Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Totalitarizm, tüm yetkilerin merkezîleştirildiği, devlete ve hükûmet yöneticilerine mutlak itaat beklendiği diktatörlükvari yönetim biçimidir. Totalitarizm ile yönetilen devletler totaliter devlet olarak bilinir. Totalitarizmde bireysel özgürlüklere izin verilmez ve bireyin yaşamının tüm alanları devlet kontrolüne bırakılır.
Etimoloji
Türkçeye Fransızcadan geçen totalitarizm sözcüğünün kökeni Latince "totus" (tüm, bütün) sözcüğüdür. Totalitarizm, siyasi terim olarak ilk defa İtalyan diktatör Benito Mussolini tarafından 1920'lerde faşist İtalyan rejimini tanımlamak için "totalitario" olarak ortaya çıkarılmıştır. Mussolini, kavramı "Devlet içindeki herkes, devlet dışındaki hiçbir kimse, devlete karşı olan hiçbir kimse" şeklinde açıklamıştır. Hannah Arendt, totalitarizm kavramını aşırı otoriter devlet yapılarını ve bu tarz yönetimlerin savunuculuğunu açıklamak için kullanmıştır.
Tarihçe
Totalitarizm terimi, ilk olarak Benito Mussolini tarafından kullanılmıştır. Mussolini, I. Dünya Savaşı'ndan sonra etkili olan merkezi otoriteye karşı yıkıcı güçler yüzünden savunmasız kalmış bir ulusun birliğini ve ulus aracılığıyla da devlette cisimleşen tarihi bir topluluk kimliğini hedefliyordu. Mussolini'nin faşizmi, devletin birey üzerindeki üstünlüğünü ve bu devletin gücünün sınırsız biçimde yayılmasını öngörüyordu.
Mussolini "Faşizme göre, her şey devletin içindedir ve devletin dışında insani veya ruhsal hiçbir şey yoktur, dahası onun dışında hiçbir şeyin değeri yoktur. Bu anlamda faşizm, totaliterdir ve bütün değerlerin sentezi ve birliği olan faşist devlet, bir halkın yaşamının tüm yönlerini ifade eder, geliştirir ve güçlendirir" diye yazmıştı. Mussolini, bununla totaliter sistemlerin diğer rejimlerle olan farkını tanımlamaya çalışmıştı. Bütün totaliter sistemlerin egemen tarihi ve ideolojik unsuru olabilecek özellikler üzerinde bir anlaşma yoktur. Ama totalitarizm teriminin, devletin hedef olarak seçtiği şeye ulaşmak için bütün yolların kullanılması anlamına geldiği konusunda şüphe yoktur. Bundan dolayı, istekleri ne olursa olsun bütün totaliter rejimler güncel tekniklerle siyasi despotizmi güvence altına almak, devlet tarafından belirlenen bir ekonominin dışındaki çıkarları kısıtlamak, demokratik bile olsa tek tip ideolojik kuralları dayatmak gibi başka özellikler de taşır. Totalitarizm, toplumsal yaşamın bütün yönlerini içerir.
Tanım
Carl Friedrich ile Zbigniew Brzezinski, totaliter rejimlerin 7 ortak özelliğini şöyle vurgular:
1. Ütopyacı gelecek vaadi ve egemenlik iddiasıyla gelişmiş bir ideoloji.
2. Tek kişi, tek lider, tek parti anlayışı.
3. Fiziksel veya zihinsel terör sistemi.
4. Medya üzerine kurulan devlet tekeli.
5. Silahlanma üzerine kurulan devlet tekeli.
6. Bürokratik koordinasyonla ekonominin merkezi yönetimi.
7. Totaliter rejime destek veren propaganda kampanyaları.
Totalitarizm faşist, teokrasist ve bunun gibi katı sistemlerin belirgin bir tanımıdır. Totaliter rejim, halkın geleceği için yapılan bir şey olduğundan totaliter rejimin korunması için her yol mübahtır. Birey, yönetimin manipülasyonlarına açık olmakla beraber düşünce ve ifade özgürlüğü yoktur, bundan ötürü yönetim aleyhine herhangi bir fikir öne sürülemez. Sadece totaliter görüşlü kişiler yönetime katılabilir.
Totaliter rejimlerde lider tek güçtür, tanrısaldır. Lider her şeyi bilir, liderin her şeye hakkı vardır. Liderin ruhunu okşayan lütfuna mazhar olur, eleştiren hiçlikte kaybolur. Her şeye o karar verir, hukuk odur.
