Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asya yaban köpeği (Cuon alpinus), Kızıl köpek olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından Asyada yaygın olan bir yaban köpeği türü. Köpekgiller familyasında kurt ve Afrika yaban köpeği gibi büyük sürüler oluşturup, sürü halinde ava çıkan üç türden birisidir.
| Asya yaban köpeği | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Cuon alpinus (Pallas, 1811) | ||||||||||||||||
 Dağılımı |
Türkiye'nin kuzeydoğusunda bulunduğuna dair güvenilir kanıt yoktur.
Özellikleri
Asya yaban köpeği, 1 metre (+45 cm kuyruk) uzunluğa, ayakta dururken 45 cm boya ve 20 kg ağırlığa varır. Kızıl-kahverengi ve kavuniçi arasında değişen renklere sahiptir. Alt kısmı beyaz, kuyruğu ise vücudundan daha koyu renk ve kuyruğunun ucu siyah olur. Diğer köpekgiller ile arasında en mühim ayrıcalığı, 42 diş yerine sadece 40 dişi olmasıdır.
Yayılım ve yaşam alanı
Asya yaban köpeği birçok farklı iklimleri kendine memleket edinmiştir. Böylece Altay dağlarından Mançurya'a kadar, güneye doğru Hindistan ve Endonezya'ya kadar yaygındır. Türkistan ve Moğolistan'da neredeyse tamamen yok olmuştur. Son yıllarda Orta Asya'da; Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Rusya'dan Asya yaban köpeğinin izlenildiği hakkında haberler görülmemiştir. Çin'de ve Tibet'de birbirlerinden kopuk ufak populasyonların bulunduğu bilinmektedir. Hindistan ve diğer güneydoğu Asya ülkelerinde de tehlike altındadır. IUCN'ye göre Asya yaban köpeğinin nesli tükenme tehlikesi altındadır ve dünyada toplam 2500 adet mevcuttur. Bu gelişmenin en mühim sebepleri, yaşamak için ihtiyacı olduğu alanların tahrip edilmesi ve kendisine ev köpeklerinden geçen hastalıklara karşı dayanıksız olmasıdır.
Kısa zaman önce Türkiye'nin kuzeydoğusunda Asya yaban köpeği görüldüğü hakkında bir haber yayılmıştır.
Asya yaban köpeği ve kurtlar genelde birbirlerinden uzak durmaya çaba gösterirler. Bu yüzden kurtların ve Asya yaban köpeğinin yayıldığı bölgelerin arasında çok net sınırlar vardır. Kurtlardan farklı yanlarından birisi açık alanlardan ve çöllerden uzak durmaya çalışmalarıdır. Özellikle ormanlarda yaşamayı tercih ederler ve bu konuda çam ormanları ile yağmur ormanları arasında ayrım yapmazlar.
Pleistozän çağında "Cuon" cinsinin Avrupa ve hatta Kuzey Amerika'da yaygın olduğu bilinmektedir.
Yaşam şekli
Asya yaban köpeklerinin grup içindeki sosyal davranışları, Kurt ve Afrika yaban köpeklerinkine benzemektedir. Sürüleri genelde 5 ila 12 hayvandan oluşur. Görülen en büyük sürü 30 hayvandan meydana gelmiştir. Bir alfa-çift denilen erkek ve dişi sürünün başıdırlar, onların dışında hiçbir sürü üyesi çiftleşip yavru yapmaz. Dişi 60 gün süren bir gebelikten sonra 6-9 yavru dünyaya getirir. Sürünün tüm üyeleri bu yavruların bakımında yardımcı olurlar.
Avlama yöntemleri, Afrika yaban köpeğinde olduğu gibidir, ama asya yaban köpekleri daha kısa bacakları ile Afrika yaban köpeği kadar hızlı koşamaz. Sürünün 3 ya da 4 üyesi birlik olup bir hayvanı yorulup yavaşlayana kadar kovalarlar. Ve koşarken birkaç köpek birden avlanan hayvanının üzerine atlayıp ısırırlar. Ama isabetli bir öldürme ısırıkları olmadığı için, dize getirdikleri av hayvanını bazen canlı canlı yemeye başlarlar.
Avladıkları çoğu hayvanlar kendilerinden çok daha büyüktür; geyik, ceylan, dağ keçisi, , yaban domuzu ve hatta Gaur(?) ile aksis geyiği tercih ettikleri av hayvanlarıdır. Bunun yanında kemiriciler, leş, böcekler ve ara sıra bitkiler ile de beslenebilirler.
Asya yaban köpeğinin insanların haricinde pek düşmanı yoktur. Sürünün içinde hatta bir ayıya ya da leopara saldırıp onu yiyebilirler. Yeterince köpek bir araya gelince hatta bir kaplanı bile korkutup avını elinden alabilirler.
Asya yaban köpeği kendinden çok daha büyük hayvanları avlamasına rağmen belli sınırları vardır. Örneğin bir insana saldırmış olduklarına dair bugüne kadar hiçbir inandırıcı kanıt gösterilememiştir.
Alt türler
Vücut ölçüleri ve tüylerinin renkleri dikkate alınarak 11 adet alt türü kabul edilmiştir. Ama çoğu "alt türleri" belirlemek için az sayıda örnekler ele alındığı için, tüm alt türlerin geçerli olduğu kesin değildir. Tek kesin olunabilecek alt türü, diğerlerinden çok net farklılıklara sahip olan "Türkistan dağ kurdu"'dur (Cuon alpinus hesperius).
- Cuon alpinus hesperius, Türkistan dağ kurdu; Güney-Sibirya, Doğu-Türkistan ve Kuzeybatı-Çin (Altay bölgesi ve Tienşan); uzun, açıksarı renkli tüyleri, beyaz renkli alt kısmı ve soluk renkli bir yanak sakalı vardır.
- Cuon alpinus alpinus, Dağ kurdu; Doğu Rusya, Baykal gölü'nden Amur- ve kadar; Kahverengimsi-kızıl renkli, uzun tüylü. Ensesi gri ve ağzı koyu kırmızı.
- Cuon alpinus javanicus, Yava-kızıl köpeği; Yava ve ; kısa, açık kızıl tüylü.
- Cuon alpinus sumatrensis; Sumatra; kısa, açık kızıl tüylü, yanaklarında koyu renkli bir sakalı vardır.
- Cuon alpinus infuscus; Güney-Myanmar, , Tayland ve Vietnam; koyu kahverengi tüylü ve kafatasında farklı özellikler.
- Cuon alpinus adjustus, Burma-kızıl köpeği; Kuzey-Myanmar ve ; koyu kahverengi tüylü.
- Cuon alpinus dukhunensis, Dekan-kızıl köpeği; Hindistan'da Ganges ırmağının güneyinde; Kırmızı tüylü, yanaklarında siyah sakallı.
- Cuon alpinus primaevus; Himalaya bölgesi ve Nepal, Zikim ve Bhutan; uzun, kızıl tüylü ve C. a. dukhunensis olarak, bacaklarının arasında uzun tüylü.
- Cuon alpinus laniger; Kaşmir ve Güney-Tibet; tamamen sarı kahverengi bir rengi vardır.
- Cuon alpinus fumosus; Batı-, Çin ve Moğolistan; gür, sarı kırmızı tüylü, koyu renkli sırtı ve gri renkli bir ensesi vardır.
- Cuon alpinus lepturus, Kiangsi-dağ kurdu; ırmağının güneyinde (Çin); bol ve tamamen kırmızı tüylü.
Dipnotlar
- ^ "There is no reliable evidence of the presence of Dhole in Turkey (Kryštufek and Vohralík 2001; Can 2004)". 26 Şubat 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2010.
Dış bağlantılar
- Durbin et al (2004). Cuon alpinus. Tehlike altında olan türlerin 2006 IUCN Kırmızı Listesisi. IUCN 2006. 09 May 2006 tarihinde alınmıştır.
Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.
| İri kulaklı tilki | İri kulaklı tilki (O. megalotis) |
|---|---|
| Urocyon | Boz tilki (U. cinereoargenteus) • Ada boz tilkisi (U. littoralis) |
| Vulpes | Kızıl tilki (V. vulpes) • Bengal tilkisi (V. bengalensis) • Afgan tilkisi (V. cana) • Güney Afrika tilkisi (V. chama) • Karsak (V. corsac) • Tibet tilkisi (V. ferrilata) • Kutup tilkisi (V. lagopus) • Cüce tilki (V. macrotis) • Soluk tilki (V. pallida) • Kum tilkisi (V. rueppelli) • Ova tilkisi (V. velox) • Çöl tilkisi (V. zerda) |
| Kısa kulaklı tilki | Kısa kulaklı tilki (A. microtis) |
|---|---|
| Canis | Kurt (C. lupus) • Kızıl kurt (C. rufus) • Kır kurdu (C. latrans) • Altın çakal (C. aureus) • Kara sırtlı çakal (C. mesomelas) • Çizgili çakal (C. adustus) • Habeş kurdu (C. simensis) |
| Yengeç yiyen tilki | Yengeç yiyen tilki (C. thous) |
| Yeleli kurt | Yeleli kurt (C. brachyurus) |
| Asya yaban köpeği | Asya yaban köpeği (C. alpinus) |
| Falkland tilkisi | Falkland tilkisi (D. australis) |
| Afrika yaban köpeği | Afrika yaban köpeği (L. pictus) |
| Rakun köpeği | Rakun köpeği (N. procyonoides) |
| Pseudalopex | And tilkisi (P. culpaeus) • Arjantin gri tilkisi (P. griseus) • Darwin tilkisi (P. fulvipes) • Pampa tilkisi (P. gymnocercus) • Peru çöl tilkisi (P. sechurae) • Brezilya dövüş tilkisi (P. vetulus) |
| Çalı köpeği | Çalı köpeği (S. venaticus) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asya yaban kopegi Cuon alpinus Kizil kopek olarak da bilinir kopekgiller Canidae familyasindan Asyada yaygin olan bir yaban kopegi turu Kopekgiller familyasinda kurt ve Afrika yaban kopegi gibi buyuk suruler olusturup suru halinde ava cikan uc turden birisidir Asya yaban kopegiKorunma durumuTehlikede IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem Animalia Hayvanlar Sube Chordata Kordalilar Sinif Mammalia Memeliler Takim Carnivora Etciller Familya Canidae Kopekgiller Oymak Canini Asil kopekler Cins Cuon Hodgson 1838Tur C alpinusIkili adlandirmaCuon alpinus Pallas 1811 Dagilimi Turkiye nin kuzeydogusunda bulunduguna dair guvenilir kanit yoktur OzellikleriAsya yaban kopegi 1 metre 45 cm kuyruk uzunluga ayakta dururken 45 cm boya ve 20 kg agirliga varir Kizil kahverengi ve kavunici arasinda degisen renklere sahiptir Alt kismi beyaz kuyrugu ise vucudundan daha koyu renk ve kuyrugunun ucu siyah olur Diger kopekgiller ile arasinda en muhim ayricaligi 42 dis yerine sadece 40 disi olmasidir Yayilim ve yasam alaniAsya yaban kopegi bircok farkli iklimleri kendine memleket edinmistir Boylece Altay daglarindan Mancurya a kadar guneye dogru Hindistan ve Endonezya ya kadar yaygindir Turkistan ve Mogolistan da neredeyse tamamen yok olmustur Son yillarda Orta Asya da Kazakistan Kirgizistan Tacikistan ve Rusya dan Asya yaban kopeginin izlenildigi hakkinda haberler gorulmemistir Cin de ve Tibet de birbirlerinden kopuk ufak populasyonlarin bulundugu bilinmektedir Hindistan ve diger guneydogu Asya ulkelerinde de tehlike altindadir IUCN ye gore Asya yaban kopeginin nesli tukenme tehlikesi altindadir ve dunyada toplam 2500 adet mevcuttur Bu gelismenin en muhim sebepleri yasamak icin ihtiyaci oldugu alanlarin tahrip edilmesi ve kendisine ev kopeklerinden gecen hastaliklara karsi dayaniksiz olmasidir Kisa zaman once Turkiye nin kuzeydogusunda Asya yaban kopegi goruldugu hakkinda bir haber yayilmistir Asya yaban kopegi ve kurtlar genelde birbirlerinden uzak durmaya caba gosterirler Bu yuzden kurtlarin ve Asya yaban kopeginin yayildigi bolgelerin arasinda cok net sinirlar vardir Kurtlardan farkli yanlarindan birisi acik alanlardan ve collerden uzak durmaya calismalaridir Ozellikle ormanlarda yasamayi tercih ederler ve bu konuda cam ormanlari ile yagmur ormanlari arasinda ayrim yapmazlar Pleistozan caginda Cuon cinsinin Avrupa ve hatta Kuzey Amerika da yaygin oldugu bilinmektedir Yasam sekliAsya yaban kopeklerinin grup icindeki sosyal davranislari Kurt ve Afrika yaban kopeklerinkine benzemektedir Suruleri genelde 5 ila 12 hayvandan olusur Gorulen en buyuk suru 30 hayvandan meydana gelmistir Bir alfa cift denilen erkek ve disi surunun basidirlar onlarin disinda hicbir suru uyesi ciftlesip yavru yapmaz Disi 60 gun suren bir gebelikten sonra 6 9 yavru dunyaya getirir Surunun tum uyeleri bu yavrularin bakiminda yardimci olurlar Avlama yontemleri Afrika yaban kopeginde oldugu gibidir ama asya yaban kopekleri daha kisa bacaklari ile Afrika yaban kopegi kadar hizli kosamaz Surunun 3 ya da 4 uyesi birlik olup bir hayvani yorulup yavaslayana kadar kovalarlar Ve kosarken birkac kopek birden avlanan hayvaninin uzerine atlayip isirirlar Ama isabetli bir oldurme isiriklari olmadigi icin dize getirdikleri av hayvanini bazen canli canli yemeye baslarlar Avladiklari cogu hayvanlar kendilerinden cok daha buyuktur geyik ceylan dag kecisi yaban domuzu ve hatta Gaur ile aksis geyigi tercih ettikleri av hayvanlaridir Bunun yaninda kemiriciler les bocekler ve ara sira bitkiler ile de beslenebilirler Asya yaban kopeginin insanlarin haricinde pek dusmani yoktur Surunun icinde hatta bir ayiya ya da leopara saldirip onu yiyebilirler Yeterince kopek bir araya gelince hatta bir kaplani bile korkutup avini elinden alabilirler Asya yaban kopegi kendinden cok daha buyuk hayvanlari avlamasina ragmen belli sinirlari vardir Ornegin bir insana saldirmis olduklarina dair bugune kadar hicbir inandirici kanit gosterilememistir Alt turlerToronto hayvanat bahcesinde bir Asya yaban kopegi Vucut olculeri ve tuylerinin renkleri dikkate alinarak 11 adet alt turu kabul edilmistir Ama cogu alt turleri belirlemek icin az sayida ornekler ele alindigi icin tum alt turlerin gecerli oldugu kesin degildir Tek kesin olunabilecek alt turu digerlerinden cok net farkliliklara sahip olan Turkistan dag kurdu dur Cuon alpinus hesperius Cuon alpinus hesperius Turkistan dag kurdu Guney Sibirya Dogu Turkistan ve Kuzeybati Cin Altay bolgesi ve Tiensan uzun aciksari renkli tuyleri beyaz renkli alt kismi ve soluk renkli bir yanak sakali vardir Cuon alpinus alpinus Dag kurdu Dogu Rusya Baykal golu nden Amur ve kadar Kahverengimsi kizil renkli uzun tuylu Ensesi gri ve agzi koyu kirmizi Cuon alpinus javanicus Yava kizil kopegi Yava ve kisa acik kizil tuylu Cuon alpinus sumatrensis Sumatra kisa acik kizil tuylu yanaklarinda koyu renkli bir sakali vardir Cuon alpinus infuscus Guney Myanmar Tayland ve Vietnam koyu kahverengi tuylu ve kafatasinda farkli ozellikler Cuon alpinus adjustus Burma kizil kopegi Kuzey Myanmar ve koyu kahverengi tuylu Cuon alpinus dukhunensis Dekan kizil kopegi Hindistan da Ganges irmaginin guneyinde Kirmizi tuylu yanaklarinda siyah sakalli Cuon alpinus primaevus Himalaya bolgesi ve Nepal Zikim ve Bhutan uzun kizil tuylu ve C a dukhunensis olarak bacaklarinin arasinda uzun tuylu Cuon alpinus laniger Kasmir ve Guney Tibet tamamen sari kahverengi bir rengi vardir Cuon alpinus fumosus Bati Cin ve Mogolistan gur sari kirmizi tuylu koyu renkli sirti ve gri renkli bir ensesi vardir Cuon alpinus lepturus Kiangsi dag kurdu irmaginin guneyinde Cin bol ve tamamen kirmizi tuylu Dipnotlar There is no reliable evidence of the presence of Dhole in Turkey Krystufek and Vohralik 2001 Can 2004 26 Subat 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2010 Dis baglantilarDurbin et al 2004 Cuon alpinus Tehlike altinda olan turlerin 2006 IUCN Kirmizi Listesisi IUCN 2006 09 May 2006 tarihinde alinmistir Familya Kopekgiller Canidae Bu sablon nesli tukenmis turleri icermemektedir Oymak Asil tilkiler Vulpini Iri kulakli tilki Iri kulakli tilki O megalotis Urocyon Boz tilki U cinereoargenteus Ada boz tilkisi U littoralis Vulpes Kizil tilki V vulpes Bengal tilkisi V bengalensis Afgan tilkisi V cana Guney Afrika tilkisi V chama Karsak V corsac Tibet tilkisi V ferrilata Kutup tilkisi V lagopus Cuce tilki V macrotis Soluk tilki V pallida Kum tilkisi V rueppelli Ova tilkisi V velox Col tilkisi V zerda Oymak Asil kopekler Canini Kisa kulakli tilki Kisa kulakli tilki A microtis Canis Kurt C lupus Kizil kurt C rufus Kir kurdu C latrans Altin cakal C aureus Kara sirtli cakal C mesomelas Cizgili cakal C adustus Habes kurdu C simensis Yengec yiyen tilki Yengec yiyen tilki C thous Yeleli kurt Yeleli kurt C brachyurus Asya yaban kopegi Asya yaban kopegi C alpinus Falkland tilkisi Falkland tilkisi D australis Afrika yaban kopegi Afrika yaban kopegi L pictus Rakun kopegi Rakun kopegi N procyonoides Pseudalopex And tilkisi P culpaeus Arjantin gri tilkisi P griseus Darwin tilkisi P fulvipes Pampa tilkisi P gymnocercus Peru col tilkisi P sechurae Brezilya dovus tilkisi P vetulus Cali kopegi Cali kopegi S venaticus