Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmet Şemsettin Günaltay (1883, Kemaliye, Erzincan - 19 Ekim 1961, İstanbul), Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. başbakanı, tarihçi ve eski Türk Tarih Kurumu başkanı.
| Şemsettin Günaltay | |
|---|---|
 | |
| 8. Türkiye başbakanı | |
| Görev süresi 16 Ocak 1949 - 22 Mayıs 1950 | |
| Cumhurbaşkanı | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Hasan Saka |
| Yerine gelen | Adnan Menderes |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5., 6., 7., 9. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 22 Mayıs 1950 - 12 Mart 1954 | |
| Seçim bölgesi | 1950 - Erzincan |
| Görev süresi 11 Ağustos 1923 - 14 Haziran 1946 | |
| Seçim bölgesi | 1923 - Sivas 1927 - Sivas 1931 - Sivas 1935 - Sivas 1939 - Sivas 1943 - Sivas |
| Meclis-i Mebûsan 5. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 14 Mayıs 1914 - 21 Aralık 1918 | |
| Seçim bölgesi | 1914 – Bilecik |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mehmed Şemseddin 1883 Kemaliye, Erzincan, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 19 Ekim 1961 (78 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | İttihat ve Terakki Fırkası (1915-1918) Teceddüt Fırkası (1918-1919) Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti (1919-1923) Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1961) |
| Hükûmeti | 18. Türkiye Hükûmeti |
Çocukluk ve gençlik
Bugünkü adı Kemaliye olan Eğin'de 1883 yılında doğdu. Babası, müderris İbrahim Edhem Efendi, annesi ise Sâliha Hanım idi. Küçük yaşta İstanbul'a gelerek önce Üsküdar'da Ravza-i Terakki Mektebi'nde, sonra Vefa İdâdîsi'nde okuyarak Cumhuriyet devrinde adı olarak değiştirilecek 'ye devam etti. 1905 yılında bu okulun Fen Şubesi'nden birincilikle mezun oldu. Bu arada, özel olarak Arapça ve Farsça derslerine devam ederek dini ilimlerde kendisini yetiştirdi. Ayrıca Fransızca öğrendi.
Kariyeri
Akademik
Meslek hayatına İstanbul Dârüşşafaka'da Hendese Muallimliği (geometri öğretmenliği) ile başlayan Mehmet Şemsettin, daha sonra Kıbrıs İdâdîsi'nde müdür muavinliği ve müdürlük yaptı.
Başarılı bir öğretmen ve iyi bir idareci olan Şemsettin, tabii ilimler okumak üzere Maarif Nezâreti tarafından 1909 yılında İsviçre'nin Lozan Üniversitesi'ne gönderildi.
Bir yıl sonra yurda döndükten sonra, bu defa Midilli İdâdisi'nde ve İstanbul Gelenbevi İdâdîsi'nde müdürlük yaptı. İstanbul Dârülfünunu'nda yapılan 1915 reformu sırasında Edebiyat Fakültesi'nde müderrisi olan Mehmet Şemsettin aynı zamanda dönemin en yüksek medresesi sayılan Süleymaniye Medresesi'nde de Dinler Tarihi müderrisi idi.
1919 yılında ise Edebiyat Fakültesi ve Süleymaniye Medresesi İslâm Felsefesi müderrisliklerine tayin olundu.
1924 yılında Dârülfünun İlahiyat Fakültesi'nde İslâm Tarihi ve Fıkıh Tarihi müderrisi ve aynı zamanda Fakülte Sekreteri olmuştu. Ertesi yıl bu fakültede Dekanlık görevine getirildi.
1933 Üniversite Reformu'ndan önce İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Fakültesi ile İlâhiyat Fakültesi'nde Türk Tarihi, İslâm Tarihi ve Medeniyet Tarihi dersleri vermekteydi. Milletvekilliği devam etmek suretiyle Dârülfünun'un İstanbul Üniversitesi'ne dönüşmesinden sonra da Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde Orta Çağ Tarihi dersleri vermek üzere Ordinaryüs Profesör olarak atandı. Bu sırada Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu ve orada da dersler verdi. Ancak Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümünden sonra, Hasan Âli Yücel'in Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı döneminde (1938-1941) ya milletvekilliği ya da hocalığı tercih etmesi istenmiş; bunun üzerine Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü (1890-1966) ve Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1888-1977) ile birlikte hocalıktan ayrıldı ve yalnız siyasetle meşgul oldu.
Bununla birlikte tarihî konulardaki araştırmalarına aralıksız devam ettirdi. Mustafa Kemal'in isteği ile, 1931 yılında Türk Tarih Kurumu adını alan kurumun kuruluşundan itibaren kurucu üyesi oldu ve 1941 yılında bu kurumun başkanlığına seçilerek bu görevini vefat ettiği 1961 yılına kadar 20 yıl sürdürdü.
Siyasî
1915 yılında İttihat ve Terakki Fırkası'ndan Ertuğrul (Bilecik) mebusu seçilerek Meclis'e girdi. Bu görevi Meclis-i Mebûsan'ın kapatıldığı 1920 yılına kadar sürdü.
Bu sırada Dârülfünun'un ıslahat çalışmalarında da görev aldı. Mütareke günlerinde, İstanbul Dârülfünunu'nda millî davayı kuvvetle savunan ve gençlere yol gösteren beşlıca hocalardan biridir. 1918 yılında Meclis-i Mebusan'da idare memuru oldu.
1920 yılında Teceddüd Fırkası'nın kurucuları arasında bulundu. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin İstanbul teşkilâtında da görevliydi. Bu sırada Mustafa Kemal Paşa'nın emriyle İstanbul'da Cumhuriyet Halk Partisi teşkilâtını kurmaya memur edildi. Daha sonra Kuvâyı Milliye içinde bulunan ve ve 'ne seçildi. Siyasi hayatının ikinci devresi ise, 1923 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası Sivas Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki görevi ile başladı.
II. Dönem (Ara Seçim), III., IV., V., VI., VII. ve VIII. Dönem Sivas, IX . Dönem Erzincan Milletvekilliği, V. Dönem Teşkîlât-ı Esâsiye Encümeni Reisliği, VI. ve VIII. Dönem TBMM Başkanvekilliği yaptı. 1949 yılında Hasan Saka'nın istifası üzerine başbakanlığa getirildi ve Demokrat Parti iktidarına kadar bu görevini sürdürdü. CHP İstanbul il başkanlığı ve 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Kurucu Meclis Cumhuriyet Halk Partisi Temsilciliği (6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961) de yaptı. 1961 yılında İstanbul senatörü seçildi, ancak göreve başlayamadan öldü.
Eserleri
Fen ve tabii ilimler öğrenimi gördüğü halde, tarihçi olmayı tercih etmiş ve çalışmalarını bu alana yöneltmişti. Tarihçi olması ve İslâmcı görüşte yer almasında Ziya Gökalp'in de etkisi vardı.
Daha çok Yakın Doğu tarihi ile ilgilendi ve Anadolu, Suriye, Filistin, İran ve diğer Ortadoğu ülkelerinin tarihi hakkında pek çok araştırma yaptı.
Yaklaşık otuz kadar olan basılmış eserlerinin yanı sıra Türk Ansiklopedisi'nde müşavir ve yazar olarak çalıştı, Sırât-ı Müstakîm ve Şebilürreşâd'dan başka , Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Türk Tarih Kurumu Belleten, ve İslâm dergilerinde de pek çok makale yazdı.
- Zulmetten Nura, İstanbul, 1331/1915, 2. basım 1915, 3. basım 1925
- Hurâfattan Hakîkata, İstanbul, 1332/1916
- Fennin En Son Keşfiyâtından, İstanbul, 1912
- Mâzîden Âtiye, İstanbul, 1339/1920-1921
- Tarih-i Edyân, İstanbul, 1922
- Muntehab-ı Kıraat, İstanbul, 1923
- İslâm'da Tarih ve Müverrihler, İstanbul, 1339-1342/1920-1923
- Felsefe-i Ulâ. İsbat-ı Vacib ve Ruh Nazariyeleri, İstanbul, 1923
- İslâm Dini Tarihi, İstanbul, 1924
- Mufassal Türk Tarihi, 5 cilt, İstanbul, 1922-24
- İran Tarihi. I. Cilt En eski Çağlardan İskender'in Asya Seferine Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları; Ankara, 1987.
- İslam Tarihinin Kaynakları/Tarih ve Müverrihler adıyla yayımlanmıştır, İstanbul, 1991
- Felsefe-i Ula İsbat-ı Vacip ve Ruh Nazariyeleri, İnsan Yayınları; İstanbul, 1994.
- Hurâfeler ve İslâm Gerçeği, Hurâfattan Hakîkata adlı eserin Ahmet Gökbel tarafından sadeleştirilmişi, İstanbul, 1997
- Antik Felsefenin İslam Dünyasına Girişi, Kaknüs Yayınları; İstanbul, 2001.
- İslam Öncesi Arap Tarihi, Ankara Okulu Yayınları; Ankara, 2006.
Kişisel hayatı
Evli ve 2 çocuk babası olan Şemsettin Günaltay, 19 Ekim 1961 tarihinde ’nda prostat kanserinden öldü. Cenazesi İstanbul Üniversitesi’nde yapılan bir törenden sonra vasiyeti üzerine Ankara'da Cebeci Asri Mezarlığı’nda kızının yanında toprağa verildi.
Kaynakça
- ^ . 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013.
- ^ "Türk Tarih Kurumu - Başkanlarımız - Ord. Prof. Şemseddin GÜNALTAY (17.12.1941-19.10.1961)". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2013.
- ^ . 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013.
Dış bağlantılar
- Popüler Tarih dergisi Şubat 2006 sayısı21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Portreler - Cumhuriyet dönemi tarihçileri/2 - Ord. Prof. Şemsettin Günaltay - Tarihçi başbakan, Fahameddin Başar, sayfa 40-45
- Türk Tarih Kurumu21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Ord. Prof. Şemseddin GÜNALTAY
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hasan Saka | 8. Türkiye başbakanı 16 Ocak 1949 - 22 Mayıs 1950 | Sonra gelen: Adnan Menderes |
| Akademik görevi | ||
| Önce gelen: Hasan Cemil Çambel | Türk Tarih Kurumu Başkanı 17 Aralık 1941 - 19 Ekim 1961 | Sonra gelen: Şevket Aziz Kansu |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmet Semsettin Gunaltay 1883 Kemaliye Erzincan 19 Ekim 1961 Istanbul Turkiye Cumhuriyeti nin 8 basbakani tarihci ve eski Turk Tarih Kurumu baskani Semsettin Gunaltay8 Turkiye basbakaniGorev suresi 16 Ocak 1949 22 Mayis 1950Cumhurbaskani Ismet InonuYerine geldigi Hasan SakaYerine gelen Adnan MenderesTurkiye Buyuk Millet Meclisi 2 3 4 5 6 7 9 Donem MilletvekiliGorev suresi 22 Mayis 1950 12 Mart 1954Secim bolgesi 1950 ErzincanGorev suresi 11 Agustos 1923 14 Haziran 1946Secim bolgesi 1923 Sivas 1927 Sivas 1931 Sivas 1935 Sivas 1939 Sivas 1943 SivasMeclis i Mebusan 5 Donem MebusuGorev suresi 14 Mayis 1914 21 Aralik 1918Secim bolgesi 1914 BilecikKisisel bilgilerDogum Mehmed Semseddin 1883 Kemaliye Erzincan Osmanli ImparatorluguOlum 19 Ekim 1961 78 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeri Cebeci Asri Mezarligi AnkaraPartisi Ittihat ve Terakki Firkasi 1915 1918 Teceddut Firkasi 1918 1919 Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti 1919 1923 Cumhuriyet Halk Partisi 1923 1961 Hukumeti 18 Turkiye HukumetiCocukluk ve genclikBugunku adi Kemaliye olan Egin de 1883 yilinda dogdu Babasi muderris Ibrahim Edhem Efendi annesi ise Saliha Hanim idi Kucuk yasta Istanbul a gelerek once Uskudar da Ravza i Terakki Mektebi nde sonra Vefa Idadisi nde okuyarak Cumhuriyet devrinde adi olarak degistirilecek ye devam etti 1905 yilinda bu okulun Fen Subesi nden birincilikle mezun oldu Bu arada ozel olarak Arapca ve Farsca derslerine devam ederek dini ilimlerde kendisini yetistirdi Ayrica Fransizca ogrendi KariyeriAkademik Meslek hayatina Istanbul Darussafaka da Hendese Muallimligi geometri ogretmenligi ile baslayan Mehmet Semsettin daha sonra Kibris Idadisi nde mudur muavinligi ve mudurluk yapti Basarili bir ogretmen ve iyi bir idareci olan Semsettin tabii ilimler okumak uzere Maarif Nezareti tarafindan 1909 yilinda Isvicre nin Lozan Universitesi ne gonderildi Bir yil sonra yurda dondukten sonra bu defa Midilli Idadisi nde ve Istanbul Gelenbevi Idadisi nde mudurluk yapti Istanbul Darulfununu nda yapilan 1915 reformu sirasinda Edebiyat Fakultesi nde muderrisi olan Mehmet Semsettin ayni zamanda donemin en yuksek medresesi sayilan Suleymaniye Medresesi nde de Dinler Tarihi muderrisi idi 1919 yilinda ise Edebiyat Fakultesi ve Suleymaniye Medresesi Islam Felsefesi muderrisliklerine tayin olundu 1924 yilinda Darulfunun Ilahiyat Fakultesi nde Islam Tarihi ve Fikih Tarihi muderrisi ve ayni zamanda Fakulte Sekreteri olmustu Ertesi yil bu fakultede Dekanlik gorevine getirildi 1933 Universite Reformu ndan once Istanbul Darulfununu Edebiyat Fakultesi ile Ilahiyat Fakultesi nde Turk Tarihi Islam Tarihi ve Medeniyet Tarihi dersleri vermekteydi Milletvekilligi devam etmek suretiyle Darulfunun un Istanbul Universitesi ne donusmesinden sonra da Edebiyat Fakultesi Tarih Bolumu nde Orta Cag Tarihi dersleri vermek uzere Ordinaryus Profesor olarak atandi Bu sirada Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi kuruldu ve orada da dersler verdi Ancak Mustafa Kemal Ataturk un olumunden sonra Hasan Ali Yucel in Turkiye Cumhuriyeti Milli Egitim Bakanligi doneminde 1938 1941 ya milletvekilligi ya da hocaligi tercih etmesi istenmis bunun uzerine Ord Prof Dr Mehmed Fuad Koprulu 1890 1966 ve Ord Prof Ismail Hakki Uzuncarsili 1888 1977 ile birlikte hocaliktan ayrildi ve yalniz siyasetle mesgul oldu Bununla birlikte tarihi konulardaki arastirmalarina araliksiz devam ettirdi Mustafa Kemal in istegi ile 1931 yilinda Turk Tarih Kurumu adini alan kurumun kurulusundan itibaren kurucu uyesi oldu ve 1941 yilinda bu kurumun baskanligina secilerek bu gorevini vefat ettigi 1961 yilina kadar 20 yil surdurdu Siyasi 1915 yilinda Ittihat ve Terakki Firkasi ndan Ertugrul Bilecik mebusu secilerek Meclis e girdi Bu gorevi Meclis i Mebusan in kapatildigi 1920 yilina kadar surdu Bu sirada Darulfunun un islahat calismalarinda da gorev aldi Mutareke gunlerinde Istanbul Darulfununu nda milli davayi kuvvetle savunan ve genclere yol gosteren beslica hocalardan biridir 1918 yilinda Meclis i Mebusan da idare memuru oldu 1920 yilinda Teceddud Firkasi nin kuruculari arasinda bulundu Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti nin Istanbul teskilatinda da gorevliydi Bu sirada Mustafa Kemal Pasa nin emriyle Istanbul da Cumhuriyet Halk Partisi teskilatini kurmaya memur edildi Daha sonra Kuvayi Milliye icinde bulunan ve ve ne secildi Siyasi hayatinin ikinci devresi ise 1923 yilinda Cumhuriyet Halk Firkasi Sivas Milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi ndeki gorevi ile basladi II Donem Ara Secim III IV V VI VII ve VIII Donem Sivas IX Donem Erzincan Milletvekilligi V Donem Teskilat i Esasiye Encumeni Reisligi VI ve VIII Donem TBMM Baskanvekilligi yapti 1949 yilinda Hasan Saka nin istifasi uzerine basbakanliga getirildi ve Demokrat Parti iktidarina kadar bu gorevini surdurdu CHP Istanbul il baskanligi ve 27 Mayis 1960 darbesinden sonra Kurucu Meclis Cumhuriyet Halk Partisi Temsilciligi 6 Ocak 1961 25 Ekim 1961 de yapti 1961 yilinda Istanbul senatoru secildi ancak goreve baslayamadan oldu EserleriFen ve tabii ilimler ogrenimi gordugu halde tarihci olmayi tercih etmis ve calismalarini bu alana yoneltmisti Tarihci olmasi ve Islamci goruste yer almasinda Ziya Gokalp in de etkisi vardi Daha cok Yakin Dogu tarihi ile ilgilendi ve Anadolu Suriye Filistin Iran ve diger Ortadogu ulkelerinin tarihi hakkinda pek cok arastirma yapti Yaklasik otuz kadar olan basilmis eserlerinin yani sira Turk Ansiklopedisi nde musavir ve yazar olarak calisti Sirat i Mustakim ve Sebilurresad dan baska Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi Turk Tarih Kurumu Belleten ve Islam dergilerinde de pek cok makale yazdi Zulmetten Nura Istanbul 1331 1915 2 basim 1915 3 basim 1925 Hurafattan Hakikata Istanbul 1332 1916 Fennin En Son Kesfiyatindan Istanbul 1912 Maziden Atiye Istanbul 1339 1920 1921 Tarih i Edyan Istanbul 1922 Muntehab i Kiraat Istanbul 1923 Islam da Tarih ve Muverrihler Istanbul 1339 1342 1920 1923 Felsefe i Ula Isbat i Vacib ve Ruh Nazariyeleri Istanbul 1923 Islam Dini Tarihi Istanbul 1924 Mufassal Turk Tarihi 5 cilt Istanbul 1922 24 Iran Tarihi I Cilt En eski Caglardan Iskender in Asya Seferine Kadar Turk Tarih Kurumu Yayinlari Ankara 1987 Islam Tarihinin Kaynaklari Tarih ve Muverrihler adiyla yayimlanmistir Istanbul 1991 Felsefe i Ula Isbat i Vacip ve Ruh Nazariyeleri Insan Yayinlari Istanbul 1994 Hurafeler ve Islam Gercegi Hurafattan Hakikata adli eserin Ahmet Gokbel tarafindan sadelestirilmisi Istanbul 1997 Antik Felsefenin Islam Dunyasina Girisi Kaknus Yayinlari Istanbul 2001 Islam Oncesi Arap Tarihi Ankara Okulu Yayinlari Ankara 2006 Kisisel hayatiEvli ve 2 cocuk babasi olan Semsettin Gunaltay 19 Ekim 1961 tarihinde nda prostat kanserinden oldu Cenazesi Istanbul Universitesi nde yapilan bir torenden sonra vasiyeti uzerine Ankara da Cebeci Asri Mezarligi nda kizinin yaninda topraga verildi Kaynakca 24 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Ekim 2013 Turk Tarih Kurumu Baskanlarimiz Ord Prof Semseddin GUNALTAY 17 12 1941 19 10 1961 26 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2013 3 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Ekim 2013 Dis baglantilarPopuler Tarih dergisi Subat 2006 sayisi21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Portreler Cumhuriyet donemi tarihcileri 2 Ord Prof Semsettin Gunaltay Tarihci basbakan Fahameddin Basar sayfa 40 45 Turk Tarih Kurumu21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ord Prof Semseddin GUNALTAYSiyasi goreviOnce gelen Hasan Saka 8 Turkiye basbakani 16 Ocak 1949 22 Mayis 1950 Sonra gelen Adnan MenderesAkademik goreviOnce gelen Hasan Cemil Cambel Turk Tarih Kurumu Baskani 17 Aralik 1941 19 Ekim 1961 Sonra gelen Sevket Aziz Kansu