Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Johan August Strindberg (22 Ocak 1849, Stockholm – 14 Mayıs 1912, Stockholm), İsveçli oyun yazarı ve romancıdır.
| August Strindberg | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Johan August Strindberg 22 Ocak 1849 Stockholm, İsveç |
| Ölüm | 14 Mayıs 1912 (63 yaşında) Stockholm, İsveç |
| Meslek | Oyun, Deneme ve Roman yazarı, Şair, Ressam |
| Milliyet | İskandinav |
| Vatandaşlık | İsveç |
| Dönem | Modernizm |
| Edebî akım | Doğalcılık Dışavurumculuk |
| İmza |  |
Oyunları, romanları ve kısa öyküleriyle tanınır. Yaklaşık yarısı tiyatro oyunu olan 120 kadar eser üreten Strindberg, Avrupa ve Amerikan tiyatrosu üzerinde büyük etkisi olmuş bir yazardır. Toplumsal eleştiriler içeren ve bir yandan da kadın-erkek çatışmasını konu edinen oyunlar yazmıştır; Bayan Julie, Ölüm Dansı, Rüya Oyunu, Hayalet Sonatı gibi oyunları günümüzde de dünya sahnelerinde sıklıkla oynanır.
Strindberg edebiyatçılığının yanı sıra astronomi, kimya, zooloji gibi bilimlerle amatör olarak ilgilenen bir bilim insanı; fotoğrafçılık, resim, sinoloji (Çinbilimi) ile uğraşan çok yönlü bir kişi idi.
100. ölüm yıl dönümü olan 2012, “Strindberg yılı” ilan edilerek çeşitli etkinliklere vesile olmuştur.
Yaşamı
Gençliği
1849'da Stockholm'de dünyaya geldi. Aristokrat bir baba ile işçi sınıfından dindar bir annenin yedi çocuğundan üçüncüsü idi. Mutsuz bir çocukluk geçirdi. 7 yaşında iken intihara kalkıştı. 13 yaşında iken annesini veremden kaybetti. Ergenlik çağında dini ve sosyal geleneklere karşı isyankar bir tutumu oldu ve bu tutumu hayatı boyunca güçlendi.
1867'de lise öğrenimini tamamladı ve Uppsala Üniversitesi'nde tıp öğrenimine başladı. Öğrenciliği sırasında çeşitli işlerde çalışarak ve doktor ailelerin çocuklarına özel ders vererek geçimini sağladı. Kimyaya giriş sınavından kalınca derslere ilgisini yitirdi ve okulu bıraktı. Tiyatroya ilgisinden dolayı birkaç tiyatroda muhasebeci olarak çalıştı, başarısız bir oyunculuk girişimi oldu; ardından oyunlar yazmaya başladı.
1870'te modern diller ve estetik okumak üzere Uppsala Üniversitesi'ne geri döndü. İlk yapıtı, 13 Eylül 1870'te sahnelendi; bunu diğer tarihi oyunlar izledi. 1872'de Stockholm'e taşınan Strindberg, ilk kısa öyküsünü yazdı ve ilk tablosunu yaptı. Serbest gazeteci olarak çalışırken bir grup genç sanatçı ile bohem bir hayat sürdü. 1874-1882 yılları arasında Kraliyet Kütüphanesi'nde çalıştı. Kataloglama işi için Çince öğrenmeye başladı.
1875'te evli bir kadın olan ve aktris olmak isteyen Siri Wrangel ile tanıştı, fırtınalı bir aşk ilişkileri oldu. Siri, 1876'da eşinden boşandı ve 1877'de Strindberg ile evlendi.
Strindberg, ilk yazımsal başarısını 1879 yılında yayımladığı “Kırmızı Oda” adlı romanı ile kazandı. İlk modern İsveç romanı olduğu iddia edilen bu eser ile tüm İskandinavya'da tanındı. Bu başarısının verdiği cesaretle yazmaya devam etti.
1880'ler
1880'de ilk çocuğu Karin, ertesi yıl ikinci kızı Greta dünyaya geldi. Strindberg, sahne kariyerine devam eden karısı için çeşitli oyunlar yazdı. 1881’de sahnelenen “Olaf Usta”, onun oyun yazarı olarak ilk büyük başarısı oldu. Protestan reformcu Olaus Petri'yi konu alan oyun, psikolojik gerçekçiliği ile takdir topladı. İdealize edilmiş karakterler yerine modern bir karakter ve dil kullanması o devir için bir yenilikti.
1882'de yayımlanan “Yeni Krallık” adlı kitabı skandala yol açtı. Bu eserde krallık ve diğer güçlü kurumları eleştiren oyunlar yer alıyordu. Yazar, aldığı düşmanca tepkiler nedeniyle ülkeyi terk etti; kendi ifadesi ile “sürgün edilmişti”. 1899'a kadar hayatını ailesi ile Avrupa'nın değişik ülkelerinde geçirdi.
1883'te geçici bir süre için İsviçre’ye dönerek ailesiyle Geneva Gölü kıyısında bir köye yerleşti. Burada “Evli: Evlilik Hayatı Üstüne 12 Hikaye” adlı kitabı üzerine çalışırken oğulları Hans dünyaya geldi (1884). Bu kitabı yüzünden hakkında çeşitli hakaret davaları açıklandı. Davalardan aklansa da bu deneyim onun ruhsal dengesini olumsuz etkilemişti. Takip edilme korkusu, iyi gitmeyen evlilik ilişkisini de yıprattı. Kadın hareketi ile aynı döneme rastlayan evliliğindeki sorular, kadınlara karşı aşağılayıcı bir bakış geliştirmesine yol açtı.
Aile, 1885'te Fransa'ya döndü ve Strindberg otobiyografisi üzerine çalışmaya başladı. Otobiyografisi, “Hizmetçinin Oğlu” adıyla yayımlandı. Yazar, “Baba” adlı eserini tamamladı ve İsviçre'ye geri döndüler. Strindbeg'in ilk natüralist oyunu olan Baba, 1887'de yayımlandı. Kadınlardan çok kötümser bahseden Baba adlı eserinin yayımlanması, kötü giden evlilik ilişkisinde bir kırılma noktası olmuştu. Boşanmaya karar veren çiftin bu kararı gerçekleştirmesi 1891 yılını buldu.
Baba'nın yayımlanmasından sonra bir yaratıcılık patlaması yaşayan yazar önce “Hemso Halkı” adlı oyununu, ardından mutsuz evliliği ile hesaplaştığı “Bir Ahmağın İtirafları”nı yazdı (Kitap, beş yıl sonra yayımlanacaktır). 1887 sonbaharında Baba oyununun sahnelendiği Danimarka'ya giden yazar, ailesi ile köhne bir şatoya taşındı ve orada konusu benzer bir şatonun mutfağında geçen "Matmazel Julie” oyununu yazdı. Burada adı bir skandala karıştı. Şatonun kâhyası onu kız kardeşine tecavüz etmekle suçladı, kendisi ise kahyayı hırsızlıkla suçlayıp hapse attırdı ve henüz boşanmamış olduğu karısını orada bırakarak Berlin'e gitti.
Danimarka'ya döndüğünde deneysel bir İskandinavya Tiyatrosu kurmak için girişimde bulundu. Amacı, oyunlarını sahnelemeyi kolaylaştırmaktı. Paris'teki Theatre Libre'yi model alan tiyatronun yönetimine karısını getirdi. Ancak tiyatronun ilk oyunu Matmazel Julie'nin Danimarka sansürü tarafından engellenmesi nedeniyle tiyatro başarısız oldu ve Strindberg mali açıdan çöktü.
1889'da İsviçre'ye dönen Strindberg, “Açık Deniz” oyunu üzerine çalıştı. Eserde bir bilim-adamının yerli köylüler ve doğa ile mücadelesini anlattı. Bu oyun için aldığı avansla ailesini Stockholm’e getirtti ve boşanma davası açtı.
1890'lar
1892'de sonuçlanan boşanma davasından sonra beş parasız kalmış olan Stindrinberg, Berlin'e gitti ve orada eserlerini sahnelemeye istekli sanatçılarla tanıştı. Edward Munch, Paul Gaugin ve Nietsche gibi hayranlık duyduğu kişilerle birlikte olma fırsatını buldu ve bohem bir yaşam sürmeye başladı. Resim yapmakla da uğraşan sanatçı, daha çok kendi portrelerini çizdi; Bir yandan da görünmez düşmanlar ve halüsinasyonlar ile mücadele ediyordu.
Strindberg, bu dönemde Avusturyalı tiyatro eleştirmeni Frida Uhl ile tanıştı ve 1893'te onunla evlendi. Maddi sorunlar nedeniyle Frida'nın Avusturya'daki büyükanne-büyükbabasının yanına taşınan çiftin 1894’te kızları Kerstin dünyaya geldi. Evlilikleri, o yıl son buldu ve Strindberg Paris'e taşındı.
Paris'te Knut Hamsun, , , Paul Gauguin ve ile arkadaşlık etti. Amatör bir bilim insanı olarak çeşitli kimya deneyleri yaptı. ile birlikte Göteborg’da bir resim sergisi açtı. Doğa bilimleri ve simya ile ilgilendi; Sorbonne'da bir laboratuvarda deneyler yaptı; altın ürettiğini düşünerek Fransa'daki simyacılar ile iletişime geçti. Uğraşları, aşırı yoksulluğu ile birleşerek akıl sağlığını etkilemekteydi. İsviçreli hristiyan mistigi/din adamı Emanuel Swedenborg'un öğretilerinden etkilenen Strindberg bir dinsel dönüşüm geçirdi ve yaşadıklarını, 1897'de yazdığı Inferno otobiyografik romanda anlattı. Bu kitap, onun akıl hastalığının tescillenmesi olarak kabul edildi. 1898'de Inferno’nun devamı olan “Efsaneler”’i ve ardından içsel mücadeleler ile ilgili bir eser olan “Şam'a” adlı oyunu yazdı. 1899'da Stockholm'e yerleşti.
1900'ler
Stockolm'de beş yıl içinde 22 oyun yazdığı üretken bir dönem geçiren sanatçı, 1901'de oyuncu Harriet Bosse ile evlendi. Ertesi yıl kızı Anne–Marie dünyaya geldi. Çift, 1903'te boşandı ancak birlikte yaşamaya devam etti.
1904'te yazdığı Siyah Bayrak, İsviçre Edebiyat kuruluşunun eleştirisiydi. Ona popülerlik getirdi.
1906’da aktör August Falck ile birlikte Stockholm'de deneysel bir tiyatro kurmak için uğraşmaya başladı. Bu tiyatroda karakterin içsel gelişimine odaklanan oda oyunları sahneye konacaktı. 1907 sonunda açılan tiyatro için dört yeni oyun yazdı. Artık eserlerinde natüralizm yerine sembolist ve ekspresyonist teknikleri uyguluyordu. “Rüya Oyunu” (1901) ve “Hayaletler Sonatı” (1907) gibi simgesel oyunları Alman dışavurumcu tiyatrosunun temellerini atmıştır.
1908'de genç oyuncu Fanny Falkner ile bir ilişkiye girdi ve daha önceki evliliklerinde yaşamadığı şekilde bir aile yaşamı kurdu. Artık ülkesinde de saygın bir kişi kabul edilen Stindberg, 1909'da sosyalist liman isçisinin yönettiği halk kampanyası sayesinde devlet tarafından emekli maaşıyla ödüllendirildi.
Son yılları
1907'den sonra sosyal eleştiriler yazmaya başlamış olan Strindberg, 1910'da “Strindberg Davası” diye anılan bir kültürel tartışmanın içine girdi. Başlangıçta bir edebi tartışma olarak başlayan mesele; oy hakkı, ulusal savunma ve İsveç Akademisi'nin rolü gibi konuları içeren geniş bir tartışmaya dönüştü ve Strindberg'in ölümünden sonra da devam etti.
Sanatçı, 14 Mayıs 1912'de Stockholm'de mide kanserinden hayatını kaybetti; devlet destekli bir cenaze ile defnedildi.
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ a b c d e f Strindberg Year By Year, Strindberg2012.se sitesi, Erişim tarihi:31.12.2012[]
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p (PDF). 5 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012.
- ^ a b c (PDF). 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Johan August Strindberg 22 Ocak 1849 Stockholm 14 Mayis 1912 Stockholm Isvecli oyun yazari ve romancidir August StrindbergDogumJohan August Strindberg 22 Ocak 1849 1849 01 22 Stockholm IsvecOlum14 Mayis 1912 63 yasinda Stockholm IsvecMeslekOyun Deneme ve Roman yazari Sair RessamMilliyetIskandinavVatandaslikIsvecDonemModernizmEdebi akimDogalcilik DisavurumculukEtkiledikleri Henrik Ibsen Knut Hamsun Franz Kafka Eugene O Neill Tennessee Williams Edward Albee Maxim Gorky Ingmar Bergman John Osborne Joe Orton Arthur Adamov Par LagerkvistEtkilendikleri William Shakespeare Andre Antoine Georg Brandes Henrik Ibsen Soren Kierkegaard Friedrich Nietzsche Max Reinhardt Jean Jacques Rousseau Emanuel Swedenborg Emile ZolaImza Oyunlari romanlari ve kisa oykuleriyle taninir Yaklasik yarisi tiyatro oyunu olan 120 kadar eser ureten Strindberg Avrupa ve Amerikan tiyatrosu uzerinde buyuk etkisi olmus bir yazardir Toplumsal elestiriler iceren ve bir yandan da kadin erkek catismasini konu edinen oyunlar yazmistir Bayan Julie Olum Dansi Ruya Oyunu Hayalet Sonati gibi oyunlari gunumuzde de dunya sahnelerinde siklikla oynanir Strindberg edebiyatciliginin yani sira astronomi kimya zooloji gibi bilimlerle amator olarak ilgilenen bir bilim insani fotografcilik resim sinoloji Cinbilimi ile ugrasan cok yonlu bir kisi idi 100 olum yil donumu olan 2012 Strindberg yili ilan edilerek cesitli etkinliklere vesile olmustur YasamiGencligi 1849 da Stockholm de dunyaya geldi Aristokrat bir baba ile isci sinifindan dindar bir annenin yedi cocugundan ucuncusu idi Mutsuz bir cocukluk gecirdi 7 yasinda iken intihara kalkisti 13 yasinda iken annesini veremden kaybetti Ergenlik caginda dini ve sosyal geleneklere karsi isyankar bir tutumu oldu ve bu tutumu hayati boyunca guclendi 1867 de lise ogrenimini tamamladi ve Uppsala Universitesi nde tip ogrenimine basladi Ogrenciligi sirasinda cesitli islerde calisarak ve doktor ailelerin cocuklarina ozel ders vererek gecimini sagladi Kimyaya giris sinavindan kalinca derslere ilgisini yitirdi ve okulu birakti Tiyatroya ilgisinden dolayi birkac tiyatroda muhasebeci olarak calisti basarisiz bir oyunculuk girisimi oldu ardindan oyunlar yazmaya basladi 1870 te modern diller ve estetik okumak uzere Uppsala Universitesi ne geri dondu Ilk yapiti 13 Eylul 1870 te sahnelendi bunu diger tarihi oyunlar izledi 1872 de Stockholm e tasinan Strindberg ilk kisa oykusunu yazdi ve ilk tablosunu yapti Serbest gazeteci olarak calisirken bir grup genc sanatci ile bohem bir hayat surdu 1874 1882 yillari arasinda Kraliyet Kutuphanesi nde calisti Kataloglama isi icin Cince ogrenmeye basladi 1875 te evli bir kadin olan ve aktris olmak isteyen Siri Wrangel ile tanisti firtinali bir ask iliskileri oldu Siri 1876 da esinden bosandi ve 1877 de Strindberg ile evlendi Strindberg ilk yazimsal basarisini 1879 yilinda yayimladigi Kirmizi Oda adli romani ile kazandi Ilk modern Isvec romani oldugu iddia edilen bu eser ile tum Iskandinavya da tanindi Bu basarisinin verdigi cesaretle yazmaya devam etti 1880 ler 1880 de ilk cocugu Karin ertesi yil ikinci kizi Greta dunyaya geldi Strindberg sahne kariyerine devam eden karisi icin cesitli oyunlar yazdi 1881 de sahnelenen Olaf Usta onun oyun yazari olarak ilk buyuk basarisi oldu Protestan reformcu Olaus Petri yi konu alan oyun psikolojik gercekciligi ile takdir topladi Idealize edilmis karakterler yerine modern bir karakter ve dil kullanmasi o devir icin bir yenilikti 1882 de yayimlanan Yeni Krallik adli kitabi skandala yol acti Bu eserde krallik ve diger guclu kurumlari elestiren oyunlar yer aliyordu Yazar aldigi dusmanca tepkiler nedeniyle ulkeyi terk etti kendi ifadesi ile surgun edilmisti 1899 a kadar hayatini ailesi ile Avrupa nin degisik ulkelerinde gecirdi 1883 te gecici bir sure icin Isvicre ye donerek ailesiyle Geneva Golu kiyisinda bir koye yerlesti Burada Evli Evlilik Hayati Ustune 12 Hikaye adli kitabi uzerine calisirken ogullari Hans dunyaya geldi 1884 Bu kitabi yuzunden hakkinda cesitli hakaret davalari aciklandi Davalardan aklansa da bu deneyim onun ruhsal dengesini olumsuz etkilemisti Takip edilme korkusu iyi gitmeyen evlilik iliskisini de yipratti Kadin hareketi ile ayni doneme rastlayan evliligindeki sorular kadinlara karsi asagilayici bir bakis gelistirmesine yol acti Aile 1885 te Fransa ya dondu ve Strindberg otobiyografisi uzerine calismaya basladi Otobiyografisi Hizmetcinin Oglu adiyla yayimlandi Yazar Baba adli eserini tamamladi ve Isvicre ye geri donduler Strindbeg in ilk naturalist oyunu olan Baba 1887 de yayimlandi Kadinlardan cok kotumser bahseden Baba adli eserinin yayimlanmasi kotu giden evlilik iliskisinde bir kirilma noktasi olmustu Bosanmaya karar veren ciftin bu karari gerceklestirmesi 1891 yilini buldu Baba nin yayimlanmasindan sonra bir yaraticilik patlamasi yasayan yazar once Hemso Halki adli oyununu ardindan mutsuz evliligi ile hesaplastigi Bir Ahmagin Itiraflari ni yazdi Kitap bes yil sonra yayimlanacaktir 1887 sonbaharinda Baba oyununun sahnelendigi Danimarka ya giden yazar ailesi ile kohne bir satoya tasindi ve orada konusu benzer bir satonun mutfaginda gecen Matmazel Julie oyununu yazdi Burada adi bir skandala karisti Satonun kahyasi onu kiz kardesine tecavuz etmekle sucladi kendisi ise kahyayi hirsizlikla suclayip hapse attirdi ve henuz bosanmamis oldugu karisini orada birakarak Berlin e gitti Danimarka ya dondugunde deneysel bir Iskandinavya Tiyatrosu kurmak icin girisimde bulundu Amaci oyunlarini sahnelemeyi kolaylastirmakti Paris teki Theatre Libre yi model alan tiyatronun yonetimine karisini getirdi Ancak tiyatronun ilk oyunu Matmazel Julie nin Danimarka sansuru tarafindan engellenmesi nedeniyle tiyatro basarisiz oldu ve Strindberg mali acidan coktu 1889 da Isvicre ye donen Strindberg Acik Deniz oyunu uzerine calisti Eserde bir bilim adaminin yerli koyluler ve doga ile mucadelesini anlatti Bu oyun icin aldigi avansla ailesini Stockholm e getirtti ve bosanma davasi acti 1890 lar 1892 de sonuclanan bosanma davasindan sonra bes parasiz kalmis olan Stindrinberg Berlin e gitti ve orada eserlerini sahnelemeye istekli sanatcilarla tanisti Edward Munch Paul Gaugin ve Nietsche gibi hayranlik duydugu kisilerle birlikte olma firsatini buldu ve bohem bir yasam surmeye basladi Resim yapmakla da ugrasan sanatci daha cok kendi portrelerini cizdi Bir yandan da gorunmez dusmanlar ve halusinasyonlar ile mucadele ediyordu Strindberg bu donemde Avusturyali tiyatro elestirmeni Frida Uhl ile tanisti ve 1893 te onunla evlendi Maddi sorunlar nedeniyle Frida nin Avusturya daki buyukanne buyukbabasinin yanina tasinan ciftin 1894 te kizlari Kerstin dunyaya geldi Evlilikleri o yil son buldu ve Strindberg Paris e tasindi Paris te Knut Hamsun Paul Gauguin ve ile arkadaslik etti Amator bir bilim insani olarak cesitli kimya deneyleri yapti ile birlikte Goteborg da bir resim sergisi acti Doga bilimleri ve simya ile ilgilendi Sorbonne da bir laboratuvarda deneyler yapti altin urettigini dusunerek Fransa daki simyacilar ile iletisime gecti Ugraslari asiri yoksullugu ile birleserek akil sagligini etkilemekteydi Isvicreli hristiyan mistigi din adami Emanuel Swedenborg un ogretilerinden etkilenen Strindberg bir dinsel donusum gecirdi ve yasadiklarini 1897 de yazdigi Inferno otobiyografik romanda anlatti Bu kitap onun akil hastaliginin tescillenmesi olarak kabul edildi 1898 de Inferno nun devami olan Efsaneler i ve ardindan icsel mucadeleler ile ilgili bir eser olan Sam a adli oyunu yazdi 1899 da Stockholm e yerlesti 1900 ler Stockolm de bes yil icinde 22 oyun yazdigi uretken bir donem geciren sanatci 1901 de oyuncu Harriet Bosse ile evlendi Ertesi yil kizi Anne Marie dunyaya geldi Cift 1903 te bosandi ancak birlikte yasamaya devam etti 1904 te yazdigi Siyah Bayrak Isvicre Edebiyat kurulusunun elestirisiydi Ona populerlik getirdi 1906 da aktor August Falck ile birlikte Stockholm de deneysel bir tiyatro kurmak icin ugrasmaya basladi Bu tiyatroda karakterin icsel gelisimine odaklanan oda oyunlari sahneye konacakti 1907 sonunda acilan tiyatro icin dort yeni oyun yazdi Artik eserlerinde naturalizm yerine sembolist ve ekspresyonist teknikleri uyguluyordu Ruya Oyunu 1901 ve Hayaletler Sonati 1907 gibi simgesel oyunlari Alman disavurumcu tiyatrosunun temellerini atmistir 1908 de genc oyuncu Fanny Falkner ile bir iliskiye girdi ve daha onceki evliliklerinde yasamadigi sekilde bir aile yasami kurdu Artik ulkesinde de saygin bir kisi kabul edilen Stindberg 1909 da sosyalist liman iscisinin yonettigi halk kampanyasi sayesinde devlet tarafindan emekli maasiyla odullendirildi Son yillari 1907 den sonra sosyal elestiriler yazmaya baslamis olan Strindberg 1910 da Strindberg Davasi diye anilan bir kulturel tartismanin icine girdi Baslangicta bir edebi tartisma olarak baslayan mesele oy hakki ulusal savunma ve Isvec Akademisi nin rolu gibi konulari iceren genis bir tartismaya donustu ve Strindberg in olumunden sonra da devam etti Sanatci 14 Mayis 1912 de Stockholm de mide kanserinden hayatini kaybetti devlet destekli bir cenaze ile defnedildi Dis baglantilarKaynakca a b c d e f Strindberg Year By Year Strindberg2012 se sitesi Erisim tarihi 31 12 2012 olu kirik baglanti a b c d e f g h i j k l m n o p PDF 5 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2012 a b c PDF 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2012