Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fikriye Hanım ya da ölümünden sonra nüfus kayıtlarına geçen adıyla Zeynep Fikriye Özdinçer (1887, Yenişehr-i Fener - 31 Mayıs 1924, Ankara), Mustafa Kemal Paşa ile ilişkisi ve Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'da Milli Mücadele karargâhındaki hizmetleri ile bilinen tarihî kişiliktir.
Fikriye Hanım | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Zeynep Fikriye 1887 Yenişehr-i Fener, Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 31 Mayıs 1924 (37 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Vurulma veya kendini vurma |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Partner(ler) | Mustafa Kemal |
| Çocuk(lar) | Abdurrahim Tuncak (üvey) |
| Ebeveyn(ler) | Memduh Hayrettin Bey Vasfiye Hanım |
| Akraba(lar) | Ali Enver Özdinçer (abisi) Emine Melehat ve Jülide (kız kardeşler) Abbas Hayri Özdinçer (yeğeni) Ragıp Bey (amcası) Ruhiye Hanım (kuzeni) Zübeyde Hanım (yengesi) Makbule Atadan (üvey kuzeni) |
Kasım 1920’den itibaren Kuvay-ı Milliye Hareketi içinde yer aldı. Millî Mücadele’nin karargâhı olan Direksiyon Binası'nın ve karargâhın daha sonra taşındığı Çankaya Köşkü’nün genel düzeninden sorumlu idi. Mustafa Kemal Atatürk’ün üvey babası tarafından hısımıdır. “Çankaya’nın ilk hanımefendisi” olarak bilinir.
Mustafa Kemal’e aşkı, yaşamı ve ölümündeki gizemler araştırmalara ve kurgu eserlere konu olmuştur.
Yaşamı
Yaşamı hakkında tarihçilerin üzerinde uzlaştığı kesin bilgiler azdır. Doğum tarihi kimi kaynaklarda 1887, kimi kaynaklarda 1897 olarak belirtilir. Ali Enver adlı ağabeyi, Emine Melahat adında bir ablası ve Jülide adında bir kız kardeşi vardır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün üvey babası Ragıp Bey tarafından hısımı idi. Babası Memduh Hayrettin Bey (Ragıp Bey’in ağabeyi), annesi Vasfiye Hanım’dır.
Teselya Savaşı’ndan sonra ailesi ile Selânik’e göç etti. Mustafa Kemal’i ilk defa sekiz yaşında iken tanıdı. Büyük hayranlık beslediği Mustafa Kemal’e âşık oldu ancak Mustafa Kemal’in imparatorluğun farklı yerlerinde görev alması nedeniyle ilişkileri sürekli kesintiye uğradı.
Fikriye Hanım, Batı kültürü ile yetişti, Fransızca ve Rumca öğrendi. Özel derslerle piyano, annesi Vasfiye Hanım’dan ise ut çalmayı öğrendi.
Balkan Savaşları’nda Selânik’in de işgale uğraması üzerine ailesi ile İstanbul’a göç ettiler. Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım ise I. Dünya Savaşı sırasında Selanik'i terk ederek kızı Makbule ve üvey kızı Ruhiye ile birlikte İstanbul'a geldi ve Mustafa Kemal'in kiraladığı Akaretler’deki 76 numaralı eve yerleşene kadar bir süre Fikriye'nin ailesinin Akbıyık'taki evlerine konuk oldu.
Fikriye Hanım, İstanbul’da yaşarken aile üyelerini birer birer kaybetti. Anne ve babasını kaybettikten sonra kız kardeşi Jülide ile birlikte Heybeliada'da yaşadı. Kardeşi Jülide'yi de veremden kaybettikten sonra arkadaşı Memduha Hanım'ın Sultanahmet'teki evinde yaşadı.
Fikriye Hanım; Mustafa Kemal’in İstanbul’da kiraladığı ve annesi Zübeyde Hanım, kardeşi Makbule Hanım ile manevi oğlu Abdürrahim’in yaşadıkları Akaretler'deki eve sıklıkla gidip ev işlerinde yardımcı oldu. 1918’de Mustafa Kemal’in Suriye cephesinden dönüşünden sonra kiraladığı Şişli’deki eve de sıklıkla giderek evin çekip çevrilmesinde yardımcı oldu.