Totaliter rejimle otoriter rejim arasındaki fark, totaliter rejimin otoriterliği içermesi dışında yönetici elitin zorla kurgusal bir toplum inşa etmek istemesidir. Bu arzu kaba görünebilir, bilimsel de olabilir. Bu rejimlerde bu toplumun inşa edilmesinin önünde duran muhalifleri ve diğer "istenmeyenleri" yok etmek için tehdit, kuşku, korku, ceza, ihbar, taciz, işkence, öldürme ve toplama kampları kullanılır.
Aileler ve gruplar, düzen için örgütlenir. Rejim; bir rüyaya, bir ütopyaya dayanır veya amaçlar. Özgürlük yoktur, insanların kendi geleceklerini düşünmeleri imkânsızdır, her şey toplumun mutluluğu içindir.
Totalitarizm, toplumun ve toplumsal gerçekliğin bütününü kavradığını iddia eder. Kendi rejiminin değişmezliğini ayırt etmek için bir öteki terimi icat eder ve insanları, bizden olanlar ve bizden olmayanlar diye ikiye ayırır.
Faşist ve teokratik rejimlerde mutlak düşünce hakimdir. İnsanoğlunun doğuşundan beri kültür macerası sonsuza dek yeniden düşünülmeye, yeniden yorumlanmaya açık özelliktedir, ama totalitarizm bu kapıları kapatır, nihai açıklamaları bulduğunu söyler, tartışma hürriyetini baştan kesip atar. Böylece, geçici olmayan hiçbir mutlak olmadığını çelişik bir biçimde açıklar ve çöker.
Jacques Derrida bu sistemlerin metafizik olduğunu, temellerinin mantıksal olmadığını, şiddet kullanarak ayakta kalabildiğini ideolojilerinin dilinden ortaya çıkarmıştır. Ona göre bunların üstünlükleri akıldan değil, kendinden menkul zorbalıktan gelir. Ötekinin insan bile sayılmaması, dışlama ve hoşgörüsüzlük, herkesin çarkın bir parçası olması, özgürlüksüz özgürlük, eşitliksiz eşitlik, dinsiz din, ahlaksız ahlak ve sansür bu rejimlerin kilit kavramlarındandır.
Karl Popper, toplum sistemlerini açık toplum ve kapalı toplum olarak ikiye ayırır. Popper, kapalı toplumların açık toplumun düşmanı olduğunu ve er geç açık toplumu yok etmek için çalıştıklarını anlatır. Kapalı toplum, vahşete ve teröre dayalı, baskı ve zulümle ayakta duran, patolojik ve akıldışı bir toplumsal yapıdır. Karl Popper'ın çizdiği modele göre açık toplumlarda toplumsal yapının değişmesi mümkünken, kapalı toplumlarda insanların zulme başkaldırma yolları kapanmıştır.
Bazı ülkelerde rejimler totaliter olsa da isimleri aksini iddia edebilir, totaliter devletlerin çoğunda "halk cumhuriyeti, demokratik cumhuriyet" gibi isimler kullanılır. Karl Popper bunu şöyle tasvir eder: "Tavizsiz radikallik. Tüm toplumsalın yapısını kökten dönüştürecek kıyamete benzer bir devrim rüyası. Taş üstünde taş bırakmadan toplumu bir bütün olarak ele alma."
Totaliter rejimlerin en önde gelen örnekleri arasında Hitler'in Nazi Almanyası, Stalinist Sovyetler Birliği, Mussolini'nin İtalya'sı ve Pol Pot'un Kamboçya'sı bulunur. Bu rejimler aşırı baskıcı yönetimleri, toplama kampları, soykırım ve ölüm tarlaları ile anıldılar.
Eleştiriler
gibi tarihçiler totalitarizm kavramının anti-komünist amaçlarla kullanılan bir kavram olduğunu ifade etmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Simon Tormey, Totalitarizm, Çev. Abdullah Yılmaz-Osman Akınhay, Ayrıntı Y., İstanbul 1992.
- Gordon Marshall, Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Y., Ankara 1999.
- ^ "totalitarian." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b c "totalitarianism." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
- ^ Meyer, Heinrich; Arendt, Hannah (1959). "The Origins of Totalitarianism". Books Abroad. 33 (2): 152. doi:10.2307/40097039. ISSN 0006-7431.
- ^ Parenti, Michael (1997). Blackshirts and reds : rational fascism and the overthrow of communism. San Francisco, Calif. ISBN . OCLC 36386258.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Totalitarizm tum yetkilerin merkezilestirildigi devlete ve hukumet yoneticilerine mutlak itaat beklendigi diktatorlukvari yonetim bicimidir Totalitarizm ile yonetilen devletler totaliter devlet olarak bilinir Totalitarizmde bireysel ozgurluklere izin verilmez ve bireyin yasaminin tum alanlari devlet kontrolune birakilir Hukumet sekli genellikle totaliter olarak tanimlanan devlet baskanlari Soldan saga sonra yukaridan asagiya Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin Nazi Almanyasi Fuhrer i Adolf Hitler Sili cunta hukumeti baskani Augusto Pinochet Cin Komunist Partisi Baskani Mao Zedong Italya Duce si Benito Mussolini ve Kuzey Kore ebedi lideri Kim Il sungEtimolojiTurkceye Fransizcadan gecen totalitarizm sozcugunun kokeni Latince totus tum butun sozcugudur Totalitarizm siyasi terim olarak ilk defa Italyan diktator Benito Mussolini tarafindan 1920 lerde fasist Italyan rejimini tanimlamak icin totalitario olarak ortaya cikarilmistir Mussolini kavrami Devlet icindeki herkes devlet disindaki hicbir kimse devlete karsi olan hicbir kimse seklinde aciklamistir Hannah Arendt totalitarizm kavramini asiri otoriter devlet yapilarini ve bu tarz yonetimlerin savunuculugunu aciklamak icin kullanmistir TarihceTotalitarizm terimi ilk olarak Benito Mussolini tarafindan kullanilmistir Mussolini I Dunya Savasi ndan sonra etkili olan merkezi otoriteye karsi yikici gucler yuzunden savunmasiz kalmis bir ulusun birligini ve ulus araciligiyla da devlette cisimlesen tarihi bir topluluk kimligini hedefliyordu Mussolini nin fasizmi devletin birey uzerindeki ustunlugunu ve bu devletin gucunun sinirsiz bicimde yayilmasini ongoruyordu Mussolini Fasizme gore her sey devletin icindedir ve devletin disinda insani veya ruhsal hicbir sey yoktur dahasi onun disinda hicbir seyin degeri yoktur Bu anlamda fasizm totaliterdir ve butun degerlerin sentezi ve birligi olan fasist devlet bir halkin yasaminin tum yonlerini ifade eder gelistirir ve guclendirir diye yazmisti Mussolini bununla totaliter sistemlerin diger rejimlerle olan farkini tanimlamaya calismisti Butun totaliter sistemlerin egemen tarihi ve ideolojik unsuru olabilecek ozellikler uzerinde bir anlasma yoktur Ama totalitarizm teriminin devletin hedef olarak sectigi seye ulasmak icin butun yollarin kullanilmasi anlamina geldigi konusunda suphe yoktur Bundan dolayi istekleri ne olursa olsun butun totaliter rejimler guncel tekniklerle siyasi despotizmi guvence altina almak devlet tarafindan belirlenen bir ekonominin disindaki cikarlari kisitlamak demokratik bile olsa tek tip ideolojik kurallari dayatmak gibi baska ozellikler de tasir Totalitarizm toplumsal yasamin butun yonlerini icerir TanimCarl Friedrich ile Zbigniew Brzezinski totaliter rejimlerin 7 ortak ozelligini soyle vurgular 1 Utopyaci gelecek vaadi ve egemenlik iddiasiyla gelismis bir ideoloji 2 Tek kisi tek lider tek parti anlayisi 3 Fiziksel veya zihinsel teror sistemi 4 Medya uzerine kurulan devlet tekeli 5 Silahlanma uzerine kurulan devlet tekeli 6 Burokratik koordinasyonla ekonominin merkezi yonetimi 7 Totaliter rejime destek veren propaganda kampanyalari Totalitarizm fasist teokrasist ve bunun gibi kati sistemlerin belirgin bir tanimidir Totaliter rejim halkin gelecegi icin yapilan bir sey oldugundan totaliter rejimin korunmasi icin her yol mubahtir Birey yonetimin manipulasyonlarina acik olmakla beraber dusunce ve ifade ozgurlugu yoktur bundan oturu yonetim aleyhine herhangi bir fikir one surulemez Sadece totaliter goruslu kisiler yonetime katilabilir Totaliter rejimlerde lider tek guctur tanrisaldir Lider her seyi bilir liderin her seye hakki vardir Liderin ruhunu oksayan lutfuna mazhar olur elestiren hiclikte kaybolur Her seye o karar verir hukuk odur Totaliter rejimle otoriter rejim arasindaki fark totaliter rejimin otoriterligi icermesi disinda yonetici elitin zorla kurgusal bir toplum insa etmek istemesidir Bu arzu kaba gorunebilir bilimsel de olabilir Bu rejimlerde bu toplumun insa edilmesinin onunde duran muhalifleri ve diger istenmeyenleri yok etmek icin tehdit kusku korku ceza ihbar taciz iskence oldurme ve toplama kamplari kullanilir Aileler ve gruplar duzen icin orgutlenir Rejim bir ruyaya bir utopyaya dayanir veya amaclar Ozgurluk yoktur insanlarin kendi geleceklerini dusunmeleri imkansizdir her sey toplumun mutlulugu icindir Totalitarizm toplumun ve toplumsal gercekligin butununu kavradigini iddia eder Kendi rejiminin degismezligini ayirt etmek icin bir oteki terimi icat eder ve insanlari bizden olanlar ve bizden olmayanlar diye ikiye ayirir Fasist ve teokratik rejimlerde mutlak dusunce hakimdir Insanoglunun dogusundan beri kultur macerasi sonsuza dek yeniden dusunulmeye yeniden yorumlanmaya acik ozelliktedir ama totalitarizm bu kapilari kapatir nihai aciklamalari buldugunu soyler tartisma hurriyetini bastan kesip atar Boylece gecici olmayan hicbir mutlak olmadigini celisik bir bicimde aciklar ve coker Jacques Derrida bu sistemlerin metafizik oldugunu temellerinin mantiksal olmadigini siddet kullanarak ayakta kalabildigini ideolojilerinin dilinden ortaya cikarmistir Ona gore bunlarin ustunlukleri akildan degil kendinden menkul zorbaliktan gelir Otekinin insan bile sayilmamasi dislama ve hosgorusuzluk herkesin carkin bir parcasi olmasi ozgurluksuz ozgurluk esitliksiz esitlik dinsiz din ahlaksiz ahlak ve sansur bu rejimlerin kilit kavramlarindandir Karl Popper toplum sistemlerini acik toplum ve kapali toplum olarak ikiye ayirir Popper kapali toplumlarin acik toplumun dusmani oldugunu ve er gec acik toplumu yok etmek icin calistiklarini anlatir Kapali toplum vahsete ve terore dayali baski ve zulumle ayakta duran patolojik ve akildisi bir toplumsal yapidir Karl Popper in cizdigi modele gore acik toplumlarda toplumsal yapinin degismesi mumkunken kapali toplumlarda insanlarin zulme baskaldirma yollari kapanmistir Bazi ulkelerde rejimler totaliter olsa da isimleri aksini iddia edebilir totaliter devletlerin cogunda halk cumhuriyeti demokratik cumhuriyet gibi isimler kullanilir Karl Popper bunu soyle tasvir eder Tavizsiz radikallik Tum toplumsalin yapisini kokten donusturecek kiyamete benzer bir devrim ruyasi Tas ustunde tas birakmadan toplumu bir butun olarak ele alma Totaliter rejimlerin en onde gelen ornekleri arasinda Hitler in Nazi Almanyasi Stalinist Sovyetler Birligi Mussolini nin Italya si ve Pol Pot un Kambocya si bulunur Bu rejimler asiri baskici yonetimleri toplama kamplari soykirim ve olum tarlalari ile anildilar Elestirilergibi tarihciler totalitarizm kavraminin anti komunist amaclarla kullanilan bir kavram oldugunu ifade etmistir Ayrica bakinizTotaliter demokrasi Otokrasi Stalinizm Nazizm JucheKaynakcaSimon Tormey Totalitarizm Cev Abdullah Yilmaz Osman Akinhay Ayrinti Y Istanbul 1992 Gordon Marshall Sosyoloji Sozlugu Cev Osman Akinhay Derya Komurcu Bilim ve Sanat Y Ankara 1999 totalitarian Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 a b c totalitarianism Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2012 Meyer Heinrich Arendt Hannah 1959 The Origins of Totalitarianism Books Abroad 33 2 152 doi 10 2307 40097039 ISSN 0006 7431 Parenti Michael 1997 Blackshirts and reds rational fascism and the overthrow of communism San Francisco Calif ISBN 0 87286 330 1 OCLC 36386258