 3 ve MO 1 yuzyillar arasinda yapilmis yapilardan olusmaktadir Armazi II ve nispeten yeni olan yapilar MS 1 7 yuzyil arasina aittir Armazi III Armazi I gecilmez bir taban olusturan masif tas bloklardan insa edilmistir ancak daha az dayanikli kerpic ile bitirilmistir Ayrica kiremit catili ve alti sutunlu buyuk bir salon icermektedir Armazi II apsisi olan bir tapinak ile dikkat cekmektedir Armazi III zarif kesilmis tas bloklarla insa edilmis en zengin katmandir Bloklar birbirine kirec harci ve metal kiskaclarla birlestirilmistir Gunumuze kadar gelen yapilar arasinda kraliyet sarayi zengin bir sekilde dekore edilmis birkac mezar bir hamam ve kucuk bir tas turbe bulunmaktadir Bolge gunumuzde Ulusal Arkeoloji Muzesi Buyuk Mtsheta Rezervinin bir parcasi olarak idare edilen devlet korumali bir alan muzesidir TarihiArmazi kalesinin kalintilari Arkeolojik kanitlar antik Armazi nin bugun oldugundan cok daha genis bir alana yayildigini kanitlamaktadir Armazi stratejik olarak onemli bir noktadadir Buyuk Kafkas Daglari uzerindeki ana yol olan Daryal Gecidi ne hazir erisimi vardir Iskitler Yakin Doguyu isgal etmek icin bu gecidi kullanmislardir Kentin adi ve baskin akropolisi Armaz Tsihe anlami Armazi Kalesi არმაზციხე Iberyali Paganlarin bas Tanrisi olan Armazi den gelmektedir Bu addan ilk olarak Orta Cag dan kalma Gurcu belgelerinde bahsedilmesine ragmen kesinlikle daha eski addir Klasik donem yazarlari olan Strabon Buyuk Plinius Batlamyus ve Cassius Dio burayi Armastika veya Harmozika olarak tanimlamistir Orta Cag Gurcu kroniklerinden olusan koleksiyona gore Armaztsihe MO 3 yuzyilda kral I Parnavaz tarafindan gunumuzde Kartli olarak bilinen yerde kurulmustur Bu kale Bagineti Dagi nda ve Mtkvari Nehri nin Kura Aragvi Nehri ile birlestigi yerin sag kiyisinda kurulmustur Diger kale olan Tsitsamuri წიწამური veya Klasik donem yazarlarinin deyimiyle Sevsamora Aragvi Nehri nin sol kiyisinda ve Kazbek Dagina giden yolu kontrol eden bir noktada kurulmustur Mtsheta nin bir Iberya nin baskenti olarak yukselisinden sonra bile Armazi Iberyali Paganlarin sehri ve Mtsheta nin savunmalarindan biri olarak kalmaya devam etti Kale MO 65 yilinda Romali general Gnaeus Pompeius Magnus un Iberya krali Artag a karsi yaptigi seferde ele gecirildi Mtkvari Nehri uzerindeki yikik yapi o zamandan kalmadir ve hala Pompeius un koprusu olarak adlandirilmaktadir Armazi nin altin cagi Romali imparatorlarin Iberyalilar ile ittifak yapmasiyla baslamistir Vespasianli Armazi steli 1867 de kesfedilmistir Stelide yazdigina gore Roma imparatoru Vespasianus Armazi yi Kral I Mithridates icin MS 75 yilinda guclendirmistir Bu savunma duvari Daryal Gecidi nin guney cikisini engellemek icin essiz bir konumda insa edilmistir Bu savunma duvari Kafkasya dan Roma sinirlarina sikca saldiri yapan Alanlara karsi onleyici bir tedbirdi Serapit in Armazi steli Bu donemde Armazi genel vali veya satrap ile benzer bir mevkide oldugu dusunulen ve nesilden nesile aktarilan pitiahs tarafindan yonetiliyordu Pitiahslar Iberya hiyerasisinde kraldan sonraki en yuksek rutbeye sahiptiler Hanedanin kalitsal nekropolunun kazilarinda bu iki valinin muhtemelen Roma imparatorunun Hadrianus un cagdasi MS 117 138 portrelerinin kazindigi taslar ortaya cikmistir Ayrica Zevah in fl MS 150 otantik Hristiyanlik oncesi Gurcu portreleriyle ilgili nadir bir ornek olan portresine de rastlanmistir Armazi de bulunan Aramice yazitlar ayni zamanda kraliyet mimarindan ve epitropostan Lord Chamberlain bahsetmektedir Armazi Gurcu alfabesinin 5 yuzyilda icat edilmesinden once eski Gurcu kulturel yasaminda ve Gurcistan daki yerel epigrafinin gelisiminde merkezi bir rol oynamistir Armazi de bulunan cok sayida ilginc yazit arasinda en onemlisi iki dilli Yunanca ve Aramice mezar tasi yazitidir Bu mezar tasi genc yasta olen Serapita yi ve onun soylu soyunu anmak icin dikilmistir Mezar tasinin bir diger ozelligi de Armazi alfabesi olarak bilinen ve Aram alfabesinin degisik bir versiyonu olan alfabeyle yazilmasidir Armazi alfabesi bununla beraber Gurcistan in diger yerlerinde de gorulmustur Gurcistan in baskentinin 5 veya 6 yuzyilin baslarinda Tiflis e devredilmesiyle Armazi kenti kademeli olarak dususe gecmistir Yine de MS 545 te yazilmis bir yazita gore sehrin yuksek rutbeli bir komutani vardi Sehir 736 yilinda Arap komutan II Mervan gelecekte Emevi Halifesi olmustur tarafindan yerle bir edilmistir Armazi sehri o zamandan beri hic canlanmamistir ancak Azize Nino Gurcu Ortodoks manastiri 1150 1178 yillari arasinda orada insa edilmistir Alti katli olan bu kilise ve cevresindeki yapilar gunumuzde harabe durumundadir sadece 12 yuzyilda yapilmis bazi duvar resimleri gunumuze kadar gelmistir GaleriPompeius Koprusunun kalintilari Armazi nin kurucusu I Parnavaz in kabartmasi Azize Nino Manastirinin kalintilariKaynakca a b c Lang David Marshall Armazi 8 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Iranica Online Edition Accessed on September 13 2007 Georgian Museums National Archaeology Museum Reserve of Greater Mtskheta olu kirik baglanti Ministry of Culture Monuments Protection and Sports of Georgia Accessed on September 13 2007 Sherk Robert K 1988 The Roman Empire Augustus to Hadrian p 128 9 Cambridge University Press 0 521 33887 5 Lang David Marshall Asparukh 12 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Iranica Online Edition Accessed on September 13 2007 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Armazi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gurcuce Mtsheta Mtianeti Bolgesel yonetimi Armazi Projesi Acik Toplum Enstitusu Udabno Fonu Mt Bagineti 25 Ekim 2009 tarihinde WebCite sitesinde arsivlendi 2009 10 25 Revaz Zhghenti nin cektigi fotograflar