Milli Mücadele yılları
Anadolu’nun işgaline karşı Millî Mücadele’yi başlatan Mustafa Kemal ve arkadaşları hakkında İstanbul hükûmetinin 11 Nisan’da çıkardığı idam kararı üzerine İstanbul’dan ayrılarak Ankara’ya, Mustafa Kemal’in yanına gitmek istedi. Ankara’dan izin verilmesi üzerine Karadeniz Ereğlisi’nden vapura binerek 13 Kasım 1920'de İnebolu’ya vardı. Mustafa Kemal'in arkadaşlarından Mithat Bey'le birlikte kara yoluyla Kastamonu üzerinden Ankara’ya vardı.
Ankara’da Millî Mücadele’nin karargâhı olarak kullanılan ve "Direksiyon Binası" olarak adlandırılan konuta yerleşen Fikriye Hanım; Mustafa Kemal ve yaverlerinin yaşadığı bu evin genel düzeni sağlama ve mutfağın idaresi görevlerini üstlendi. Bir buçuk yıl Direksiyon Binası'nda, ardından karargâhın taşındığı Çankaya’daki bağ evinde yaşadı.
| “ | Çok mu gördün kuluna bir nameyi nesretmeyi, | ” |
| — Fikriye Hanım, 28 Ağustos 1922, Çankaya | ||
Fikriye Hanım ile Mustafa Kemal'in evli olmadıkları hâlde aynı çatı altında kalmaları yadırganan bir durumdu. Dedikoduları önlemek için Mustafa Kemal Paşa ile sessizce ve gizlice evlendikleri, nikâhlarını dönemin Şeriye ve Evkaf Vekili Mustafa Fehmi Bey’in kıydığı bilgisi çeşitli kaynaklarda yer alan ancak tarihçilerin üzerinde uzlaşma sağlamadıkları bir konudur.
Münih'e gönderilmesi
Kurtuluş Savaşı’nın Batı Anadolu’da devam ettiği sırada kendisine verem teşhisi konuldu. Sanatoryumda tedavi görmesi için 1922 sonbaharında Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile Münih'e gönderildi.
Türkiye'ye dönüşü ve ölümü
Mustafa Kemal Paşa'nın Latife Hanım'la evlendiğini öğrenince Mart 1923'te İstanbul’a geri döndü ve Ankara’ya geçmek istedi. Doktor Adnan Bey’in 6 Mart 1923 tarihli telgrafıyla Fikriye Hanım’ın Ankara’ya gelme isteği iletildiğinde cevaben Mustafa Kemal, kendisinin izni olmadıkça Fikriye Hanım'ın Ankara’ya gelmesine engel olunmasının uygun olacağı bildirdi.
Mustafa Kemal’in eşi Latife Hanım ile Anadolu gezisinde olduğu sırada Fikriye Hanım kısa bir süre İstanbul’daki bir akrabasının evinde kaldı. Sonra Gelibolu’ya geçerek Vali Mecit Bey’in evinde bir yıl kadar misafir oldu. Mayıs 1924’te Gelibolu’dan İstanbul’a, oradan da Ankara’ya geçti. Çankaya Köşkü’nde Lâtife Hanım ile tanıştı, üç gün köşkte kaldıktan sonra İstanbul'a dönmek üzere ayrıldı, Karaoğlan Otel'e yerleşti.
| “ | İçsem de bir kadeh hayat iksirinden, Zamansız ayrıldım, bilinsin Fikriye’den. Bıkmadım ki doyayım o narin ellerinden, Ümmid-i aşkım saracak seni, cefakâr teninden | ” |
| — Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Eylül 1924'te Hamidiye Kruvazörü ile Ordu'dan Giresun'a geçerken yaveri Salih Bey'e yazdırdığı şiir | ||
21 Mayıs 1924’te faytonla son kez Çankaya Köşkü'ne geldi; köşkün önünde silahla yaralandı. Kaldırıldığı Memleket Hastanesi’nde 30 Mayıs 1924’te öldü.
Ölümünün nasıl gerçekleştiği, intihar mı cinayet mi olduğu konuları çok tartışılmış; araştırmacıların uzlaştığı bir bilgi ortaya konmamıştır.
Salih Bozok’un notlarına göre Fikriye Hanım’ın cenazesi Atatürk'ün arzusuyla hastaneden alınarak kimsenin haberi olmadan Cebeci istikametinde bulunan eski mezarlığa defnedilmiştir ancak mezarının kesin yeri bilinmemektedir.
Ölümü ile ilgili iddialar
21 Mayıs 1924 günü Fikriye Hanım faytonla Çankaya Köşkü'nden ayrılırken kimi rivayetlere göre tabancayla intihar etmeye kalkıştı, kimi rivayetlere göre tabancayla öldürülmek istendi ve kaldırıldığı hastanede öldü.
Kılıç Ali, bu olay hakkında "Fayton köşkten ayrılarak yakında bulunan Fuat Bulca'nın köşkü hizasına geldiğinde, Fikriye Hanım, belki de Gazi'ye yahut Latife Hanım'a yöneltmek için çantasında taşıdığı tabancasını çekerek kalbi hizasına ateş eder." derken, Fikriye'nin yeğeni Abbas Hayri Özdinçer şöyle demiştir: "Bize anlatıldığına göre halamı faytonu içinde sırtından vurulmuş olarak buluyorlar [...] dava açma tehdidine karşı hâkim aynen şöyle diyor: 'Bu tabir şevkalar hakkınızda hayırlı olmayacak neticeler doğurabilir.'"
Bu olayın Atatürk ile Latife Hanım'ın evliliğini etkilediği ve boşanmada önemli payı olduğu da düşünülmektedir.
Mezar yeri ile ilgili iddialar
Nereye gömüldüğü kesin olarak bilinmemektedir. Araştırmacı Eriş Ülger, Atatürk'ün yaveri Salih Bozok'un anılarına dayanarak mezar yerinin Kuğulu Park'ta olduğunu söylemektedir. Fikriye Hanım kitabının yazarı ise Fikriye Hanım'ın Ankara'nın Ulus semtindeki -bugün üzerinde bankaların bulunduğu- eski mezarlıkta yatmakta olduğunu belirtmiştir. Can Dündar ise Ankara Etnografya Müzesi'nde Mustafa Kemal Atatürk'ün at üzerinde dev bir heykelinin yükseldiği yere defnedildiğini yazmıştır.
Hakkındaki eserler
- Kitaplar
- Şemsi Belli, Fikriye, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1995.
- Hıfzı Topuz, "Gazi ve Fikriye" (roman), Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.
- İsmet Bozdağ, Atatürk'ün başyaveri Salih Bozok anlatıyor: Latife ve Fikriye iki aşk arasında Atatürk, Truva Yayınları, İstanbul, 2005.
- Oğuz Akay, Gazi Fikriye İle Neden Evlenmedi Latife İle Neden Evlendi, Truva Yayınları, İstanbul, 2005.
- Halil İbrahim Özcan, Çankaya'nın Duvaksız Gelini Fikriye (roman), Nokta Yayınları, İstanbul, 2007.
- Fatih Bayhan, Fikriye Hanım, Pegasus Yayınları (roman), İstanbul, 2008.
- Nesrin Aydemir, İki Aşk Arasında Atatürk, Nokta Yayınları, İstanbul, 2008.
- Hüseyin Movit, Atatürk'ün Gizli Aşkı Fikriye, Truva Yayınları, 2009.
- Oğuz Akay, Beni iki kadın çok sevdi: Mustafa Kemal'in yaşamında iz bırakan iki kadın, Alfa Yayınları, 2010.
- Oğuz Akay, Gel Gitme Kadın, Alfa Yayınları, 2011.
- Eriş Ülger, Ümid-i Aşkım Fikriye, Bilgi Yayınevi, 2015.
- Melike İlgün, Fikriye ile Latife- Kemal'e Eren Kadınlar, Artemis Yayınları, 2016.
- Tiyatro eserleri
- Sedat Demirsoy, Fikriye (Direksiyon Villası), tek perdelik oyun. 2021
- Şeniz Kurultay Gürakan, Fikriye ve Latife - Kuruluşun ve Kurtuluşun Hafızası, iki perdelik oyun.
- Dilruba Saatçi, Fikriye ve Latife – Mustafa Kemal’i Sevdim, tek perdelik oyun, 2004.
Popüler kültürde yeri
- Kurtuluş Savaşı'nı konu alan, 1994 yapımı Kurtuluş dizisinde Aşkın Nur Yengi tarafından canlandırılmıştır.
- 1998 yapımı olan Cumhuriyet filminde Hülya Aksular tarafından canlandırılmıştır.
- 2010 yılı yapım olan Veda filminde Özge Özpirinçci canlandırmıştır.
Notlar
- ^ Yazar Mahiye Morgül'ün, Kurtuluş Savaşı’nda karargâh olarak kullanılan ve günümüzde müze olarak kullanlan Direksiyon Binası‘nda Latife Hanım’ın kaldığı odada, karyolasının üstündeki postere dayanarak aktardığı bilgilere göre Latife Hanım’ın Konya Karamanoğulları soyundan Lalotlar (Latince Lalot: elibol) lakaplı aileden Hayrullah Bey'in kızıdır ve baba tarafından şu kişilerle akrabadır: Selma Sultan, Prens Hayri, Prenses Kenize Murad, Kotmara Mihracesi Sajid Han ve emekli Büyükelçi Rauf Hayri (Hatice Sultan’ın eşi). Morgüle’e göre Latife Hanım’ın amcası Mehmet Hayri Bey'in eşi Belkıs Hanım, sadrazam Tevfik Paşa'nın kız kardeşidir. Osmanoğulları'ndan aileye katılanlar, Hatice Sultan ve Fehime Sultan'dır. Anne tarafından akrabaları: dedeleri Ömer bey Kafkasyalı Çapanoğulları'ndan Kafkasya kökenli, Çapan ve Karslı, Ahıskalı, Kafkaslı soyadlı aileler; Kemal Çapan, Merzuka Çapan, Gültekin Çapan, Türkân Çapan; Karslı Mühürdaroğulları'ndan Ziynet Hanım, Emel Kafkaslı, Gülsev Kafkaslı, M. Nazif Kafkaslı, Serkan Kafkaslı ve Seda Kafkaslı'dır.
- ^ Kimi kaynaklarda Fikriye Hanım’ın bir Mısırlı işadamı ile evlenip ayrıldığı anlatılır. Tarihçi Eriş Ülger’e göre Fikriye Hanım değil ama ablası Emine Melahat, Mısırlı bir doktorla evlenmiştir; Emine Melahat Hanım’ın orada kolera salgınından ölümü üzerine Fikriye Hanım’ın annesi ile birlikte İskenderiye’ye gitmiş ve zorlukla geri dönmüştür.
Kaynakça
- ^ "Abdürrahim Tuncak Anlatıyor - 8". Mustafa Kemalim.
- ^ a b Dündar, Can (28 Şubat 2010). . Milliyet. 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ . Cnnturk.com. 13 Nisan 2014. 27 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2022.
- ^ a b Karabağlı, Hülya. . T24. 21 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ a b Kurt, Süleyman (28 Ağustos 2011). . Haberturk.com. 15 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ a b c Sarıkaya, Makbule (8 Şubat 2021). . Atatürk Ansiklopedisi. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Morgül, Mahiye. "Antik Karadeniz'de Fonetik Yolculuk" (PDF). 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ a b Yalçuk, Sena (4 Ağustos 2022). . 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Çoban, İbrahim (30 Aralık 2022). "Atatürk'ün Kız Kardeşi Makbule Atadan Hanımefendi'nin Hayatı". Tarih ve Tarihçi. 1 (2): 18-40. ISSN 2822-4930. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
- ^ . Atatürk’ün şimdiye kadar yayınlanmamış anıları (Ziya Oranlı, 1967). Mustafakemalim.com sitesi. 20 Ekim 2020. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ . Zonguldak Haber. 30 Mart 2022. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ . Memleket. 11 Mart 2008. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Topuz, Hıfzı (Ocak 2002). Gazi ve Fikriye (6. bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. ss. 154-180.
- ^ . Memleket.com.tr. 5 Mart 2008. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Hıfzı Topuz, "Gazi ve Fikriye", Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003
- ^ Ardıç, Engin (10 Ocak 2013). . Sabah. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ . Sabah.com.tr. 18 Temmuz 2006. 21 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ . Ali Hikmet Ince Yazıları. 22 Şubat 2019. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Çalışlar, İpek (Ağustos 2006). Latife Hanım (8. bas.). İstanbul: Doğan Kitap. ss. 277-287.
- ^ Dündar, Can (Haziran 1995). Fikriye!..., Gölgedekiler. İmge Kitabevi. s. 43. ISBN .
Dış bağlantılar
- Fikriye Hanım30 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fikriye Hanım'ın eşyaları TCDD'ye bağışlandı 5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Halamın mezarı nerede?' 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fikriye Hanımın sır ölümü 8 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mustafa Kemal Paşa'yla evlenmeye gidiyorum 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
![image]()
Wikimedia Commons'ta Fikriye Hanım ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fikriye Hanim ya da olumunden sonra nufus kayitlarina gecen adiyla Zeynep Fikriye Ozdincer 1887 Yenisehr i Fener 31 Mayis 1924 Ankara Mustafa Kemal Pasa ile iliskisi ve Turk Kurtulus Savasi sirasinda Ankara da Milli Mucadele karargahindaki hizmetleri ile bilinen tarihi kisiliktir Fikriye HanimDogumZeynep Fikriye 1887 Yenisehr i Fener Yunanistan Osmanli ImparatorluguOlum31 Mayis 1924 37 yasinda Ankara TurkiyeOlum sebebiVurulma veya kendini vurmaMilliyetTurkVatandaslik TurkiyePartner ler Mustafa KemalCocuk lar Abdurrahim Tuncak uvey Ebeveyn ler Memduh Hayrettin Bey Vasfiye HanimAkraba lar Ali Enver Ozdincer abisi Emine Melehat ve Julide kiz kardesler Abbas Hayri Ozdincer yegeni Ragip Bey amcasi Ruhiye Hanim kuzeni Zubeyde Hanim yengesi Makbule Atadan uvey kuzeni Zeynep Fikriye Kasim 1920 den itibaren Kuvay i Milliye Hareketi icinde yer aldi Milli Mucadele nin karargahi olan Direksiyon Binasi nin ve karargahin daha sonra tasindigi Cankaya Kosku nun genel duzeninden sorumlu idi Mustafa Kemal Ataturk un uvey babasi tarafindan hisimidir Cankaya nin ilk hanimefendisi olarak bilinir Mustafa Kemal e aski yasami ve olumundeki gizemler arastirmalara ve kurgu eserlere konu olmustur YasamiYasami hakkinda tarihcilerin uzerinde uzlastigi kesin bilgiler azdir Dogum tarihi kimi kaynaklarda 1887 kimi kaynaklarda 1897 olarak belirtilir Ali Enver adli agabeyi Emine Melahat adinda bir ablasi ve Julide adinda bir kiz kardesi vardir Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk un uvey babasi Ragip Bey tarafindan hisimi idi Babasi Memduh Hayrettin Bey Ragip Bey in agabeyi annesi Vasfiye Hanim dir Teselya Savasi ndan sonra ailesi ile Selanik e goc etti Mustafa Kemal i ilk defa sekiz yasinda iken tanidi Buyuk hayranlik besledigi Mustafa Kemal e asik oldu ancak Mustafa Kemal in imparatorlugun farkli yerlerinde gorev almasi nedeniyle iliskileri surekli kesintiye ugradi Fikriye Hanim Bati kulturu ile yetisti Fransizca ve Rumca ogrendi Ozel derslerle piyano annesi Vasfiye Hanim dan ise ut calmayi ogrendi Balkan Savaslari nda Selanik in de isgale ugramasi uzerine ailesi ile Istanbul a goc ettiler Mustafa Kemal in annesi Zubeyde Hanim ise I Dunya Savasi sirasinda Selanik i terk ederek kizi Makbule ve uvey kizi Ruhiye ile birlikte Istanbul a geldi ve Mustafa Kemal in kiraladigi Akaretler deki 76 numarali eve yerlesene kadar bir sure Fikriye nin ailesinin Akbiyik taki evlerine konuk oldu Fikriye Hanim Istanbul da yasarken aile uyelerini birer birer kaybetti Anne ve babasini kaybettikten sonra kiz kardesi Julide ile birlikte Heybeliada da yasadi Kardesi Julide yi de veremden kaybettikten sonra arkadasi Memduha Hanim in Sultanahmet teki evinde yasadi Fikriye Hanim Mustafa Kemal in Istanbul da kiraladigi ve annesi Zubeyde Hanim kardesi Makbule Hanim ile manevi oglu Abdurrahim in yasadiklari Akaretler deki eve siklikla gidip ev islerinde yardimci oldu 1918 de Mustafa Kemal in Suriye cephesinden donusunden sonra kiraladigi Sisli deki eve de siklikla giderek evin cekip cevrilmesinde yardimci oldu Milli Mucadele yillari Anadolu nun isgaline karsi Milli Mucadele yi baslatan Mustafa Kemal ve arkadaslari hakkinda Istanbul hukumetinin 11 Nisan da cikardigi idam karari uzerine Istanbul dan ayrilarak Ankara ya Mustafa Kemal in yanina gitmek istedi Ankara dan izin verilmesi uzerine Karadeniz Ereglisi nden vapura binerek 13 Kasim 1920 de Inebolu ya vardi Mustafa Kemal in arkadaslarindan Mithat Bey le birlikte kara yoluyla Kastamonu uzerinden Ankara ya vardi Ankara da Milli Mucadele nin karargahi olarak kullanilan ve Direksiyon Binasi olarak adlandirilan konuta yerlesen Fikriye Hanim Mustafa Kemal ve yaverlerinin yasadigi bu evin genel duzeni saglama ve mutfagin idaresi gorevlerini ustlendi Bir bucuk yil Direksiyon Binasi nda ardindan karargahin tasindigi Cankaya daki bag evinde yasadi Cok mu gordun kuluna bir nameyi nesretmeyi Isterdi kirik gonul bir fircayla seni resmetmeyi Tek dilegimdir hayata veda ederken seni bir nebze gormeyi Nasip eder mi Tanri bilinmez agusunda olmeyi Fikriye Hanim 28 Agustos 1922 Cankaya Fikriye Hanim ile Mustafa Kemal in evli olmadiklari halde ayni cati altinda kalmalari yadirganan bir durumdu Dedikodulari onlemek icin Mustafa Kemal Pasa ile sessizce ve gizlice evlendikleri nikahlarini donemin Seriye ve Evkaf Vekili Mustafa Fehmi Bey in kiydigi bilgisi cesitli kaynaklarda yer alan ancak tarihcilerin uzerinde uzlasma saglamadiklari bir konudur Munih e gonderilmesi Kurtulus Savasi nin Bati Anadolu da devam ettigi sirada kendisine verem teshisi konuldu Sanatoryumda tedavi gormesi icin 1922 sonbaharinda Mustafa Kemal Pasa nin istegi ile Munih e gonderildi Turkiye ye donusu ve olumu Mustafa Kemal Pasa nin Latife Hanim la evlendigini ogrenince Mart 1923 te Istanbul a geri dondu ve Ankara ya gecmek istedi Doktor Adnan Bey in 6 Mart 1923 tarihli telgrafiyla Fikriye Hanim in Ankara ya gelme istegi iletildiginde cevaben Mustafa Kemal kendisinin izni olmadikca Fikriye Hanim in Ankara ya gelmesine engel olunmasinin uygun olacagi bildirdi Mustafa Kemal in esi Latife Hanim ile Anadolu gezisinde oldugu sirada Fikriye Hanim kisa bir sure Istanbul daki bir akrabasinin evinde kaldi Sonra Gelibolu ya gecerek Vali Mecit Bey in evinde bir yil kadar misafir oldu Mayis 1924 te Gelibolu dan Istanbul a oradan da Ankara ya gecti Cankaya Kosku nde Latife Hanim ile tanisti uc gun koskte kaldiktan sonra Istanbul a donmek uzere ayrildi Karaoglan Otel e yerlesti Icsem de bir kadeh hayat iksirinden Zamansiz ayrildim bilinsin Fikriye den Bikmadim ki doyayim o narin ellerinden Ummid i askim saracak seni cefakar teninden Mustafa Kemal Pasa nin 19 Eylul 1924 te Hamidiye Kruvazoru ile Ordu dan Giresun a gecerken yaveri Salih Bey e yazdirdigi siir 21 Mayis 1924 te faytonla son kez Cankaya Kosku ne geldi koskun onunde silahla yaralandi Kaldirildigi Memleket Hastanesi nde 30 Mayis 1924 te oldu Olumunun nasil gerceklestigi intihar mi cinayet mi oldugu konulari cok tartisilmis arastirmacilarin uzlastigi bir bilgi ortaya konmamistir Salih Bozok un notlarina gore Fikriye Hanim in cenazesi Ataturk un arzusuyla hastaneden alinarak kimsenin haberi olmadan Cebeci istikametinde bulunan eski mezarliga defnedilmistir ancak mezarinin kesin yeri bilinmemektedir Olumu ile ilgili iddialar21 Mayis 1924 gunu Fikriye Hanim faytonla Cankaya Kosku nden ayrilirken kimi rivayetlere gore tabancayla intihar etmeye kalkisti kimi rivayetlere gore tabancayla oldurulmek istendi ve kaldirildigi hastanede oldu Kilic Ali bu olay hakkinda Fayton koskten ayrilarak yakinda bulunan Fuat Bulca nin kosku hizasina geldiginde Fikriye Hanim belki de Gazi ye yahut Latife Hanim a yoneltmek icin cantasinda tasidigi tabancasini cekerek kalbi hizasina ates eder derken Fikriye nin yegeni Abbas Hayri Ozdincer soyle demistir Bize anlatildigina gore halami faytonu icinde sirtindan vurulmus olarak buluyorlar dava acma tehdidine karsi hakim aynen soyle diyor Bu tabir sevkalar hakkinizda hayirli olmayacak neticeler dogurabilir Bu olayin Ataturk ile Latife Hanim in evliligini etkiledigi ve bosanmada onemli payi oldugu da dusunulmektedir Mezar yeri ile ilgili iddialarNereye gomuldugu kesin olarak bilinmemektedir Arastirmaci Eris Ulger Ataturk un yaveri Salih Bozok un anilarina dayanarak mezar yerinin Kugulu Park ta oldugunu soylemektedir Fikriye Hanim kitabinin yazari ise Fikriye Hanim in Ankara nin Ulus semtindeki bugun uzerinde bankalarin bulundugu eski mezarlikta yatmakta oldugunu belirtmistir Can Dundar ise Ankara Etnografya Muzesi nde Mustafa Kemal Ataturk un at uzerinde dev bir heykelinin yukseldigi yere defnedildigini yazmistir Hakkindaki eserlerKitaplarSemsi Belli Fikriye Bilgi Yayinevi Ankara 1995 Hifzi Topuz Gazi ve Fikriye roman Remzi Kitabevi Istanbul 2003 Ismet Bozdag Ataturk un basyaveri Salih Bozok anlatiyor Latife ve Fikriye iki ask arasinda Ataturk Truva Yayinlari Istanbul 2005 Oguz Akay Gazi Fikriye Ile Neden Evlenmedi Latife Ile Neden Evlendi Truva Yayinlari Istanbul 2005 Halil Ibrahim Ozcan Cankaya nin Duvaksiz Gelini Fikriye roman Nokta Yayinlari Istanbul 2007 Fatih Bayhan Fikriye Hanim Pegasus Yayinlari roman Istanbul 2008 Nesrin Aydemir Iki Ask Arasinda Ataturk Nokta Yayinlari Istanbul 2008 Huseyin Movit Ataturk un Gizli Aski Fikriye Truva Yayinlari 2009 Oguz Akay Beni iki kadin cok sevdi Mustafa Kemal in yasaminda iz birakan iki kadin Alfa Yayinlari 2010 Oguz Akay Gel Gitme Kadin Alfa Yayinlari 2011 Eris Ulger Umid i Askim Fikriye Bilgi Yayinevi 2015 Melike Ilgun Fikriye ile Latife Kemal e Eren Kadinlar Artemis Yayinlari 2016 Tiyatro eserleriSedat Demirsoy Fikriye Direksiyon Villasi tek perdelik oyun 2021 Seniz Kurultay Gurakan Fikriye ve Latife Kurulusun ve Kurtulusun Hafizasi iki perdelik oyun Dilruba Saatci Fikriye ve Latife Mustafa Kemal i Sevdim tek perdelik oyun 2004 Populer kulturde yeriKurtulus Savasi ni konu alan 1994 yapimi Kurtulus dizisinde Askin Nur Yengi tarafindan canlandirilmistir 1998 yapimi olan Cumhuriyet filminde Hulya Aksular tarafindan canlandirilmistir 2010 yili yapim olan Veda filminde Ozge Ozpirincci canlandirmistir Notlar Yazar Mahiye Morgul un Kurtulus Savasi nda karargah olarak kullanilan ve gunumuzde muze olarak kullanlan Direksiyon Binasi nda Latife Hanim in kaldigi odada karyolasinin ustundeki postere dayanarak aktardigi bilgilere gore Latife Hanim in Konya Karamanogullari soyundan Lalotlar Latince Lalot elibol lakapli aileden Hayrullah Bey in kizidir ve baba tarafindan su kisilerle akrabadir Selma Sultan Prens Hayri Prenses Kenize Murad Kotmara Mihracesi Sajid Han ve emekli Buyukelci Rauf Hayri Hatice Sultan in esi Morgule e gore Latife Hanim in amcasi Mehmet Hayri Bey in esi Belkis Hanim sadrazam Tevfik Pasa nin kiz kardesidir Osmanogullari ndan aileye katilanlar Hatice Sultan ve Fehime Sultan dir Anne tarafindan akrabalari dedeleri Omer bey Kafkasyali Capanogullari ndan Kafkasya kokenli Capan ve Karsli Ahiskali Kafkasli soyadli aileler Kemal Capan Merzuka Capan Gultekin Capan Turkan Capan Karsli Muhurdarogullari ndan Ziynet Hanim Emel Kafkasli Gulsev Kafkasli M Nazif Kafkasli Serkan Kafkasli ve Seda Kafkasli dir Kimi kaynaklarda Fikriye Hanim in bir Misirli isadami ile evlenip ayrildigi anlatilir Tarihci Eris Ulger e gore Fikriye Hanim degil ama ablasi Emine Melahat Misirli bir doktorla evlenmistir Emine Melahat Hanim in orada kolera salginindan olumu uzerine Fikriye Hanim in annesi ile birlikte Iskenderiye ye gitmis ve zorlukla geri donmustur Kaynakca Abdurrahim Tuncak Anlatiyor 8 Mustafa Kemalim Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b Dundar Can 28 Subat 2010 Milliyet 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Cnnturk com 13 Nisan 2014 27 Kasim 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2022 a b Karabagli Hulya T24 21 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 a b Kurt Suleyman 28 Agustos 2011 Haberturk com 15 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 a b c Sarikaya Makbule 8 Subat 2021 Ataturk Ansiklopedisi 17 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Morgul Mahiye Antik Karadeniz de Fonetik Yolculuk PDF 7 Subat 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Kasim 2022 a b Yalcuk Sena 4 Agustos 2022 8 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Coban Ibrahim 30 Aralik 2022 Ataturk un Kiz Kardesi Makbule Atadan Hanimefendi nin Hayati Tarih ve Tarihci 1 2 18 40 ISSN 2822 4930 12 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2023 Ataturk un simdiye kadar yayinlanmamis anilari Ziya Oranli 1967 Mustafakemalim com sitesi 20 Ekim 2020 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Zonguldak Haber 30 Mart 2022 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Memleket 11 Mart 2008 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Topuz Hifzi Ocak 2002 Gazi ve Fikriye 6 bas Istanbul Remzi Kitabevi ss 154 180 Memleket com tr 5 Mart 2008 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Hifzi Topuz Gazi ve Fikriye Remzi Kitabevi Istanbul 2003 Ardic Engin 10 Ocak 2013 Sabah 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Sabah com tr 18 Temmuz 2006 21 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Ali Hikmet Ince Yazilari 22 Subat 2019 8 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Calislar Ipek Agustos 2006 Latife Hanim 8 bas Istanbul Dogan Kitap ss 277 287 Dundar Can Haziran 1995 Fikriye Golgedekiler Imge Kitabevi s 43 ISBN 979 975 533 118 7 Dis baglantilarFikriye Hanim30 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fikriye Hanim in esyalari TCDD ye bagislandi 5 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halamin mezari nerede 29 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fikriye Hanimin sir olumu 8 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mustafa Kemal Pasa yla evlenmeye gidiyorum 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Fikriye Hanim ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur