Ekvator Ginesi ya da resmî adıyla Ekvator Ginesi Cumhuriyeti, Afrika kıtasında Atlantik Okyanusu kıyısında bulunan bir ülke. Sahraaltı Afrikasında yer alan ülke, kıtanın en küçük ülkelerinden biridir. Ülke anakara ve adalar olmak üzere iki ayrı bölümden oluşmaktadır. Ülkenin Mbini olarak adlandırılan anakarası kuzeyde Kamerun, güneyde ve doğuda Gabon ile komşu konumdayken, batıda Atlas Okyanusu bulunmaktadır. Anakaranın güneybatısında Gabon açıklarında bulunan adası Ekvator çizgisinin 156 km güneyinde yer alırken, ülkenin başkenti Malabo'nun da bulunduğu adası anakaranın kuzeybatısında Kamerun açıklarında yer almaktadır. Kıyıya yakın bölgelerde bulunan , ve adaları da ülkeye aittir. Atlas Okyanusu üzerinde bulunan São Tomé ve Príncipe ile de ülkenin deniz sınırı mevcuttur.
Ekvator Ginesi República de Guinea Ecuatorial (İspanyolca) République de Guinée Équatoriale (Fransızca) República da Guiné Equatorial (Portekizce) Ekvator Ginesi Cumhuriyeti | |||||
---|---|---|---|---|---|
Slogan Unidad, Paz, Justicia (İspanyolca) Unité, Paix, Justice (Fransızca) Unidade, Paz, Justiça (Portekizce) Unity, Peace, Justice Birlik, Barış, Adalet (Türkçe) | |||||
Başkent | Malabo (mevcut başkent) Ciudad de la Paz (yapım aşamasında) 3°45′K 8°47′D / 3.750°K 8.783°D | ||||
En büyük şehir | Bata | ||||
Resmî dil(ler) | İspanyolca, Fransızca ve Portekizce | ||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | , , | ||||
Etnik gruplar (2010) |
| ||||
Demonim | Ekvatoral Gineli | ||||
Hükûmet | Cumhuriyet | ||||
| |||||
Tarihçe | |||||
| |||||
• Su (%) | Önemsiz miktar | ||||
Nüfus | |||||
• 2020 tahminî | 1.454.789 (154..) | ||||
• 2015 sayımı | 1.225.377 | ||||
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 25,007 milyar $ (136.) | ||||
• Kişi başına | 17.782 $ (71..) | ||||
GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 10,028 milyar $ (143.) | ||||
• Kişi başına | 7.131 $ (80.) | ||||
İGE (2018) | 0.592 orta · 145. | ||||
Para birimi | Central African CFA franc (XAF) | ||||
Zaman dilimi | UTC+1 () | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+1 (kullanılmamaktadır) | ||||
Trafik akışı | sağ | ||||
Telefon kodu | 240 | ||||
İnternet alan adı | .gq |
Ülke ismi
Ülke Ekvator'a yakın bir konumda bulunmaktadır. Ülkenin isminde bulunan Gine bir Tuareg kelimesi olan aginaw sözcüğünden gelmekte olup, sözcük siyahi anlamına gelmektedir. Bu kelimeden yola çıkarak ülke ismi Ekvator'da siyahilerin yaşadığı ülke anlamında kullanılmaktadır.
Coğrafya
Afrika kıtasının en küçük ülkelerinden biri olarak ülke 28.051 km²'lik bir alana yayılmış durumdadır. Bu alanlardan 26.000 km²'si anakarayı oluştururken, geri kalan yüzölçümü adaları kapsamaktadır. Adalar içerisinde de Bioko 2017 km² ile en büyük ada konumundadır. Mbini anakara kıyıdan başlayarak iç kesimlerde 1.200 m'ye kadar çıkan yükseltilere ulaşmaktadır.
Ülkenin 296 km'lik bir kıyı şeridi mevcut olup, diğer ülkelerle olan kara sınırının toplamı, 350 km'si Gabon, 189 km'si de Kamerun ile olmak üzere 539 km'dir.
İklim
Ülkeye bağlı adalarda tropikal yağmur ormanları iklimi hakim olup, yağmurun en fazla yağdığı dönem Ekim ayıdır. Anakara üzerinde ise çoğu zaman kuru, kapalı ve rüzgarlı bir hava hakimdir.
Adalarda var olan yağmur ormanları goril, şempanze, leopar ve orman filleri gibi birçok vahşi hayvana ev sahipliği yapmaktadır. Anakara kıyı kesiminde bataklıklar ve sık ormanlar görülmekte olup, adalarda ve özellikle de Bioko adasında var olan ormanlık alanlar tarım alanlarına dönüştürülerek tarım yapılmaktadır.
Nüfus
Ekvator Ginesi, Afrika kıtası üzerinde bulunan ülkeler içerisinde bir etnik grubun genel nüfus içerisinde çoğunluğu bu kadar yüksek oranda oluşturduğu nadir ülkelerden bir tanesidir. Ülke içerisinde etnik grubu %85,7 ile nüfusun dörtte üçünden daha fazla bir bölümünü oluşturmaktadır. Fanglar'dan sonra en kalabalık topluluğu oluşturmaktadır. Bioko adasında, dağlık iç kesimlerinde çoğu kolay ulaşılamayan köylerde yaşayan Bantu grubuna dahil Bubiler, ülke nüfusunun %6,5 'ini meydana getirmektedir. Günümüzde bu bölgelerde de Fangların ağırlığının hissedilmesi ile oranları gün geçtikçe düşen Bubiler, bir dönem ülkenin %20'sini oluşturmaktaydı. Özellikle ülkeyi diktatör bir rejim ile yöneten döneminde Bubiler, etnik kimliklerinden dolayı yaşadıkları sıkıntılar nedeniyle başka ülkelere göç etmişlerdir.
Ülkenin toplam nüfusu hakkında net bir bilgi mevcut değildir. Ülkenin hükûmeti resmi sitelerinde nüfusu 1.622.000 kişi (2010 verileri) olarak açıklarken, Dünya Bankası 720.000 kişi (2011 verileri), Almanya Dışişleri Bakanlığı resmi internet sitesi 693.000 kişi (2010 verileri) ve CIA The World Factbook sitesi ise 1.679.172 kişi olarak açıklamıştır. (Temmuz 2022 tahmini verileri)
Ekvator Ginesi genç bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre %58,67'si 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,92'si 65 yaş ve üzerindedir.
0-14 yaş: %38,73 (erkek 164.417/kadın 159.400)
15-24 yaş: %19,94 (erkek 84.820/kadın 81.880)
25-54 yaş: %32,72 (erkek 137.632/kadın 135.973)
55-64 yaş: %4,69 (erkek 17.252/kadın 22.006)
65 yaş ve üzeri: %3,92 (erkek 13.464/kadın 19.334)
Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %74 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %3,50 düzeyindedir.
Din
İspanya'nın ülkede sömürge döneminden sonra bıraktığı özelliklerinden bir tanesi de dini olmuştur. Ekvator Ginesi halkının %87'si katolik hristiyan inancına mensuptur. Nüfusun %5'i protestan hristiyan iken, ülkede 1.000 civarında Yehova'nın Şahitleri 'ne inanan bir grup vardır. Yerel dinlere inananların oranı hemen hemen yok denecek kadar az bir konumdadır.
Dil
Ekvator Ginesi, tam bağımsız bir devlet statüsü konumunda olmayan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti ile birlikte Afrika kıtasında resmi dili İspanyolca olan iki ülkeden bir tanesidir. Ülkenin çoğunluğu tarafından bu dil konuşulmasa da, ülkede eğitimler İspanyolca olarak verilmektedir.
Ülke içerisinde nüfusun %80'i Bantu grubuna dahil Fang dilini konuşuyor olsa da, ülkenin anayasada da belirtildiği gibi resmi dili İspanyolca (Ekvator Gine İspanyolcası) ve Fransızca olarak belirlenmiştir. Ülke 2006 yılından bu yana Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu içerisinde gözlemci statüsüne sahiptir. Bu durumdan dolayı ve ayrıca ülkesinin bu topluluğa tam üye olabilmesi adına 2010 yılında Ekvator Ginesi devlet başkanı Portekizce dilini de ülkesinin resmi dillerinden bir tanesi olarak görmek istediğini açıklamış ancak 2012 yılına kadar konu ile ilgili ciddi adımlar atılmamıştır. Ülke bu yönde atımlar atmamasına rağmen 2012 yılında topluluğa tam üye olabilmek için başvuruda bulunmuş, ancak Portekizcenin resmi dil olmaması ve insan hakları ile demokraside ilerlemeler kaydedilemediği için üyelik başvurusu kabul edilmemiştir. Ülkede resmi dillerin yanı sıra 14 farklı yerel dil konuşulmaktadır.
Ülke 1997 yılında bu yana Frankofon Devletler Topluluğu üyesi konumundadır.
Eğitim
Ülke eğitim sisteminde devletin neredeyse yok denecek kadar az katkısı bulunmaktadır. Devlet okullarının olmadığı Ekvator Ginesi'nde misyoner dini okullar ile İspanyol özel okullar mevcuttur. Geçtiğimiz dönemlerde içerisinde İspanya ve Fransa kültür merkezlerinin de bulunduğu ülkenin ilk üniversitesi başkent Malabo'da açılmıştır. Anakara şehirlerinde Bata'da da ayrıca İspanya kültür merkezi mevcuttur.
Ülke genelinde UNESCO verilerine göre okuma yazma oranı %93 dolaylarındadır. Bu oran Sahraaltı Afrika bölgesinde yer alan ülkeler içerisinde en yüksek oranı teşkil etmektedir.
Tarih
Bugün Ekvator Ginesi olan ülke toprakları ilk olarak 16. yüzyıl başlarında Portekiz tarafından Fernando Póo ismi ile elde edilmiştir. 1778 yılında Portekiz bölgeden İspanya lehine çekilerek, İspanya'nın Sahraaltı Afrika'sındaki tek sömürge ve koloni sisteminin kurulmasının önünü açmıştır. İspanya her ne kadar 19. yüzyılda Bioko adasında Plantasyon kursa da, bölgenin kolonileşmesine ve sömürge sisteminin kurulmasına 1926 yılında başlamıştır ve 20. yüzyıl başlarında Mbini, Bioko ve Annobón adalarının oluşturduğu İspanyol Gine Körfezi Toprakları (Territorios Españoles del Golfo de Guinea) kolonisi kurulmuştur.
Bölge 1963 yılında Ekvator Ginesi (İspanyolca: Guinea Ecuatorial) adı ile özerkliğini kazanmış, 12 Kasım 1968 tarihinde ise bağımsızlığına kavuşmuştur. Bağımsızlık ilanından üç hafta önce Francisco Macías Nguema ülkenin devlet başkanı olarak seçilerek göreve başlamıştır.
1968 baharında ülke içerisinde yaşanan huzursuzluklar anayasanın askıya alınmasına ve devlet başkanı Nguema'nın ülkeyi diktatör bir rejim ile yönetmesine olanak sağlamış, bu rejim Afrika kıtasının en kanlı rejimlerinden biri olmuştur. Bu rejim esnasında ülke nüfusun üçte biri yurt dışına kaçmış, binlerce kişi de rejim yanlıları tarafından öldürülmüştür. 4 Ağustos 1973 yılında oluşturulan yeni anayasanın yürürlüğe girmesi ile o güne kadar özerk bölgeleri oluşturan Bioko ve Rio Muni üniter devletin bir parçası haline getirilmiştir.
3 Ağustos 1979 yılında Francisco M. Nguema yeğeni Teodoro Obiang Nguema Mbasogo tarafından tahttan indirilerek öldürülmüştür. Bu olay sonrası ülkenin başına geçen Nguema Mbasogo her ne kadar dış dünya ile ilişkileri düzeltse de diktatör rejimini sürdürmüştür ve günümüzde de sürdürmeye devam etmektedir.
Siyaset
Ülke anayasasında ülkenin yönetim şeklinin parlamenter demokrasi olarak belirtmesine rağmen, ülke diktatör bir rejim ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Mbasogo tüm ülkedeki karar mekanizmalarının başında bulunmaktadır. Analistler ülkenin Kleptokrasi düzeni ile yönetildiğini söylemekte ve ülkenin dünya üzerindeki en yozlaşmış sistemlerden birine sahip olduğunu ifade etmektedirler. 1991 yılında yapılan anayasa değişikliği ile devlet başkanı yedi yıllık bir süre için seçilmektedir. Devlet başkanının başbakanı, yargı mensuplarını atama yetkisi vardır, ayrıca silahlı kuvvetlerin en üst kademesinde bulunmaktadır.
Kolluk kuvvetleri
Ülkenin resmi olarak 2.500 kişilik bir ordu mensubu vardır. Bu sayının yarı askerî personel ile belirsiz bir oranda arttırıldığı ifade edilmektedir. Ülkenin polis birimleri İsrail tarafından eğitilmektedir. Ülkenin kıyı kesiminde özellikle gerçekleştirilmeye çalışılan birkaç başarısız darbe girişimi nedeniyle radarlar bulunmaktadır. Bu radarların ve kıyı emniyeti botların bakımları İsrail tarafından sağlanmaktadır.
Parti
Ülkede Partido Democrático de Guinea Ecuatorial (PDGE) partisinin egemenliği vardır. Ülke her ne kadar çoklu bir parti sistemine sahipse de, iktidardaki Partido Democrático de Guinea Ecuatorial partisi yıllardır tek başına ülkeyi yönetmektedir. 1991 yılına kadar başka partilerin kurulmasına izin verilmeyen yasa, bu yılda yapılan değişiklikle kaldırılmış ve tek parti düzeninden çoklu bir sisteme geçiş gerçekleştirilmiştir. Bu süreçten sonra her ne kadar birçoğu iktidar partisinin şubesi olarak kurulan partiler olsa da, CPDS ve Unión Popular gibi muhalefet partileri mücadelelerini sürdürmektedir.
Dış politika
Ekvator Ginesi 1968 yılından bu yana Birleşmiş Milletler'e üye ülke konumundadır. Ülkenin Dünya Ticaret Örgütü'nde gözlemci statüsü ile üyeliği mevcuttur.
Ülke genel olarak dış politika çerçevesini diğer komşu ülkeler ile iyi ilişkiler ve uluslararası tanınma olarak belirlemiştir. Nijerya ile var olan deniz sınırı sorunu 2000 yılında çözüme kavuşturulmuş. Ülke özellikle Kamerun ve Gabon'dan gelen yasadışı sınır geçişlerini engellemek adına bu ülkeler ile işbirliği içerisinde bulunmaktadır. Ülkenin bağımsızlık öncesi bağlı bulunduğu İspanya ile ilişkileri gergin bir düzeydedir. Ekvator Ginesi, İspanya'nın, ülke içerisinde yaşanan rejim nedeniyle kaçan binlerce kişiyi kabul etmesini kabul etmemektedir. İspanya'da ülkede var olan rejim nedeniyle Ekvator Ginesi'ne mesafeli yaklaşmaktadır. Devlet başkanı Mbasogo'nun 2006 yılında gerçekleştirdiği İspanya ziyaretinde ne kral I. Juan Carlos ne de başbakan José Luis Rodríguez Zapatero tarafından görüşme isteği gelmediği için ziyaretini yarıda keserek ülkesine geri dönmüştür.
Ülke içerisinde Avrupa Birliği üyesi sadece üç ülkenin (Almanya, İspanya, Fransa) konsolosluğu bulunmaktadır. Avrupa Birliği ülkede demokrasi ve insan hakları yönünde sorunlar olduğu gerekçesiyle genel olarak yatırım yapmamakta ve ülkeye kalkınma adına destek vermemektedir.
Ülkenin Gine Körfezi açıklarında var olan petrol rezervleri nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri ile iyi ilişkiler içerisinde bulunmakta olup, sadece bu ülke vatandaşlarına ülkeye vizesiz giriş imkânı tanınmaktadır.
Haziran 2011 tarihinde gerçekleştirilen 17. Afrika Birliği toplantısı başkent Malabo'da gerçekleştirilmiştir.
İdari yapılanma
Ülke anakara ve adalar olmak üzere iki bölgeden, bölgeler ise toplamda yedi adet ilden oluşmaktadır.
Bölgeler
Bölge (Bölge illeri) | Başkent | yüzölçümü (km²) | Nüfus (2012) | Nüfus yoğunluğu (2012) (kişi/km²) |
---|---|---|---|---|
(Adalar Bölgesi) (Annobón, Bioko Norte, Bioko Sur) | Malabo | 2.034 | 253.700 | 124,7 |
(Anakara Bölgesi) (Centro Sur, Kié-Ntem, Litoral, Wele-Nzas) | Bata | 26.017 | 968.100 | 37,2 |
İller
Nr. | İl | Başkent | yüzölçümü (km²) | Nüfus (2012) | Nüfus yoğunluğu (2012) (kişi/km²) |
---|---|---|---|---|---|
1 | San Antonio de Palé | 17 | 3.400 | 200,0 | |
2 | Malabo | 776 | 230.000 | 296,4 | |
3 | Luba | 1.241 | 20.300 | 16,4 | |
4 | Evinayong | 9.931 | 136.600 | 13,8 | |
5 | Ebebiyín | 3.943 | 152.100 | 38,6 | |
6 | Bata | 6.665 | 459.000 | 68,9 | |
7 | Mongomo | 5.478 | 220.400 | 40,2 |
Şehir
Ülkenin en büyük şehri anakara üzerinde bulunan Bata şehridir. Ada üzerine kurulu olan başkent Malabo ülkenin en büyük ikinci şehri konumundadır. Ülkede devlet başkanı Mbasogo'nun iç kesimde kalan doğum bölgesine ileride de ülkenin başkenti ve yeni yönetim merkezi olarak da görev yapması planlanan Oyala ismi ile yeni bir şehir kurma çalışmaları yürütülmektedir. Ülkenin 2005 tahmini verilerine göre en büyük beş şehri şu şekilde sıralanmaktadır: Bata (173.046), Malabo (155.963), Ebebiyín (24.831), Aconibe (11.192) ve Añisoc (10.191)
Ekonomi
Ülke ekonomisi bağımsızlık öncesi dönemde önemli ölçüde kakao bitkisine bağlı bir konumdaydı. Afrika kıtasının bu küçük ülkesi, kakao ihracatı ile 1959 yılında Afrika'da kişi başına düşen en yüksek GSMH rakamına sahipti. 1998 ile 2002 yılları arasında ülkede GSYH yılda ortalama %24 büyümüş, 2007 yılında kişi başı düşen millî gelirin 15.000$ üstüne çıkarak bu alanda Afrika kıtasının en iyi konumda olan ülkesi konumuna yükselmiştir. Ülkenin Gine Körfezi açıklarında 1996 yılında petrol rezervlerinin keşfedilmesi ile ülkenin gelirlerine yeni bir kalem eklenmiştir. 2004 yılı itibarıyla Ekvator Ginesi, Sahraaltı Afrika ülkeleri arasında üçüncü büyük petrol üreticisi konumundadır.
Nüfusun çoğunluğu ziraat ile uğraşmakta ve çeşitli meyve, sebze ve tahıl üretilmektedir. Ülke ekonomisinin yükünün büyük bir kısmını Fernando Po bölgesi karşılamaktadır. 1980’lerde burada yıllık birinci sınıf kakao üretimi 50.000 ton civarındaydı. Rio Muni’de yılda 2700 ton kakao yetiştirilir. Rio Muni’nin kahvesinin, tropikal kerestesinin ehemmiyeti giderek artmaktadır. İhraç ürünlerinin en önemlisi kakaodur. Dış ticâretinin % 75’i İspanya ile yapılmaktadır. İspanya, Ekvator Ginesi’nin kakaosuna dünyâ pazarlarında ödenen fiyatın iki katını ödemekte, daha az gümrük vergisi tatbik etmektedir.
Ülkenin denize kıyısı olmasına rağmen, hiçbir şekilde deniz balıkçılığı yapılmamaktadır. Ülkede gerçekleştirilmeye çalışılan darbelerin çoğunun denizden gelmesinden dolayı, bu alanda faaliyet hemen hemen bitme noktasına gelmiş, tüm torbalı balık ağları karaya yakın bölgelere konuşlandırılmıştır. Malabo limanında hala eski dönemlere ait tahtadan tekneler görülebilmektedir.
Turizm
Ülkede çok sık bir şekilde polis kontrol noktaları bulunmaktadır. Ülke içerisinde seyahat etmek, yolların kontrol nedeniyle kapalı ya da var olanların çok bozuk bir konumda olmasından dolayı çok zor bir olanaktır. Turist dahi olsa ülkede fotoğraf çekilmesi pek kabul görmeyen bir davranış olup, dürbün bulundurma yetkisi sadece askerî personelde olduğu için sivil kişilerin dürbün kullanması yasaktır.
Ulaşım
Ülke genelinde karayolu ulaşımı, bozuk ya da olmayan yollara nedeniyle zor gerçekleştirilebilmektedir. Her ne kadar fiziksel olarak üstyapı ve altyapılar sık sık yenilense de, özellikle yağmur dönemlerinde bozulmalar kısa sürede gerçekleşebilmektedir. Ülke genelinde 2.800 km'lik karayolu bağlantısı bulunmaktadır.
Ülke genelinde altı adet havaalanı bulunmasına rağmen en önemlisi başkent Malabo'da bulunan Malabo havaalanıdır (Malabo International Airport). Buradan uluslararası düzeyde Almanya, Fransa, İspanya, Gabon, Etiyopya, Benin, Angola, Kamerun ve Nijerya gibi ülkelere uçuşlar düzenlenmektedir. Yurt içi uçuşlarda Malabo ile Bata arası 35 dakika sürmekte olup, bilet satışları sadece alanlarda yapılabilmektedir
Ülkede demiryolu ağı bulunmamaktadır.
Kaynakça
- ^ "Cia World Factbook; Equatorial Guinea". 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2010.
- ^ . Instituto Nacional de Estadisticas de Guinea Ecuatorial. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019.
- ^ Bovill, Edward Wm. The Golden Trade of the Moors: West African Kingdoms in the Fourteenth Century. Weiner (Princeton), 1995.
- ^ Ekvator Ginesi hakkında bilgiler 31 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Bioko vahşi hayatı 20 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Ekvator Ginesi nüfus bilgileri 31 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ "Ekvator Ginesi hükûmet sitesi nüfus sonuçları". 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2013.
- ^ "Dünya bankası nüfus sonuçları". 14 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2013.
- ^ a b "CIA nüfus bilgileri". 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2010.
- ^ [Público (Lissabon), 20-07-2012 tarihli gazete] (Portekizce)
- ^ UNESCO eğitim bilgileri 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ a b [Rolf Hofmeier, Andreas Mehler (Hrsg.): Kleines Afrika-Lexikon – Politik Wirtschaft Kultur; Schriftenreihe der Bundeszentrale für Politische Bildung 464; Bundeszentrale für politische Bildung, Bonn 2005, S.19] (Almanca)
- ^ Mbasogo ve yönetimi (Almanca)
- ^ 2012 yozlaşma endeksi verileri 28 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ [1] 11 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ [Der Fischer Weltalmanach 2008, Fischer Taschenbuch-Verlag, Frankfurt 2007] (Almanca)
- ^ Yapımı devam eden Oyala şehri hakkında makale 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Almanca)
- ^ Ekvator Ginesi ulaşım bilgileri 21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Ulaşım bilgileri 31 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ekvator Ginesi ya da resmi adiyla Ekvator Ginesi Cumhuriyeti Afrika kitasinda Atlantik Okyanusu kiyisinda bulunan bir ulke Sahraalti Afrikasinda yer alan ulke kitanin en kucuk ulkelerinden biridir Ulke anakara ve adalar olmak uzere iki ayri bolumden olusmaktadir Ulkenin Mbini olarak adlandirilan anakarasi kuzeyde Kamerun guneyde ve doguda Gabon ile komsu konumdayken batida Atlas Okyanusu bulunmaktadir Anakaranin guneybatisinda Gabon aciklarinda bulunan adasi Ekvator cizgisinin 156 km guneyinde yer alirken ulkenin baskenti Malabo nun da bulundugu adasi anakaranin kuzeybatisinda Kamerun aciklarinda yer almaktadir Kiyiya yakin bolgelerde bulunan ve adalari da ulkeye aittir Atlas Okyanusu uzerinde bulunan Sao Tome ve Principe ile de ulkenin deniz siniri mevcuttur Ekvator GinesiRepublica de Guinea Ecuatorial Ispanyolca Republique de Guinee Equatoriale Fransizca Republica da Guine Equatorial Portekizce Ekvator Ginesi CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Unidad Paz Justicia Ispanyolca Unite Paix Justice Fransizca Unidade Paz Justica Portekizce Unity Peace Justice Birlik Baris Adalet Turkce Milli mars Caminemos Pisando las Sendas de Nuestra Inmensa Felicidad source source BaskentMalabo mevcut baskent Ciudad de la Paz yapim asamasinda 3 45 K 8 47 D 3 750 K 8 783 D 3 750 8 783En buyuk sehirBataResmi dil ler Ispanyolca Fransizca ve PortekizceTaninan bolgesel dil ler Etnik gruplar 2010 85 7 6 5 3 6 1 4 digerDemonimEkvatoral GineliHukumetCumhuriyet BaskanTeodoro Obiang Nguema Mbasogo BasbakanManuela Roka BoteyTarihce Ispanya dan12 Ekim 1968 Su Onemsiz miktarNufus 2020 tahmini1 454 789 154 2015 sayimi1 225 377GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam25 007 milyar 136 Kisi basina17 782 71 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam10 028 milyar 143 Kisi basina7 131 80 IGE 2018 0 592 orta 145 Para birimiCentral African CFA franc XAF Zaman dilimiUTC 1 Yaz YSU UTC 1 kullanilmamaktadir Trafik akisisagTelefon kodu240Internet alan adi gqUlke ismiUlke Ekvator a yakin bir konumda bulunmaktadir Ulkenin isminde bulunan Gine bir Tuareg kelimesi olan aginaw sozcugunden gelmekte olup sozcuk siyahi anlamina gelmektedir Bu kelimeden yola cikarak ulke ismi Ekvator da siyahilerin yasadigi ulke anlaminda kullanilmaktadir CografyaEkvator Ginesi haritasi Afrika kitasinin en kucuk ulkelerinden biri olarak ulke 28 051 km lik bir alana yayilmis durumdadir Bu alanlardan 26 000 km si anakarayi olustururken geri kalan yuzolcumu adalari kapsamaktadir Adalar icerisinde de Bioko 2017 km ile en buyuk ada konumundadir Mbini anakara kiyidan baslayarak ic kesimlerde 1 200 m ye kadar cikan yukseltilere ulasmaktadir Ulkenin 296 km lik bir kiyi seridi mevcut olup diger ulkelerle olan kara sinirinin toplami 350 km si Gabon 189 km si de Kamerun ile olmak uzere 539 km dir Iklim Ulkeye bagli adalarda tropikal yagmur ormanlari iklimi hakim olup yagmurun en fazla yagdigi donem Ekim ayidir Anakara uzerinde ise cogu zaman kuru kapali ve ruzgarli bir hava hakimdir Adalarda var olan yagmur ormanlari goril sempanze leopar ve orman filleri gibi bircok vahsi hayvana ev sahipligi yapmaktadir Anakara kiyi kesiminde batakliklar ve sik ormanlar gorulmekte olup adalarda ve ozellikle de Bioko adasinda var olan ormanlik alanlar tarim alanlarina donusturulerek tarim yapilmaktadir NufusEkvator Ginesi Afrika kitasi uzerinde bulunan ulkeler icerisinde bir etnik grubun genel nufus icerisinde cogunlugu bu kadar yuksek oranda olusturdugu nadir ulkelerden bir tanesidir Ulke icerisinde etnik grubu 85 7 ile nufusun dortte ucunden daha fazla bir bolumunu olusturmaktadir Fanglar dan sonra en kalabalik toplulugu olusturmaktadir Bioko adasinda daglik ic kesimlerinde cogu kolay ulasilamayan koylerde yasayan Bantu grubuna dahil Bubiler ulke nufusunun 6 5 ini meydana getirmektedir Gunumuzde bu bolgelerde de Fanglarin agirliginin hissedilmesi ile oranlari gun gectikce dusen Bubiler bir donem ulkenin 20 sini olusturmaktaydi Ozellikle ulkeyi diktator bir rejim ile yoneten doneminde Bubiler etnik kimliklerinden dolayi yasadiklari sikintilar nedeniyle baska ulkelere goc etmislerdir Ulkenin toplam nufusu hakkinda net bir bilgi mevcut degildir Ulkenin hukumeti resmi sitelerinde nufusu 1 622 000 kisi 2010 verileri olarak aciklarken Dunya Bankasi 720 000 kisi 2011 verileri Almanya Disisleri Bakanligi resmi internet sitesi 693 000 kisi 2010 verileri ve CIA The World Factbook sitesi ise 1 679 172 kisi olarak aciklamistir Temmuz 2022 tahmini verileri Ekvator Ginesi genc bir nufusa sahip olup 2020 tahmini verilerine gore 58 67 si 0 24 yas araligindadir Ulkenin sadece 3 92 si 65 yas ve uzerindedir 0 14 yas 38 73 erkek 164 417 kadin 159 400 15 24 yas 19 94 erkek 84 820 kadin 81 880 25 54 yas 32 72 erkek 137 632 kadin 135 973 55 64 yas 4 69 erkek 17 252 kadin 22 006 65 yas ve uzeri 3 92 erkek 13 464 kadin 19 334 Sehirde yasayanlarin orani 2022 verilerine gore 74 olan ulkede nufusun yillik artis orani 2022 tahmini verilerine gore 3 50 duzeyindedir Din Ispanya nin ulkede somurge doneminden sonra biraktigi ozelliklerinden bir tanesi de dini olmustur Ekvator Ginesi halkinin 87 si katolik hristiyan inancina mensuptur Nufusun 5 i protestan hristiyan iken ulkede 1 000 civarinda Yehova nin Sahitleri ne inanan bir grup vardir Yerel dinlere inananlarin orani hemen hemen yok denecek kadar az bir konumdadir Dil Ekvator Ginesi tam bagimsiz bir devlet statusu konumunda olmayan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti ile birlikte Afrika kitasinda resmi dili Ispanyolca olan iki ulkeden bir tanesidir Ulkenin cogunlugu tarafindan bu dil konusulmasa da ulkede egitimler Ispanyolca olarak verilmektedir Ulke icerisinde nufusun 80 i Bantu grubuna dahil Fang dilini konusuyor olsa da ulkenin anayasada da belirtildigi gibi resmi dili Ispanyolca Ekvator Gine Ispanyolcasi ve Fransizca olarak belirlenmistir Ulke 2006 yilindan bu yana Portekizce Konusan Ulkeler Toplulugu icerisinde gozlemci statusune sahiptir Bu durumdan dolayi ve ayrica ulkesinin bu topluluga tam uye olabilmesi adina 2010 yilinda Ekvator Ginesi devlet baskani Portekizce dilini de ulkesinin resmi dillerinden bir tanesi olarak gormek istedigini aciklamis ancak 2012 yilina kadar konu ile ilgili ciddi adimlar atilmamistir Ulke bu yonde atimlar atmamasina ragmen 2012 yilinda topluluga tam uye olabilmek icin basvuruda bulunmus ancak Portekizcenin resmi dil olmamasi ve insan haklari ile demokraside ilerlemeler kaydedilemedigi icin uyelik basvurusu kabul edilmemistir Ulkede resmi dillerin yani sira 14 farkli yerel dil konusulmaktadir Ulke 1997 yilinda bu yana Frankofon Devletler Toplulugu uyesi konumundadir Egitim Ulke egitim sisteminde devletin neredeyse yok denecek kadar az katkisi bulunmaktadir Devlet okullarinin olmadigi Ekvator Ginesi nde misyoner dini okullar ile Ispanyol ozel okullar mevcuttur Gectigimiz donemlerde icerisinde Ispanya ve Fransa kultur merkezlerinin de bulundugu ulkenin ilk universitesi baskent Malabo da acilmistir Anakara sehirlerinde Bata da da ayrica Ispanya kultur merkezi mevcuttur Ulke genelinde UNESCO verilerine gore okuma yazma orani 93 dolaylarindadir Bu oran Sahraalti Afrika bolgesinde yer alan ulkeler icerisinde en yuksek orani teskil etmektedir TarihBugun Ekvator Ginesi olan ulke topraklari ilk olarak 16 yuzyil baslarinda Portekiz tarafindan Fernando Poo ismi ile elde edilmistir 1778 yilinda Portekiz bolgeden Ispanya lehine cekilerek Ispanya nin Sahraalti Afrika sindaki tek somurge ve koloni sisteminin kurulmasinin onunu acmistir Ispanya her ne kadar 19 yuzyilda Bioko adasinda Plantasyon kursa da bolgenin kolonilesmesine ve somurge sisteminin kurulmasina 1926 yilinda baslamistir ve 20 yuzyil baslarinda Mbini Bioko ve Annobon adalarinin olusturdugu Ispanyol Gine Korfezi Topraklari Territorios Espanoles del Golfo de Guinea kolonisi kurulmustur Bolge 1963 yilinda Ekvator Ginesi Ispanyolca Guinea Ecuatorial adi ile ozerkligini kazanmis 12 Kasim 1968 tarihinde ise bagimsizligina kavusmustur Bagimsizlik ilanindan uc hafta once Francisco Macias Nguema ulkenin devlet baskani olarak secilerek goreve baslamistir 1968 baharinda ulke icerisinde yasanan huzursuzluklar anayasanin askiya alinmasina ve devlet baskani Nguema nin ulkeyi diktator bir rejim ile yonetmesine olanak saglamis bu rejim Afrika kitasinin en kanli rejimlerinden biri olmustur Bu rejim esnasinda ulke nufusun ucte biri yurt disina kacmis binlerce kisi de rejim yanlilari tarafindan oldurulmustur 4 Agustos 1973 yilinda olusturulan yeni anayasanin yururluge girmesi ile o gune kadar ozerk bolgeleri olusturan Bioko ve Rio Muni uniter devletin bir parcasi haline getirilmistir 3 Agustos 1979 yilinda Francisco M Nguema yegeni Teodoro Obiang Nguema Mbasogo tarafindan tahttan indirilerek oldurulmustur Bu olay sonrasi ulkenin basina gecen Nguema Mbasogo her ne kadar dis dunya ile iliskileri duzeltse de diktator rejimini surdurmustur ve gunumuzde de surdurmeye devam etmektedir SiyasetUlke anayasasinda ulkenin yonetim seklinin parlamenter demokrasi olarak belirtmesine ragmen ulke diktator bir rejim ile yonetilmektedir Devlet baskani Mbasogo tum ulkedeki karar mekanizmalarinin basinda bulunmaktadir Analistler ulkenin Kleptokrasi duzeni ile yonetildigini soylemekte ve ulkenin dunya uzerindeki en yozlasmis sistemlerden birine sahip oldugunu ifade etmektedirler 1991 yilinda yapilan anayasa degisikligi ile devlet baskani yedi yillik bir sure icin secilmektedir Devlet baskaninin basbakani yargi mensuplarini atama yetkisi vardir ayrica silahli kuvvetlerin en ust kademesinde bulunmaktadir Kolluk kuvvetleri Ulkenin resmi olarak 2 500 kisilik bir ordu mensubu vardir Bu sayinin yari askeri personel ile belirsiz bir oranda arttirildigi ifade edilmektedir Ulkenin polis birimleri Israil tarafindan egitilmektedir Ulkenin kiyi kesiminde ozellikle gerceklestirilmeye calisilan birkac basarisiz darbe girisimi nedeniyle radarlar bulunmaktadir Bu radarlarin ve kiyi emniyeti botlarin bakimlari Israil tarafindan saglanmaktadir Parti Ulkede Partido Democratico de Guinea Ecuatorial PDGE partisinin egemenligi vardir Ulke her ne kadar coklu bir parti sistemine sahipse de iktidardaki Partido Democratico de Guinea Ecuatorial partisi yillardir tek basina ulkeyi yonetmektedir 1991 yilina kadar baska partilerin kurulmasina izin verilmeyen yasa bu yilda yapilan degisiklikle kaldirilmis ve tek parti duzeninden coklu bir sisteme gecis gerceklestirilmistir Bu surecten sonra her ne kadar bircogu iktidar partisinin subesi olarak kurulan partiler olsa da CPDS ve Union Popular gibi muhalefet partileri mucadelelerini surdurmektedir Dis politika Devlet baskani Mbasogo ABD ziyaretinde Obama ile birlikte Ekvator Ginesi 1968 yilindan bu yana Birlesmis Milletler e uye ulke konumundadir Ulkenin Dunya Ticaret Orgutu nde gozlemci statusu ile uyeligi mevcuttur Ulke genel olarak dis politika cercevesini diger komsu ulkeler ile iyi iliskiler ve uluslararasi taninma olarak belirlemistir Nijerya ile var olan deniz siniri sorunu 2000 yilinda cozume kavusturulmus Ulke ozellikle Kamerun ve Gabon dan gelen yasadisi sinir gecislerini engellemek adina bu ulkeler ile isbirligi icerisinde bulunmaktadir Ulkenin bagimsizlik oncesi bagli bulundugu Ispanya ile iliskileri gergin bir duzeydedir Ekvator Ginesi Ispanya nin ulke icerisinde yasanan rejim nedeniyle kacan binlerce kisiyi kabul etmesini kabul etmemektedir Ispanya da ulkede var olan rejim nedeniyle Ekvator Ginesi ne mesafeli yaklasmaktadir Devlet baskani Mbasogo nun 2006 yilinda gerceklestirdigi Ispanya ziyaretinde ne kral I Juan Carlos ne de basbakan Jose Luis Rodriguez Zapatero tarafindan gorusme istegi gelmedigi icin ziyaretini yarida keserek ulkesine geri donmustur Ulke icerisinde Avrupa Birligi uyesi sadece uc ulkenin Almanya Ispanya Fransa konsoloslugu bulunmaktadir Avrupa Birligi ulkede demokrasi ve insan haklari yonunde sorunlar oldugu gerekcesiyle genel olarak yatirim yapmamakta ve ulkeye kalkinma adina destek vermemektedir Ulkenin Gine Korfezi aciklarinda var olan petrol rezervleri nedeniyle Amerika Birlesik Devletleri ile iyi iliskiler icerisinde bulunmakta olup sadece bu ulke vatandaslarina ulkeye vizesiz giris imkani taninmaktadir Haziran 2011 tarihinde gerceklestirilen 17 Afrika Birligi toplantisi baskent Malabo da gerceklestirilmistir Idari yapilanmaEkvator Ginesi illeri Ulke anakara ve adalar olmak uzere iki bolgeden bolgeler ise toplamda yedi adet ilden olusmaktadir Bolgeler Bolge Bolge illeri Baskent yuzolcumu km Nufus 2012 Nufus yogunlugu 2012 kisi km Adalar Bolgesi Annobon Bioko Norte Bioko Sur Malabo 2 034 253 700 124 7 Anakara Bolgesi Centro Sur Kie Ntem Litoral Wele Nzas Bata 26 017 968 100 37 2Iller Nr Il Baskent yuzolcumu km Nufus 2012 Nufus yogunlugu 2012 kisi km 1 San Antonio de Pale 17 3 400 200 02 Malabo 776 230 000 296 43 Luba 1 241 20 300 16 44 Evinayong 9 931 136 600 13 85 Ebebiyin 3 943 152 100 38 66 Bata 6 665 459 000 68 97 Mongomo 5 478 220 400 40 2 Sehir Ulkenin en buyuk sehri anakara uzerinde bulunan Bata sehridir Ada uzerine kurulu olan baskent Malabo ulkenin en buyuk ikinci sehri konumundadir Ulkede devlet baskani Mbasogo nun ic kesimde kalan dogum bolgesine ileride de ulkenin baskenti ve yeni yonetim merkezi olarak da gorev yapmasi planlanan Oyala ismi ile yeni bir sehir kurma calismalari yurutulmektedir Ulkenin 2005 tahmini verilerine gore en buyuk bes sehri su sekilde siralanmaktadir Bata 173 046 Malabo 155 963 Ebebiyin 24 831 Aconibe 11 192 ve Anisoc 10 191 EkonomiUlke ekonomisi bagimsizlik oncesi donemde onemli olcude kakao bitkisine bagli bir konumdaydi Afrika kitasinin bu kucuk ulkesi kakao ihracati ile 1959 yilinda Afrika da kisi basina dusen en yuksek GSMH rakamina sahipti 1998 ile 2002 yillari arasinda ulkede GSYH yilda ortalama 24 buyumus 2007 yilinda kisi basi dusen milli gelirin 15 000 ustune cikarak bu alanda Afrika kitasinin en iyi konumda olan ulkesi konumuna yukselmistir Ulkenin Gine Korfezi aciklarinda 1996 yilinda petrol rezervlerinin kesfedilmesi ile ulkenin gelirlerine yeni bir kalem eklenmistir 2004 yili itibariyla Ekvator Ginesi Sahraalti Afrika ulkeleri arasinda ucuncu buyuk petrol ureticisi konumundadir Nufusun cogunlugu ziraat ile ugrasmakta ve cesitli meyve sebze ve tahil uretilmektedir Ulke ekonomisinin yukunun buyuk bir kismini Fernando Po bolgesi karsilamaktadir 1980 lerde burada yillik birinci sinif kakao uretimi 50 000 ton civarindaydi Rio Muni de yilda 2700 ton kakao yetistirilir Rio Muni nin kahvesinin tropikal kerestesinin ehemmiyeti giderek artmaktadir Ihrac urunlerinin en onemlisi kakaodur Dis ticaretinin 75 i Ispanya ile yapilmaktadir Ispanya Ekvator Ginesi nin kakaosuna dunya pazarlarinda odenen fiyatin iki katini odemekte daha az gumruk vergisi tatbik etmektedir Ulkenin denize kiyisi olmasina ragmen hicbir sekilde deniz balikciligi yapilmamaktadir Ulkede gerceklestirilmeye calisilan darbelerin cogunun denizden gelmesinden dolayi bu alanda faaliyet hemen hemen bitme noktasina gelmis tum torbali balik aglari karaya yakin bolgelere konuslandirilmistir Malabo limaninda hala eski donemlere ait tahtadan tekneler gorulebilmektedir Turizm Ulkede cok sik bir sekilde polis kontrol noktalari bulunmaktadir Ulke icerisinde seyahat etmek yollarin kontrol nedeniyle kapali ya da var olanlarin cok bozuk bir konumda olmasindan dolayi cok zor bir olanaktir Turist dahi olsa ulkede fotograf cekilmesi pek kabul gormeyen bir davranis olup durbun bulundurma yetkisi sadece askeri personelde oldugu icin sivil kisilerin durbun kullanmasi yasaktir UlasimOyala da otoyol yapimi Ulke genelinde karayolu ulasimi bozuk ya da olmayan yollara nedeniyle zor gerceklestirilebilmektedir Her ne kadar fiziksel olarak ustyapi ve altyapilar sik sik yenilense de ozellikle yagmur donemlerinde bozulmalar kisa surede gerceklesebilmektedir Ulke genelinde 2 800 km lik karayolu baglantisi bulunmaktadir Ulke genelinde alti adet havaalani bulunmasina ragmen en onemlisi baskent Malabo da bulunan Malabo havaalanidir Malabo International Airport Buradan uluslararasi duzeyde Almanya Fransa Ispanya Gabon Etiyopya Benin Angola Kamerun ve Nijerya gibi ulkelere ucuslar duzenlenmektedir Yurt ici ucuslarda Malabo ile Bata arasi 35 dakika surmekte olup bilet satislari sadece alanlarda yapilabilmektedir Ulkede demiryolu agi bulunmamaktadir Kaynakca Cia World Factbook Equatorial Guinea 31 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2010 Instituto Nacional de Estadisticas de Guinea Ecuatorial 20 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Haziran 2020 a b Report for Selected Countries and Subjects www imf org 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2021 Ingilizce United Nations Development Programme 10 Aralik 2019 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2019 Bovill Edward Wm The Golden Trade of the Moors West African Kingdoms in the Fourteenth Century Weiner Princeton 1995 Ekvator Ginesi hakkinda bilgiler 31 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Bioko vahsi hayati 20 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ekvator Ginesi nufus bilgileri 31 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ekvator Ginesi hukumet sitesi nufus sonuclari 7 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2013 Dunya bankasi nufus sonuclari 14 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2013 a b CIA nufus bilgileri 31 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2010 Publico Lissabon 20 07 2012 tarihli gazete Portekizce UNESCO egitim bilgileri 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce a b Rolf Hofmeier Andreas Mehler Hrsg Kleines Afrika Lexikon Politik Wirtschaft Kultur Schriftenreihe der Bundeszentrale fur Politische Bildung 464 Bundeszentrale fur politische Bildung Bonn 2005 S 19 Almanca Mbasogo ve yonetimi Almanca 2012 yozlasma endeksi verileri 28 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 1 11 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Der Fischer Weltalmanach 2008 Fischer Taschenbuch Verlag Frankfurt 2007 Almanca Yapimi devam eden Oyala sehri hakkinda makale 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca Ekvator Ginesi ulasim bilgileri 21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ulasim bilgileri 31 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce